1.) Ryzyko i niepewność – pojęcie, klasyfikacja, manipulacja, zdarzenie losowe i ich cechy – metody przeciwdziałania ich naturalnym następstwom, wypadki ubezpieczeniowe, zarządzanie ryzykiem;
2.) Pojęcie ubezpieczenia i klasyfikacje ubezpieczeń
3.) Funkcje i zasady ubezpieczeń gospodarczych
4.) Źródła prawne ubezpieczeń gospodarczych; Umowa ubezpieczenia
5.) Rynek ubezpieczeń (KNF,UFG,RZU,PBUK,PIU)
6.) Składka ubezpieczeniowa
ODPOWIEDZI DO PUNKTU 1:
Klasyfikacja ryzyka:
1) ryzyka finansowe i niefinansowe: powodują straty dające się ująć finansowo oraz takie które tego charakteru nie posiadają; (niefinansowe- wystepują w ubez. typu osobowego – np. urodzenie się dziecka)
2) ryzyka: statyczne – istnieją i mogłyby się hipotetycznie pojawiać nawet wówczas jakby nie było postępu ekonomicznego i technologicznego – straty wynikające z działania żywiołów; ryzyka statyczne należą do ryzyk czystych
dynamiczne – pochodne zmian ekonomicznych, itd. wszystkie zmienne mogą przyczynić się do powodowania zysku i wydatków – należą do ryzyk spekulatywnych
3.) ryzyka: fundamentalne – mają wpływ na dużą liczbę jednostek, przyczyny ekonomiczne, społeczne, polityczne, rezultat zjawisk fizycznych – np. trzęsienia ziemi, inflacja
partykularne – stwarzają zagrożenie w skali interesów indywidualnych – np. rabunek podpalenie, albo od jednostek niezależnych – zatonięcie statku
4.) ryzyka: czyste- powodują stratę, niezrealizowanie się nie przynosi żadnych korzyści majątkowych: zatem strata bądź jej brak
spekulatywne – jego realizacja uzasadnia albo oczekiwanie korzyści, albo poniesienie straty, zatem: strata; brak straty, zysk
5.) ryzyka probabilistyczne: aprioryczne – dające się obliczyć metodami matematycznymi; statystyczne – dające się obliczyć tylko na podstawie danych statystycznych ( tylko statystyczne nadają się do ubezpieczenia)
estymatyczne – wiążą się z dużą możliwością błędów, co zbliża je do niepewności z istoty swej nieubezpieczanej
6.) ryzyka przyrodnicze (elementarne) i społeczne – przyrodnicze- kieruje przyroda; społeczne- kieruje człowiek
7.) ryzyka osobowe i majątkowe – czyli mogą być to ubezpieczenia osobowe i majątkowe – kryterium stanowi charakter przedmiotu ubezpieczenia narażonego na określone ryzyka
Celem risk management jest znalezienie optymalnych dla danego podmiotu sposobów finansowania zagrażających mu ryzyk w konkretnych warunkach.
Risk management – proces zarządzania ryzykiem:
1) identyfikacja ryzyka
2) ocena ryzyka
3) selekcja ryzyka
4) wybór metody zarządzania
5) wdrożenie wybranej metody kontroli
6) ocena efektywności zastosowanej metody
Metody zarządzania ryzykiem: - manipulowanie ryzykiem jest jednym tylko z elementów branych pod uwagę w procesie risk management:
1) unikanie ryzyka - negatywna metoda manipulacji ryzykiem – metoda może paraliżować inicjatywę i przedsiębiorczość jednostki;
2) zatrzymanie ryzyka – świadomie podjęta decyzja bądź powód niewiedzy; wyróżnia się aktywne zatrzymanie ryzyka – podjęcie decyzji; a także bierne – bezwiedne zachowanie ryzyka z powodu ignorancji, obojętności, lenistwa itd.
3) Kontrola ryzyka - 2 aspekty: zapobieganie stratom i redukcja ich potencjalnych rozmiarów;
4.) Transfer ryzyka – przykład pozytywnej metody manipulacji ryzykiem, której celem jest przeniesienie go na innych podmiot: np. cywilnoprawna ( w umowie przechowania) zastosowanie klauzul cenowych i walutowych; łączenie się lub fuzje firm
5.) Repartycja strat i dyspersja ryzyka – dystrybucja lub dzielenie ryzyka; - polega na rozłożeniu finansowych skutków jego realizacji na grupę. no umowa ubezpieczenia, czy prowadzenie działalności w formie spółki;
6.) Ubezpieczenie – jest to kombinacja powyższych metod – połączenie
Zdarzenie losowe – niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową.
Cechy zdarzeń losowych:
-statystyczna prawidłowość – nakłada masowość występowania zjawiska
-losowość – nie wiemy kogo to dotknie
- nadzwyczajność;
- następują wbrew woli zagrożonego przedsiębiorstwa;
Zdarzenia losowe:
a) klęski (masowo) NIE
- społeczne – głód, nokaut;
- żywiołowe – powódź ,tsunami
b) wypadki (kilka osób)
- szczęśliwe- wiek emerytalny ( można się ubezpieczyć)
- nieszczęśliwe: * zależne od woli ludzi: a) zawinione
b) niezawinione TAK
* spowodowane siłą wyższą ( naturalne działania żywiołów) TAK
Metody przeciwdziałania zdarzeniom losowym i ich skutkom.
1)Działania prewencyjne(zapobiegawcze)-jeśli zdarzenie losowe jeszcze nie miało miejsca; ma za zadanie nie dopuścić do zdarzenia losowego. Działanie ma na celu uniknięcie zdarzenia losowego lub jego skutków. Musi być podjęte zanim zdarzenie wystąpi. Trudno jest określić efektywność działań prewencyjnych. Działania te są trudne do zmierzenia. Efekt działania tej metody to zmniejszenie częstotliwości występowania określonych zdarzeń losowych; efekt występuje po długim okresie czasu. Mogą występować na 3-ech płaszczyznach:
-działania o charakterze legislacyjnym (prewencja ogólna)- za pomocą pewnych norm postępowania zmusza się podmioty do określonego zachowania by chronić podmiot.
-prewencja gospodarcza-podejmowanie konkretnych działań w celu uniknięcia zdarzeń np. montaż zamku w drzwiach, wytyczenie przejść dla pieszych.
-prewencja organizatorska-obowiązek gromadzenia danych liczbowych (statystycznych) o występowalności określonych zdarzeń i podejmowanie działań w określonych przypadkach licznie występujących np. szczepienia przeciwko jakiejś chorobie która atakuje dużo podmiotów.
2) Działania o charakterze represyjnym (represja=działanie tłumiące) – można je podejmować kiedy zdarzenie już trwa, efektywność tych działań jest różna. Mają na celu:
-tłumienie, ściskanie zd.losowego;
-ograniczenie czasu trwania danego zd.losowego;
-minimalizowanie skutków, następstw danego zd.losowego;
Przykład: działalność straży pożarnej, pomoc lekarska w przypadku wypadku drogowego.
3) Kompensacja (naprawienie,zastąpienie) –wyrównanie skutków materialnych wywołanych przez zdarzenie losowe. Jest możliwa po zrealizowaniu się zdarzenia losowego. Mamy przywrócić dany przedmiot uszkodzony przez zd.losowe do poprzedniego stanu. Sens jest spełniony wtedy kiedy podmiot uszkodzony otrzyma środki by przywrócić przedmiot do poprzedniego stanu. Kompensata nie niweluje szkody – szkoda zawsze istnieje, może ją tylko zastąpić w pewien sposób. Działalność ubezpieczeniowa jest najbardziej związana z tą metodą, gdyż ubezpieczenie ma za zadanie wyrównanie strat, negatywnych skutków zdarzeń losowych, które zaistniały, zrealizowały się; ubezpieczenie jest najlepsza metoda kompensacyjną.
Wypadek ubezpieczeniowy – jest to zdarzenie losowe objęte ochroną ubezpieczeniową, z nastąpieniem którego ZU jest zobowiązany spełnić określone świadczenie ubezpieczeniowe
ODPOWIEDZI DO PUNKTU 2
Ubezpieczenie – jest urządzeniem gospodarczym, którego nadrzędnym zadaniem jest łagodzenie (lub w pełni likwidowane) negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru tego łagodzenie na wiele jednostek, którym dane zdarzenia zagrażają. Ubezpieczenia eliminują troski i obawy związane z finansowymi skutkami zdarzeń losowych.
Podział ubezpieczeń:
a) gospodarcze
b)społeczne
UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE:
a) osobowe: - wypadkowe: krótkoterminowe :
- chorobowe – nie NFZ (na konkretną chorobę) ubezpieczenie kosztów za gr.
- NWW
- na życie: długoterminowe (dożycie, śmierć)
b) majątkowe: - mienie – realny nasz majątek
- OC – odpowiedzialności cywilnej sensu stricte
- zobowiązanie do naprawy szkody na pod. KC
- poszkodowanemu gwarantuje to naprawienie szkody;
Różnice pomiędzy ubezpieczeniami osobowymi a majątkowymi:
a) kwestia sumy ubezpieczenia, gwarancyjnej;
SU – kwota na którą została zawarta umowa i stanowi górna maksymalną kwotę ubezpieczenia;
Od czego zależy ustalana kwota sumy ubezpieczenia?
Od wartości rzeczy – przedmiotu ubezpieczenia - w jaki sposób?
- nowe auto: - wartość fakturowa – cena zakupu
- stare auto – wartość rynkowa
-używane mieszkanie – specjaliści od wyceny
- używane rzeczy – z ewidencji ksiąg rachunkowych; kwoty brutto, netto
Utracone korzyści:
ZU może nie zgodzić się na ubezpieczenie np. przedsiębiorstwa przy wysokiej marży narzuconej przez nas. Może zaproponowac inną stawkę, która wg ZU jest odpowiednia. Do ustalenia ceny ZU bierze pod uwagę cene netto w przypadku umowy z VAT-owcem, a cenę brutto dla osoby fizycznej bez działalności gospodarczej.
UBEZPIECZENIA OSOBOWE
Suma ubezpieczenia jest deklarowana np. na 100 000zł – będzie się ona przekładała na wysokośc płaconej składki – ale nie ma związku z wyceną życia:
podobnie jest przy ubezpieczeniu OC – dlatego nazwana jest sumą gwarancyjną, czyli maksymalną kwotą roszczenia
KLASYFIKACJA USTAWOWA:
a) dział I – ubezpieczenie na życie - długoterminowe
b) dział II – ubezpieczenia pozostałe osobowe i majątkowe – krótkoterminowe
ZU nie może prowadzić działalności w 2 działach jednocześnie – jednak dużo spóek to omija.
UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE I DOBROWOLNE
Ubezpieczenia gospodarcze są dobrowolne z reguły – przepisy wyznaczają minimalne sumy ubezpieczenia
* fakt zawarcia umowy
*suma na którą się ubezpieczyliśmy
Ustawa wymaga 3 podstawowych obowiązkowych ubezpieczeń:
a) OC kierowców
b) OC rolników
c) ubezpieczenie budynków działalności rolniczej
Nasza swoboda ogranicza się w tym przypadku do wyboru ubezpieczyciela – reszte określa ustawa.
ZU ustala składki – nie może nam odmówić ubezpieczenia; Mają określone taryfy w zależności od tego ile ma się spowodowanych szkód na swoim kocie
Organizatorzy imprez masowych maja obowiązek ubezpieczenia OC
SZCZEGÓLNE UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE:
- zwykle zawodowe OC - odp. karna pracownik
OC – odp. cywilna – pracodawca
(przy lekarzach) Nie ma konsekwencji za brak OC, ustawodawca określa kary finansowe: od 2011r. wysokość kary jest uzależniona – 2 krotnośc najniższego wynagrodzenia – czyli ok 3200zł w przypadku samochodu, a autobusu 3 krotności
Bez ubezpieczenia nie można zwykle prowadzić działalności. np. zawody prawnicze, ale bez prokuratorów i sędziów;
ODPOWIEDZI DO PUNKTU 3:
Funkcje i zasady ubezpieczeń:
1) ochrony ubezpieczeniowej – przyrzeczenie ZU że jak dojdzie do zdarzenia losowego ze stratą to ZU będzie nią rekompensował; czujemy się bezpiecznie; ZU jest zobowiązany do wypłacenia odszkodowania;
kompensacja – opłata ubezpieczeniowa
2) prewencyjna – zapobieganie szkodom poprzez ubezpieczenie – będą ograniczane szkody; ZU i ubezpieczający będzie podejmował tę działalność. NP. poprzez warunki w umowie. Ubezpieczający już na etapie zawarcie umowy będzie miał jakies warunki – np. ilość zabezpieczeń – zamki w drzwiach; poprzez udział własny- Zachęca to do unikania szkód
ZU podejmuje działania prewencyjne poprzez:
-finansowanie działalności prewencyjnych – tworzy fundusze;
-współfinansuje straż pożarną – 10%
- mają FP – mogą z niego korzystać
- zakup karetek, sprzętu, odblasków;
-tworzenie kampanii społecznych
- finansuje sygnalizację świetlną;
-współfinansuje wykłady o bezpieczeństwie
3) finansowa – akumulacji kapitału: gromadzi kapitał ze składek – obraca nimi; inwestuje; w 2012r. większość zysku było z inwestycji Funkcje finansowe ubezpieczeń:
a)funkcja redystrybucyjna – redystrybucja jest mechanizmem jaki stosuje się w ubezpieczeniach polegającym na tworzeniu funduszu i jego wypłacie do poszczególnych podmiotów; następuje przemieszczenie środków od jednych podmiotów do drugich; na wolnym rynku następuje zakup usług a następnie przemieszczenie środków; może się zmieniać ich przeznaczenie. Dużo więcej podmiotów tworzy fundusz ubezpieczeniowy niż niego korzysta.
Składkę ubezpieczeniową ubezpieczony płaci z funduszu przeznaczonego na konsumpcję, ale wypłata świadczenia nie musi zasilać funduszu kompensacyjnego (np. może być przeznaczona na odbudowę domu-fundusz inwestycji).
Redystrybucja ubezpieczeniowa to nie zawsze gromadzenie i wydatkowanie środków w tym samym okresie i w takiej samej wielkości, gdyż stepują przesunięcia w czasie między różnymi wspólnotami.
Repartycja szkód-rozłożenie ciężaru szkód na wiele podmiotów; odbywa się nie tylko w układzie pomiędzy podmiotami ale między poszczególnymi okresami rozliczeniowymi.
Reasekuracja-wtórny podział ryzyka, jest to ubezpieczenie ubezpieczyciela.
b)funkcja akumulacyjna-jest to zdolność do gromadzenia środków pieniężnych; skłonność do tworzenia dużych rezerw finansowych, dużych funduszy.
Instytucje ubezpieczeniowe mają w swojej naturze wewnętrzną skłonność do gromadzeni znacznych zasobów finansowych, co oznacza akumulację i długotrwałe posiadanie zasobów finansowych; ma to związek z charakterem działalności ubezpieczeniowej-zakład ubezpieczeń musi być cały czas w pełnej gotowości do wypłaty całości swoich zobowiązań, gdyż jest to instytucja samofinansująca się; dlatego tez zakład ubezpieczeń ma tendencje do odkładania środków finansowych na przyszłość, gdyż cały czas musi być wypłacalny.
c)funkcja lokacyjna-obowiązek lokowania wszystkich nadwyżek w zakładzie ubezpieczeń; zakład ubezpieczeń musi posiadać środki do wypłat ubezpieczeń – jednym ze źródeł jest działalność lokacyjna. Funkcja lokacyjna przy ubezpieczeniach długoterminowych jest przymusem ubezpieczeniowym. Ubezpieczyciel musi wypracować techniczną stopę kalkulacji aby ubezpieczenie było opłacalne dla zakładu i atrakcyjne dla ubezpieczających się.
ZASADY UBEZPIECZEŃ:
wymagania stawiane obsłudze ubezpieczeniowej;
1) realności – nadrzędna- musimy być wewnętrznie przekonani o potrzebie ubezpieczenia, bo inaczej wszystko będziemy chętniej ubezpieczać;
a) gwarancje prawne – dają umowę ubezpieczenia – możemy domagać się rozszczenia na drodze sądowej; mamy problem - > rzecznik spraw ubezpieczeniowych; Prawo wskazuje terminy ZU np. wypłacenie odszkodowania 30 dni od momentu zawiadomienia o szkodzie
b) gwarancja ekonomiczna – aby miały czego wypłacać, wskaźniki wypłacalności w odpowiednich warunkach, aby były wypłacane i mogły realizować swoje zobowiązania.
Ostatecznie czuwa nad tym organ nadzoru – ochrona interesu osób ubezpieczonych potwierdzenie zasady realności, poprzez zapobieganie sytuacji kiedy to ZU nie byłby wypłacalny – potwierdzenie gwarancji ekonomicznej
2) powszechności – Postulat wskazujący na fakt że każdy może się ubezpieczyć; aspekt rodzajowy – od wielkiego ryzyka ubezpieczenie; Nie od wszystkiego można się ubezpieczyć; np. szkody mogą mieć charakter nielosowy, albo ZU nie mają statystyk występowania – brak danych.
3. pełności ochrony ubezpieczeniowej.
Zasada pełności ochrony ubzp. (1+2 mają charakter relatywny).
Uwzględnia pewna jakościową stronę ubezpieczenia:
-na ile ochrona ubezpieczeniowa pokryje szkodę
-pełność to relacja wypłacenia ubezpieczenia do rozmiarów poniesionych szkód.
Wielkość wypłaconego odszkodowania (Q) : wielkość szkody (Sz)=poziom wyrównania szkody(Pws)*poziom ubezpieczenia (Pu)=suma ubezp(Su) : wartość ubezp(Wu)
Wartość ubezpieczenia-wartość przedmiotu ubezpieczenia:
a)Wyznaczana jest przez cenę nabycia nowego przedmiotu oraz wartość bieżącą danej rzeczy-uwzględniająca zużycie; wartość rynkowa realna.
b) Nie da się w każdej sytuacji ocenić wartość odtworzenia np. jak ocenić uszczerbek na zdrowiu – ustalenie kwoty na jaka przedmiot został ubezpieczony-i jest to suma ubezpieczeń.
Relacje między sumą a wartością:
1)Suma ubezpieczenia < wartości-sytuacja nie do ubezpieczenia(chodzi o to,że klienta wprowadza się w taki stan, kiedy on będzie się starał nie dopuścić do szkody).
2)Suma ubezpieczenia = wartość – ubezpieczenie o pełnej wartości.
3)Suma ubezpieczenia > wartość – zbyt wysokie ubezpieczenie (nadubezpieczenie).
O rozmiarze szkody będzie decydować wartość przedmiotu. Składka ubezpieczeniowa jest liczona od sumy ubezpieczenia. Poziom ubezpieczenia trzeba połączyć z czynnikiem odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Jakość typu wynika z warunków ubezpieczeń.
Systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela:
1)Odpowiedzialność proporcjonalna – odpowiedzialność zachowana jest w pewnej proporcji.
Q:Sz=Su:Wu
Q=(Sz*Su) :Wu
Zasady:
-górną granicą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest suma ubezpieczenia
-górną granicą wypłacanego odszkodowania jest szkoda.
Obie te zasady muszą być stosowane bo odszkodowanie nie może przekroczyć rozmiarów szkody.
2)Odpowiedzialność za pierwsze ryzyko- każda szkoda mieszcząca się w granicach sumy ubezpieczenia wyrównywana jest przez zakład ubezpieczeń w całości.
Kwota odszkodowania zależy też od innych warunków.
Franszyza jest instytucją w dziedzinie ubezpieczeń, jest ograniczeniem odpowiedzialności zakładu. Franszyza zafunkcjonowała przede wszystkim w transporcie.
Franszyza integralna-to warunkowa; oznacza ograniczenie kwoty wypłacanego odszkodowania, jeżeli jego wysokość nie przekroczy ustalonego limitu franszyzy. Jeżeli przekroczy ten limit, wtedy franszyza nie ma zastosowania. Jest to kwota wypłaconego świadczenia pomniejszona o wysokość franszyzy kwotowo lub procentowo; ma zastosowanie wtedy, gdy rozmiar świadczenia mieści się w granicach franszyzy. Jeśli świadczenie przekracza franszyzę to franszyzy się nie uwzględnia, nie stosuje. Cel: ma za zadanie wyeliminować likwidację szkód drobnych.
Franszyza redukcyjna-bezwarunkowa; jest ograniczeniem występującym w każdym przypadku. Jest to każde świadczenie, które zostaje zmniejszone o pewien procent lub kwotę z tytułu tego, żeby wyeliminować z kwoty wypłaconego zdarzenia wpływ czynników losowych. Ma za zadanie wyeliminować wpływ nielosowości na rozmiary szkody i jest stosowana tam gdzie jest uzasadnienie.
Hazard w ubezpieczeniowej teorii oznacza zespół warunków i okoliczności, w których dane niebezpieczeństwo się realizuje. Hazard wpływa na wielkość strat.
Wyróżnia się 3 rodzaje hazardu(3 kategorie):
hazard fizyczny – oznacza zespół cech fizycznych możliwych do rozpoznania, które mają wpływ na powstanie, nasilenia niebezpieczeństwa(np. zły stan dróg, złe oświetlenie);
hazard moralny – zespół warunków podmiotowych danej osoby, które mają wpływ na powstanie lub nasilenie się niebezpieczeństwa(np. nieuczciwość potęguje ryzyko kradzieży, skłonność do defraudacji);
hazard duchowy – jest on związany z negatywną reakcją ubezpieczonego na fakt posiadania ochrony.
ODPOWIEDZI DO PUNKTU 4 UMOWA UBEZPIECZENIA
UMOWA UBEZPIECZENIA – określana bezpośrednio przez Kodeks Cywilny. Umowa ubezpieczenia stanowi element prywatnego prawa ubezpieczeniowego.
Przez umowę ubezpieczenia:
zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku ubezpieczeniowego
ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę
Prawne wymogi określające umowę ubezpieczenia:
udzielenie przez zakład ubezpieczeń ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym
umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych
ogólne warunki ubezpieczenia oraz umowa ubezpieczenia powinny być formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały
postanowienia sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego
ELEMENTY UMOWY UBEZPIECZENIA (podstawowe)
strony umowy ubezpieczenia
prawa i obowiązki stron umowy
przedmiot ubezpieczenia
ryzyko objęte umową
warunki ubezpieczenia (ogólne i szczególne)
okres trwania ubezpieczenia
Umowa ubezpieczenia jest umową funkcjonującą według szczególnych zasad, jest to:
umowa nazwana
umowa zobowiązaniowa
umowa wzajemna
umowa o świadczenie usług - adhezyjna?
umowa odpłatna
umowa kwalifikowana
UMOWA UBEZPIECZENIA
TRYBY ZAWIERANIA UMOWY UBEZPIECZENIA:
1) tryb ofertowy:
- tryb ofertowy prosty
- tryb ofertowy złożony
- tryb ofertowy ze szczególną kontrofertą
2) tryb rokowaniowy – negocjacyjny
3) tryb przetargowy
oferent – składa oferte – klient – poprzez wypełnienie wniosku
oblat – ten do którego oferta jest skierowana – w umowie ubez. - ZU
Co zakład robi z naszą ofertą?
1) przyjmuje 2) odrzuca 3)składa kontrofertę – i wówczas z trybu prostego przechodzimy w złożony
4)brak reakcji oznacza odrzucenie
Aby doszło do zawarcia umowy, musi być jeszcze jasne wyrażenie woli;
My składamy ofertę, ZU nie odpowiada przez 14 dni -> z dniem 15 umowa zostaje zawarta, lecz tak jest tylko w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych – tzw. „milczący akcept”.
W przypadku ubezpieczenia na cały interes majątkowy – to umów byłoby kilka- co najmniej na te gdzie ubezpieczenie jest obowiązkowe.
ZU nie może odmówić ale długo nie odpowiada klient ma pewnośc że zawrze umowę ubezpieczeniową. ZU modyfikuje warunki, które my wcześniej zaproponowaliśmy.
Kontroferta – 2 warunki – 1) 7 dni ma klient na zgłoszenie sprzeciwu;
2) wyraźne wskazanie na piśmie, gdzie wskazuje różnice pomiędzy ofertą a kontrofertą
Kontroferta wiążąca – (przedłuża nasze negocjacje)- pomyłka, zamiast 7 dni jest 4 – czy wobec tego kontoferta jest ważna? Nie, bo jej warunki nie są wiążące – jedynie na warunkach oferty pierwotnej – gdyby zaproponował cenę;
Brak reakcji – jeśli przez 7 dni nie odpowiedział to z dniem 8 umowa zostaje zawarta. Zapis o ‘milczącym akcepcie” jest zapisany w KC. W tym przypadku brak reakcji z naszej strony będzie związany z akceptacją i zawiązaniem umowy.
Czy możemy taką umowę wypowiedzieć? Tak, jeśli była zawiązana na co najmniej 6 miesięcy. Można w ciągu: 30 dni – jeśli konsument; 7 dni – jeśli przedsiębiorca; ale..
Za ten czas kiedy ZU świadczył ochronę należna jest mu składka.
2) TRYB NEGOCJACYJNY – ustalamy poszczególne warunki ubezpieczeń;
3) TRYB PRZETARGOWY – podmiot chce ubezpieczenie, ale ogłasza przetarg. Mogą je zrobić wszyscy – uczelnia, gmina itd.
REGRES UBEZPIECZENIOWY – (roszczenie zwrotne) regres typowy – pewne szczególne rozwiązanie pozwalające odzyskać pieniądze w przypadku źle wypłaconych odszkodowań. Istnieje sprawca szkody będący osobą trzecią.
Przykład: Istnieje sprawca, który porysował nam samochód. – Jest szkoda.
Opcje: 1) idziemy z żądaniem naprawy – droga cywilna; 2) idziemy do ZU – droga ubezpieczeniowa;
REGRES NIETYPOWY – sprawca wyrządził szkode pod wpływem różnych środków - wówczas odszkodowanie wypłaca fundusz gwarancyjny.
Ograniczenie działania regresu – dziecko nasz uszkodziło samochód -> wypłacenie odszkodowania , ale miałby regres do dziecka więc zaraz by zabrał pieniądze; inny układ pracodawca- pracownik;
POWSTANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ
OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAKADU UBEZPIECZEŃ
PRAWA I OBOWIĄZKI STRON UMOWY UBEZPIECZENIA
Czynniki wpływające na sytuację prawną stron umowy ubezpieczenia:
oświadczenia woli stron umowy
ogólne warunki ubezpieczenia ( owu )
regulacje prawne
Postanowienia umowy ubezpieczenia oraz regulacje zawarte w ogólnych warunkach ubezpieczenia nie mogą być sprzeczne lub mniej korzystne niż postanowienia ogólne zawarte w KC .
Ogólne warunki ubezpieczenia (owu):
ogólne warunki ubezpieczenia muszą zostać dostarczone ubezpieczającemu przed zawarciem umowy ubezpieczenia
ogólne warunki ubezpieczenia określają w sposób jednolity prawa i obowiązki stron zawierających podobnego rodzaju umowy ubezpieczenia
zakres ogólnych warunków ubezpieczenia określa Ustawa o działalności ubezpieczeniowej - art. 12a
Uwaga:
Zapisy umowy mogą być mniej korzystne niż uregulowania owu ale nie mniej korzystne niż zapisy Kodeksu Cywilnego
POWSTANIE WYPADKU ORAZ LIKWIDACJNA SZKODY
Postępowanie likwidacyjne – podjęcie przez kład ubezpieczeń czynności zmierzających do:
identyfikacji powstałych szkód
identyfikacji przyczyn wypadku ubezpieczeniowego
podjęcia decyzji o wypłacie odszkodowania bądź odmowie wypłaty
Przebieg postępowania likwidacyjnego:
do 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia o wypadku zakład ubezpieczeń informuje jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia
zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania lub świadczenia w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku
jeżeli wyjaśnienie okoliczności i podjęcie decyzji o wypłacie świadczenia nie jest możliwe w terminie 30 dni wówczas zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania lub świadczenia w ciągu 14 dni od momentu w którym przy zachowaniu należytej staranności ustalenie okoliczności byłoby możliwe
bezsporną część świadczenia pieniężnego zakład ubezpieczeń zobowiązany jest wypłacić w terminie 30 od dnia zawiadomienia o wypadku
zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępniać osobom uprawnionym do otrzymania odszkodowania lub świadczeniainformacje i dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia (akta szkodowe)
REGRES UBEZPIECZENIOWY – znajduje zastosowanie w ubezpieczeniach majątkowych
Warunki powstania regresu:
odpowiedzialność osoby trzeciej za powstałą szkodę
zapłata odszkodowania przez zakład ubezpieczeń
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ WYNIKAJĄCYCH ZE STOSUNKU UBEZPIECZENIOWEGO
przedawnienie roszczeń ubezpieczonych wobec zakładu ubezpieczeń
przedawnienie roszczeń zakładu ubezpieczeń wobec ubezpieczających oraz sprawców szkód
Przedawnienie roszczenia jest instrumentem prawnym, który może zostać wykorzystany przez dłużnika lub nie
Termin podstawowy:
– przedawnienie roszczeń w stosunku do zakładu ubezpieczeń – 3 lata od dnia w którym nastąpiło zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową
Termin przedawnienia w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej
Termin przedawnienia upływa:
w ciągu 3 lat od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody
w każdym jednak przypadku zobowiązanie z umowy OC przedawnia się po upływie 10 lat od dnia w którym powstało zdarzenie losowe powodujące szkodę
ODPOWEDZI DO PUNKTU 5 RYNEK UBEZPIECZEŃ GOSPODRCZYCH W POLSCE
Komisja Nadzoru Finansowego (przejęła kompetencje KNUiFE od dnia 19 września 2006r.)
Celem nadzoru jest:
- ochrona interesów osób ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia, członków funduszy emerytalnych oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych
Główne zadania organu nadzoru – KNF skupiają się na analizie zgodności działalności ubezpieczycieli z obowiązującym prawem oraz na badaniu i monitorowaniu wypłacalności podmiotów ubezpieczeniowych
Rzecznik Ubezpieczonych
Podstawy cel działań Rzecznika Ubezpieczonych:
- reprezentuje interesy ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych
Główne zadania Rzecznika Ubezpieczonych skupiają się na rozpatrywaniu skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika, a także opiniowaniu projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych
ROZWIĄZYWANIE SPORÓW Z ZAKŁADEM UBEZPIECZEŃ – szczególne zasady
Polska Izba Ubezpieczeń
Cel działalności PIU
PIU jest organizacją ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego
przynależność zakładów ubezpieczeń do Izby jest obowiązkowa i powstaje z chwilą podjęcia przez zakład działalności ubezpieczeniowej
Główne zadania Izby skupiają się na reprezentowaniu ubezpieczycieli w relacjach z organami władzy oraz prowadznie działalności edukacyjnej.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Głownie zadania UFG skupiają się na wypłacaniu odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników. W przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń do zadań UFG należy również zaspokajanie roszczeń osób uprawnionych z tytułu umów:
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
OC rolników
z tytułu umów ubezpieczenia na życie w wysokości 50 % wierzytelności (nie więcej jednak niż kwota będąca równowartością w złotych 30 tys. EUR ).
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
Członkami Biura są zakłady ubezpieczeń wykonujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność ubezpieczeniową w grupie obejmującej ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdów mechanicznych
Rynek pośrednictwa ubezpieczeniowego
Agent ubezpieczeniowy:
przedsiębiorca, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych
wykonuje działalność agencyjną na rzecz jednego zakładu ubezpieczeń
za działania agenta odpowiada zakład ubezpieczeń
zakłady ubezpieczeń mogą wyrazić zgodę na pracę agenta na rzecz wielu zakładów (multiagent), wówczas za działania agenta odpowiada sam agent (chyba że umowa agencyjna mówi inaczej)
Broker ubezpieczeniowy:
brokerem ubezpieczeniowym jest osoba fizyczna albo prawna posiadająca, wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych
wykonuje działalność brokerską na rzecz ubezpieczającego
samodzielnie odpowiada za własne działania
jest zobowiązany do zawarcia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
przedstawia ubezpieczającemu ofertę na zasadzie porównania
otrzymuje wynagrodzenie od zakładu ubezpieczeń
Struktura składki ubezpieczeniowej:
Składka brutto-składka płacona przez ubezpieczonego. Kalku,owana zazwyczaj na okres roczny.
Składka brutto=stopa składki*suma ubezpieczenia
Składka netto-ta część składki, która służy sfinansowaniu wypłat dokonywanych przez zakład ubezpieczeń tytułem świadczeń ubezpieczeniowych. Jest najistotniejszą częścią SB.
Kalkulowanie składki
Składkę kalkulujemy na okres przyszły.
1)System repartycyjny-zakład ubezpieczeń przyjmuje akces danego podmiotu do ubezpieczenia, tworzy listę takich podmiotów, czeka się rok i stwierdza się co się wydarzyło, sumujemy szkody, które nastąpiły i rozliczamy, biorąc pod uwagę koszty. I ściągamy składkę. Skutek takiego sposobu jest fatalny. Jest składką sprawiedliwą. W praktyce nie jest stosowany. Wadą jest to, że ubezpieczający w chwili podejmowania decyzji o przystąpieniu do ubezpieczenia nie zna wysokości składki. Zakład ubezpieczeń nie posiada środków z których na bieżąco będzie wypłacał świadczenie. Mogą wystąpić trudności ze ściągnięciem składki:
-obiektywne trudności-podmiot nie dożył momentu zapłaty składki
-subiektywne trudności- podmiot stwierdza że nic mu się nie stało przez ten czas i uchyla się od zapłaty składki.
2)System składki mieszanej-w momencie przystąpienia do umowy zakład przyjmuje pewne kwoty jako składkę ubezpieczeniową o charakterze zaliczki na poczet tej składki. Jeśli rzeczywistość jest bardziej negatywna wówczas ubezpieczony musi dopłacić pewna kwotę, w przeciwnym wypadku, gdy rzeczywistość jest bardziej pozytywna niż zakładano, towarzystwo ubezpieczeniowe zwraca zaliczkę. System ten funkcjonuje w praktyce. Jest to składka sprawiedliwa bo jest skorygowana do rzeczywistych zdarzeń. Wyeliminowana jest wada że zakład ubezpieczeń nie ma pieniędzy na wypłatę świadczeń – zakład przyjmując zaliczki ma środki na wypłatę świadczeń. Jest systemem w którym ubezpieczony nie wie ile będzie wynosić składka. Ten system stosują towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych.
3)System składki stałej-obowiązuje na rynku. Zakład ubezpieczeń jest zobowiązany skalkulować składkę i podać jej wielkość do momentu podpisania umowy. Składka ta jest niezmienna bez względu na wielkość szkody. Można rozszerzyć lub zawęzić jej wielkość(zakres ubezpieczenia), gdy pojawią się nowe okoliczności. Zawęzić np. na skutek sprzedaży przedmiotu ubezp. Składka musi być ustalona na początku ubezpieczenia. Składka jest ustalana zanim rozpocznie się odpowiedzialność zakładu. Wadą jest ryzyko poprawności kalkulacji stawki.
Z punktu widzenia struktury składki ubezpieczeniowej istotne jest określenie składki netto. Istnieją różne metody np.
-rozkład normalny-okresla się błąd losowy. Składka netto wynika z zastosowania metod kalkulacji, a losowość z bezpieczeństwa.
Sn i B zabezpieczają wypłacalność i nie można przeznaczyć ich na inne cele. Tylko na świadczenia ubezpieczeniowe. Środki te są odkładane w czasie, tworzy się rezerwy.
Zasada równoważności składki i świadczeń
Suma Sn netto=sumie świadczeń ubezpieczeniowych
Rozlicza się okres roczny. Nadwyżka odkładana jest na rezerwy. Niedobór pokrywa się z rezerw (ubezpieczenia krótkoterminowe).
Składka ubezpieczeniowa świadczeń długoterminowych
Mamy to do czynienia z składką ryzyka i składka oszczędnościową. Składka powinna rosnąć w miarę wzrostu ryzyka. Przez cały okres składka pobierana jest w tej samej wielkości.
Sposoby ustalania składki dla ubezpieczeń krótszych niż rok(zaliczamy do nich wszystkie ubezp. majątkowe i większośc osobowych):
1)System kalkulacji składki pro rata temporis – ma charakter systemu proporcjonalnego. Oznacza to, że oddaje proporcjonalność okresów na jaki ustalamy składkę do rocznego okresu np. jeżeli jest pół roku to 50% składki.
2)System kalkulacji tabel frakcyjnych- ma charakter nieproporcjonalny. Zakład ubezpieczeń opracowuje tabelę frakcyjną- jest to zestawienie, w którym poszczególnym przydziałom czasu przyporządkowuje się określoną wartość składki. W systemie tym składka wynosi więcej niż w systemie proporcjonalnym. Składka w tym systemie jest droższa niż w systemie pro rata temporis.
Zakład ubezpieczeń decyduje według jakiego sytemu kalkulacji jest określana składka ubezpieczeniowa dla ubezpieczeń krótszych niż rok. Oba systemy są stosowane w praktyce. Czynniki, które powodują że zakład ubezpieczeń decyduje się na stosowanie tego pierwszego mniej opłacalnego systemu to np. ze względu na konkurencję. System pro rata temporis jest stosowany gdy koszty obsługi ubezpieczenia nie są duże.
Poziom kalkulacyjny jest to składka netto do składki brutto. Poziom ten ustalany jest na podstawie przyjętych założeń.
Wsk szkodowości =Q/SB gdzie Q jest to kwota wypłaconych odszkodowań w stosunku do przychodów z tyt. składki brutto(SB).
Wsk szkodowości składki ustalany jest na podstawie danych rzeczywistych. Może on przyjmować wartości dodatnie. Jeśli wsk = 0 to oznacza, że nie było wypłaconych żadnych odszkodowań. Wsk może przyjmować wartości od 0 wzwyż ponieważ szkodowość nie musi zamknąć się w wartości tej składki przyjętej przez Zakład Ubezpieczeń. Szedowość wyznacza kwoty świadczeń, które powinny zostać wypłacone. Zakład ubezpieczeń może wypłacać więcej niż przyjął bo może mieć jakieś rezerwy. Jeśli wsk jest większy niż 1 to jest negatywne zjawisko dla Zakładu ubezpieczeń, ponieważ jego zasoby finansowe topnieją. Nie ma on wtedy żadnego zysku, ani na pokrycie kosztów. Wsk szkodowości powinien być w pobliżu poziomu kalkulacyjnego składki. Wtedy jest to zjawisko pozytywne dla zakładu ubezpieczeń.
Czynniki wpływające na poziom przychodów z tytułu składek ubezpieczenia:
-liczba zawartych umów ubezpieczenia;
-stopa składki;
-suma ubezpieczenia;
-systemy obniżek i podwyżek składki (bonus-malus?)-spowodowane mniejszym/większym poziomem ryzyka.