WEKSEL
to pisemne sporządzone bezwarunkowe zobowiązanie się do wypłacenia określonej osobie lub okazicielowi pewnej sumy pieniężnej w oznaczonym terminie przez osoby na nim podpisane.

Akcept, w obrocie wekslowym zobowiązanie się płatnika (trasata) do wykupienia weksla od jego uprawnionego posiadacza w wyznaczonym terminie płatności. Akcept jest niezbędny w przypadku weksli trasowanych, nie występuje natomiast przy wekslach własnych. Jest on dokonywany zazwyczaj w formie pisemnej, przez umieszczenie na wekslu słów "akceptuję" lub “przyjmuję" oraz podpisu akceptanta. Szczególną formą akceptu jest - stosowany zwłaszcza w międzynarodowych transakcjach handlowych - akcept bankowy, tj. zobowiązanie banku do wykupu weksla (w terminie płatności, lub przed tym terminem z zastosowaniem dyskonta).

Indos wekslowy jest to przeniesienie uprawnień wynikających z weksla na inną osobę. Polega on na zamieszczeniu na grzbiecie (odwrocie) weksla lub też w razie braku miejsca na przedłużku odpowiednika oświadczenia dotychczasowego posiadacza o odstąpieniu weksla oraz na wręczeniu go nowemu posiadaczowi. Dzięki temu dokument ten nabiera charakteru papieru wartościowego o charakterze obiegowym, który w ograniczonym zakresie może również spełniać funkcję zastępcy pieniądza. Przy przenoszeniu uprawnień, wynikających z weksla współdziałają dwie następujące strony:
Indosant (inaczej żyrant) - jest to osoba odstępująca weksel i będąca jego dotychczasowym właścicielem,
Indosatariusz (inaczej żyratariusz) - osoba będąca nabywcą weksla ora uprawnień z niego wynikających.

System francuski wg systemu zobowiązanie wekslowe miało charakter przyczynowy (kauzalny) – ważność weksla uzależniona była od go­spodarczej przyczyny jego wystawienia, mały formalizm

System niemiecki Według systemu niemieckiego zobowiązanie wekslowe miało charakter abstrakcyjny, tzn. odrywało się od przyczyny prawnej wystawienia weksla; skrajny formalizm

System anglosaski (zwany anglo-amerykańskim) brak formalizmu, nie miał charaktery przyczynowego

TEORIA KONTRAKTOWA (umowna) Powstałe stąd zobowiązanie ma charakter kauzalny. Dopiero w toku dalszego obrotu staje się zobowiązaniem abstrakcyjnym; wystawienie dokumentu i zawarcie umowy między wystawcą a odbiorcą dokumentu
TEORIA KREACYJNA - papier wartościowy powstaje przez jednostronne oświadczenie woli osoby podpisującej dokument, co nadaje zobowiązaniu od samego początku charakter abstrakcyjny oderwany od przyczyny gosp. i umowy, która doprowadziła do wystawienia dokumentu i wręczenia go drugiej osobie (w k.c ). uprawnienie powstaje w chwili wystawienia dokumentu zgodnie z przepisami prawa (zazwyczaj przez podpisanie lub zaopatrzenie w faksymile podpisu). TEORIA EMISYJNA - dokument staje się papierem wartościowym z chwilą jego przekazania innej osobie przez wystawcę , przez co odrywa się od umowy, jako przyczyny sprawczej powstania papieru wartościowego - modyfikacja teorii kontraktowej. dla powstania uprawnienia potrzebne jest wydanie dokumentu innej osobie.
TEORIA DOBREJ WIARY - wymaga nabycia dokumentu w dobrej wierze - modyfikacja teorii kreacyjnej.

Weksle są w klasycznym tego słowa znaczeniu papierami wartościowymi należą do tzw. grupy dokumentów dłużnych. Stwierdzają one istnienie stosunku prawnego pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielem. Ponad to weksel jest papierem wartościowym na zlecenie, a więc papierem wiary publicznej. Jest to papier konstytutywny, bowiem wierzytelność wekslowa powstaje przez umowę, której elementem jest wystawienie weksla. Jest on przy tym ściśle sformalizowany, ponieważ ustawa dokładnie określa formę oświadczenia dłużnika i zastrzega dla niej rygor nieważności. Weksel opiewa na wierzytelność i to wyłącznie wierzytelność pieniężną.

Cechy weksla:
skrypturalność - pisemny, własnoręczny podpis wystawcy
formalizm - akt formalny, powstaje tylko przez ścisłe przestrzeganie wymagalnych przez ustawę formalności
rygorem wekslowym - jest to, iż łączy się z nim tryb szybkiego i skutecznego egzekwowania zapłaty w razie niewywiązania się dłużników z terminowego uregulowania sumy wekslowej
bezwarunkowy, co wyraża się w samym stwierdzeniu i formie czasownika – „zapłacę”, „zapłacimy”, etc. Ustawodawca nałożył wymóg, aby w treści weksla znalazło się bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty, co w praktyce oznacza, że dłużnik wekslowy zobowiązuje się do zapłaty określonej sumy pieniężnej bez konieczności zaistnienia czy też zastrzeżenia dodatkowych warunków. Poczynienie przez wystawcę jakichkolwiek zastrzeżeń, od zaistnienia których wystawca będzie uzależniał swoją odpowiedzialność z weksla, spowoduje nieważność weksla. Warto o tym pamiętać również przy przyjmowaniu weksla od swojego dłużnika, albowiem jeżeli dłużnik zna obowiązujące w tym zakresie przepisy, może podjąć próbę uniknięcia odpowiedzialności z tytułu weksla, zamieszczając na nim zastrzeżenia. Jak wspomniano powyżej tylko poprawne wypełnienie weksla jest przesłanką umożliwiającą dochodzenia roszczeń wekslowych. Zastrzeżenie warunku może być celowym działaniem mającym na celu wyłączenie odpowiedzialności wystawcy z powodu nieważności weksla.
pieniężny – przedmiotem jest wyłącznie świadczenie pieniężne
samodzielność (niezależność) - Należy również pamiętać, iż każda z osób, które podpisały się na wekslu odpowiada za zobowiązanie wekslowe bez względu na ważność zobowiązań pozostałych dłużników wekslowych. Przykładowo, jeśli podpis wystawcy weksla zostanie sfałszowany, poręczyciel długu, który podpisał weksel wciąż będzie zobowiązany do zapłaty całej kwoty. Każdy podpis na wekslu tworzy niezależne zobowiązanie wekslowe.
solidarność - skutkuje tym, że za zobowiązanie wekslowe są odpowiedzialne wszystkie osoby wskazane na wekslu, a więc wystawca, poręczyciel, a także kolejne osoby będące w posiadaniu weksla, które zbyły go dalej. Solidarność osób zobowiązanych powoduje, że każdy z dłużników wekslowych ma obowiązek zapłaty całości sumy wskazanej w wekslu na żądanie posiadacza weksla. Zaspokojenie roszczenia wierzyciela przez jednego z dłużników skutkuje zwolnieniem z obowiązku zapłaty pozostałych dłużników.
abstrakcyjny – oznacza to, że obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej wynikającej z weksla jest niezależny od istnienia i ważności tzw. stosunku podstawowego, czyli umowy, jednostronnej czynności prawnej, innego stosunku prawnego leżącego u podstaw zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Dłużnik wekslowy nie może podnosić zarzutów z tytułu wspomnianego stosunku podstawowego, albowiem nawet nieważność takiego zobowiązania, czy też jego wady nie mają wpływu na kwestię dochodzenia roszczeń z weksla. W praktyce fakt ten może okazać się niejednokrotnie bardzo przydatny w sytuacji, gdy np. na skutek zagubienia dokumentów, opieszałości przy zawieraniu umowy doszło do niekorzystnego zdarzenia, skutkującego niemożnością dochodzenia roszczenia. Wówczas mając w ręku weksel można, bez potrzeby powoływania się na pierwotne źródło zobowiązania, którego posiadany przez nas weksel miał być tylko zabezpieczeniem, dochodzić swoich praw przez sądem w oparciu wyłącznie o poprawnie wypełniony dokument weksla.
Funkcje weksla:
papier wartościowy - zawiera (inkorporuje) abstrakcyjne zobowiązanie zapłacenia sumy wekslowej („pieniężny papier wartościowy”).
płatniczą - kupujący wystawiając weksel płaci nim jak pieniądzem. Samo wręczenie weksla nie przyczynia się do umorzenia długu, ale daje możliwość zamiany weksla na środki pieniężne
obiegową - dotychczasowy posiadacz może przenieść uprawnienia z weksla na inną osobę,
gwarancyjna – zabezpieczenie innych zobowiązań; może stanowić zabezpieczenie zobowiązań pieniężnych istniejących w chwili wystawienia weksla oraz przyszłych zobowiązań,
kredytową - wierzyciel zgadza się na odroczenie terminu zapłaty przyjmując od kupującego weksel i refinansową - posiadacz weksla może przedstawić go do dyskonta w banku i uzyskać przed terminem płatności weksla sumę wekslową, pomniejszoną o prowizję banku.
oszczędnościowa – działać jak lokata
aportowa – niepieniężnym wkładem do spółki

Dyskonto - Oprocentowanie weksla
Akcept – podpis trasata na wekslu trasowanym stanowi przyjęcie, czyli akcept weksla
Akceptant – trasat weksla trasowanego staje się z chwilą położenia swego podpisu na wekslu akceptantem, czyli przyjemcą weksla
A vista – płatność weksla za okazaniem
Domicyl – wymienienie osoby trzeciej, u której weksel jest płatny
Domicyliat – osoba trzecia, u której weksel jest płatny
Dyskont – odsetki za okres do płatności weksla, potrącane przez bank przy nabyciu weksla
Dyskonto – nabycie weksla przez bank przed terminem płatności weksla z potrąceniem dyskonta
Indos (żyro) – przeniesienie weksla przez odpowiednie oświadczenie umieszczone na jego grzbiecie
Indosant (żyrant) – osoba przenosząca weksel przez odpowiednie oświadczenie umieszczone na jego grzbiecie
Indosatariusz (żyratariusz) – osoba, która przez indos nabyła weksel
Inkaso weksla – przedstawienie weksla do zapłaty
Interwenient (wyręczyciel) – osoba, która ma przyjąć lub zapłacić weksel w potrzebie, w celu zapobieżenia zwrotnemu poszukiwaniu
Protest – akt urzędowy sporządzony przez notariusza lub urząd pocztowy, stwierdzający odmowę zapłaty, przyjęcia
Regredient – osoba żądająca zapłaty sumy wekslowej w drodze regresu
Remitent – wekslobiorca, tzn. osoba, na rzecz której lub na zlecenie której ma nastąpić zapłata sumy wekslowej; Osoba, na której rzecz ma być dokonana zapłata z weksla, pierwszy wierzyciel wekslowy
Trasant – wystawca weksla trasowanego
Trasat – przekazany, czyli osoba, której w wekslu trasowanym wystawca poleca zapłatę sumy wekslowej

Rodzaje weksla:
Weksel własny (suchy, prosty, sola) – stanowi najprostszą formę weksla. Jego treścią jest bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty sumy wekslowej przez wystawcę weksla we wskazanym miejscu i czasie. Stwarza on bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych. Tutaj głównym dłużnikiem wekslowym jest wystawca weksla. Zobowiązanie z niego wynikające łączy więc tylko dwa podmioty: wystawcę weksla i remitenta.
Weksel trasowany (inaczej ciągniony, przekazowy lub trata) – zawiera polecenie wystawcy bezwarunkowego zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej przez inną osobę (trasata) na rzecz osoby trzeciej (remitenta) w oznaczonym miejscu i czasie. Innymi słowy, wystawca zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi), by zapłacił określoną kwotę osobie trzeciej. I żeby od trasata można było żądać zapłaty za weksel, musi on wiedzieć o jego istnieniu i zgodzić się na zapłacenie w terminie wskazanej sumy. Tym samym w tym stosunku wekslowym występują co najmniej trzy podmioty: wystawca, remitent i trasat (akceptant).
różnice konstrukcyjne między wekslem trasowanym i własnym sprowadzają się więc do: braku trasata przy wekslu własnym, czyli inny jest dłużnik główny (akceptant po przyjęciu weksla trasowanego i wystawca przy wekslu własnym) oraz odmiennego ukształtowania obowiązku zapłaty sumy wekslowej (polecenie trasatowi bezwarunkowej zapłaty sumy wekslowej na rzecz remitenta lub na jego zlecenie przy wekslu trasowanym i przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty sumy wekslowej na rzecz remitenta lub na jego zlecenie w wypadku weksla własnego).
Weksel in blanco, zwany też niezupełnym, jest zaopatrzony w co najmniej podpis wystawcy, lecz nie jest wypełniony lub nie posiada niektórych cech wymaganych przez prawo dla ważności weksla. Tego rodzaju weksle stosowane są najczęściej, gdy strony zawierające umowę chcą zabezpieczyć ewentualne roszczenia mogące z niej wyniknąć, lecz nie są w stanie z góry oznaczyć wysokości tych roszczeń albo terminu płatności (może np. chodzić o zabezpieczenie roszczenia o zapłatę należności za wykonywane usługi transportowe stale współpracujących ze sobą przedsiębiorców). Jeżeli więc przedsiębiorca zdecyduje się na weksel in blanco, musi pamiętać o deklaracji wekslowej, która powinna mu towarzyszyć. Jest to porozumienie wekslowe stanowiące upoważnienie do uzupełnienia weksla. Określa ono, na jakich zasadach można go uzupełnić, czyli wpisać brakujące elementy. Treścią porozumienia mogą być objęte wszystkie ustawowe elementy weksla bądź tylko niektóre z nich, np. oznaczenie sumy wekslowej, określenie terminu płatności, czy na czyją rzecz ma być wypełniony. Co do elementów nieobjętych porozumieniem, posiadacz weksla – uzupełniając dokument – korzysta z pewnej swobody. Nie jest ona jednak całkowita. Ograniczają ją przepisy prawa wekslowego i przyjęte zwyczaje.
Weksel gwarancyjny jest popularną metodą zabezpieczenia spłaty wierzytelności w stosunkach między przedsiębiorcami. Ten rodzaj weksla jest najczęściej udzielany na zabezpieczenie spłaty przyznanych kredytów lub prawidłowego wykonania kontraktu, nawet na zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi czy gwarancji. Zabezpiecza wykonanie zobowiązania ze stosunku podstawowego
Weksel dyskontowy - Weksle przyjmowane przez NBP do redyskonta. zakup przez bank weksla przed terminem jego płatności po cenie pomniejszonej o kwotę odsetek dyskontowych (potocznie określanych mianem dyskonta). Wysokość potrącanej kwoty zależy od wysokości stosowanej przez bank stopy dyskontowej oraz ilości dni liczonych od daty przyjęcia weksla do dyskonta do dnia jego płatności.
Weksel piwniczny to taki, w którym jako trasata podano osobę nieistniejącą.

Elementy weksla:

1. nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
2. bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
3. suma wekslowa
4. nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);
5.oznaczenie terminu płatności;
6. oznaczenie miejsca płatności;
7. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitenta)
8. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla;
9. podpis wystawcy weksla – własnoręczny

Regres – zwrotne poszukiwanie zapłaty, to dochodzenie roszczeń wekslowych (czekowych) przez posiadacza weksla (czeku) wobec jego poprzedników w przypadku, gdy dłużnik wekslowy (czekowy) odmówi zapłacenia weksla (czeku) w terminie płatności. może domagać się tzw. sumy regresywnej, w skład której wchodzą: podstawowa suma wekslowa, odsetki ustawowe od dnia płatności, koszty protestu i dokonywanych zawiadomień oraz inne koszty i tzw. prowizja komisowa wynosząca maksymalnie 1/6% sumy wekslowej.
„bez protestu” oznacza, że posiadacz weksla nie ma obowiązku dokonywania protestu jako warunku zwrotnego poszukiwania zapłaty. Takie zastrzeżenie ułatwia dochodzenie należności posiadaczowi weksla poprzez zmniejszenie rygorów formalnych związanych z dochodzeniem zapłaty.
Protest - urzędowy akt stwierdzający odmowę przyjęcia weksla bądź jego zapłacenia, protest jest zbędny w przypadku właśnie naniesienia na weksel klauzuli „bez protestu”. Protestu weksli dokonuje się u notariusz lub w placówkach Poczty Polskiej. Sporządzenie protestu jest warunkiem tzw. poszukiwania zwrotnego (regresu) ponadto sam protest ma istotne znaczenie dowodowe jako, że jest dokumentem urzędowym, „który stanowi dowód tego co zostało w nim zaświadczone”.
Rekta-weksel - weksel "nie na zlecenie" - jest to weksel w którym zakazano jego indosowania
Zaprotestować weksel «stwierdzić urzędowo niewykupienie weksla w terminie»
umorzenia weksla może żądać jedynie ten, komu weksel zaginął jest obojętne, czy osoba, której weksel zaginął była jego posiadaczem, czy tylko dzierżycielem

Akcept weksla/Aval

*Akcept weksla – zaakceptowanie zapłaty zobowiązania wekslowego. Akceptant weksla zobowiązuje się do zapłacenia czeku lub wykupienia weksla w określonym terminie i w kwocie określonej na czeku lub wekslu na rzecz remitenta.

*Awal (poręczenie wekslowe) - czynność prawna polegająca na poręczeniu za cudzy dług wekslowy. Poręczyciel wekslowy (awalista) odpowiada za zapłatę weksla tak samo, jak osoba, za której dług wekslowy poręczył. powoduje ograniczenie co do całości sumy wekslowej lub jej części. Poręczenie wekslowe może dać osoba trzecia lub osoba podpisana na wekslu. Poręczenie wekslowe oznacza się wyrazem "poręczam" lub innym zwrotem równoznacznym. Podpisuje je poręczyciel.

CZEK
Papier wartościowy, o cechach ściśle przez prawo czekowe określonych, w którym zawarte jest abstrakcyjne zobowiązanie wystawcy, indosantów, i poręczycieli do zapłacenia sumy czekowej, jeżeli nie zapłaci jej za okazaniem trasat, któremu wystawca poleca zapłatę sumy pieniężnej. Zbliżony do weksla trasowanego, bank jest trasatem. Może być na okaziciela.

umowa czekowa a umowa rachunku bankowego (Czek musi spełniać szereg wymogów formalnych, musi więc mieć postać dokumentu pisemnego i musi być opatrzony własnoręcznym podpisem wystawcy. Do posługiwania się czekiem konieczny jest jeszcze jeden bardzo ważny element, mianowicie umowa czekowa. To ona właśnie uprawnia wystawcę czeku do rozporządzania funduszami za pomocą czeku. W praktyce umowa czekowa nie ma charakteru samodzielnego, lecz stanowi element innej umowy łączącej wystawcę czeku z bankiem (np. umowa rachunku bankowego zawierająca stosowną klauzulę, umowa rachunku bankowego bez odnośnej klauzuli nie uprawnia posiadacza rachunku bankowego do wystawiania czeków).)
Czek nie podlega przyjęciu, stąd bank nie odpowiada wobec remitenta (posiadacza czeku) za brak pokrycia. Remitent ma roszczenie tylko do wystawcy, ewentualnie indosantów i poręczycieli czekowych. Wystawca odpowiada za wystawienie czeku bez pokrycia, w szczególności szkodę spowodowaną niezapłaceniem czeku, w tej sytuacji powinien też zapłacić posiadaczowi odsetki i ponieść odp. karną. Bank zobowiązany jest wobec wystawcy czeku!!!

Różnice między czekiem a wekslem trasowanym:
• weksel – trasat dowolny, czek – tylko bankier
• czek nie podlega przyjęciu
• weksel – wskazuje remitenta, czek także na okaziciela
• czek – płatny tylko za okazaniem, weksel – także po okazaniu lub w wyuczonym dniu

Podobieństwa:
- czek i weksel sformalizowanymi, bezwarunkowymi i rodzącymi zobowiązanie o charakterze abstrakcyjnym polecenia zapłaty określonej sumy pieniężnej

- podobnie „przenoszalny”

- zobowiązanie samodzielne i solidarne

- analogiczny tryb dochodzenia roszczeń
Funkcje: rozliczeniowa, płatnicza, obiegowa, gwarancyjna(zapewnienie płatności przez bank) , kredytowa (negatywna)

Konieczne elementy składowe weksla:
1) nazwę "czek" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
2a) suma pieniężna
3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);
4) oznaczenie miejsca płatności (gdy brak miejsce wymienione obok trasata uważa się za miejsce płatności);
5) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku;
6) podpis wystawcy czeku.

Wystawcę czeku nazywamy trasantem. Może nim być każda osoba fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy. Trasatem czeku jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Remitentem czeku jest osoba fizyczna lub prawna, na którą czek wystawiono. Czek można wystawić na określoną osobę (czek imienny) lub na okaziciela. Prawa z czeku mogą być przenoszone przez indos. Istnieje również forma czeku wystawionego na określonego remitenta, bez prawa przenoszenia uprawnień na inną osobę (czek rekta). Czek zawsze jest płatny za okazaniem. Domicyl bank, oddział danego banku. Czek domicylowany – miejsce płatności inne niż wystawiony czek. „przelać na rachunek”, „do rozrachunku” czek nie może być zrealizowany w gotówce

Wystawca, indosant albo poręczyciel przez zastrzeżenie "bez kosztów", "bez protestu" lub przez inne równoznaczne, napisane na czeku i podpisane, mogą zwolnić posiadacza czeku od protestu lub od równoznacznego stwierdzenia, jako warunku zwrotnego poszukiwania. Zastrzeżenie takie nie zwalnia posiadacza ani od przedstawienia czeku w przepisanym terminie, ani od obowiązku zawiadomienia. Dowód niezachowania terminu przedstawienia ciąży na tym, kto się na tę okoliczność powołuje wobec posiadacza. Zastrzeżenie, pochodzące od wystawcy, skuteczne jest wobec wszystkich dłużników czekowych; jeżeli pochodzi od indosanta lub poręczyciela, ma skutek tylko wobec niego. Gdyby mimo zastrzeżenia, pochodzącego od wystawcy, posiadacz dokonał protestu lub równoznacznego stwierdzenia, sam ponosi koszty. Jeżeli zastrzeżenie pochodzi od indosanta lub od poręczyciela, koszty dokonanego protestu lub równoznacznego stwierdzenia obciążają wszystkich dłużników czekowych.
Rodzaje czeku:
* imienne, tzn. takie, które zawierają imię, nazwisko remitenta (pierwszego wierzyciela uprawnionego do odbioru sumy czekowej). W tym wypadku bank przy wypłacie ma obowiązek sprawdzenia legitymacji czekowej osoby, na rzecz której czek wystawiono;
* na okaziciela – bank jest zwolniony ze sprawdzania, czy osoba, która przedkłada czek do zapłaty, jest jego prawnym właścicielem z formalnego punktu widzenia. Czeki takie przenoszone są przez samo wręczenie dokumentu. Legitymowana jest każda osoba przedstawiająca czek do zapłaty.
* czek gotówkowy (zwykły lub kasowy) – jest dyspozycją wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku (czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku (czek imienny);
* czek rozrachunkowy – stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wystawcy czeku (dłużnika) do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku. Jest zaopatrzony w napis „do rozrachunku”, „przelać na rachunek” czy „przekazać na rachunek”, który oznacza, że posiadacz czeku nie otrzyma wypłaty w gotówce, a jedynie kwota określona na czeku zostanie przekazana na jego konto. Czek ten zabezpiecza przed podjęciem gotówki przez osobę nieupoważnioną. Ta forma czeku jest często stosowana w sklepie przy zakupie towaru;
* czek potwierdzony – jest odmianą czeku rozrachunkowego. Trasat (bank) na wniosek wystawcy czeku może czek potwierdzić, rezerwując jednocześnie na jego rachunku bankowym odpowiednią kwotę na pokrycie czeku;
* Czeki na zlecenie – czek wystawiany na określoną osobę z zastrzeżeniem „na zlecenie” lub bez niego. Przenoszenie praw z takiego czeku w drodze indosu. Czek na zlecenie może być wystawiony także na własne zlecenie wystawcy, który jest wówczas remitentem.
* Czek domicylowany - czek z klauzulą domicylu; płatny nie przez bank będący trasatem, ale w jego zastępstwie przez inny bank
* czek zakreślony – to taki czek, na którym zostały zamieszczone dwie równoległe linie ukośne lub poprzecznie na frontowej stronie, ma ograniczony obieg. Wypłata następuje tylko na rzecz innego banku lub osoby wskazanej przez klienta w umowie z bankiem; ma chronić posiadacza przed skutkami utraty czeku, zakreślenie może być ogólne (między dwiema liniami nie ma żadnej wzmianki lub między nimi wyraz „bankier” lub równoznaczny) lub szczególne (między liniami nazwisko bankiera); trasat może zapłacić czek z zakreśleniem ogólnym tylko do rąk bankiera lub swego stałego klienta, ze szczególnym tylko do oznaczonego bankiera, gdy oznaczonym bankierem trasat tylko do rąk swego stałego klienta
* Czek poświadczony (certyfikowany) - czek ma pokrycie ogólne; posiada potwierdzenie banku w dniu realizacji czeku
* Czek gwarantowany - czek ma pokrycie w dniu wystawienia czeku; bank odpowiada wobec posiadacza i bierze odpowiedzialność

Odwołanie czeku: Czek jest odwołalny jednostronnym oświadczeniem woli wystawcy skierowanym do trasata, może być dokonane w dowolnej formie, jego treścią jest zakaz wypłaty czeku; Skuteczne, gdy dotarło do trasata w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią; Bezskuteczne przed upływem terminu do przedstawienia; Odwołanie czeku, płatnego w Polsce, może mieć skutek także, jeżeli czek, wystawiony na nazwisko lub na zlecenie i przesłany przez wystawcę bezpośrednio trasatowi, odwołano, zanim trasat wykonał otrzymane polecenie; Jeżeli odwołanie nie nastąpiło, trasat może zapłacić również po upływie terminu do przedstawienia.

KONOSAMENT
jednostronny dokument stwierdzający przyjęcie przez przewoźnika od załadowcy oznaczonego w tym dokumencie ładunku w celu jego przewiezienia statkiem morskim; zawiera on zobowiązanie przewoźnika do wydania tego ładunku osobie uprawnionej na podstawie treści konosamentu, której przysługuje prawo do dysponowania ładunkiem w czasie przewozu i do jego odbioru. Konosament jest papierem wartościowym, który stanowi dowód przyjęcia ładunku w nim oznaczonego na statek, w celu jego przewozu. Jest on dokumentem legitymującym do dysponowania tym ładunkiem i do jego odbioru, konosament reprezentuje prawo do towaru, na który został wystawiony. Ułatwia to obrót towarami w handlu morskim, gdyż nabywca konosamentu uzyskuje prawo do towaru w nim inkorporowanego i staje się uprawniony do odbioru towaru i dysponowania w nim po odbiorze jak i podczas przewozu.

Przewoźnikiem morskim może być osoba fizyczna, os. prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej uprawniona do korzystania ze statku morskiego dla wykonywania zawodowej zarobkowej działalności przewozowej; Przewoźnikiem może być każdy podmiot korzystający ze statku, a więc dysponujący całością lub częścią jego przestrzeni ładunkowej jako właściciel lub posiadacz samoistny albo zależny (np.: armator, czarterujący na czas, najemca itd.);
Frachtującym, tj. czarterującym lub bukującym, może być każdy podmiot będący, np.: właścicielem ładunku lub zawierający umowę przewozu w imieniu własnym w wykonaniu innego wiążącego go stosunku zobowiązaniowego (np.: spedytor występujący w imieniu własnym i zawierający um. przewozu na rachunek dającego zlecenie właściciela ładunku). Frachtującym nie jest natomiast podmiot działający w cudzym imieniu jako pośrednik morski (np.: agent lub makler);
Załadowca - jest to osoba, która dostarcza przewoźnikowi ładunek w wykonaniu obowiązku frachtującego, działając samodzielnie i na własny rachunek w oparciu o odrębną umowę z frachtującym. Charakter prawny takiej umowy jest sporny, aczkolwiek przeważa pogląd o jej tożsamości z um. o dzieło, chyba że zobowiązanie dostarczenia ładunku jest elementem um. spedycji. Załadowcą jest najczęściej przedsiębiorstwo spedycyjne, przeładunkowe lub sztauerskie;
Odbiorcą - jest podmiot uprawniony do odbioru ładunku w porcie przeznaczenia. Jeśli odbiorcą nie jest sam frachtujący, lecz os. 3, w ramach um. przewozu ładunku powstaje konstrukcja prawna zastrzeżenia obowiązku świadczenia na rzecz os. 3.

Konosament pełni wreszcie funkcję dowodową, dokumentując zawarcie umowy przewozu w sytuacji, gdy strony nie posłużyły się pisemnym dokumentem; Konosament jest jedynie dowodem zawarcia umowy, a nie umową; Konosament jest wystawiany na żądanie załadowcy. Formularz konosamentu wypełniany w praktyce przez załadowcę, podpisywany jest zwykle przez przedstawiciela przewoźnika, tj. agenta lub kapitana, upoważnionego do tej czynności; przewoźnik obowiązany jest wydać załadowcy wymaganą przezeń ilość jednobrzmiących egzemplarzy konosamentów, stanowiących tzw. komplet konosamentów, a także określić na każdym z nich ilość wydanych egzemplarzy; Konosament jest papierem wartościowym dającym prawo do dysponowania towarem w transporcie morskim.

Obok podziału wynikającego z posiadania wyróżniamy

- konosament czarterowy (żegluga okazjonalna, nieregularna; wydawany w celu potwierdzenia czarterującemu przyjęcia ładunku przewożonego na podstawie umowy czarterowej i odsyłający do warunków tej umowy)
- konosament liniowy (określający szczegółowo warunki przewozu obowiązujące na danej linii żeglugowej, dokument w żegludze regularnej)
wg faktycznego stanu załadowania:
- konosament przyjęcie do załadowania (wydawany przed przyjęciem ładunku na statek, lecz potwierdzający przyjęcie ładunku w pieczę przewoźnika w celu późniejszego załadownia. Przyjęto do załadowania(tylko dokument, brak pewności przewozu)ładowniezakończenie wyładowaniawydanie ładunku
- konosament załadowania (faktyczne załadowanie towaru na konkretny statek i w konkretny dzień)
Różnice:
1. okres odpowiedzialności: pdz – tylko określony czas, z – pełen czas
2. ryzyko utraty lub uszkodzenia
3. Terminowość wykonania umowy przez sprzedawcę: pdz – nie wiemy czy sprzedawca wykonał swoje zobowiązanie
wg podmiotu uprawnionego z konosamentu:
- imienny (określona osoba)
- na zlecenie (na zlecenie załadowcy lub wskazanej przez niego osobie, przenoszony w drodze indosu)
- na okaziciela (bez podania określonej osoby, ale jest informacja kogo należy poinformować w porcie docelowym o przypłynięciu ładunku)
wg zastrzeżenia przewoźnika co do stanu ładunku:
- czysty (towar przyjęty przez przewoźnika w stanie zewnętrznym bardzo dobrym)
- brudny (towar przyjęty przez przewoźnika w stanie zewnętrznym niezbyt dobrym, złym, występują pewne zastrzeżenia)
- list gwarancyjny „rewers” (zapobiega wystawienia konosamentu „brudnego”, jest swego rodzaju umową między przewoźnikiem a frachtującym, który zobowiązuje się do pokrycia wszelkich kosztów w przypadku, gdy przewoźnik wystawi konosament „czysty”, a odbiorca stwierdzi po dostarczeniu towaru pewne zastrzeżenia do niego)
wg:
- bezpośredni (wydawany wtedy gdy podczas przewozu występuję więcej niż 1 przewoźnik)
- kombinowany (wydawany wtedy, gdy występuje przewóz ładunku za pomocą więcej niż jednego rodzaju środka transportowego; właściwie nie ma cech konosmanetu)
- elektroniczny (właściwie nie ma cech konosamentu, bo nie jest na papierze, wysyłany drogą elektroniczną

*morski list przewozowy (nie ma nic wspólnego z konosamentem) – jest niezbywalny, ponieważ jest imienny, jest to potwierdzenie przyjęcia przez przewoźnika towaru i dowodem zawarcia umowy przewozu, ale nie stwierdza on tytuł własności towaru.

Elementy konosamentu:

1. Oznaczenie przewoźnika
2. Oznaczenie załadowcy
3. Oznaczenie odbiorcy
4. Nazwa statku
5. Określenie ładunku
6. Określenie zewnętrznego stanu ładunku i jego opakowania
7. Znaki główne niezbędne do stwierdzenia tożsamości ładunku
8. Oznaczenie frachtu i innych należności przewoźnika
9. Nazwa miejsca załadowania
10. Nazwa miejsca wyładowania
11. Liczba wydanych egzemplarzy
12. Data i miejsce wystawienia
13. Podpis przewoźnika albo kapitana statku

DOWÓD SKŁADOWY
Dom składowy podmiot prowadzący przedsiębiorstwo świadczące usługi profesjonalnego składowania towarów, uprawnionego do emitowania papieru wartościowego - dowodu składowego;
skład konsygnacyjny – obiekt magazynowy konkretnego przedsiębiorcy, który służy do składowania towarów na podstawie umowy o skład konsygnacyjny, gdy chodzi o składowanie towarów lub o sprzedaż konsygnacyjną, gdy składowanie wiąże się ze sprzedażą. Sprzedawca składa towar w tym składzie, a kupującym odbiera go z tego składu w momencie dogodnym dla siebie.
dowód składowy - stanowią one formę zabezpieczenia wykonania zobowiązań i umożliwiają podmiotom gospodarczym pozyskanie tzw. kredytu warrantowego. Zarówno cały dowód składowy jak i jego części mogą być zbywalne w drodze indosu, ale indos rewersu powoduje także przeniesienie warrantu. Wyróżniamy w nim dwie części:
- rewers (składowy dowód posiadania) – stwierdzającego posiadanie rzeczy złożonych na skład,
- warrant (składowy dowód zastawniczy) – stwierdzającego ustanowienie zastawu na rzeczach złożonych na skład.
nierozdzielony dowód składowy i rewers – wierzytelność niepieniężną, tj. roszczenie wobec domu składowego o wydanie rzeczy,
warrant – wierzytelność pieniężną, tj. roszczenie wobec pierwszego indosanta warrantu, zabezpieczone prawem zastawu na składowanym towarze, np. roszczenie banku wobec indosanta wynikające z umowy kredytu warrantowego
Posiadacz rewersu – jest dłużnikiem posiadacza warrantu (banku) i wierzycielem domu składowego, a jednocześnie dłużnikiem domu składowego z umowy składu. Składający, jeżeli zażądał wydania dowodu składowego, jest pierwszym wierzycielem z dowodu składowego i to jemu przysługuje roszczenie o zwrot rzeczy oznaczonej w treści dokumentu. Składający jest uprawniony do rozporządzania prawami ucieleśnionymi w dowodzie składowym, przy czym skuteczne przeniesienie praw do dokumentu jest tożsame z przeniesieniem praw do rzeczy. Należy podkreślić, iż według art. 29 ustawy o domach składowych posiadacz dowodu składowego, aby skutecznie przenieść własność rzeczy złożonych na skład, powinien wręczyć rewers osobie, na którą prawo własności przenosi. Jeżeli rewers przenosi się po dokonaniu pierwszego indosu na oddzielonym warrancie, indosatariusz rewersu nabywa prawo obciążone zastawem posiadacza warrantu. Jako przykład można przytoczyć sytuację, w której właściciel rzeczy złożonych na skład uzyskał kredyt warrantowy, a co za tym idzie – wręczył warrant bankowi, po czym przeniósł rewers na osobę trzecią. Wtedy prawo zastawu przysługujące bankowi na rzeczach złożonych do składu nie wygasa i pomimo zmiany właściciela rzeczy bank może zaspokoić się z zastawionych na jego rzecz towarów,
Posiadacz warrantu – jest wierzycielem domu składowego i wierzycielem posiadacza rewersu. Posiadacz warrantu na podstawie wręczonego mu dokumentu będzie mógł żądać od posiadacza rewersu zapłaty należności, np. zwrotu kwoty zaciągniętego kredytu. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż uzyskanie kredytu warrantowego odbywa się za pomocą instytucji dyskonta. Posiadacz warrantu po jego indosowaniu na rzecz banku otrzymuje sumę warrantową pomniejszoną o odsetki dyskontowe oraz o prowizję banku. Jeżeli posiadacz rewersu nie zaspokoi roszczeń posiadacza warrantu dobrowolnie, ten drugi będzie mógł ściągnąć należność z przedmiotu zabezpieczenia w drodze sprzedaży przymusowej. Tryb i zasady sprzedaży przymusowej reguluje art. 38 i nast. ustawy o domach składowych11. Dla porównania warto nadmienić, iż w przypadku kodeksowego zastawu rękodajnego zaspokojenie z obciążonej zastawem rzeczy odbywa się w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego.

AKCJA
papier wartościowy, potwierdzający uczestnictwo jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej. Akcja uprawnia do uczestnictwa w zyskach spółki w formie dywidendy, a w przypadku likwidacji spółki do udziału w jej majątku. Papier wartościowy, który ucieleśnia prawo udziałowe w spółce, czyli jest prawem udziałowym do „kawałka firmy”.
Papier deklaratywny oznacza, że w przypadku, gdy papier zostanie unicestwiony uprawnienia pozostają. Kauzalność (przeciwieństwo abstrakcyjności) ma charakter przyczynowy, czyli ważna jest przyczyna w jaki sposób powstała i została wyemitowana akcja, konkretny akcjonariusz posiada określoną ilość akcji konkretnej spółki.
Emitowane są w serii – pierwszy raz przy założeniu spółki, kolejny raz podczas podwyższania kapitału zakładowego. Seria akcji oznacza, że są one w serii względem siebie takie same, dają takie same uprawnienia. Jednak serie między sobą mogą się różnić. Jest to ułamek kapitału zakładowego, ogół praw akcjonariusza względem spółki i jest papierem wystawianym przez spółkę.
Akcja tradycyjna – w formie papieru składa się z płaszcza – akcji właściwej, na którym określone jest prawo do części majątku spółki, z arkusza zawierającego 10–20 kuponów służącego do inkasowania dywidend oraz talonu uprawniającego do otrzymania nowego arkusza kuponowego.
- pojedyncza jest to dokument, który odpowiada wartości nominalnej jednej akcji;
- odcinek zbiorowy akcji jest dokumentem, który inkorporuje on dwie lub większą liczbę akcji.
Akcja elektroniczna w tzw. formie zdematerializowanej, czyli jako zapis w komputerze.

Ceny akcji:
cena nominalna - ustalona w statucie spółki, ułamek kapitału zakładowego; wartość nominalną, obliczaną przez podzielenie wartości majątku spółki przez liczbę emitowanych akcji
cena rynkowa – cena jaką musimy zapłacić na rynku wtórnym, czyli na giełdzie, na rynku pozagiełdowym lub na rynku transakcji prywatnych, „cena” nabycia akcji;
cena emisyjna – cena sprzedaży akcji na rynku pierwotnym; „cena” objęcia akcji; cena emisyjna nie może być niższa niż wartość nominalna akcji; we wszystkich kolejnych emisjach akcje muszą mieć ten sam nominał nie mniejszy niż 1 grosz.

Ilość wyemitowanych akcji pomnożona przez wartość nominalną to kapitał zakładowy spółki. Gdy wartość emisyjna akcji będzie wyższa od wartości nominalnej to cała różnica pomiędzy tymi wartościami zasila kapitał zapasowy spółki tzw. aggio emisyjne. Finansowane są z niego na przykład koszty emisji akcji.

Rodzaje akcji:
wg oznaczenia akcjonariusza
- imienna rejestrowana w księdze akcyjnej imiennych prowadzonej przez spółkę; na akcji umieszczone jest imię i nazwisko akcjonariusza lub firma;
- na okaziciela ułatwia procedurę jej przenoszenia na innego nabywcę. Akcje bezimienne nie muszą być i nie są rejestrowane. Akcje te, w przeciwieństwie do akcji imiennych mogą być wydane tylko w przypadku ich pełnego opłacenia. Za akcjonariusza uznaje się ich posiadacza.
wg istnienia uprzywilejowania
- „zwykła” (nieuprzywilejowana) uprawniająca do zmiennej dywidendy, zależnej od wyników ekonomicznych spółki; uprawnia do oddania jednego głosu w wyborach do organów spółki;
- uprzywilejowana prawo do głosu, na jedną akcję przypada 1-5 akcji, prawo do podwyższonej dywidendy (nawet do 150%), prawo do podziału majątku spółki podczas jej likwidacji (pierwszeństwo uzyskania zwrotu wartości nominalnej w sytuacji gdy majątek likwidacyjny nie starcza na pokrycie wartości nominalnej wszystkich akcji)
- „założycielska” są to akcje wyemitowane specjalnie dla założycieli spółki. Mają one stanowić formę wynagrodzenia za trud włożony w tworzenie spółki, bądź też usługi przy tej okazji wyświadczone. Nie są notowane na giełdzie papierów wartościowych
- nieme akcje, z których akcjonariuszowi nie przysługuje prawo głosu na walnym zgromadzeniu ale może w nim uczestniczyć, w zamian za to posiadacz takiej akcji jest uprzywilejowany co do wysokości dywidendy (możliwość sytuacji, w której przewyższa nawet o więcej niż połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty z akcji nieuprzywilejowanych) oraz prawa pierwszeństwo wypłaty dywidendy;
- złota uprzywilejowana akcja, w której akcjonariusz posiada prawo „weta” w decyzjach podejmowanych przez walne zgromadzenie, a szczególnie podczas likwidacji spółki, zmiany jej statutu czy profilu
- akcja dla akcjonariusza strategicznego akcje emitowane specjalnie dla inwestora strategicznego (czyli podmiotu, który poprzez predyspozycje, umiejętności operacyjne, techniczne i wiedza merytoryczna są zgodne z zakresem i kierunkiem działania danej firmy oraz pozwalają na zaangażowanie się w aktywne zarządzanie daną firmą. Inwestor strategiczny prowadzi działania zmierzające do zwiększenia popytu na akcje danej spółki i wzrostu ich ceny. Dąży do realizacji długookresowej strategii rozwoju firmy. Dla sprawowania kontroli nad spółką Inwestor strategiczny posiada zazwyczaj większościowy pakiet akcji danej spółki)
wg pokrycia wkładu:
- gotówkowa – pokryte gotówką, wkładem pieniężnym; muszą być pokryte min. w ¼ przed zarejestrowaniem
- aportowa – pokryte wkładem niepieniężnym; muszą być pokryte w całości do roku od zarejestrowania spółki.
- własna - akcje spółki akcyjnej wchodzące w skład jej kapitału zakładowego, lecz nie będące w obiegu (tzn. w posiadaniu zewnętrznych inwestorów)
- „krzyżowa” – występuje w sytuacji gdy spółka zakłada „spółkę córka” która wykupuje akcje „krzyżowe” „spółki matki”
- gratisowa - są to akcje, które emituje dana spółka akcyjna w przypadku podwyższenia kapitału akcyjnego, który jest pokrywany z kapitału zapasowego lub kapitału rezerwowego (który może być utworzony np. z zysku); akcjonariusze otrzymują te akcje całkowicie bezpłatnie.
- z obowiązkiem świadczenia – do akcji przypisany jest obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych; Świadczenie odnosi się bowiem do ściśle określonego (na dokumencie akcji imiennej) adresata, który podejmuje się wykonywania świadczeń, mieszczących się w zasięgu jego kompetencji; zbycie tej akcji jest możliwe tylko po uzyskaniu zgody od spółki.

Dywidenda część zysku netto (po opodatkowaniu podatkiem dochodowym) spółki kapitałowej przeznaczona dla jedynego wspólnika albo akcjonariusza lub podziału pomiędzy wspólników lub akcjonariuszy. Prawo do dywidendy prawo akcjonariusza do udziału w zysku rocznym spółki.

Spółka generują zysk w roku bieżącym, przeznacza go w pierwszej kolejności na pokrycie ewentualnej straty z lat ubiegłych; jeżeli zysk przewyższa stratę z lat ubiegłych, przeznacza się go kolejna na obowiązkowy odpis na kapitał zapasowy, później na nieobowiązkowy odpis na kapitał zapasowy. Pozostałą część zysku może być przeznaczana na dywidendy dla akcjonariuszy na podstawie uchwały WZA (walnego zgromadzenia akcjonariuszy) o podziale zysku.
Wyróżnia się tutaj dwa ważne i różniące się dni:
- dzień dywidendy - według którego ustala się listę akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy; może być wyznaczony na dzień powzięcia uchwały albo w okresie kolejnych trzech miesięcy, licząc od tego dnia.
- termin (dzień wypłaty dywidendy) – dzień, w którym dywidenda powinna zostać przelana, ustala walne zgromadzenie spółki.

Prawo poboru - dotychczasowy akcjonariusz ma prawo pierwszeństwa (z mocy ustawy) w obejmowaniu akcji emitowanych przez spółkę w związku z podwyższeniem jej kapitału zakładowego
Zasady: Spółka decyduje się na kolejną emisję serii akcji podczas podwyższania kapitału zakładowego. Pierwszeństwo do akcji mają akcjonariusze uprzywilejowani posiadający prawo poboru, jeżeli zostaną akcje, spółka ogłasza publicznie zapisy na akcje spółki i przydziela je kolejno.

Akcja może stanowić przedmiot zabezpieczenia. Kontrahent (np. bank) aby sfinansować (udzielić kredytu) akcjonariuszowi wymaga zabezpieczenia, a w zamian za to dłużnik, zastawca może dać pod zastaw akcje (a w zasadzie prawa w niej inkorporowane). Warunki określające wierzytelność zabezpieczonej zastawem określa umowa zastawnicza zawarta między dłużnikiem (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem).

Dzięki zastawu akcji zastawnik może czerpać z niej pożytki, a takim pożytkiem z akcji (a dokładnie praw w niej inkorporowanych) jest dywidenda przypadająca na spółkę akcji. Zastawnik może mieć roszczenia co do spółki o wpłatę dywidendy.

Jeśli chodzi o prawo głosu na WZA w przypadku akcji elektronicznych prawo głosu z obciążonych akcji będzie przysługiwać zastawcy. Jednak jeśli chodzi o zastaw na akcjach w formie dokumentu imiennych wykonywanie prawa głosu przez zastawnika jest możliwe, gdy stanowi tak umowa zastawnicza.

Unieważnienie dokumenty akcji – wyzbycie danego dokumenty cech papieru wartościowego, np. w przypadku kradzieży bądź niedokonania przez akcjonariusza w terminie wyznaczonym przez spółkę wpłaty na akcje wraz z należnymi spółce odsetkami i odszkodowaniem.
Umorzenie akcji - polega na likwidacji dokumentu akcji połączonej z wygaśnięciem praw udziałowych związanych z akcją. Akcje mogą być umorzone wyłącznie wtedy, kiedy statut to przewiduje. Akcja może być umorzona za zgodą akcjonariusza w drodze nabycia akcji przez spółkę (umorzenie dobrowolne) wypłata wartości akcji nie musi być wypłacana oraz bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe), ale za wynagrodzeniem. Umorzenie akcji wymaga uzasadnionej uchwały WZA. Umorzenie akcji w spółce akcyjnej powoduje obniżenie kapitału zakładowego.

Organy spółki akcyjnej: zarząd (organ wykonawczy, reprezentuje spółkę na zewnątrz, zawiera umowy, zajmuje się bieżącymi sprawami spółki, walne zgromadzenie akcjonariuszy (organ uchwałodawczy, zatwierdza sprawozdania finansowe, decyduje o podziale zysku, udziela absolutorium [stwierdzenie prawidłowości działania finansowego organu wykonawczego] członkom zarządu i rada nadzorcza (organ nadzorujący i kontrolujący spółkę, czasami reprezentuje spółkę na zewnątrz).

Zmiany w kapitale zakładowym:
- zwykłe podwyższenie kapitału – spowodowane wniesieniem dodatkowego aportu bądź gotówki do spółki, skutkuje to emisją nowych akcji bądź podwyższenia ceny nominalnej istniejących już akcji, zmiany muszą być zapisane w statucie spółki
- podwyższenie ze środków spółki – spółka może podwyższyć kapitał zakładowy z kapitału zakładowego lub rezerwowego (powstałego z wygenerowanego zysku), efektem tego jest emitowanie akcji gratisowych
- kapitał docelowy – upoważnieniu zarządu spółki akcyjnej na okres nie dłuższy niż trzy lata do podwyższenia kapitału zakładowego przez dokonanie jednego albo kilku kolejnych podwyższeń kapitału. Upoważnienie wymaga zmiany statutu. Upoważnienie zarządu do podwyższenia kapitału nie może obejmować uprawnienia do podwyższenia kapitału ze środków własnych spółki.
- warunkowe podwyższenie - Jest to uchwalenie dot. Podwyższenia kapitału zakładowego z zastrzeżeniem, że osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji, wykonują je na warunkach określonych w uchwale. Wartość nominalna takiego warunkowego podwyższenia nie może przekraczać dwukrotności kapitału zakładowego w chwili podejmowania uchwały. Zarząd zgłasza warunkowe podwyższenie do sądu rejestrowego.
- obniżenie kapitału zakładowego – można dokonać poprzez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, połączenie akcji lub przez umorzenie części akcji; zarząd niezwłocznie ogłasza, wzywając wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwów w terminie trzech miesięcy, licząc od dnia ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie. Wierzyciele, którzy w tym terminie zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni; obniżenie kapitału zgłasza się do sądu rejestrowego

OBLIGACJA

papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia; emitowany w serii, czyli papier wartościowy reprezentujący prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek. Obligacja wyemitowana w jednej sztuce byłaby pożyczką. 3 cechy obligacji: dłużny papier wartościowy emitowany w serii, prawa w niej ucieleśnione stanowią wierzytelność. A więc wynika z tego, że jest to papier konstytutywny (wierzytelność istnieje wraz z dokumentem) tworzącym określone prawo majątkowe. Rodzaje obligacji:

wg miejsca emisji
- krajowe – pozyskiwanie funduszu z rynku krajowego
- zagraniczne – pozyskiwanie funduszu z rynku zagranicznego
wg oznaczenia obligatariusza:
- imienne – określony jest obligatariusz, przeniesienie praw ucieleśnionych z obligacji odbywa się w formie przelewu połączonego z wydaniem dokumentu
- na okaziciela – bezimienny przenoszone fizycznie
wg formy dokumentu
- zmaterializowana – w formie dokumentu, pisemna forma, tradycyjna, na papierze (składa się z: płaszcza obligacji i arkusza kuponowego)
- zdematerializowana – w formie elektronicznej
wg przedmiotu praw ucieleśnionych
- na wierzytelności pieniężne – wierzytelność w gotówce
- na wierzytelności niepieniężne – np. obligacja zamienna na akcje, na zboże
- „mieszana” – pieniężna i niepieniężna, głównie wśród spółek wydobywczych
wg sposobu oprocentowania
- o stałym oprocentowaniu
- o zmiennym oprocentowaniu – wpływa ma gospodarka, giełda, rynek
- o „zerowym” oprocentowaniu (o zerowym kuponie, zerokuponowe) - emitowane z dyskontem od ich wartości nominalnej, co oznacza, że cena emisyjna jest niższa od ceny nominalnej, nabywca nabywając obligacje płaci za nią w cenie nominalnej pomniejszonej o należne w przyszłości odsetki
wg terminu wykupu:
- krótko do 5 lat
- średnio od 5 lat do 10
- długo powyżej 10 lat
wg możliwości zmiany treści
- konwersyjna – o zmiennej treści, np. zmianie daty wykupu
- o niezmiennej treści
wg możliwości wykupu
- podlegająca wykupowi – wykupić przed terminem zapadalności
- niepodlegająca wykupowi, wieczyste, rentowe – bez terminu wykupu przed terminem zapadalności , odsetki z takiej obligacji są postacią renty
wg zabezpieczenia
- całkowicie zabezpieczone - polega na ustanowieniu hipoteki czy udzieleniu gwarancji przez inny podmiot. Obejmuje ono wartość nominalna obligacji oraz należne odsetki
- częściowo - przybiera ono formy podobne jak wskazano powyżej jednak nie obejmuje ono całości wartości nominalnej papieru dłużnego oraz należnych odsetek
- niezabezpieczona, śmieciowa, tandetne, wysokodochodowe – charakteryzuje się dużym ryzykiem; wyemitowana przez spółkę posiadającą rating niższy niż BB, narażona na duże ryzyko niewypłacalności, zwykle o dużej rentowności
wg ryzyka
- pozbawiona ryzyka – mówi się że obligacje skarbowe
- charakteryzująca się ryzykiem – śmieciowa – ogromne ryzyko, lub jakies z mniejszymi
wg źródła pokrycia, pokrycie świadczeń które wynikają z obligacji
- ogólna – niezależnie od źródła majątku i dochodów emitenta, pokrycie z każdego źródła
- przychodowa – pokrycie z dochodów osiąganych z inwestycji, na którą przeznaczone były pieniądze z obligacji, musi być informacja o konkretnej inwestycji
- spekulacyjna – spółka emitująca wyodrębnia majątek, który ma służyć na pokrycie świadczeń wynikających z obligacji

Funkcje obligacji:

Dla emitenta:
- pożyczkowa (instrumenty konkurencyjny dla pożyczki)
- rozwojowa (pozyskiwane fundusze przeznaczone na inwestycje)
- restrukturyzacyjna (zmiana struktury kapitałów spółki)
- stabilizacyjna (stabilizacja płynności spółki)
Dla obligatariusza:
- lokacyjna (charakter oszczędnościowo-inwestycyjny)
- bonifikacjyjna (nabywanie dodatkowych uprawnień, np. zniżki)
Dla obu stron:
- płatnicza (zasadniczo nie)
- obiegowa (może być przekazywana fizycznie, a szczególnie te na okaziciela)
- gwarancyjna (może być przedmiotem zastawu na podstawie umowy zastawniczej)

ELEMENTY TREŚCI OBLIGACJI

1. Powołanie podstawy prawnej emisji
2. Szczegółowe określenie emitenta
3. Nazwa obligacji i cel emisji
4. Wartość nominalna i numer
5. Opis świadczeń emitenta
6. Oznaczenie obligatariusza
7. Ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania
8. Oprocentowanie i warunki wykupu
9. Zakres i forma zabezpieczenia
10. Miejsce i datę wystawienia
11. Podpisy w imieniu emitenta

Cel emisji:

wg zamierzenia na co ma pójść kapitał z obligacji:
- komunalne (emitowane przez samorządy terytorialne, na jakieś inwestycje publiczne)
- przychodowe (emitowane w celu dokonania jakiejś inwestycji dająca przychód jednostkom prywatnym)
wg ilości zamierzonych przedsięwzięć
- cel pojedynczy
- cel złożony
wg udziału środków pozyskanych w realizacji przedsięwzięcia
- pokrywa w całości
- pokrywa częściowo

Obligacja partycypacyjna – obligacja, w której obligatariusz posiada prawo do udziału w zysku emitenta, gdy ten sam osiąga zyski, występuję tutaj świadczenie niepieniężne – właśnie to prawo do udziału w zysku.
Obligacja zamienna – obligacja, w której obligatariuszowi przysługuje prawo do zamiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem lub do świadczenia pieniężnego w postaci odsetek
Obligacja z prawem pierwszeństwa – obligacja, w której obligatariuszowi przysługuje prawo pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości akcji spółki będącej emitentem.
PROCES EMISJI OBLIGACJI
- Czynności wstępne (polegają na ocenieniu sytuacji czy finansowanie obligacyjne będzie opłacalne i rozpoznaniu sytuacji na rynku czy znajdą się chętni na wyemitowane obligacje)
- istnieją do tego wystarczające i korzystne warunki podmiot podejmuje decyzję o wyemitowaniu obligacji i wybiera tryb emisji: publiczny czy prywatny (obligacja zamknięta czy otwarta)
- podejmuje kolejno decyzje dotyczące podmiotu, który będzie obsługiwał proces od strony doradczej i bankowej.
- ustanowienie zabezpieczeń obligacji, co oznacza jakie składniki majątkowe będą gwarantowały, dawały zabezpieczenie.
- porozumienie z underwriterem (specjalista ubezpieczeniowy, który ocenia od jakiego rodzaju ryzyka można ubezpieczyć się w danym towarzystwie ubezpieczeń; akceptuje lub odrzuca ryzyko)
- Przygotowanie propozycji nabycia (Subemitent inwestycyjny podmiot będący stroną zawartej z emitentem albo wprowadzającym umowy, w której podmiot ten zobowiązuje się do nabycia, na własny rachunek, całości lub części papierów wartościowych oferowanych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, na które nie złożono zapisów w terminie ich przyjmowania. subemitent usługowy - rozumie się przez to podmiot będący stroną zawartej z emitentem albo wprowadzającym umowy, w której podmiot ten zobowiązuje się do nabycia, na własny rachunek, całości lub części papierów wartościowych danej emisji, oferowanych wyłącznie temu podmiotowi, w celu dalszego ich zbywania w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej)
- Skierowanie propozycji nabycia
- Przyjęcie propozycji nabycia (umowa przedemisjyjna - powstaje zobowiązanie obligatariusza do dostarczenia kwoty w wysokości ceny emisyjnej obligacji)
- Przydział obligacji
- Wydanie dokumentu

LIST ZASTAWNY

Kredyt hipoteczny jest to długoterminowy kredyt bankowy, którego zabezpieczeniem jest hipoteka (na przykład mieszkanie czy dom). Najczęściej udziela się go na budowę lub zakup nieruchomości.
Zabezpieczenie hipoteczne, to zabezpieczenie rzeczowe, które stosuje bank, by mieć pewność, że udzielenie nam kredytu nie będzie dla niego operacją stratną.
Pośrednik finansowy szczególny rodzaj podmiotu działającego na rynku finansowym. Jest to przedsiębiorstwo świadczące usługi na rzecz podmiotów dysponujących oszczędnościami (podmioty nadwyżkowe) oraz podmiotów poszukujących funduszy pieniężnych (podmioty deficytowe) niezbędnych do sfinansowanie ich zamierzeń konsumpcyjnych, inwestycyjnych i produkcyjnych. Ich głównym zadaniem jest ułatwianie przepływu funduszy od podmiotów nadwyżkowych do podmiotów deficytowych.
Bank hipoteczny – bank wyspecjalizowany w udzielaniu kredytów hipotecznych na cele budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Środki na finansowanie swojej działalności pozyskuje głównie z emisji hipotecznych listów zastawnych, ale także poprzez przyjmowane lokaty terminowe, emisję obligacji i zaciągane kredyty.
Listy zastawne są papierami wartościowymi emitowanymi przez banki hipoteczne w celu refinansowania ich działalności. Podobnie jak inne papiery wartościowe mogą być imienne lub na okaziciela. Dzieli się je na dwie zasadnicze grupy: hipoteczne listy zastawne, publiczne listy zastawne. Za pomocą hipotecznych listów zastawnych banki mogą refinansować kredyty zabezpieczone hipoteką i wierzytelności nabyte od innych banków zabezpieczone hipoteką . Wartość takiego refinansowania nie może przekroczyć 60% bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości a łączna nominalna wartość listów zastawnych znajdujących się w obrocie nie może przekroczyć 40 krotności funduszy własnych banku. Podstawę emisji publicznych listów zastawnych stanowią kredyty zabezpieczone do pełnej wysokości wraz odsetkami.

Zbywca nieruchomości ogłasza, że chce sprzedać daną nieruchomość, otrzymuje informację od potencjalnego nabywcy chęci zakupu danej nieruchomości. Jednak nabywca nieruchomości niedysponujący tak dużymi pieniędzmi chce pozyskać kredy na zakup nieruchomości.
Udaję się on do banku hipotecznego, który specjalizuje się w udzielaniu kredytów hipotecznych m.in. właśnie na zakup nieruchomości. Bank ten środki na finansowanie swojej działalności pozyskuje głównie z emisji hipotecznych listów zastawnych. A więc owy bank emituje listy zastawne, które wykupowane są przez inwestorów posiadających środki pieniężne, które finansują kredyt hipoteczny, a ten z kolei jest udzielany potencjalnemu nabywcy nieruchomości, który zgłosił popyt na dany kredyt. Dalsza część procesu odbywa się tak, że nabywca nieruchomości spłaca owy kredyt z ustalonymi odsetkami, z kolei bank hipoteczny zwraca otrzymaną sumę pieniężną inwestorom wraz z okresowo naliczanymi odsetkami.

Zasady pokrycia:
zasada pokrycia zwykłego – pokrycie pełne listów zastawnych, oznacza iż bank w całości pokrywa je kredytem hipotecznym. Łączna kwota nominalnych wartości znajdujących się w obrocie listów zastawnych nie może przekraczać sumy nominalnych kwot wierzytelności banku zabezpieczonych hipoteką, stanowiących podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych. Dochód banku hipotecznego z tytułu odsetek od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką nie może być niższy od sumy zobowiązań banku z tytułu odsetek od znajdujących się w obrocie hipotecznych listów zastawnych
zasada pokrycie zastępcze - gdy pokrycie zabezpieczone jest innymi środkami finansowymi niż kredyt hipoteczny. Podstawą emisji hipotecznych listów zastawnych do wysokości 10% w stosunku do zabezpieczających listy zastawne wierzytelności hipotecznych, mogą być także wolne środki banku hipotecznego: ulokowane w papierach wartościowych o wysokim wskaźniku bezpieczeństwa (papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane do pełnej wysokości wraz z należnymi odsetkami np. przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, ulokowane w Narodowym Banku Polskim, posiadane w gotówce.
Zasada kongruencji – (zgodności, odpowiedniości, powiązanie strumieni pieniężnych), zgodnie z którą banki hipoteczne muszą przestrzegać zgodności terminów zapadalności listów zastawnych i wymagalności kredytów hipotecznych. Kongruencja dotyczy również oprocentowania. Stopy oprocentowania muszą się kształtować w sposób zapewniający uzyskiwanie przez bank dodatniej marży z tytułu odsetek na pokrycie kosztów lub tworzenie rezerw. Jeśli kredyty hipoteczne są oprocentowane za pomocą stałej stopy procentowej, to listy zastawne serii je refinansującej także powinny być oprocentowane za pomocą stałej stopy.

Fundusz inwestycyjny – forma wspólnego inwestowania polegająca na zbiorowym lokowaniu środków pieniężnych (możliwe są wpłaty w postaci np. papierów wartościowych) wpłaconych przez uczestników funduszu. Uczestnikami mogą być zarówno osoby indywidualne (osoby fizyczne), jak i osoby prawne (np. przedsiębiorstwa, miasta, gminy, związki wyznaniowe) oraz podmioty nie posiadające osobowości prawnej. Zgromadzony kapitał przeznaczony jest na określoną inwestycję, o której muszą wiedzieć uczestnicy funduszu, a prowadzenie działalności polegającej na lokowaniu posiadanych środków finansowych powinna być zgodna z celami, jakie przyjęto dla podstaw jego powołania.
Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego - ograniczanie ryzyka inwestycyjnego poprzez inwestowanie nie w jeden, ale w różnorodne instrumenty finansowe (podział portfela pomiędzy różnorodne aktywa różniące się oczekiwanym poziomem zysku i ryzyka). Fundusz inwestycyjny dysponując środkami dużej wartości stosuje dywersyfikację portfela inwestycyjnego, poprzez nabywanie zróżnicowanych instrumentów finansowych, co umożliwia ograniczenie ryzyka inwestycyjnego;
Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO) - są zdecydowanie najbardziej popularnym typem funduszy inwestycyjnych w Polsce. Fundusze otwarte cechują się zmieniającą się liczbą uczestników i jednostek uczestnictwa (tytuł partycypacyjny). Mogą zbywać nieograniczoną liczbę jednostek uczestnictwa i są zobowiązane do ich odkupienia na każde żądanie uczestnika. Charakteryzują się również dostępnością dla potencjalnie nieograniczonej liczby inwestorów oraz dla wszelkiego rodzaju uczestników (osoby fizyczne, prawne i instytucje nie posiadające osobowości prawnej). Muszą zachowywać wysoką płynność zgromadzonych środków. Jednostki uczestnictwa funduszu są wyceniane codziennie (w dni robocze), ponieważ większość instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela inwestycyjnego funduszu jest wyceniana codziennie
Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) – charakteryzują się ograniczonym dostępem inwestorów (możliwość przystąpienia istnieje wyłącznie w okresie subskrypcji tytułów uczestnictwa lub poprzez nabycie certyfikatów w obrocie na rynku wtórnym) oraz ograniczoną możliwością „wyjścia”. FIZ emitują certyfikaty inwestycyjne - są to papiery wartościowe, których liczba - w odróżnieniu od liczby jednostek uczestnictwa funduszy otwartych - jest stała i może się zmieniać tylko w przypadku nowych emisji, bądź okresowego odkupu walorów od uczestników. Certyfikaty inwestycyjne mogą być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym np. na Giełdzie Papierów Wartościowych, jak też mogą być przeznaczone jedynie dla indywidualnych, spełniających określone kryteria inwestorów. Uczestnikiem FIZ emitującego publiczne certyfikaty można zostać na dwa sposoby. W wyniku nabycia certyfikatów na rynku pierwotnym w drodze zapisów podczas publicznej subskrypcji lub poprzez nabycie certyfikatów w obrocie na rynku wtórnym.
Fundusze zrównoważone – inwestują 40-60 proc. środków w papiery własnościowe (akcje), a pozostałą część portfela w papiery dłużne (głównie obligacje). Ich potencjalny zysk i ryzyko są tym większe, im większy udział w portfelu mają instrumenty ryzykowne.
Fundusze bezpieczne – fundusze papierów dłużnych. Są to najbezpieczniejsze fundusze. Inwestują przede wszystkim w papiery wartościowe o stałym dochodzie, takie jak bony i obligacje skarbowe oraz instrumenty dłużne emitowane przez przedsiębiorstwa i władze samorządowe. Fundusze te nie inwestują w akcje. Przeznaczone są dla osób zainteresowanych długofalowym oszczędzaniem oraz nie akceptujących ryzyka związanego z zakupem akcji. Przynoszą stopę zwrotu niewiele wyższą niż lokaty bankowe, jednak w przeciwieństwie do lokaty nie wiesz ile dokładnie zarobisz.
Fundusze wysokiego ryzyka - inwestują przede wszystkim w akcje oraz inne udziałowe papiery wartościowe (prawa do akcji, kwity depozytowe), celem funduszy akcyjnych jest osiąganie jak najwyższego zysku przy jednoczesnym stosunkowo wysokim poziomie ryzyka inwestycyjnego. W okresach korzystnej koniunktury na rynku akcji fundusze te osiągają bardzo wysokie stopy zwrotu, jednak podczas bessy ich jednostki uczestnictwa mogą znacznie obniżyć swoją wartość. Z uwagi na wysokie ryzyko utraty kapitału, zwłaszcza w krótkim okresie, inwestorom zaleca się jak najdłuższy horyzont inwestycyjny (nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt lat). Są adresowane do inwestorów cechujących się wysoką skłonnością do ryzyka.
Jednostka uczestnictwa – tytuł prawny określający uprawnienia uczestnika związane z udziałem w funduszu inwestycyjnym otwartym. Inwestycja w fundusz inwestycyjny jest równoznaczna z zakupem jednostek uczestnictwa. Jednostki uczestnictwa reprezentują prawa majątkowe uczestnika funduszu inwestycyjnego.
Certyfikaty inwestycyjne - papiery wartościowe emitowane wyłącznie przez zamknięte, specjalistyczne zamknięte lub mieszane fundusze inwestycyjne. Ich liczba jest zawsze stała i może się zmieniać jedynie w przypadku nowej emisji. Charakteryzują się przede wszystkim niepodzielnością oraz zdematerializowaną formą.

Warranty subskrypcyjne to papiery wartościowe emitowane przez spółkę akcyjną. Warranty mogą być zarówno imienne, jak i na okaziciela. Owe papiery wartościowe uprawniają posiadacza objęcia akcji (warrant zamienny na akcje) bądź zapisu na akcje nowej emisji (warrant inkorporujący prawo zapisy na akcje). Pamiętać należy, że objęcie lub zapis na akcje przez posiadacza warrantów subskrypcyjnych wykonuje się z wyłączeniem prawa poboru, które zasadniczo przysługuje dotychczasowym akcjonariuszom. Warranty subskrypcyjne zawierają nieodwołalne i bezwarunkowe zobowiązanie spółki (wystawcy papierów wartościowych) do dostarczenia akcji tej spółki (czyli instrumentu bazowego), celem wykonania uprawnienia przysługującego z warrantu subskrypcyjnego zapisu na akcje i w konsekwencji objęcie tych akcji.
Istota: Podczas podwyższania kapitału zakładowego zarządu spółki akcyjnej, możliwe jest (wykazane w statucie spółki) emitowanie warrantów subskrypcyjnych. Nabywca warrantu otrzymuje wraz z zakupem prawo zapisu na akcje albo objęcia akcji (z wyłączeniem prawa poboru). Gdy warranty subskrypcyjne emitowane są w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego, treścią inkorporowanego w nich uprawnienia jest prawo pierwszeństwa dokonania zapisu na akcje nowej emisji. Występuje tutaj chęć objęcia akcji, ale problem jest to, że spółka podwyższając kapitał zakładowy w granicach kapitału docelowego nie musi emitować nowych akcji, a więc posiadacz takiego warrantu mimo wykazywanej chęci ich objęcia, może się nie doczekać do ich wyemitowania. Jeśli chodzi o warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego emitowane są warranty subskrypcyjne z prawem objęcia akcji, a więc nabywcy warrantu zostają wydane akcje w zamian za wykupiony warrant.

Świadectwa tymczasowe są papierami wartościowymi wydawanymi akcjonariuszom, do chwili pełnego pokrycia objętych przez nich akcji na okaziciela. Zgodnie z zasadami kodeksu spółek handlowych, akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być pokryte co najmniej w jednej czwartej przed rejestracją spółki. Ponieważ na akcjach na okaziciela nie można zaznaczać okoliczności kolejnych wpłat na akcje, do chwili pełnego pokrycia tych akcji akcjonariuszom wydaje się zamiast dokumentu akcji - świadectwa tymczasowe. Na świadectwie tym powinna być odnotowana każda wpłata na pełne pokrycie akcji - dopiero z chwilą pełnego jej pokrycia akcjonariusz może otrzymać dokument akcji na okaziciela. Świadectwa tymczasowe - jako tymczasowy substytut akcji są wydawane podczas tworzenia spółki lub podczas podwyższenia kapitału zakładowego przed okresem rejestracji. Świadectwo tymczasowe upoważnia do korzystania z wszelkich uprawnień akcjonariusza. Posiadacz świadectwa tymczasowego może więc wykonywać prawo głosu na WZA a także otrzymać dywidendę (w tym ostatnim przypadku tylko w zakresie w jakim pokrył akcje). Świadectwa tymczasowe mogą być przedmiotem obrotu podobnie jak akcje - mogą więc być zbywane lub zastawiane.

Świadectwo depozytowe - imienny dokument wystawiony przez podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych (dom maklerski, bank, a także Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych) na żądanie posiadacza tego rachunku, zawierający informacje o właścicielu rachunku, liczbie posiadanych przez niego walorów oraz celu wystawienia świadectwa. Świadectwo depozytowe potwierdza prawa właściciela wynikające z posiadania papierów wartościowych, występujących w formie zdematerializowanej, z wyjątkiem prawa do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki. Akcje wyróżnione na świadectwie depozytowym są blokowane na rachunku posiadacza i nie mogą być przedmiotem obrotu od momentu wydania świadectwa do momentu utraty jego ważności lub zwrotu świadectwa wydawcy.

Świadectwo założycielskie - dokument, jaki spółki akcyjne mogą wydawać w celu wynagrodzenia za usługi oddane przy ich powstaniu. Wynagrodzenie to zastrzegają sobie zazwyczaj założyciele spółki. Świadectwa założycielskie muszą być imienne, mogą być przenoszone na inną osobę, nie mogą być dokumentem na okaziciela. Wydawać je można na okres dziesięciu lat od chwili zarejestrowania spółki, w latach ustalonych w statucie spółki. Świadectwa założycielskie uprawniają tylko do uczestniczenia w podziale zysku, nie dają natomiast żadnych innych praw do spółki, w szczególności prawa głosu. Wynagrodzenie za usługi oddane przy powstaniu spółki przysługuje bez jakiegokolwiek dokumentu, świadectwo założycielskie jest tylko dokumentem dowodowym.

Świadectwo użytkowe jest dokumentem, który spółka może wydawać akcjonariuszom w zamian za umorzenie ich akcji. Świadectwa użytkowe dają prawo do dywidendy oraz prawo do uczestnictwa w nadwyżce majątku spółki, pozostałej po pokryciu wartości nominalnej akcji. Prawo do dywidendy nie jest uzależnione od wcześniejszego zaspokojenia akcjonariuszy co najmniej dywidendą minimalna określoną w statucie, jak to ma miejsce w przypadku świadectw założycielskich. Nie dają natomiast innych uprawnień, jakie mają akcjonariusze spółki (prawo głosu, prawo do informacji o spółce). Uprawniony ze świadectwa użytkowego nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z umorzonej akcji.

AKREDYTYWA

Mechanizm działania: Kredytodawca, którym najczęściej jest kupujący (akredytujący), zabezpiecza w banku określoną sumę, najczęściej poprzez dokonanie blokady albo złożenie gwarancji. Kredytodawca instruuje bank, pod jakimi warunkami i do jakiej kwoty strony trzecie (zazwyczaj sprzedający akredytowany (beneficjent)) mają prawo korzystać z tych pieniędzy. Bank wystawia akredytywę (list kredytowy) zgodnie z instrukcjami. Strona upoważniona (najczęściej sprzedający) korzysta z kredytu pod warunkiem przedstawienia bankowi dowodu, że wywiązuje się ze swych zobowiązań.

Funkcje akredytywy: rozliczeniowa, zabezpieczająca (małe ryzyko nie spłaty odpowiedniej sumy pieniężne, bo akredytywa jest już utworzona i tylko należy spełnić wystarczające warunki by otrzymać pieniądze, bank zobowiązuje się do wypłaty beneficjentowi odpowiedniej sumy), kredytowa (między bankiem a zlecającym, zlecający może zaciągnąć kredyt aby utworzyć akredytywę)

Akredytywa dokumentowa to pisemne zobowiązanie banku (akredytat), który otworzył akredytywę na zlecenie akredytującego (zazwyczaj kupującego) do zapłaty beneficjentowi (sprzedającemu, akredytowanemu) określonej kwoty pieniędzy, pod warunkiem przedstawienia odpowiednich, określonych w umowie dokumentów i spełnienia wszystkich innych określonych warunków. W akredytywie bank zobowiązuje się wypłacić określoną kwotę sprzedającemu pod warunkiem, że ten przedstawi i złoży w banku komplet dokumentów dowodzących, iż wywiązał się ze swych zobowiązań kontraktowych oraz innych dokumentów wymaganych przez kupującego. Wspomnianym dowodem jest zazwyczaj konosament albo list przewozowy, protokół odbioru usługi podpisany przez odbiorcę na znak, że towar został dostarczony na miejsce przeznaczenia. Zaletą rozliczeń za pomocą akredytywy jest zapewnienie dostawcy zapłaty z chwilą wysłania towaru. Wadą jest to, że wysyłka towarów może nastąpić tylko z chwilą otrzymania zawiadomienia, że akredytywa została otwarta. Może stać się tak że danego banku lub oddziału w mieście beneficjenta nie ma, a więc bank – Akredytat współpracuje z innym bankiem, bądź jego oddziałem w tej miejscowości i to on ostatecznie wypłaca określoną sumę pieniężną pod warunkiem spełnienia wszystkich warunków wynikających z umowy.

Akredytywa zabezpieczająca stand-by to pisemne zobowiązanie banku (akredytat), który działa na zlecenie akredytującego, że w razie nie uregulowania bądź odmowy uregulowania zobowiązań wobec beneficjenta we własnym zakresie, jest zobowiązany do zapłaty beneficjentowi odpowiedniej sumy pieniężnej oczywiście pod warunkiem przedstawienia odpowiedniego, określonego w umowie kompletu dokumentów. W innym przypadku gdy akredytujący (kupujący) ureguluje swoje zobowiązanie wobec beneficjenta samodzielnie, bank w ten proces nie jest w ogóle zaangażowany. Bank akredytującego zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty akredytywy na pierwsze żądanie beneficjenta, w sytuacji, gdy akredytujący nie realizuje zobowiązań kontraktowych.

Akredytywa pieniężna (w obrocie zagranicznym), polega na wydaniu przez bank krajowy (bank otwierający) polecenia (dokumentu zwanego listem kredytowym):
- bankowi uprawnionemu zagranicznemu (adresowana)
- kilku uprawnionym bankom (okrężna)
wypłacenia wymienionej w akredytywie osobie (beneficjentowi), w określonym czasie, wskazanej kwoty. Ten rodzaj akredytywy znajduje zastosowanie w międzynarodowych transakcjach.

Akredytywa:
- odwołalna (bank kupującego, akredytującego zastrzega sobie prawo do odwołania lub zmiany swojego zobowiązania w dowolnym momencie przed upływem terminu ważności akredytywy bez konieczności zawiadomienia beneficjenta)
- nieodwołalna (akredytywa nie może być zmieniona ani anulowana bez zgody zainteresowanych stron: banku akredytującego, banku pośredniczącego, zleceniodawcy oraz beneficjenta)
- rewolwingowa (odnawialna) (występuje, gdy przez dłuższy okres czasu pomiędzy akredytującym a akredytowanym występują sukcesywne i powtarzalne dostawy, z reguły jednolitego towaru)
- przenośna (beneficjent akredytywy ma prawo do przeniesienia części lub całości uprawnień dotyczących akredytywy na rzecz innej osoby lub innych osób, ale TYLKO raz; wymagane jest jednak dokonanie wyraźnej dyspozycji przez bank akredytującego oraz beneficjenta pierwotnego)
- nieprzenośna (może być zrealizowana przez jednego, określonego beneficjenta. Może być jednak dokonana zmiana beneficjenta w przypadku akredytywy nieodwołalnej, gdy zgodę wyrażą wszystkie zainteresowane strony, w terminie ważności akredytywy)
- potwierdzona (samodzielne zobowiązanie się banku pośredniczącego do wypłaty beneficjentowi kwoty akredytywy na warunkach, które są identyczne z warunkami akredytywy)
- niepotwierdzona (awizowana) (rola banku pośredniczącego sprowadza się jedynie do poinformowania beneficjenta o otwarciu akredytywy oraz do przekazania mu jej treści. Bank ten nie podejmuje własnych zobowiązań, pośredniczy on tylko w korespondencji pomiędzy bankiem (akredytat) a beneficjentem)
- gotówkowa (płatność następuje w gotówce natychmiast po okazaniu bankowi przez beneficjenta wymaganych dokumentów)
- z odroczonym terminem (bank otwierający zobowiązuje się do zapłaty w terminie odroczonym, wskazanym w akredytywie – warunkiem jest przedłożenie dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy w terminie jej ważności)
- zaliczkowa (występuje, gdy na zlecenie i wyłączne ryzyko akredytującego i/lub banku (akredytat) istnieje możliwość wypłaty zaliczki beneficjentowi, przez bank kupującego (akredytat) lub bank pośredniczący, przed spełnieniem przez beneficjenta wymogów akredytywy. Może występować:
* bez rzeczowego zabezpieczenia wypłaconej zaliczki, czerwona klauzula (red clause)
* z rzeczowym zabezpieczeniem wypłaconej zaliczki, zielona klauzula (green clause))

INKASO DOKUMENTOWE

Eksporter (dostawca) wysyła towar płatnikowi (importerowi), a następnie składa w banku dokumenty potwierdzające wysyłkę towaru i upoważniające do jego odbioru, a także inne dokumenty wymagane w umowie. Bank dostawcy przesyła do banku pośredniczącego (inkasującego) otrzymane dokumenty.

Bank inkasujący potwierdza bankowi dostawcy odbiór dokumentów i przesyła płatnikowi wezwanie do wykupienia inkasa wraz z kopią faktury handlowej. Gdy wpłyną do banku dokumenty inkasowe płatnik otrzymuje od banku dalsze instrukcje. Jeśli je spełni otrzyma dokumenty będące przedmiotem inkasa. Po spełnieniu warunków inkasa, tj. zapłacie lub zaakceptowaniu weksla, płatnik odbiera dokumenty i tym samym jest uprawniony do dysponowania towarem. Bank zarówno inkasujący jak i dostawcy ogranicza się wyłącznie do pośrednictwa przy przekazywaniu dokumentów i dokonania zapłaty. Nie sprawdza autentyczności dokumentów handlowych i nie jest zobowiązany do wykonania płatności z własnych środków. Jest odpowiedzialny jedynie za postępowanie z otrzymanymi dokumentami ściśle według instrukcji dostawcy. Kolejno następuje rozliczenie się pomiędzy bankiem inkasującym a dostawce, a później między dostawcą a jego bankiem.

Zalety Inkaso oferuje kontrahentom większe bezpieczeństwo niż płatność w rachunku otwartym, jest szybkie i proste w obsłudze. Jest też tańsze w porównaniu do akredytywy lub gwarancji bankowej. Inkaso nie wymaga także angażowania z góry środków finansowych, co może być istotne dla małych i średnich firm.
Wady Główną wadą inkasa jest to, że importer może odmówić przyjęcia inkasa lub akceptu traty. Jeżeli tak się stanie, eksporter będzie zmuszony do szukania innego nabywcy dla towaru lub zlecić powrót towaru. Takie zdarzenie odbije się negatywnie na rentowności transakcji. Również banki uczestniczące w transakcji nie mają żadnego zobowiązania do zapłaty za prezentowane dokumenty. Banki są tylko pośrednikami przy obsłudze transakcji.
Różnice między inkasem a akredytywą: W inkasie banki biorące w nim udział nie podejmują zobowiązania płatności za dostarczane kupującemu dokumenty. W akredytywie odpowiedzialność za zapłatę za prezentowane zgodne dokumenty zawsze ponosi bank, dlatego otwarcie akredytywy wymaga jej pełnego zabezpieczenia Inkaso zabezpiecza eksportera przed otrzymaniem towaru przez importera, zanim ten uiści zapłatę, ale nie chroni go przed opóźnieniem w zapłacie. W związku z tym decyzja o wyborze formy rozliczenia powinna zależeć od stopnia znajomości i zaufania między kontrahentami. Z punktu widzenia kosztów ponoszonych przez eksportera inkaso jest tańsze od akredytywy. Inny poziom weryfikacji dokumentów.

GWARANCJA BANKOWA
stosunek, w którym bank jest gwarantem; polega na zobowiązaniu się banku (gwaranta) do zapłaty na rzecz beneficjenta gwarancji (wierzyciela), określonej kwoty wskazanej w gwarancji (sumy gwarancyjnej), na wypadek gdyby zleceniodawca gwarancji (dłużnik), nie wywiązał się lub wywiązał się nienależycie ze swojego zobowiązania wobec wierzyciela.

POLISA UBEZPIECZENIOWA
dokument stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczeniowej, wystawiony ubezpieczającemu przez ubezpieczyciela (zakład ubezpieczeń, np. ZUS).
Uposażony osoba imiennie oznaczona przez ubezpieczonego w umowie ubezpieczenia jako uprawniona do otrzymania od ubezpieczyciela świadczenia z tej umowy na wypadek zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego. (może nim być ubezpieczający)

Rodzaje polis:
- indywidualna – jednostkowa
- zbiorowa – uposażonymi jest pewna grupa osób, ale występuje jeden ubezpieczający się (np. pracodawca)
- generlana – rodzaj polisy (zwanej również polisą bieżącą) stosowanej powszechnie przy ubezpieczeniach ładunku w transporcie; odnosi się do ubezpieczenia obejmującego większą ilość ładunku/liczbę przewozów wdanym okresie; może obejmować wszystkie lub niektóre rodzaje ładunków lub przewozów; ubezpieczenie według polisy generalnej wiąże się z prowadzeniem przez ubezpieczającego dziennika ubezpieczeń lub rejestru przewozów/ładunków, rozliczanego przez ubezpieczyciela okresowo
- obrotowa - rodzaj polisy generalnej; w odróżnieniu od polisy generalnej zwykłej polisa obrotowa obejmuje generalnie cały obrót transportowy ubezpieczającego, ponoszącego ryzyko transportowe; zwykle przy naliczaniu składki obrót ubezpieczającego stanowi podstawę naliczenia składki ubezpieczeniowej
- blokowe – zdefiniowane jest ryzyko w polisie i tylko w przypadku zaistnienia określonych zdarzeń ubezpieczeniowych otrzymamy świdczenie od ubezpieczyciela

Inne dokumenty potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczeniowej, niebędące polisą ubezpieczeniową: LEGITYMACJA UBEZPIECZENIOWA; TYMCZASOWE ZAŚWIADCZENIE; CERTYFIKAT UBEZPIECZENIOWY; KWIT ZAPŁATY SKŁADKI

Ryzyko stopy procentowej to ryzyko związane ze zmiennością stopy procentowej. Jest ryzykiem spekulacyjnym, co oznacza, że może mieć wpływ zarówno pozytywny, jak i negatywny. Wynika ze zmienności rynków finansowych i przejawia się w zmianach cen pieniądza. Ryzyko to w odniesieniu do przedsiębiorstwa oznacza, że jest ono narażone na zmiany wartości aktywów, jak i zobowiązań na skutek zmian stóp procentowych. Takie zmiany mają wpływ na wartość kapitału własnego, a więc na wartość przedsiębiorstwa. W skrajnym przypadku zmiany stóp procentowych mogą prowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa, jeśli wartość zobowiązań przekroczy wartość aktywów.
Ryzyko walutowe (ryzyko kursowe) to ryzyko związane z możliwością wahań kursu jednej waluty w stosunku do innej.
Ryzyko utraty płynności Płynność finansowa to zdolność firmy do spłacania bieżących zobowiązań (płatnych do 1 roku) oraz do dokonywania zakupów wszelkiego rodzaju towarów i usług. Od płynności zależy czy w terminie wypłacane jest wynagrodzenie pracownikom, zobowiązania dostawcom za dobra i usługi oraz czy firma jest w stanie dokonać zakupów dóbr i usług, kiedy są one potrzebne do zaspokojenia własnych potrzeb.
Ryzyko inflacji (ryzyko inflacyjne) Inflacja oznacza zmniejszająca się siłę nabywcza kapitału - w przypadku inflacji dochód z inwestycji jest coraz mniejszy, a wzrost kosztów utrzymania coraz większy. Ryzyko inflacji oznacza niepewność zakładanej stopy zwrotu z inwestycji.
Ryzyko kredytowe Pod pojęciem ryzyka kredytowego rozumie się prawdopodobieństwo nie wypełnienia przez kontrahenta warunków jednego lub wielu kontraktów z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań finansowych. Inna definicja mówi, iż ryzyko kredytowe to ryzyko zmian wartości kapitału własnego (zysków, przepływów pieniężnych) przedsiębiorstwa na skutek zmian zdolności kredytowej jego dłużników. Zmiany takie, w szczególności bankructwo, powodują zmiany wartości przyszłych przepływów pieniężnych kwoty długu oraz stopy zwrotu). W efekcie zmianie ulega wartość kapitału własnego, co oznacza również zmianę wartości przedsiębiorstwa.

POCHODNY INSTRUMENT FINANSOWY
prawo majątkowe, będące elementem umowy, którego wartość zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości innej zmiennej bazowej, będącej podstawą tej umowy
- kontrakty terminowe (futures, forward)
- kontrakty opcyjne (opcje, warranty)
- swapy

OPCJA
Jest to instrument finansowy nakładjący na jedną ze stron obowiązek do zakupu (opcja call) lub sprzedaży (opcja put) określonego aktywa bazowego po uzgodnionej z góry cenie opcji tzw. premii w konkretnym przedziale czasowym lub w konkretnym dniu. Opcje formalnie nazywane są kontraktami opcyjnymi. Opcje bazują na prawie wszystkich instrumentach finansowych, w tym akcjach, kontraktach terminowych i walutach.
Opcje amerykańskie (ang. american options) – opcje, które mogą być zrealizowane (wykonane) w dowolnym terminie, przed terminem wygaśnięcia opcji.
Opcje europejskie – opcje, które mogą być zrealizowane (wykonane) jedynie w terminie wygaśnięcia opcji.
Wykonanie kontraktu oprecyjnego - opcji odbywa się poprzez faktyczną dostawę waluty, instrumentu finansówego lub inne (opcja rzeczywista) lub poprzez wypłatę na rzecz nabywcy opcji określonej kwoty, stanowiącej różnicę pomiędzy kursem terminowym (wartością terminową instrumentu finansowego) a kursem bieżącym (bieżącą wartością instrumentu finansowego) (opcja nierzeczywista).

WARRANT
to pochodny instrument finansowy, którego cena zależy od ceny lub wartości instrumentu bazowego. Instrumentem bazowym jest papier wartościowy.
Papier wartościowy, który uprawnienia do nabycia od emitenta (warrant kupna) lub zbycia emitentowi (warrant sprzedaży) w określonym terminie instrumentu bazowego po określonej przez strony cenie wykonania, tzw. premii, z możliwością jego rzeczywistego dostarczenia. Gdy występuje dostarczenie – warrant subskrypcyjny, gdy brak dostarczenia – warrant opercyjny.

Podobnie jak opcja, warrant jest instrumentem zbywalnym, ale od opcji odróżnia go to, że jego emitentem jest konkretny podmiot podczas gdy opcja ma bardziej abstrakcyjny charakter. Natomiast różnica między warrantem subkrypcyjnym a opcyjnym polega na tym, że warrant subskrypcyjny emituje spółka na własne akcje (i nie musi określać w nim ceny objęcia akcji) podczas gdy warrant opcyjny możne uplasować na rynku dowolny emitent papierów wartościowych, wskazując dowolny instrument bazowy i jego cenę w określonym punkcie przyszłości. instrumenty przypominają opcje. Jednak podstawowa różnica jest taka, że opcje są umową dwóch stron, natomiast warranty są emitowane przez określoną instytucję w tym wypadku przez Raiffeisen Centrobank AG. W związku z tym inwestor może zająć jedynie długą pozycję (krótką zajmuje emitent). Ponadto różna jest też ilości w obrocie warrantów i opcji. Liczba dostępnych opcji jest praktycznie nieograniczona, natomiast w wypadku warrantów to emitent decyduje o liczbie instrumentów. Kolejną istotną różnicą jest zabezpieczenie. Wystawca opcji musi wpłacić depozyt zabezpieczający gwarantujący wypłatę ewentualnych zobowiązań. W wypadku emisji warrantów tego typu zabezpieczenie na ogół nie jest wymagane. Podobnie jak z opcjami, można stracić maksymalnie tylko tyle ile się zainwestowało.

FORWARD

Umowa zawierana na rynku pozagiełdowym zobowiązująca jedną ze stron do dostawy, a drugą do przyjęcia określonego dobra w ustalonym terminie w przyszłości, w określonej ilości oraz określonej jakości po cenie wyznaczonej w momencie zawierania umowy. Kontrakty forward są bezwarunkowe co oznacza że kontrahenci w dniu realizacji kontraktu muszą bezwarunkowo wykonać zobowiązanie wynikające z zawartej umowy, w przeciwieństwie do opcji - które są transakcjami warunkowymi - gdzie nabywca może odstąpić od jej wykonania jeśli uzna że realizacja kontraktu jest nieopłacalna finansowo. Kontrakty forward mogą być zawierane na różne produkty jednak najczęściej przedmiotem kontraktów forward są:
* dobra przemysłowe lub rolne np.: miedź lub pszenica, metale szlachetne
* waluty, wówczas mamy do czynienia z walutowymi kontraktami forward,
* obligacje lub stopa procentowa, wówczas mamy do czynienia z procentowymi kontraktami forward. Głównym jednak powodem zawierania kontraktów forward jest chęć zmniejszenia ryzyka poprzez ustalenie cen przyszłych transakcji.
Pozycję długą w kontrakcie zajmuje ten, kto godzi się na zakup aktywów w ustalonym dniu, po ustalonej w kontrakcie cenie. Druga strona zajmuje pozycję krótką, zobowiązując sie do sprzedaży aktywów w ustalonym dniu, po ustalonej w kontrakcie cenie. Rynek forward nie ma fizycznej lokalizacji w przeciwieństwie do rynku future, który odbywa się w budynkach zorganizowanych giełd finansowych.

FRA FORWARD RATE AGREEMENT
jest zasadniczo obietnicą zapłaty/otrzymania określonej stopy oprocentowania w przyszłości, bez względu na wysokość obowiązującej w tym czasie rynkowej stopy procentowej. Są one zwykle wykorzystywane przez pożyczkobiorców na rynku pieniężnym, aby ustalić stałą stopę oprocentowania, według której będą spłacać swe krótkoterminowe zobowiązania.
Cechy kontraktów FRA:
* Rozliczenia gotówkowe. Ponieważ kredyt/depozyt jest tylko umowną (hipotetyczną) sumą pieniędzy, nie następuje tu żadna fizyczna wymiana przedmiotu kontraktu. Zapłata za kontrakt następuje w momencie rozpoczęcia trwania umownego okresu kredytowania/depozytu.
* Elastyczność. Ponieważ kredyt/depozyt opiewa na umowną (hipotetyczną) sumę pieniędzy, dla nabywcy/sprzedawcy kontraktu nie powstaje żadne zobowiązanie do zaciągnięcia czy udzielenia kredytu. Gracze rynkowi mogą więc korzystać z innych instrumentów, które są najlepiej dopasowane do ich potrzeb.
* Zablokowanie stopy. Podobnie jak w wypadku terminowych kontraktów walutowych, jeżeli stopa procentowa wzrośnie, nabywca będzie musiał zrekompensować to sprzedającemu kontrakt i utraci wszelkie korzyści związane ze spadkiem stóp procentowych. Podobnie jeżeli stopy wzrosną, sprzedający będzie musiał zrekompensować to nabywcy kontraktu. Kontrakty FRA skutecznie blokują graczom rynkowym przyszłe stopy procentowe.
* Niskie ryzyko kredytowe. Ponieważ nie następuje wymiana podstawy kapitału, kontrakt FRA jest instrumentem pozabilansowym. Wiąże się z niewielkim ryzykiem kredytowym, gdyż nie dotyczy całej umownej podstawy kapitału, lecz jedynie należnych do zapłacenia różnic.
* Zerwanie kontraktu. Kontrakt FRA jest umową wiążącą i nic może być zerwany ani przeniesiony na rzecz innego podmiotu bez zgody obu stron kontraktu. Podobnie jak w przypadku innych instrumentów, pozycje zajmowane w kontrakcie FRA mogą być zamykane przy wykorzystywaniu przeciwstawnych kontraktów.
W kontrakcie FRA wyróżnia się dwie strony transakcji: pozycja długa (ang. long position – FRA buyer) otrzymuje przepływ determinowany przez stawkę referencyjną ustaloną w dniu wygaśnięcia kontraktu, w zamian za stawkę stałą kontraktu (co niekiedy, w celu uniknięcia popełnienia błędu, bywa zapisywane jako: RECEIVE floating and PAY fixed); pozycja krótka (ang. short position – FRA seller) otrzymuje przepływ stały (którego wysokość w rzeczywistości jest ustalona w dniu zawarcia transakcji) w zamian za stawkę referencyjną (RECEIVE fixed and PAY floating).

FUTURES
(kontrakt terminowy) – instrument finansowy, będący rodzajem umowy, zawartej pomiędzy kupującym (sprzedającym) a izbą rozliczeniową, w której sprzedający zobowiązuje się sprzedać określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie. Cena, według której strony przeprowadzą transakcje w przyszłości, zwana jest ceną terminową (ang. futures price), zaś dzień, w którym strony zobowiązane są przeprowadzić transakcję, to data rozliczenia (ang. settlement date) lub data dostawy (ang. delivery date). Wystandaryzowany kontrakt giełdowy, w którym strony zobowiązują się do zakupu bądź sprzedaży instrumentu bazowego (finansowego lub towarowego) po z góry określonej cenie i w ściśle określonym czasie, przyjmując przy tym możliwość fizycznej jego dostawy, o ile jest to możliwe.

Rodzaje kontraktów futures: walutowy, procentowy, indeksowy, towarowy.

Różnice między kontraktami futures a forward

FORWARD

FUTURE

- sposób zawarcia umowy: negocjacje - występują w obrocie pozagiełdowym - są kontraktami niestandaryzowanymi zawieranymi na zamówienie (obie strony kontraktu ustalają ilość przedmiotu kontraktu i termin dostawy) - termin dostawy określany jest jako konkretny dzień, - prawie zawsze dochodzi do dostawy przedmiotu kontraktu, do dostarczenie aktywa (tryb rzeczywisty) - zawarcie kontraktu nie wymaga wniesienia depozytu, ale jest możliwe, - płatność następuje po dostawie, - ryzyko w kontrakcie ponoszą obie strony kontraktu; - możliwość występowania pośrednika, ale niekonieczne; - wcześniejsze wykonanie: za zgodą dwóch stron

- nabywanie kontraktu od izby rozliczeniowej - występują z reguły na giełdzie; - są kontraktami standaryzowanymi (ściśle określa się ich ilość przedmiotu kontraktu i termin dostawy) - termin dostawy jest określany jako przedział dat, w którym możliwa jest dostawa - bardzo często dostawa przedmiotu kontraktu nie występuje ponieważ pozycja przyjęta przez posiadacza kontraktu jest likwidowana przed terminem dostawy przez przyjęcie odwrotnej pozycji do kontraktu, nie dostarcza się aktywa tylko rozlicza różnice (tryb nierzeczywisty) - obie strony transakcji wnoszą depozyt, który stanowi określony procent ceny kontraktu - kontrakty są rozliczne codziennie, - ryzyko w kontrakcie w większości przyjmuje giełda, - występuje pośrednik (izba rozliczeniowa) - niemożliwe, ale można zawrzeć kontrakt przeciwko

SWAP
Umowa, w której strony zobowiązują się do płatności należności od określonej z góry kwoty kapitału, przez ustalony między nimi okres, przy czym należności dla każdej ze stron obliczane są na podstawie odmiennej dla każdej ze stron stopy procentowej (zmiennej bądź stałej).
Swap stopy procentowej (ang. Interest Rate Swap, IRS) - jest to umowa zawarta pomiędzy dwiema stronami, w której zobowiązują się one do wymiany serii płatności odsetkowych. Płatności te liczone są od uzgodnionej sumy kapitałowej i dla ustalonego okresu, ale naliczane według odmiennych zasad.

DANINY PUBLICZNE
Cechy formalnoprawne podatku: pieniężny, przymusowy, bezzwrotny, bezwarunkowy, nieekwawiwalenty, jednostronny, ogólny.

Podmiot czynny : Państwo bądź w drodze wyjątków jednostki samorządu terytorialnego.
Podmniot bierny: Strona, na której ciąży obowiązek podatkowy
Podatnik – osoba, na którą nakładany jest obowiązek podatkowy (os. Fizyczna/ prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej)
Płatnik – podmiot, który oblicza, pobiera i odprowadza we właściowym terminie należny podatek (os. Fizyczna/ prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej); np. pracodawca
Inkasent – osoba zobowiązana do pobrania i odprowadzenia we właściwym terminie należnego podatku (os. Fizyczna/ prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej), np. sołtys
Kumulacja przedmiotowa – polega na włączeniu do podstawy odpodatkowania różnego rodzaju dochodów tego samego podatnika (np. z umowy o pracę, o dzieło, na zlecenie)
Kumulacja czasowa – włączenie do podstawy opodatkowania dochodów osiąganych z całego roku
Kumulacja terytorialna – włączenie do podstawy opodatkowania dochodów osiąganych za grnica i w kraju
Kumulacja podmiotowa – włączenie do podstawy odpodatkowania dochody grupy osób
ujęcie ilościowe i wartościowe podstawy opodatkowania – czyli np. podatek od m² lub od jakiejś kwoty

Skale podatkowe:
* liniowa (proporcjonalna) – należnośc podatkowa rośnie w takim samym stopniu jak podstawa opodatkowania
* progresywna – należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania
- progresja globalna – określona stawka podatkowa stosowana do całej podastawy opodatkowania
- progresja ciągła – stosowana w Polsce; należność podatkowa jest sumą należności obliczonej od tej części opodatkowania, która mieści się w granicach bezpośredniego niższego przedziału oraz należności, która przypada na wyższy przedział podstawy opodatkowania; stosuje się stawki właściwą dla danego przedziału
* regresywna – należnośc podatkowa zmniejsza się wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania
* degresywna – połączenie skali progresywnej ze skalą proporcjonalną

Zwolnienie podatkowe – państwo zwalnia z obowiązku zapłaty obciążenia publicznoprawnego
Ulga (zniżka) podatkowa – państwo zwalnia z obowiązku zapłaty obiążenia publicznoprawnego w całej wyskości
Wyłączenie – brak podmiotowego i przedmiotowego obowiązku zapłaty obciążenia publicznoprawnego, stosowane w celu wyeliminowania zjawiska podwójnego opodatkowania niekótrych czynności