Wykład 1
Ekonomia i jej przedmiot
Ekonomia pochodzi od Arystotelesa, oznacza ona naukę o prawach gospodarstwa domowego. Oikos – dom, nomos – prawo.
Ekonomia polityczna – Francja, pocz. XVIIw, przymiotnik polityczny – chodzi o prawa gospodarstwa domowego.
Definicje:
klasyczna – ekonomia to nauka o społecznych prawach rządzących produkcją i podziałem dóbr (społeczne prawa – dotyczą człowieka, ale nie każda jego działalność i działania związana z produkcją i podziałem dóbr, czyli sprzedażą)
neoklasyczna – ekonomia to nauka o prawach rządzących zachowaniami ludzi w procesie wytwarzania i podziału dóbr w warunkach ograniczonych zasobów. Formułują prawa optymalnego wyboru w warunkach ograniczonych zasobów.
Ekonomia stawia sobie za cel sformułowanie teorii racjonalnego gospodarowanie rzadkimi środkami mającymi alternatywne zastosowanie.
1 podział
Ekonomia pozytywna i normatywna to dwa równoległe nurty w badaniach i myśleniu ekonomicznym.
Ekonomia pozytywna – zajmuje się obiektywnym, naukowym wyjaśnieniem zasad funkcjonowania gosp. nie zajmuje się analizą o charakterze wartościującym.
Ekonomia normatywna – obejmuje sądy wartościujące i etyczne konsekwencje określonych zjawisk i procesów ekonomicznych.
2 podział
Mikro i makroekonomia
Różnica w zakresie:
przedmiotu badań (1 – gospodarstwa domowe, firma, rynki, ale konkretne, np. komputery//2 głównie przedmiot zainteresowań państwo, czyli gospodarka narodowa danego kraju)
stosowanych instrumentów badawczych i wniosków gospodarczych
Mikroekonomia – nauka, która zajmuje się badaniem racjonalnego postępowania lub reakcji indywidualnych uczestników gospodarki rynkowej, tzn. konsumentów i producentów, oraz analizą rynków na poszczególne produkty.
Makroekonomia – bada całość gospodarki, uwzględniając wszechstronne współzależności występujące między poszczególnymi jej sektorami i elementami składowymi, a także bada otoczenie zagraniczne, jego wpływ na poszczególne kraje, zakres jej zainteresowań osiąga wymiar globalny.
Przedmiotem zainteresowań nauk ekonomicznych jest gospodarka.
Mówiąc o gospodarce mamy na myśli: to komercyjna część działalności społeczne
To zespół ciągle powtarzających się ludzkich działań, w wyniku, których powstają określone wartości komercyjne, czyli przeznaczone do sprzedaży dobra materialne, intelektualne i usługi.
Rodzaje gospodarki wg kryteriów:
Z pkt. widzenia skali:
- gospodarka w skali mikro – gospodarka jednostkowa
- mezo – w skali średniej
- makro – gospodarka narodowa
- gospodarka globalna
Z pkt. widzenia otwartości:
- gospodarka otwarta (nieautarkiczna)
- gospodarka zamknięta (autarkiczna)
Z pkt. widzenia rozprowadzania towaru (w skali makro)
- gospodarka naturalna (produkcja tylko na potrzeby własne, producent nie produkuje nadwyżek)
- gospodarka towarowa (powstają nadwyżki, które są wymieniane w postaci towarów na inne towary)
Z pkt. widzenia własności środków produkcji
gospodarka uspołeczniona (środkami produkcji są własnością państwa, dawny ustrój
gospodarka nieuspołeczniona (to co mamy teraz)
Z pkt. widzenia stopnia rozwoju gospodarczego
- gospodarka słabo rozwinięta (przeważa rolnictwo, to, co w społeczeństwie bezpośrednio pozyskuje dobra z natury, np. rybołówstwo itp.)
- gospodarka średnio rozwinięta (przeważa przemysł
- gospodarka wysoko rozwinięta (przeważają usługi)
- gospodarka rozwijające się
Według rentowności
Praca - to świadome uczestnictwo w społecznym procesie wytwarzania dóbr i usług polegające na celowym wydatkowaniu energii ludzkiej
- istota ekonomicznego podejmowania pracy: ludzka świadomość i celowość
- cel (najogólniej ujmując) działalności gospodarka: zaspokajanie potrzeb społecznych poprzez wytwarzanie i dostarczanie społeczeństwu odpowiednich dóbr (produktów)
Produkt - wytwór pracy zaspokajający społeczne potrzeby (w zakresie dóbr mat i niematerialnych)
Podmioty działalności gospodarczej:
to element systemu gospodarka, posiadający prawo i możliwości do formułowania i realizacji swoich własnych celów
to każdy aktywny uczestnik procesów gospodarka
Konsument
Gospodarstwo domowe (konsument) – wyodrębniony i ekonomicznie samodzielny mikropodmiot, dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe
Ekonomiczny cel działania gospodarka dom to optymalizacja spożycia.
Cechy gospodarstwa domowego:
- ma ono specyficzne cechy wyróżniające je od podmiotów ekonomicznych:
- działają głównie w sferze spożycia
- nie kierują się powszechną zasadą minimalizacji nakładów (zasady racjonalności), lecz maksymalizacji wyników – twarde ograniczenia budżetowe
Przedsiębiorstwo - Jest to zbiorowy podmiot gospodarka, wyodrębniony pod względem terytorialnym, technicznym, organizacyjnym, ekonomicznym i handlowym, odmiennym od innych przedsiębiorstw oraz innych typów podmiotów gosp.
Cechy przedsiębiorstwa:
Samodzielność ekonomiczna i finansowa – podejmuje ono decyzje ekonomiczne we własnym zakresie, na własny koszt i ryzyko, pokrywa wszystkie wydatki przychodami z własnej działalności oraz uzyskuje nadwyżkę finansową. Podstawą decyzji ekonomicznych przedsiębiorstw jest rachunek ekonomiczny umożliwiający ocenę każdego zachowania i działania z pkt. widzenia kosztów, przychodów i opłacalności.
Budżet (budżet państwa sensu stricte, i jednostki samorządowej, czyli np. gminy) – plan finansowy państwa.
- jest to zestawienie wydatków ponoszonych przez państwo w związku z pełnieniem jego funkcji oraz dochodów służących ich finansowaniu (dochody /wszystkie wpływy do budżetu – głównie podatek dochodowy, VAT itp., koncesje/ i wydatki państwa /budżetówka – służba zdrowia, sądownictwo, administracja, itp./)
Potrzeba – uczucie braku czegoś
Klasyfikacja potrzeb:
1. Potrzeby fizjologiczne (pot. Jedzenia, odpoczynków, przyjemnych doznań zmysłowych)
2. potrzeba bezpieczeństwa – wyrażają się unikaniem tego co może przynieść śmierć lub cierpienie (potrzeba zależności, opieki i oparcia, braku lęku, ładu, potrzeby religijne)
3. potrzeba przynależności i miłości (akceptacji, afirmacji) ich zaspokajanie rzutuje na sposób widzenia świata, występują w dążeniach przezwyciężenia osamotnienia, alienacji
4. potrzeba szacunku i uznania
5. potrzeba samorealizacji – dążenie do rozwoju możliwości
Hierarchia potrzeb – piramida Maslowa
Wykład 2 10.10.2010r.
Problem rzadkości
Rzadkość jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra (zapotrzebowaniem potencjalnym) a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia dóbr.
Występuje zawsze, kiedy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwości wyprodukowania tych dóbr (niezależnie od tego jak znaczne są możliwości produkcyjne)
Zapotrzebowaniem Zdolnościami
ilość dóbr, które ilość dób, które
ludzie chcieliby ludzie są zdolni
posiadać w ciągu roku wytworzyć w ciągu roku
Krzywa możliwości produkcyjnych
Przedstawia przy każdym poziomie produkcji jednego dobra (np. dobra X) maksymalną, możliwą produkcję drugiego dobra (np. Y)
- Krzywa MP 1) przedstawia maksymalne kombinacje produkcji możliwe do osiągnięcia przy pełnym wykorzystaniu zasobów będących w posiadaniu gospodarki.
- ilustruje problem substytucyjności – więcej niż jednego dobra za cenę zmniejszenia ilości drugiego
- Wszystkie pkt. leżące nad krzywą są nieosiągalne, bo gospodarka dysponuje zbyt małą ilością zasobów
- Wszystkie pkt. pod krzywą oznaczają produkcję nieefektywną
- Wszystkie pkt. leżące na krzywej oznaczają produkcję efektywną.
- Społeczeństwo dokonuje wyboru produktu na krzywej decydując, co produkować, przesądza również jak produkować.
Koszt alternatywny
To koszt zaniechanych (utworzonych) możliwości. Mierzony jest on wartością tej produkcji, której nie realizujemy lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub innych wartości.
Kołowy model gospodarki rynkowej
Cel gospodarowania
zasadniczym warunkiem każdego racjonalnego działania jest określenie celu tego działania, czyli kryterium wyboru
w przekroju psychologicznym CEL jest pożądanym przez człowieka rezultatem działalności gospodarczej
w przekroju praliseologicznym CEL jest to przewidywany wynik tej działalności
Klasyfikacja celów
Wg kryterium czasu:
krótkookresowe, bezpośrednie
długookresowe, perspektywiczne
Wg podmiotu działającego
przedsiębiorstw
makroekonomiczne
gospodarka domowych (konsumentów)
przedsiębiorców
właścicieli
pracowników
Cele ekonomiczne, które może realizować przedsiębiorstwo
maksymalizacja zysku
maksymalizacja wielkości sprzedaży
maksymalizacja długookresowego tempa wzrostu rozmiarów firmy
maksymalizacja dochodów pracowniczych
rozszerzenie istniejącego rynku zbytu
wzbogacenie struktury asortymentowej
pozyskiwanie nowych odbiorców
obniżenie nakładów i wzrost efektywności produkcji
wzrost rozmiarów produkcji
odtworzenie i powiększenie majątku produkcyjnego
unowocześnienie parku maszynowego i organizacji procesu produkcyjnego
Potrzeba - to chęć posiadania czegoś lub uczucia braku czegoś.
Materialnymi środkami zaspokajania potrzeb są dobra i usługi.
Produkcja - to świadoma i celowa działalność ludzi uzbrojona w środki pracy i skierowana na przedmioty pracy w celu wytworzenia i przetworzenia dóbr materialnych na zaspokojenie potrzeb ludzkich.
Praca produkcyjna – praca wytwarzająca nowe wartości
Praca nieprodukcyjna – inne rodzaje pracy niewytwarzające nowych wartości, przynajmniej bezpośrednio przyczyniające do ich powstawania w sposób pośredni np. praca lekarza, nauczyciela.
Wartość wytworzonych produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwie nazywa się produkcją globalną. Produkcja globalna przedsiębiorstwa składa się z wartości przeniesionej w wartości dodanej.
Wartość przeniesiona – obejmuje nabyte z zewnątrz i zużyte w produkcji surowce, materiały, półprodukty oraz paliwo, energia, itp.
Wartość dodana: jest sumą nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie, do której z reguły włącza się amortyzację (wartość dodana brutto)
Suma produkcji globalnych przedsiębiorstw w każdym dziale jest produkcją globalną działy, zaś suma produkcji globalnych wszystkich działów stanowi produkt globalny gospodarki narodowej
Produkcja finalna – występuje, wtedy, kiedy zakończony został proces produkcji i dane dobro nie podlega już dalszemu przetworzeniu w kraju.
Dobra finalne są przeznaczone bądź do konsumpcji bądź, jako dobra kapitałowe na inwestycje, czyli do dalszego rozwoju gospodarczego kraju.
Dobra pośrednie – dobra, które będą przetwarzane w innych przedsiębiorstwach
Przychód – to wartość sprzedanych towarów będących produktem działalności danego przedsiębiorstwa.
Zakładając, że przedsiębiorstwo produkuje i produktów (lub posiada w sprzedaży i produktów) przychód można zapisać
Przychód = ΣnI=1ti*Pi
Ti- i-ty towar
Pi- cena i-tego towaru
Dochód – jest to różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży towarów a materialnymi kosztami ich produkcji.
Dochód = przychód – Km
Km -koszty materialne produkcji
Nadwyżka (zysk) – jest to różnica pomiędzy dochodem a kosztami osobowymi produkcji
Z = dochód – Ko
Z – zysk
Ko – koszty osobowe (płace, itp.)
Formy dochodu a cel przedsiębiorstwa
Płace robocze – wynagrodzenie, jakie otrzymuje pracownik za swoją pracę
Zysk – minimalna suma pieniędzy niezbędna do tego, by pobudzić przedsiębiorcę do wyasygnowania kapitału na dany rodzaj produkcji. Jest dochodem osiąganym dzięki zastosowaniu kapitału w działalności gospodarczej
Procent od kapitału – dochód przynoszony przez kapitał pożyczkowy. Jest to wynagrodzenie, jakie otrzymuje wierzyciel od dłużnika za odstąpienie na określony czas prawa dysponowania określoną sumą pieniężną. Jest to płatność za odłożoną konsumpcję wyrażona, jako odsetki od pożyczonej kwoty.
Dywidenda - Należność akcjonariusza spółki akcyjnej z tytułu posiadania akcji, wypłacana z zysku po zatwierdzeniu bilansu spółki w formie pieniężnej lub niepieniężnej.
Renta – w sensie formalno-prawnym jest opłata za ziemie. W sensie ekonomicznym jest to część wartości produktu, jaką przedsiębiorca musi wygospodarować na pokrycie kosztów dzierżawy ziemi.
Działalność gospodarcza a kwestia środowiska naturalnego – suma ilości odtworzonych zasobów przez przyrodę oraz reprodukowanych przez społeczeństwo nie może być mniejszo ilości zużywanej.
Wykład 3
Temat: Koordynacja i organizacja działalności Gospodarczej
Stosunki ekonomiczne:
Stosunki społeczne, które zawiązują się w procesie gospodarczym i powstają za pośrednictwem przedmiotów materialnych, służących do zaspokajania potrzeb za pośrednictwem środków produkcji lub dóbr konsumpcyjnych nazywamy stosunkami ekonomicznymi.
Można je przedstawić w postaci schematu
Człowiek ----> rzecz <--- człowiek
Znaczenie i istota przymusu ekonomicznego
Polega na konieczności dostosowania się do czegoś po to aby osiągnąć jakiś cel. W gospodarce wolnokonkurencyjnej przedsiębiorstwo musi dostosować się do cen.
To działanie konkurencji stanowi niejako mechanizm działania przymusu ekonomicznego. Jest to przymus proefektywnościowy, a oznacza, że stwarza ono konieczność osiągania w przedsiębiorstwach wysokiej efektywności.
Formy konkurencji:
cenowa (taniej niż konkurencja)
poza cenowa oparta jest o :
jakość dóbr i usług (wyższa jakość)
gwarancję (dłuższa)
dodatki
atrakcyjność produktu
sposób prezentacji towarów
marka
lojalność
czas świadczenia usług
funkcjonalność
niższe koszty eksploatacji
formę zapłaty
asortyment
specjalizację
informację na produkcie
normy bezpieczeństwa
Formy organizacyjne rynku (rodzaje konkurencji ze względu na liczbę firm):
konkurencja doskonała
monopol pełny
konkurencja monopolistyczna
oligopol
KONKURENCJA DOSKONAŁA:
Teoretyczna konkurencja modelu konkurencji doskonałej rynku konkurencyjnego opiera się na czterech podstawowych założeniach:
Produktu (założenie jednorodności produktu jest jednorodny) tzn. że produkt każdego producenta jest taki sam (identyczny) homogeniczny
Równocześnie kupujący traktują i oceniają artykuły oferowane przez wielu producentów jako identyczne – kupujący nie odnosi żadnej korzyści z wyboru sprzedającego
Założenie pełnej mobilności czynników produkcji:
Nie istnieją żadne przeszkody (ekonomiczne, prawne, społeczne) wchodzenia i wychodzenia przedsiębiorstw do i z danej gałęzi produkcji.
Czynniki produkcji mogą być przesuwane bez przeszkód między różnymi ich zastosowaniami.
Tak więc możliwość wejścia na rynek są otwarte dla wielu podmiotów gospodarczych.
Duża liczba sprzedających i kupujących.
Rynek doskonale konkurencyjny składa się z wielu producentów (sprzedających) i z wielu kupujących.
W rezultacie udział każdego producenta w globalnej podaży oraz udział każdego kupującego w globalnym popycie są stosunkowo niewielkie.
Założenie doskonałej informacji o rynku
- przyjmujemy że wszyscy sprzedający i kupujący posiadają pełną informację o produkcie i jego cenie zarówno w danym momencie, jak i w przyszłości. Informacja jest darmowa (rynek płodów rolnych, niektóre usługi publiczne)
MONOPOL PEŁNY
Opiera się na 4 podstawowych założeniach:
Produkty jednorodne lub zróżnicowane
Monopol pełny może wytwarzać i sprzedawać produkty jednorodne bądź zróżnicowane. Zakłada się jednak, że na rynku nie istnieją bliskie substytuty tych produktów
Brak możliwości wejścia
Istnieją bariery wejścia na rynek opanowany przez monopolistę. Wynika to z uwarunkowań ekonomicznych, technicznych oraz administracyjno – prawnych.
Jeden sprzedający i wielu kupujących
Tylko jeden producent (sprzedający) towar na rynku
Założenie doskonałej informacji o rynku
Informacja o produkcie bezpłatna, dostępna.
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA
Łączy ze sobą elementy modelu konkurencji doskonałej i modelu pełnego
4 podstawowe założenia:
Produkty zróżnicowane i posiadające bliskie substytuty
Na rynku sprzedawane są produkty będące bliskimi substytutami, zaspokajające tę samą potrzebę
Swoboda wchodzenia na rynki i opuszczania rynku
Nie ma żadnych barier
Wielu sprzedających i kupujących
Jest duża liczba sprzedających i kupujących
Pełna informacja o rynku, bezpłatna, dostępna informacja o produkcie.
OLIGOPOL
Produkt jednorodny lub zróżnicowany
Mogą występować zarówno produkty jednorodne jak i zróżnicowane, będące w stosunku do siebie dość bliskimi substytutami.
Liczba kupujących wielu a sprzedających niewielu
Na rynku działa kilku lub kilkunastu producentów (sprzedających) każdy z nich posiada znaczącą część rynku
Duopol -----> 2 producentów lub firmy
Ograniczony dostęp na rynku
Istnieją bariery wejścia na rynek. Szczególnie są to bariery natury technologicznej, a także związane z kosztami produkcji.
Pełna informacja o rynku, bezpłatna, dostępna
(rynek) stali, aluminium, samochody.
RODZAJE KONKURENCJI |
---|
RODZAJ KONKURENCJI |
KONKURENCJA DOSKONAŁA |
MONOPOL PEŁNY KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA OLIGOPOL |
Pojęcie i funkcje rynku
Rynek jest to całokształt relacji zachodzących między podmiotami gospodarczymi na tle wymiany towarów.
Rynek obejmuje stosunki wymienne zwykle znajdujące wyraz w transakcjach kupna – sprzedaży między odbiorcami i dostawcami których decyzje kształtują podaż i popyt oraz ich wzajemne relacje.
TEORIA POPYTU
Popyt - jest to odwrotna relacja między ceną dobra a jego ilością, jaką konsumenci są skłonni nabyć w danym czasie i miejscu pod warunkiem że inne wielkości opisujące sytuację rynkową się nie zmienią.
Prawo popytu : wzrost ceny rynkowej dobra powoduje spadek popytu na to dobro przy założeniu ceteris paribus (niezmienność pozostałych czynników na rynku) oraz spadek ceny rynkowej dobra powoduje wzrost popytu na to dobro przy założeniu ceteris paribus.
Funkcja popytu
P1 P2 CENA (P)
Funkcja malejąca
Popyt jest malejąc ą funkcją ceny
PODAŻ
Dostawa towaru na rynek to pozytywna relacja między ceną dobra a jego ilością, którą producenci są skłonni zaoferować na rynku w danym miejscu i czasie pod warunkiem że inne wielkości opisujące sytuację rynkową się nie zmienią.
Prawo podaży
Wzrost ceny rynkowej dobra powoduje wzrost podaży tego dobra, przy założeniu ceteris paribus (niezmienności stałych czynników na rynku) oraz spadek ceny rynkowej dobra powoduje spadek podaży dobra przy założeniu ceteris paribus.
Funkcja podaży S
S1
S2
P2 P1 CENA (P )
CENA ROŚNIE ,PODAŻ ROŚNIE
Funkcja rosnąca (PODAŻ JEST ROSNĄCĄ FUNKCJĄ CENY)
Równowaga rynkowa D=S
Sytuacja na rynku , gdy popyt na dobro jest równy podaży tego dobra. Jest to sytuacja kiedy producenci mogą sprzedać cały swój towar, a konsumenci mogą cały ten towar kupić . Popyt tego dobra jest równy podaży tego dobra
Graficzna interpretacja stanu równowagi rynkowej
Jest to więc taka sytuacja na rynku kiedy producenci mogą sprzedać cały swój towar a konsumenci mogą cały ten towar kupić. Na rynku nie występują nadwyżki ani niedobór towarów.
Ilości Równowagi.
Nadwyżka rynkowa gdy cena na rynku (P1) przewyższa poziom ceny równowagi rynkowej (PE) to :
Podaż rynkowa (S1) > Popyt rynkowy (P1)
Gdy cena rynkowa (P1) przewyższa poziom ceny równowagi rynkowej (PE) to:
Nadwyżka dóbr
Niedobór rynkowy gdy cena (P2) jest niższa od ceny równowagi (PE) to :
Podaż rynkowa (S2) < popyt rynkowy (D2) występuje niedobór.
Czynniki wpływające na rozmiary popytu:
Cena towaru
Dochody konsumentów
Gusty i preferencje konsumentów
Ceny dóbr substytucyjnych (zastępują)i komplementarnych (uzupełniają się)
Rośnie cena ---> popyt drugie rośnie
Przewidywania cen relatywnych (wpływają na zachowania konsumentów)
Liczba i struktura ludności
Efekty naśladownictwa i demonstracji
Położenie geograficzne
Warunki klimatyczne
Zdarzenia losowe (wybuch wulkanu, ataki terrorystyczne, ptasia grypa, świńska grypa, powodzie)
Popyt a dochód konsumenta
Wzrost dochodu konsumenta powoduje niejednakowe zmiany popytu na różne towary w związku tym ze wzrostem dochodów konsumenta zmienia się strukturę dodatków.
Popyt na dobra żywnościowe rośnie w wolniejszym tempie niż dochody.
Wraz ze wzrostem dochodów konsumenci kupują względnie mniej dóbr żywnościowych (z niektórych zupełnie rezygnują), zaś zwiększają zakupy innych dóbr wyższego rzędu.
Popyt na dobra luksusowe rośnie szybciej niż rosną dochody i spada szybciej niż spadają dochody.
Prawo Engla im im wyższe są zarobki tym mniejszą część tego dochodu wydajemy na żywność w wydatkach ogółem
Wykład 4 14.11.2010
TEORIA POPYTU
Zmiana popytu wywołana zmianą ceny
Wzrost popytu wywołany działaniem czynników pozacenowych
Spadek popytu wywołany działaniem czynników pozacenowych
Możliwe są jednak zachowania jednokierunkowe, gdy rosnącej cenie odpowiada rosnący popyt. Są to:
Przypadek Giffena (in, paradoks)
Efekt naśladownictwa
Efekt snobizmu
Efekt Veblena
Ad. 1)Przypadek Giffena – dotyczy on dóbr najbardziej podstawowych. Mimo, że rosną ceny, np. ziemniaków czy chleba, popyt na nie może wzrosnąć, jeśli inne produkty żywnościowe będą trudno dostępne.
Ad 2)Efet naśladownictwa – zwany także efektem przyłączania się do większości, efektem owczego pędu. Mamy z nim do czynienia wówczas, kiedy popyt indywidualnego konsumenta na dane dobro zmienia się w zależności od popytu rynkowego, czyli popytu większości konsumentów.
Ad 3)Efekt snobizmu – występuje wówczas, kiedy wielkość popytu na dane dobro zgłaszana prez konsumenta zmienia się w sposób odwrotny w porównaniu do zmian wielkości popytu pozostałych konsumentów (konsumenci zgłaszają mniejszy popyt jeżeli sprzedaż danego produktu jest duża).
Ad 4)Efekt Veblena – występuje wówczas, gdy konsumenci zgłaszają tym większy popyt dany produkt im wyższa jest jego cena (kupując bardzo drogie produkty chcą oni wywrzeć odpowiednie wrażenie na innych, kupno danego dobra nie jest więc uzasadnione jego wartością użytkową)
Czynniki wpływające na rozmiary podaży na rynku
Cena produktu
Ceny czynników produkcji
Koszty produkcji
Ilość przedsiębiorstw w branży
Położenie geograficzne
Warunki klimatyczne
Zdarzenia losowe (np., klęski żywiołowe)
Eksport i import
Przewidywanie cen
Podatki i subsydia
Zmiana podaży na skutek zmiany ceny
Wzrost podaży ywołany działaniem czynników pozacenowych
Wzrost podaży ywołany działaniem czynników pozacenowych
Równowaga rynkowa jest stabilna jedynie w warunkach danej krzywej popyty i podaży. Cena i punkt równowagi zmieniają się wraz ze zmianami (przesuwaniem się) krzywych popytu lub/i podaży.
Krzywa popytu | krzywa podaży | cena równowagi | ilości równowagi |
---|---|---|---|
Stała A | Wzrasta-przesuwa się w góre | spada | rosną |
Stała C | Spada-przesuwa się w dół | rośnie | spadają |
Wzrasta-przesuwa się w góre | stała B | rośnie | rosną |
Spada-przesuwa się w dół | stała D | spada | spadają |
A- Wzrost podaży
B- Wzrost popytu
C-Spadek podaży
D-Spadek popytu
Elastyczność popytu – jest miarą procentowej zmiany popytu w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt.
Czynniki wpływające na popyt:
Cena dobra
Dochód
Ceny innych dóbr
Rodzaje elastyczności popytu:
Elastyczność cenowapopytu
Elastyczność dochodowa popytu
Elastyczność mieszaną popytu
Cenowa elasyczność popytu
EPD = :
Dx - wielkość popytu na dobro x
ΔDX – przyrost (zmiana absolutna_ popytu na dobro x
Px – cena dobra
Miary
I EPD I > 1 - elastyczność wysoka
I EPD I = 1 – elastyczność jednostkowa
0 < I EPD I <1 – elastyczność niska
I EPD I = 0 – popyt sztywny
I EPD I = x – popyt doskonale elastyczny
Elastyczność dochodowa popytu:
EDY – dochodowa elastyczność popytu
Y- dochód
Y –zmiana dochodu
Mieszana elastyczność popytu:
EMD- mieszana elastyczność popytu
Py – cena dobra Y
Py – zmiana ceny dobra Y
Rodzaj elastyczności | Objaśnienie |
---|---|
EDP – elastyczność cenowa popytu | Posiada zawsze znak ujemny |
EM-elast. Mieszana popytu | Jest liczbą ujemną, zerem lub dodatnia w zależności od tego czy dobro x i y są komplementarne niezależne lub substytucyjne |
EDY- elast. Dochodowa popytu | Jest liczbą dodatnią dla dóbr normalnych oraz liczbą ujemną dla dóbr podrzędnych. Zawsze jest między 0 i 1 dla dóbr podstawowych , natomiast dla dóbr luksusowych jest większe od 1. |
Elastyczność podaży – jest miarą procentowej zmiany podaży w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na podaż.
EPS- cenowa elastyczność dobra X
Sx – podaż dobra X
Sx- zmiana podaży dobra X
EYS- dochodowa elastyczność podaży
- zmiana podaży dobra X
Sx - podaż dobra X
T: TEORIA KONSUMENTA
Użyteczność- jest sumą zadowolenia, jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra.
Ma on charakter subiektywny i ze swej natury jest kategorią abstrakcyjną.
Użyteczność całkowita (UC) – jest sumą użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi
Użyteczność krańcowa (marginalna) (UM) –wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększania konsumpcji danego dobra o kolejną dodatkową jednostkę.
Qi- ilość konsumowanego dobra ,,i”
Zależność między UC i UM a ilością konsumowanego dobra:
- użyteczność całkowita konsumpcji danego dobra rośnie (spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra
- użyteczność marginalna zmniejsza się (wzrasta) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra
Prawo malejącej użyteczności marginalnej:
Mówi, że zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe niż z każdej kolejnej (drugiej, trzeciej, ….) jednostki.
W rezultacie przyrosty zadowolenia z konsumpcji mierzone, jako użyteczność krańcowa zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra. Zależność ta jest odwracalna.
KRZYWA UŻYTECZNOŚCI CAŁKOWITEJ (UC)
KRZYWA UŻYTECZNOŚCI MARGINALNEJ (UM)
SYSTEM PREFERENCJI KONSUMENTA
Kombinacje konsumowanych dóbr
Teoria wyboru konsumenta opiera się na założeniach dotyczących preferencji.
Najważniejsze z tych założeń są następujące:
- założenie kompletności preferencji
- założenie przechodniości preferencji
- założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta
Krzywa obojętności – przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne. Każda z tych kombinacji to samo zadowolenie. Oznacza to, że dana krzywa charakteryzuje się stałym poziomem zadowolenia.
Krzywa obojętności konsumenta
Wykład 5 27.11.2010 r.
Kapitał- to pojęcie oznaczające dobra (bogactwo, środki, aktywa) finansowe. Jest jednym ze środków wytwórczych obok:
- pracy
- przedsiębiorczości
- ziemi
Kapitał należy do podstawowych czynników produkcji
Podział kapitału:
- stały i zmienny
- trwały i obrotowy (szybkość obrotu kapitału)
- stały- przeznaczony na zakup, występuje pod postacią środków produkcji
- zmienny- przeznaczony jest na zakup lub występujący pod postacią siły roboczej
- trwały – środki pracy
- obrotowy (paliwo)
Formy finansowania:
- wewnętrzne (własne)
- zewnętrzne
Własne (udziały, papiery wartościowe)
Obce
Rynek kapitałowy i pieniężny
obrót kredytowy i towarowy
Poprzez szczególne formy finansowania (leasing, factoring)
Wewnętrzne
Własne
Obce
Cechy kapitału własnego:
- podmiot wnoszący kapitał do przedsiębiorstwa staje się jego współwłaścicielem lub właścicielem
- podmiot angażujący kapitał do własnego przedsiębiorstwa powinien być zainteresowany jego rentownością
Cechy kapitału obcego:
- musi być zwrócony w ustalonym terminie
- pożyczkodawca ma prawo do odsetek
- pożyczkodawca nie ma prawa do głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie
- przyznawanie gwarancji w warunkach inflacji
- może być oddawany przedsiębiorstwu na krótki bądź długi okres
Podział finansowania obcego:
- krótkookresowe
*kredyt dostawcy (kupiecki)
#wyposażeniowy
#towarowy
*kredyt odbiorcy (przedpłaty)
* kredyt kontokorrentowy (w rachunku bieżącym)
* kredyt pod zastaw ruchomości
* kredyt wekslowy
# kredyt na dyskonto wekslowe
# kredyt akceptacyjny
*factoring – odkupienie przez spółkę lub instytucję należności różnych podmiotów, potem następuje egzekucja od dłużników
- długookresowe
* długoterminowy kredyt (10 – 20 lat)
* długookresowa pożyczka (pow. 3 lat)
* pożyczka pod skrypt dłużny
Czynniki które wpływają na strukturę kapitału poszczególnych przedsiębiorstw:
- stabilność sprzedaży
- struktura aktywów firm
- dynamika wzrostu firmy
- rentowność produkcji
- sprawowanie kontroli nad firmą
- stanowisko kierownictwa firmy
Technika produkcji- to funkcjonowanie połączenia kapitału ludzkiego i kapitału rzeczowego
Technologia – to funkcjonalne połączenie różnych rzeczowych elementów procesu gospodarczego
Postęp techniczny – proces zmian rozwojowych techniki wyrażających się przez wprowadzenie do procesu produkcji nowych udoskonalonych maszyn, urządzeń, narzędzi i nowych technologii oraz przez wykorzystywanie w sposób doskonalszy istniejących zasobów
Efektywność ekonomiczna – dotyczy stosunku między wartością poniesionych nakładów a wartością efektów uzyskanych dzięki tym nakładom
Kapitałochłonność – relacja między ilością kapitału niezbędnego do uzyskania określonego efektu gospodarczego a wielkością tego efektu
Pracochłonność – ilość czasu zużytego na wykonanie jednostki
Wydajność pracy – miara efektywności pracownika wyrażona wielkością produkcji na jednego zatrudnionego
T: PIENIĄDZ I CENA
Pieniądz – jest powstałą ewolucyjnie instytucją gospodarczą, służącą mierzeniu wartości i cyrkulacji wartości towaru.
Funkcje pieniądza:
Miernik wartości
Środek cyrkulacji (towar – pieniądz – towar)
Środek tezauryzacji (środek gromadzenia skarbu)
Środek płatniczy
Pieniądz światowy (USD, EUR, GBR, CHF)
Cena – suma pieniędzy uiszczona za towar. Jest pieniężnym wyrazem wartości.
Ceny dzielą się :
administracyjne
Urzędowe
Limitowane
Regulowane
Wolne
Umowne
Pozaumowne
Cena jako funkcja popytu
1
2
Cena jako funkcja podaży
1
2
Elastyczność cenowa podaży
E PD = :
Gdzie
E PD - cenowa elastyczność
–bezwzględny przyrost popytu
– bezwzględny przyrost cen
Cenowa elastyczność popytu
E PS =
:
Gdzie
E PS - współczynnik cenowej elastyczności podaży
–bezwzględny przyrost podaży
– bezwzględny przyrost cen
Wskaźnik dochodowej elastyczności podaży
E GS =
:
Wskaźnik dochodowej elastyczności popytu
E GS =
:
Prawo ilości pieniądza potrzebnego w obiegu (PRAWO FISHERA)
M =
M – ilość (podaż) pieniądza
P – poziom cen
Q – produkt krajowy brutto
V – szybkość obrotu pieniądza w obiegu
Prawo Kopernika – Greshama – pieniądz „gorszy” pozostaje w obiegu i służy do realizacji transakcji kupna – sprzedaży, pieniądz lepszy jest zaś tezauryzowany (gromadzony).
WYKŁAD 6 12.12.2010 r.
Krzywa obojętności :
przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr
mają nachylenie negatywne (ujemne)
nie mogą przecinać się
są wypukłe w stosunku do początku układu
jest ich nieskończenie wiele
Ograniczenia wyboru konsumenta – wybory, których dokonuje konsument w oparciu o swoje preferencje napotykają na ograniczenia występujące w rzeczywistości gospodarczej.
Do ograniczeń należą:
zasoby pieniężne, którymi w danym momencie dysponuje konsument
ceny produktów i usług, z którymi spotyka się rynek.
Ograniczenie budżetu – konsument podejmujący decyzję w określonym momencie czasu decyzje dotyczące zakupu różnych dóbr musi uwzględnić wielkość budżetu, który ma do swojej dyspozycji. Głównym elementem budżetu są dochody konsumenta.
Linia budżetu konsumenta
Linia budżetowa – łączy graniczne ilości dóbr X i Y, na które konsument może sobie pozwolić przy danym dochodzie i cenach tych dóbr
Optimum (równowaga) konsumenta – punkt styczności najwyżej położonej krzywej obojętności z linią budżetu konsumenta wyznacza punkt równowagi konsumenta. Punkt ten wskazuje, że konsument przy danych dochodach pieniężnych maksymalizuje użyteczność całkowitą płynącą z określonych proporcji spożycia dobra X i dobra Y.
Krzywa obojętności i linia budżetu konsumenta
|
---|
|
|
Wzrost dochodu a linia budżetu konsumenta
Przykład 1.
Załóżmy, że konsument przeznacza na kupno jabłek i gruszek 12zł tygodniowo. Cena 1kg jabłek wynosi 3zł, zaś 1kg gruszek 2zł. Za 12 zł może on zatem kupić.
Przykładowe kombinacje
Jabłka w kg | 0 | 1 | 2 | 4 |
---|---|---|---|---|
Gruszki w kg | 6 | 4,5 | 3 | 0 |
Linia – budżet konsumenta i krzywe obojętności
O ile krzywa preferencji wyraża pragnienia i upodobania konsumenta, o tyle linia budżetu określa jego rzędne możliwości. Dla niego dostępne są tylko te kombinacje, które są wyznaczone linią budżetu. |
---|
Nadwyżka konsumenta – to linia między użytecznością całkowitą danego dobra a jego całkowitą wartością rynkową. Pojawia się ona dlatego, że dostajemy więcej niż płacimy, ma swoje korzenie w prawie malejącej użyteczności krańcowej.
Przykład:
Załóżmy, że cena wody wynosi 1zł za szklankę. Ilustruje to poziom linia na wysokości 1zł. Konsument rozważa ile butelek wody o pojemności jednej szklanki kupić przy takiej cenie
Cena i UM wody
Nadwyżka konsumenta dla jednostki
Obliczamy nadwyżkę:
Chociaż konsument zapłacił 8 zł, całkowita wartość kupionej przez niego wody wynosi dla niego 44zł. Wynik ten uzyskamy dodając do siebie wszystkie kolejne słupki użyteczności krańcowej: (9+8+ ………+2=44zł). A zatem konsument uzyskał ponad to, co zapłacił, nadwyżkę wynoszącą 36zł.
Wykład 7 16.01.2011
Pieniądz definiuje najogólniej jako wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, kt zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy, kiedy kupujemy jakoś towar, jak i wtedy, kiedy regulujemy jakieś zobowiązania finansowe względem kredytobiorcy, banku centralnego, budżetu, budżetu lokalnego, itp.
Funkcje pieniądza
Miernik wartości
Środek cyrkulacji (towar-pieniądz-towar)
Środek tezauryzacji
Środek płatniczy
Pieniądz światowy
Pieniądz może występować w postaci:
P kruszczcowego
P papierowego
P bankowego
Rodzaje pieniądza:
Wg stanu fizycznego:
Gotówkowy
Kruszczowy
Papierowy
kruszcowy
Bankowy
Wg kryterium wartościowego:
Pełnowartościowy
Podartościowy
Ponadwartościowy
Fidutencjalny (manipulowany, dekretowany)
Z pkt widzenia stopnia płynności pieniądza:
Grupa M1 – obejmuje gotówkę oraz depozyty na rachunkach czekowych w bankach komercyjnych płatnych na każde żądanie. Do tej grupy zalicza się także czeki podróżne
Grupa M2 – uwzględnia to wszystko, co wchodzi w skład grupy M1, a ponadto obejmuje rachunki oszczędnościowe oraz małe rachunki terminowe nie przekraczające określonej sumy w danym kraju
Grupa M3 – uwzględnia wszystko, co wchodzi w skład grupy M2, a ponadto obejmuje duże salda rachunków terminowych przekraczające określoną sumę w danym kraju
Im większa jest szybkość obiegu pieniądza, tym mniej pieniędzy potrzeba do obsługi procesu cyrkulacji.
Mt = PT / Vt
Gdzie:
T – poszczególne towary
P – ich ceny
PT – suma cen
Mt – masa pieniądza niezbędna do wypełnienia przez pieniądz funkji środka cyrkulacji (ilość jednostek pieniężnych na rynku)
Vt – transakcyjna szybkość obiegu pieniądza
Prawo Greshama-Kopernika
Prawo wypierania z obiegu pieniądza lepszego przez gorszy.
Ilekroć rywalizują w obiegu jako prawne środki płatnicze pieniądz podwartościowy, pełnowartościowy i nadwartości owy, pieniądz o wyższej wartości jest wypierany przez pieniądz o niższej wartości.
„Prawo powrotnego strumienia pieniądza”
Brany pod uwagę jest pieniądz w formie kredytu, który po jakimś czasie wraca spowrotem do emitenta (bank).
Ale powołany w ten sposób do życia nowy pieniądz istnieje tylko czasów. Zaciągnięty kredyt podlega przecież spłacie, ta zaś oznacza wycofanie pieniądza z obiegu. Kredytowy sposób zaopatrywania gospodarki w pieniądz zapewnia więc powrót do emitenta po spełnieniu przez kredyt celów, na jakie został zaciągnięty
Mechanizm kreowania pieniądza:
Banki komercyjne kreują pieniądz bezgotówkowy przez udzielanie kredytów
Zdolność banków do kreowania pieniądza zależy od ich rezerw
Tylko bank, który posiada rezerwy nadwyżkowe może udzielać kredytów
Potencjalne możliwości kreacji depozytów przez system bankowy są ograniczone z jednej strony przez regulacje banku centralnego, a z drugiej strony przez ‘uczestników gry rynkowej’.
W celu poddania procesu kreacji pieniądza kontroli i panowania nad ogólną polityką pieniężną, bank centralny wprowadził ustawowy przymus tworzenia rezerw obowiązkowych od różnego rodzaju depozytów
Rezerwa obowiązkowa – jest to część wkładów depozytowych, jaką na mocy decyzji banku centralnego każdy bank komercyjny musi utrzymywać w postaci gotówkowej w skarbcu lub na rachunku w banku centralnym.
Rezerwa nadwyżkowa – są to zasoby gotówkowe banku komercyjnego, stanowiące nadwyżkę nad rezerwami obowiązkowymi.
Przykład
Załóżmy, że bank centralny w Hipotecji ustalił stopę rezerw obowiązkowych na poziomie 10%. Oszczędni mieszkańcy po dokonaniu transakcji wpłacają całą gotówkę do banku.
I pewien klient lokuje w banku komercyjnym BofH 1000 dolarów hipteckich Bank tworzy rezerwę obowiązkową w wysokości 10% depozytu, a pozostałą kwotę przeznacza na kredyt dla klienta.
……………
Następnie kredytobiorca otrzymuje kredyt w postaci czeku, którym płaci za samochód w salonie samochodowym
Właściciel salonu samochodowego deponuje czek w Banku of Hypotetia.
Proces kreacji pieniądza
Depozyt | Rezerwa obowiązkowa | Rezerwa nadwyżkowa | kredyt |
---|---|---|---|
1000 | 10% z 1000 = 100 | 1000 – 100 = 900 | 900 |
900 | 10% z 900 = 90 | 900 – 90 = 810 | 810 |
810 | 10% z 810 = 81 | 810 – 81 = 729 | 729 |
Gdyby – zgodnie z przyjętymi założeniami – kontynuować ten proces tworzenia nadwyżki depozytów, wówczas pierwotna nadwyżka depozytów (1000 dolarów) mogłaby spowodować potencjalny wzrost kredytów w wysokości określonej przez odwrotność stopy rezerwy obowiązkowej.
Suma wykreowanych kredytów
ND x 1/r = Sk
Gdzie:
ND – pierwsza nadwyżka depozytu
r – stopa rezerwy obowiązkowej (udział rezerwy obowiązkowej w ogólnej sumie depozytów)
SK – suma możliwych kredytów
Mnożnik kreacji pieniądza – to odwrotność stopy rezerw obowiązkowych.
Pokazuje on, ile maksymalnie pieniądza może wykreować system bankowy z rezerw nadwyżkowych.
Przykład c.d.
W przykładzie suma wykreowanych kredytów wyniesie
ND x 1/r = Sk
900 x 1/10% = 900 x 1/0,1 = 900 x 10 = 9000
Zaś wartość mnożnika kreacji pieniądza:
M = 1/r = 1/10% = 1/0,1 = 10
Koszty – to nakłady produkcyjne w ujęciu wartościowym.
Funkcja kosztów
K = f (Q, C, L, v, s)
Gdzie:
Q – wielkość produkcji
K – koszty całkowite
L – nakłady pracy
C – nakład kapitału
v – jednostkowa cena pracy
s – jednostkowa cena kapitału
RODZAJE KOSZTÓW
Koszty prywatne – koszty ponoszone przez producenta w związku z podejmowaną działalnością produkcyjną
Koszty społeczne – kosztom prywatnym zawsze towarzyszą określone koszty społeczne. Decyzja o prowadzeniu działalności produkcyjnej skutkuje kosztami ponoszonymi z tego tytułu przez społeczeństwo lub inne przedsiębiorstwa.
Koszty alternatywne – koszty związane z utratą korzyści zastosowania zasobów innej działalności. Są to koszty utraconych możliwości.
Koszty produkcji w krótkim okresie czasu dzielimy na:
Koszty zmienne – zmieniające się wraz ze zmianami wielkości produkcji
Koszty stałe – niezależne od rozmiarów produkcji.
Rodzaje kosztów
Koszty stałe całkowite (KSC)
Koszty stałe przeciętne (KSP)
Koszty zmienne całkowite (KZC)
Koszty zmienne przeciętne (KZP)
Koszty całkowite (KC)
Koszty przeciętne (KCP)
Koszty krańcowe (koszty marginalne) (KK)
Koszty stałe całkowite (KSC) – są ponoszone przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji. Koszty te występują nawet gdy produkcja wynosi zero.
Rys.
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Ksc | ||||||
Q |
Koszty stałe przeciętne (KSP) – zwane też kosztami stałymi jednostkowymi, określają jaka część kosztu stałego całkowitego przypada na jednostkę produktu
KSP = KSC / Q
Rys
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Ksp | ||||||
Q |
Koszty zmienne całkowite (KZC) – rośnie w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów jest nierównomierne. Początkowo koszt zmienny rośnie wolniej (przyrosty kosztu są malejące), następnie zaś po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, zaczyna wzrastać szybciej (przyrosty kosztu są rosnące).
Rys
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Kzc | ||||||
Q |
Koszty zmienne przeciętne (KZP) – zwane też kosztami zmiennymi jednostkowymi, określają jaka część kosztu zmiennego całkowitego przypada na jednostkę produktu.
KZP = KZC / Q
Rys.
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Kzp | ||||||
Q |
Koszty całkowite (KC) – są sumą kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych.
KC = KSC + KZC
|
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Kzc | ||||||
Ksc | ||||||
Q |
Koszt całkowity przeciętny – jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produktu
KCP = KC / Q
|
|||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() |
Kcp | ||||||
Q |
Koszt krańcowy (koszty marginalne) – określają o ile wzrosną (spadną) koszty całkowite jeżeli produkcja wzrośnie (spadnie) o kolejną jednostkę. Jest to więc zmiana kosztu całkowitego wynikająca ze zmiany produkcji o kolejna jednostkę.
KK = ΔKC / ΔQ
Gdzie:
ΔKC – (KC2 – KC1 ) – zmiana kosztu całkowitego
ΔQ –
|
|||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Kk | |||||||
Q | |||||||
|
|||||||
Kk | Kcp | ||||||
Kzp | |||||||
Wykład 8
Teoria …….
Formy organizacyjne rynku
Konkurencja doskonała – wiele przedsiębiorstw,.. produkt jest jednorodny. Założenie pełnej mobilności czynników produkcji – czynniki produkcji mogą być przesuwane bez przeszkód między różnymi ich zastosowaniami. Tak więc możliwości wejścia na rynek są otwarte dla wielu podmiotów gospodarczych.
Monopol pełny – (wodociągi, Word),
Dobra komplementarne cos co bez siebie nie może istnieć odtwarzacz-płyta CD
Konkurencja monopolistyczna – (telefonia komórkowa, operatorzy Internetu, TV, stacje paliw, poczta).
Oligopol – na rynku działa kilku lub kilkunastu producentów, każdy z nich posiada znaczną część rynku.
Duopol –na rynku działają dwa przedsiębiorstwa. ograniczony dostep do rynku, istnieja bariery wejścia na rynek. Szczególnie natury technologicznej, a także związane z kosztami produkcji. (Orlen i lotos?). pełna info o rynku,
Równowaga przedsiębiorstwa: stan, w kt przedsiębiorstwo osiągnęło maksymalny, przy danym horyzoncie czasowym działań i w danych warunkach zewnętrznych, poziom realizacji funkcji celu.
Cel przedsiębiorstwa – maksymalizacja zysku
Równowaga przedsiębiorstwa określana jest przez:
Warunki zewnętrzne działalności, występujące pod postacią ogólnoekonomicznych kryteriów i norm efektywności, z kt wyrasta funkcja celu przedsiębiorstwa.
Stan wyjściowy przedsiębiorstwa (jego rozmiary, stosowaną technikę, poziom organizacji)
Jego plany rozwojowe i przewidywania jego przyszłości
Cena – dla przedsiębiorstwa cena (p) jest wielkością daną i nie zależy od wielkości sprzedaży produktów.
Przychód całkowity (Pc)
P (małe)c = p x Q
Gdzie
P – cena
Q – ilość
Przychód przeciętny
Pp = P c / Q
Przychód krańcowy(marginalny)
Pk = delta Pc / delta Q
Dla przedsiębiorstwa znajdującego się na rynku konkurencji doskonałej (TYLKO TUTAJ) zachodzi następująca zależność:
Cena = przychód przeciętny = przychód krańcowy
Celem producenta jest wybór takiego poziomu produkcji, kt maks zysk
Zysk przedsiębiorstwa – róznica między przychodem całkowitym(Pc) i kosztem całkowitym (Kc)
Z = Pc – Kc
W krótkim okresie czasu przed dąży do maksymalizacji sumy zysku.
Zysk osiąga max jeżeli przychód krańcowy = koszt krańcowy, czyli PK = KK
Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonalej:
Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej
Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej
E – pkt równowagi przedsiębiorstwa, ponieważ w tym punkcie koszt krańcowy = przychód krańcowy.
Jakie funkcje bierzemy do wyznaczenia równowagi (bierzemy krzywa kosztów krańcowych i np. funkcja ceny, czy przychodu przeciętnego, i punkt przecięcia jest punkt równowagi)
Przychód przedstawia to pole p, 0, E, QE,
Koszty całkowite to pole pod krzywa kosztu krańcowego.
W długim okresie czasu celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja stopy zysku.
Stopa zysku – z = Z / (C +O)
Gdzie
z – stopa zysku
C – fundusz środków trwałych
O - fundusz środków obrotowych
Równowaga przedsiębiorstwa w długim okresie
Przykład
Przedsiębiorstwo ‘XYZ’ funkcjonuje w warunkach konkurencji doskonałej. Cena i koszty całkowite produkcji przedstawiono w tabeli. Obliczyć przy jakich rozmiarach produkcji przedst. Osiągnie stan równowagi.
Tabela
Krzywa popytu w warunkach monopolu pełnego
MP jest jedynym producentem lub sprzedającym na rynku i dlatego krzywa popytu na jego produkty jest krzywa o nachyleniu negatywnym.
W związku z tym zwiększeni rozmiarów sprzedaży wymaga zmniejszenia ceny, natomiast mniejsza sprzedać może być realizowana po wyższej cenie.
W rezultacie przychód przeciętny równy cenie (Pp = P) nie jest równy przychodowi marginalnemu (PM Male)
Linia przychodu marginalnego znajduje się poniżej liniii przychodu przeciętnego (P = Pp > Pm)
Krzywa popytu
przychód całkowity (krzywa Gaussa??)
równowaga przed w warunkach MP ale w krótkim okresie
bierzemy pod uwagę koszty produkcji, oraz kształtowanie się przychodów, monopol poszukuje optymalnej kombinacji między ceną i wielkością produkcji, tzn takiej kombinacji, kt maksymalizuje zysk monopolu w krótkim okresie.
Warunek równowagi w krótkim okresie
Ogólny warunek maksymalizm zysku monopolu pełnego jest podobny, jak na rynku KD
Zysk osiąga maksimum, jeżeli, przychód krańcowy = Kost krańcowy, czyli PK = KK
Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach MP
Cena monopolowa (najpierw podać co to jest cena)
Wielkość produkcji maksymalizująca zysk QE wyznacza pkt równowagi w krótkim okresie. Monopol sam wyznacza cenę sprzedaży swoich produktów i koryguje ją w zależności od reakcji popytu
W pkt równowagi monopol może ustalić cenę maksymalną, po kt sprzeda swoje wyroby maksymalizując zysk. jest to cena monopolowa.
Dyskryminacja monopolowa – wyznaczona jest w pkt przecięcia krzywej popytu z wielkością produkcji maksymalizującą zysk monopolu.
Dyskryminacja cenowa – ma miejsce wówczas, kiedy ten sam produkt sprzedawany jest, w tym samym miejscu i w tym samym czasie, po różnych cenach.
Elastyczność cenowa
Ekonomiczne rodzaje przedsiębiorstw:
Wszystkie istniejące przedsiębiorstwa
Partnerskie
Akcyjne
Jawne
Przedsiębiorstwo indywidualne – jest najprostszą formą organizacji gospodarczej, w kt jeden właściciel będący osobą fizyczną w pełni odpowiada za zobowiązania firmy.
Zalety
Pełna kontrola
Prosta struktura
Wyłączność w dysponowaniu zyskiem firmy
Niższe obciążenia podatkowe
Wady
Pełna odpowiedzialność własnym majątkiem za zobowiązania firmy
Trudność pozyskania kapitału potrzebnego do rozwinięcia działalności na dużą skalę
Spółka partnerska – jest firmą będąca własnością co najmniej dwóch współwłaścicieli, będących osobami fizycznymi, solidarnie i w pełni odpowiadającymi za zobowiązania firmy.
Zalety
Możliwość zgromadzenia większego kapitału
Pełna solidarna odpowiedzialność
Wady
Konieczność uzyskania zgody wielu, jeśli nie wszystkich partnerów
Pełna, solidarnoa odpowiedzialność
Konieczność ponawiania zawarcia umowu o powołaniu
Spółka akcyjna (korporacja) – to firma będąca właśnością dowolnej liczby współwłaścicieli-akcjonariuszy, będących osobami fizycznymi lub prawnymi, solidarni odpowiadającymi za zobowiązania firmy, ale tylko do wysokości udziałów w kapitale firmy.
Zalety
Ograniczenie odpowiedzialności
Duże możliwości gromadzenia kapitału
Stałość istnienia firmy niezależnie od zmian współwłaścicieli
Wady:
Podwójne opodatkowanie
Skomplikowana struktura organizacyjna
Oddzielenie własnośći od bieżącego zarządzania
Mniejsze zaufanie ze strony kontrahentów z uwagi na ograniczoną możliwość wyegzekwowania zobowiązań w przypadku niewypłacalności.
Postęp techniczny
Innowacja – w wąskim znaczeniu odnosi się do tego co jest nowe. Szersze –
Innowacje technologiczne – mogą występować w postaci nowych wyrobów, wyrobów o podwyższonej jakości oraz nowych bądź udoskonalonych metod wytwarzania wyrobów. Polegają więc na praktycznym wcieleniu osiągnięć nauki i techniki do rozwiązań mogących mieć już bezpośrednie wykorzystanie w produkcji.
Postęp techniczny – to taka zmiana techniki (metody) wytwarzania, kt prowadzi do wzrostu efektywności.
Klasyfikacja postępu technicznego jest związany z kryterium wpływu na efekt wartości:
P substytucyjny – związany z relacją czynników produkcji, wartość nakładów na jednostkę produktu pozostaje stała, a maleje udział jednego z czynników produkcji
Graficznym tego obrazem jest zmiana techniki w obrębie tej samej krzywej jednakowego produktu.
Postęp niezależny – związany ze zmianą poziomu efektywności. Wartość sumy nakładów na jednostkę maleje. Graficznym przedst. Jest przejście z danej krzywej jednakowego produktu do techniki na krzywej położonej niżej
Ze względu na zmiany współczynnika kapitałochłonności
Kapitałochłonny – rośnie współczynnik kapitałochłonności
Neutralny – ten współ nie zmienia się
Kapitałooszczędny – współcz kapita maleje
Kurs walutowy – jest to cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie
Aprecjacja waluty – umocnienie waluty
Deprecjacja – osłabienie waluty
System kursu walutowego – określenie warunków i zasad ustalanie przez rząd danego kraju
Waluta jest wymienialna, jeżeli rząd, działając za
PKB z 2010 r
1,45 biliona
Rezerwy dewizowe – zasób walut obcych przechowywany przez krajowy bank centralny. Zawsze, gdy bank centralny sprzedaje lub kupuje własną walutę, by bronić stałego poziomu kursu walutowego, mówimy, że interweniuje on na rynku walutowym. W systemie stałego kursu walutowego dewaluacja (rewaluacja) oznacza obniżenie (podwyższenie) kursu waluty przez rząd, który podjął zobowiązanie do obrony tego kursu.
Zalety umacniania waluty????
Funkcje kursu walutowego
Współczynnik efektywności wymiany – gdy ceny i koszty ustalane są w różnej walucie
Regulator wymiany – zmniejszenie lub zwiększenie efektywności wymiany łączy się ze zmniejszeniem lub zwiększeniem liczby i wartości zawieranych transakcji.
Instrument polityki gospodarczej – aby kurs walutowy był instrumentem polityki gospodarczej musi być podatny na wpływy władz publicznych w kraju.
Kurs walutowy jako kryterium porównywalności gospodarek i dochodów – kursy pełnią funkcję jakby wspólnego mianownika przy porównywaniu wartości wyrażonych w różnych walutach.
Funkcja informacyjna
Funkcja cenotwórcza – dzięki możliwościom wzajemnych porównań kurs przenosi zagraniczne układy cen na układ krajowy wraz ze wszystkimi ….
Czynniki oddziałujące na wysokość oraz fluktuację kursu:
- czynniki ekonomiczne
- czynniki polityczne
- czynniki psychologiczne