POJĘCIE I ZAKRES MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH
międzynarodowe stosunki gospodarcze - są częścią ekonomii, czyli nauki o sposobach i narzędziach, za pomocą których społeczeństwa decydują o alokacji środków produkcji w celu zaspokojenia potrzeb.
MSG - część ekonomii zajmującą się transakcjami między krajami w dziedzinie towarów i usług, przepływami finansowymi i ruchem czynników produkcji.
Czynnikiem wyróżniającym MSG od ekonomii jest to, iż badają one w sposób szczegółowy tę część procesu gospodarowania, która ma wymiar międzynarodowy (np. eksport i import węgla)
Analiza pozytywna MSG - to analiza, w której badamy określone zachowanie ekonomiczne bez formułowania rekomendacji. Mamy do czynienia z analizą wówczas, gdy próbujemy odpowiedzieć na pytanie rozpoczynające się od słów: co jest, czy jest lub jaki jest.
Analiza normatywna MSG - to analiza, która zawiera opinię wartościującą. Z analizą tą mamy do czynienia wówczas, gdy staramy się odpowiedzieć na pytania rozpoczynające się od słów: co powinno być.
Ujęcie mikroekonomiczne w MSG - koncentruje się na pojedynczych podmiotach gospodarczych oraz procesach i prawidłowościach ujawniających się przy wchodzeniu przez nie w stosunki gospodarcze o zasięgu wykraczającym poza granicę jednego kraju. ( w jaki sposób cło na import samochodów wpłynie na ich konsumpcję)
Ujęcie makroekonomiczne w MSG - koncentruje się na gospodarce całego kraju. Interesują nas przede wszystkim zewnętrzne uwarunkowania gospodarki danego kraju. (wpływ polityki monetarnej na bilans płatniczy danego kraju)
Podział MSG:
teoria handlu międzynarodowego
polityka handlowa
kursy walutowe i bilans płatniczy
makroekonomia gospodarki otwartej
Międzynarodowy a społeczny podział pracy
Społeczny podział pracy, był następstwem zróżnicowanych psychicznych i fizycznych cech człowieka i odmiennych warunków jego pracy. Początków społecznego podziału pracy należy szukać w wyodrębnieniu się plemion pasterskich i ludności zajmującej się uprawą ziemi. Wymiana płodów przyrody między obu tymi grupami społecznymi pozwalała na obniżenie kosztów wytwarzania i lepsze zaspokajanie potrzeb wszystkich uczestników tego procesu. Kolejnymi fazami społecznego podziału pracy było wyodrębnienie się rzemiosła, a następnie przemysłu. W efekcie nastąpił podział pracy między rolnictwem i przemysłem. Kryterium tego podziału stały się bezwzględne różnice w kosztach produkcji, a więc ten, kto wytwarzał taniej, zdobywał pozycję dominującą, pozostali zaś musieli wycofać się z rynku
Społeczny podział pracy miał początkowo charakter lokalny, następnie objął całe terytoria wchodzące w skład poszczególnych państw.
Międzynarodowy podział pracy był następstwem zjawisk występujących w ramach społecznego podziału pracy. Z upływem czasu także rynki poszczególnych krajów okazywały się zbyt ciasne, aby można było zaspokoić szybko różnicujące się potrzeby uczestników tych rynków.
o międzynarodowym podziale pracy możemy mówić wtedy, kiedy ma on charakter strukturalny, a więc gdy jest z jednej strony wynikiem różnić w strukturach gospodarczych, z drugiej zaś gdy służy dopasowaniu tych struktur do potrzeb współpracujących krajów. Dopasowanie to powinno mieć charakter dynamiczny.
Różnice między społecznym a międzynarodowym podziałem pracy
głównym podmiotem międzynarodowego podziału pracy jest państwo. Państwo może za pomocą polityki ekonomicznej, a zwłaszcza zagranicznej polityki ekonomicznej, oddziaływać na inne podmioty uczestniczące w międzynarodowym podziale pracy, korygujących ich udział w tym podziale. Państwo może zachęcać bądź zniechęcać inne podmioty do eksportu bądź importu towarów i usług, kapitału i siły roboczej, technologii i bogactw naturalnych. Służą do tego w gospodarce rynkowej narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej od makroekonomicznych począwszy (kurs walutowy, stopa procentowa, podatki, kredyty, polityka budżetowa), a na makroekonomicznych skończywszy (polityka przemysłowa, rolna, inwestycyjna, edukacyjna, naukowo-techniczna, a także celna, parataryfowa i pozataryfowa)
międzynarodowy podział pracy ma trwalszy charakter niż społeczny podział pracy. Na rynku krajowym, w ramach społecznego podziału pracy, mamy do czynienia przede wszystkim z mniejszą konkurencją, ograniczona jest bowiem liczba podmiotów gospodarczych uczestniczących w tym podziale, a państwo może w razie potrzeby otoczyć ochroną własne podmioty. W międzynarodowym podziale nie tylko nieporównanie większa jest liczba podmiotów, lecz także konkurencja między nimi. Nowi uczestnicy międzynarodowego podziału pracy muszą nie tylko dorównywać pozostałym w zakresie konkurencji cenowej, jakościowej czy technicznej, lecz także ponieść wysokie koszty związane z wylansowaniem nowej marki, znaku firmowego itp.
międzynarodowy podział pracy może zapewnić korzyści wszystkim uczestniczącym w nim podmiotom gospodarczym. Określa to jego specyfikę i odróżnia od społecznego podziału pracy.
Czynniki determinujące międzynarodowy podział pracy
różnice w warunkach naturalnych
odzwierciedleniem różnic w warunkach naturalnych krajów uczestniczących w międzynarodowym podziale pracy są: niejednolity klimat, odmienne zasoby naturalne, różnice w wyposażeniu w bogactwa naturalne, różne zasoby ludzkie
kraje o klimacie umiarkowanym specjalizowały się w produkcji zbożowej i zwierzęcej, kraje o klimacie tropikalnym (cytryny, pomarańcze, banany, figi) Kraje obficie wyposażone w bogactwa mineralne (kopaliny) specjalizowały się w ich wydobyciu nie tylko na własne potrzeby, lecz także z uwzględnieniem potrzeb partnerów zagranicznych. Dostęp do morza umożliwiał budowę portów, statków i rozwój żeglugi morskiej
Kraje bogate w zasoby pracy specjalizowały się w produkcji i eksporcie wyrobów pracochłonnych, kraje zaś cierpiące na niedobory rąk do pracy - w produkcji i eksporcie wyrobów praco oszczędnych.
różnice w poziomie uprzemysłowienia
rewolucja przemysłowa zapoczątkowana na przełomie XVIII i XIX w. w Anglii, a następnie w innych krajach europejskich i pozaeuropejskich i związane z nią uprzemysłowienie doprowadziły do powstania nowego kryterium międzynarodowego podziału pracy.
od tej pory okazało się, że znacznie większe korzyści z uczestnictwa w międzynarodowym podziale pracy przynosi produkcja wyrobów przemysłowych niż wydobycie i eksport surowców mineralnych, produkcja żywności czy wyrąb lasów i eksport drewna. Produkcja wyrobów przemysłowych była bowiem wydajniejsza, wymagała jednak kapitału. Ten zaś należał do dóbr rzadkich i był ulokowany tylko w niektórych krajach.
kraje o obfitych zasobach kapitału mogły rozwijać produkcję kapitałochłonną. Kraje ubogo wyposażone w kapitał zmuszone były do produkcji pracochłonnej, a więc przede wszystkim surowców i żywności.
rozwój kolei, parowców, łączności telefonicznej i telegraficznej.
kraje specjalizujące się w rozwoju produkcji przemysłowej szybciej zwiększały dochód narodowy i stawały się coraz bogatsze, zaś pozostałe, kontynuując specjalizację w produkcji surowców i żywności, rozwijały się wolniej, stając się relatywnie uboższe.
różnice w poziomie techniki i technologii
przyczyny rewolucji naukowo-technicznej:
1 przyczyna: zastąpienie tradycyjnych kryteriów kształtowania kierunków międzynarodowego podziału pracy - czyli różnic w zasobach czynników produkcji - nowymi kryteriami, a mianowicie różnicami w wydajności pracy i kapitału. Zróżnicowane zapoczątkowane z pierwszą rewolucją przemysłową doprowadziła do dogłębnych przeobrażeń strukturalnych w międzynarodowym podziale pracy. Zmalała wyraźnie rola krajów, które miały przewagę w zasobach czynników produkcji, wzrosła zaś rola krajów uczestniczących w rozwoju nauki i techniki.
2 przyczyna: możliwość kreowania postępu naukowo-technicznego, a więc i kierunków międzynarodowego podziału pracy. Współcześnie nauka i technika mogą wytaczać nowe kierunki rozwoju gospodarczego, a także prowadzić do radykalnych, a zarazem kreowanych przemian w międzynarodowym podziale pracy
3 przyczyna: wysokie koszty przeobrażeń naukowo-technicznych. Dlatego uczestnikami tych przeobrażeń mogą być przede wszystkim kraje bogate o rozwiniętej infrastrukturze naukowo-technicznej. W efekcie tylko nie liczna grupa krajów uczestniczy w kreowaniu postępu naukowo-technicznego i zmianie kierunków międzynarodowego podziału pracy.
postęp naukowo-techniczny, wprowadzając nowe kryteria międzynarodowego podziału pracy, jednocześnie koryguje wpływ różnic w warunkach naturalnych oraz poziomie uprzemysłowienia na ten podział. To dzięki postępowi technicznemu odkryte zostały nowe złoża bogactw mineralnych i rozpoczęto ich eksploatację, a tradycyjni importerzy tych bogactw stali się eksporterami.
postęp naukowo-techniczny doprowadził do zmiany mapy międzynarodowego podziału pracy ukształtowanej w następstwie pierwszej rewolucji przemysłowej. Postęp ten wprowadził nowe parametry uczestnictwa w międzynarodowym podziale pracy w postaci nie tylko niskich kosztów, lecz także wysokiej jakości i niezawodności produktów. Oznacza to, że produkcja przemysłowa musi być zarówno tania, jak i nowoczesna technicznie. Doprowadziło to do wyeliminowania z rynku wielu producentów, którzy przed drugą rewolucją przemysłową zajmowali ugruntowaną pozycję na tym rynku. Dotyczyło to przede wszystkim wielu krajów słabo rozwiniętych, państw byłego Związku Radzieckiej oraz krajów Europy Środkowej i Wschodniej.
Pojęcie gospodarki światowej
gospodarka światowa jest kategorią historyczną, która pojawiła się dopiero na pewnym etapie rozwoju gospodarczego, gdy wymiana nadwyżek towarowych między krajami ustąpiła miejsca międzynarodowym powiązaniom specjalizacyjnym.
gospodarka światowa - zespół powiązań ekonomicznych między podmiotami uczestniczącymi w międzynarodowym podziale pracy.
Do najważniejszych powiązań ekonomicznych należy zaliczyć powiązania: handlowe, produkcyjne, inwestycyjne, technologiczne, walutowo-finansowe, instytucjonalne itp.
Do podmiotów można zaliczyć - podmioty krajowe uczestniczące w międzynarodowym podziale pracy (przedsiębiorstwa krajowe, instytucje, organizacje państwowe, organy rządowe) oraz podmioty międzynarodowe i transnarodowe uczestniczące w międzynarodowym podziale pracy (przedsiębiorstwa międzynarodowe i transnarodowe, organizacje międzynarodowe, międzynarodowe i ponadnarodowe instytucje integracyjne)
Tradycyjne i współczesna gospodarka światowa
od przełomu XVIII i XIX w. aż do I WŚ, a więc od pierwszej rewolucji przemysłowej do załamania podstaw międzynarodowej komplementarności strukturalnej typu międzygałęziowego, dominującą formą powiązań międzynarodowych była wymiana wyrobów gotowych, zaś podmiotami uczestniczącymi w tej wymianie były wyłącznie przedsiębiorstwa i instytucje narodowe.
logika tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy była prosta. Kraje rozwinięte gospodarczo specjalizowały się w produkcji gotowych wyrobów przemysłowych, pozostałe kraje - w produkcji surowców i żywności. Efektem tej specjalizacji była rozwijająca się międzynarodowa wymiana handlowa bilansowana w trójkącie: Europa Zachodnia - USA - kraje surowcowo-rolnicze.
Wielki kryzys gospodarczy lat 1929-1933 doprowadził do załamania się sytemu waluty złotej i zachwiania trójstronnej równowagi w skali światowej. Europa Zachodnia utraciła swoją dominującą pozycję w trójkącie na rzecz USA. Jednocześnie kraje słabo rozwinięte przestały być partnerem gospodarczym dwóch pierwszych podmiotów gospodarki światowej. W wymienia światowej pojawiła się trwała nierównowaga w bilansach płatniczych. Kraje słabsze zaczęły odczuwać coraz większy deficyt, kraje silniejsze rosnące nadwyżki.
Okres między wojenny niczego nie poprawił w tej nierównowadze, a II WŚ zwielokrotniła trudności. Po wojnie niemożliwa stała się odbudowa tradycyjnego międzynarodowego podziału i powrót do tradycyjnych zależności w handlu wyrobami gotowymi. Rozpoczęła się budowa nowych powiązań właściwych współczesnej gospodarki światowej.
cechą współczesnej gospodarki światowej jest przede wszystkim znaczne zróżnicowanie form powiązań międzynarodowych. Oprócz wymiany handlowej dynamicznie rozwija się współpraca produkcyjna i inwestycyjna, a wraz z nimi międzynarodowa specjalizacja i kooperacja produkcji, produkcja na wielką skalę i produkcja wielkoseryjna. Jednocześnie zróżnicowaniu ulegają podmioty gospodarki światowej. Wzrasta udział podmiotów międzynarodowych i transnarodowych (przedsiębiorstw, organizacji, instytucji itp). Zarazem specjalizacja międzygałęziowa jest zastępowana przez specjalizację wewnątrzgałęziową, a wymiana wyrobów gotowych przez wymianę podzespołów i części wyrobów gotowych. Towarzyszy temu wzrost znaczenia wzajemnych powiązań gospodarczych w obrębie krajów rozwiniętych gospodarczo oraz spadek znaczenia powiązań między krajami rozwiniętymi gospodarcza a krajami słabo rozwiniętymi.
gospodarka światowa przekształciła się w gospodarkę globalną , czyli proces tworzenia się jednolitego rynku towarów, usług i czynników produkcji obejmującego wszystkie kraje i regiony geograficzne.
KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO
Merkantylizm
był doktryną ekonomiczną i polityczną zalecającą popieranie wywozu własnych towarów przy jednoczesnym ograniczaniu importu z myślą o zyskaniu w ten sposób nadwyżek złota.
ukształtował się w XVI w., a jego korzenie wiążą się z powstaniem w zachodniej Europie, zwłaszcza we Francji, monarchii absolutnych.
ktoś wygrywa, a ktoś przegrywa - zwykle kraje słabo rozwinięte
Teoria przewagi absolutnej
Adam Smith kładzie nacisk na międzynarodowy podział pracy, który pozwala na lepsze spożytkowanie przez oba kraje posiadanych przez nie zasobów, co znajduje odbicie w tym, że eksportując towary będące przedmiotem specjalizacji, a importując te, w których specjalizują się partnerzy, kraje uczestniczące w międzynarodowej wymianie towarowej wytwarzają więcej dóbr.
Smith wskazuje także na kryterium, które decyduje o wyborze kierunku specjalizacji. Kryterium takim powinny być absolutne różnice w kosztach wytwarzania (lub wydajności pracy), co zdecydowało także o tym, że teorię Smitha nazywa się często teorią przewagi absolutnej. Wskazuje również na przyczyny, które mogą sprawić, że między poszczególnymi krajami występują różnice w kosztach wytwarzania. Do przyczyn tych należą różnice w wyposażeniu w zasoby naturalne lub nabyte.
Teoria przewagi komparatywnej
sformułowana przez D. Ricarda w wydanej w 1817 r. pracy Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania
teoria różnic (kosztów) względnych (komparatywnych) ; teoria Ricarda
zadał sobie pytanie, czy możliwa jest korzystna dla obu partnerów wymiana handlowa w warunkach, gdy jeden wytwarza większość towarów taniej niż drugi?
istotą teorii Ricarda jest twierdzenie, że wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu partnerów także w takiej sytuacji. Do uzyskiwania korzyści z handlu międzynarodowego wystarczy bowiem istnienie względnych różnić w kosztach wytwarzania (wydajności produkcji) w obu krajach.
teoria zastosowana w praktyce - kraj będący tańszym (wydajniejszym) producentem obu towarów (wina i miedzi) nie ma nad droższym (mniej wydajnym) producentem jednakowej przewagi w produkcji obu dóbr.
Rozwinięcie teorii przewagi komparatywnej. Teoria Ricarda w ujęciu pieniężnym
za pośrednictwem pieniądza odbywa się transakcja handlowa.
wybierając samochód jesteśmy zainteresowani przede wszystkim jego ceną w ujęciu pieniężnym, a nie przewagą w jego wytwarzaniu,
Model Dornbuscha-Fishera-Samuelsona
przedstawiony po raz pierwszy w 1977 r.
model ten przyjmuje istnienie dwóch krajów, w których koszty produkcji zależą od jednego czynnika produkcji - pracy
znaczenie modelu D-F-S polega przede wszystkim na tym, że wskazuje on na współzależność poziomu płac i struktury obrotów handlowych w dwóch krajach biorących udział w wymianie międzynarodowej.
NEOKLASYCZNA TEORIA HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO
Narzędzia badawcze
Podstawowym narzędziem ekonomii neoklasycznej pozwalającym na osiągnięcie tego celu jest krzywa obojętności, opisująca preferencje konsumpcyjne pojedynczego konsumenta. Została ona wprowadzona do ekonomii przez brytyjskiego uczonego F.I. Edgewortha pod koniec XIX w. Krzywa ta ukazuje różne kombinacje dwóch towarów, których konsumpcja zapewnia pojedynczemu odbiorcy jednakowy poziom zadowolenia.
krańcowa stopa substytucji to ilość jednego dobra, z której konsument, bez zmiany łącznej wielkości zadowolenia, musi zrezygnować dla uzyskania zwiększenia konsumpcji drugiego dobra o jednostkę.
społeczna krzywa obojętności - jest to krzywa łącząca kombinacje dwóch dóbr, które dają taki sam poziom zaspokojenia potrzeb określonej społeczności (np. gminy, miasta). Zadowolenie z konsumpcji daje nie indywidualnemu konsumentowi, ale całemu narodowi.
Podział korzyści z handlu międzynarodowego
koncepcja popytu wzajemnego - czynnikiem decydującym o przyjęciu relacji wymiennej w obrotach handlowych między krajami są wielkości popytu i podaży zgłaszanych przez kraje uczestniczące w wymianie.
krzywa popytu wzajemnego (krzywa oferty) - ukazuje zależność relacji wymiennych (cenowych) od wielkości eksportu i importu danego kraju.
Relacje wymienne - terms of tradde
istnieje kilka rodzajów terms of trade. Najczęściej używane są towarowe terms of trade - to relacja zmian (indeksu) cen w eksporcie do zmian (indeksu) cen w imporcie danego kraju. Wskaźnik ten mnoży się przez 100. Towarowe terms of trade są najczęściej używanym miernikiem zmian cen w handlu międzynarodowym. Zwykle wzrost tego wskaźnika traktowany jest jako zjawisko pozytywne, a spadek jako negatywne. Poprawa towarowych terms of trade oznacza wówczas, że zmiany cen na rynku światowym są dla danego kraju korzystne.
dochodowe terms of trade - jest to wskaźnik zmian cen w obrotach handlowych danego kraju otrzymany w wyniku pomnożenia wskaźnika towarowych terms of trade przez indeks wolumenu eksportu. Wskaźnik ten jest przydatny zwłaszcza do analizy sytuacji gospodarczej krajów rozwijających się. W wielu tych krajach odczuwana jest ogromna presja na import, którego wielkość jest ograniczona wpływami z eksportu.
czynnikowe terms of trade. Ich cechą charakterystyczną jest to, że starają się odnosić wahania cen w eksporcie i imporcie do zmian w kształtowaniu się niektórych tendencji wewnątrz gospodarki danego kraju.
jednoczynnikowe terms of trade - jest to wskaźnik, w którym towarowe terms of tradee są ważone indeksem wydajności w przemyśle produkującym na eksport. Przykład interpretacji wyniku 152,1 - za jednostkę pracy zastosowaną w sektorze produkującym na eksport można kupić więcej dóbr importowanych. Wzrost wskaźnika jest interpretowany jako sygnał o wychodzeniu tych krajów z zacofania gospodarczego
dwuczynnikowe terms of trade - wzrost tego wskaźnika oznacza, że wymiana czynników produkcji zaangażowanych w wytwarzanie dóbr produkowanych na eksport na czynniki produkcji zaangażowane w wytwarzanie dóbr sprowadzanych przez dany kraj odbywa się obecnie z większą korzyścią dla kraju esportera niż w okresie wyjściowym
Dla Ohlina, handel zagraniczny był tylko przypadkiem szczególnym handlu między regionami. Według jego teorii kierunki handlu wyznaczają różnice w cenach towarów, ceny natomiast zależą od popytu na towary i kosztów ich wytworzenia. Koszty są funkcją wyposażenia krajów w czynniki produkcji. Koszty wyprodukowania towarów będą niskie jeśli do produkcji będą używane zasoby obficie występujące w danym kraju.
Pierwsze założenie o różnym wyposażeniu w czynniki produkcji- czyli o posiadaniu różnej wielkości zasobów czynników produkcji.
Drugie założenie modelu Heckschera-Ohlina - jeden z towarów jest bardziej pracochłonnyk a drugi bardziej kapitałochłonny
Obfitość zasobu- oznacza, że cena jest relatywnie niska.
Popyt zagraniczny na towary wytwarzane względnie tanio po jakimś czasie podnosi ich ceny także na rynku eksportera, a podaż z zagranicy obniża ceny towarów konkurujących z importem. Wzrost eksportu zwiększa popyt na zasoby obfite, prowadząc do wzrostu cen.
-Ohlin dostrzegał również możliwości korzystnej wymiany między krajami jednakowo wyposażonymi w czynniki produkcji i posiadającymi identyczne preferencje konsumpcyjne.
-osiąganie korzyści skali, niższe koszty jednostkowe przy większej produkcji.
-kraje bogate w kapitał powinny się specjalizować w produkcji dóbr kapitałochłonnych, a kraje gdzie obfita jest praca- wytwarzać towary pracochłonne.
Twierdzenie: kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego, a sprowadza z zagranicy towary których produkcja wymaga relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie rzadkiego.
Wyrównanie się cen czynników produkcji - twierdzenie Heckschera-Ohlina-Samuelsona: wraz ze specjalizacją w produkcji danego dobra następuje wzrost popytu na ten czynnik produkcji, a co za tym idzie - wzrost jego ceny- Specjalizacja polega jednak także na zmniejszeniu produkcji dobra, do wytwarzania którego zużywa się relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju rzadkiego. To prowadzi z kolei do spadku popytu na ten czynnik, a tym samym spadku jego ceny. Działanie takiego mechanizmu prowadzi do wyrównania się cen czynników produkcji między krajami.
Twierdzenie Stolpera-Samuelsona:
Uruchomiony przez handel międzynarodowy ruch cen czynników produkcji, polegający na wzroście cen czynnika w danym kraju obfitego i spadku cen czynnika w danym kraju rzadkiego, prowadzi do wzrostu realnych dochodów właścicieli czynnika obfitego oraz spadku realnych dochodów właścicieli czynnika produkcji w danym kraju rzadkiego.
Teoria proporcji czynników produkcji sformułowana w latach 30 XX w. przez ekonomistów szwedzkich:Heckschera i Ohlina.
Starali się przybliżyć klasyczny model handlu międzynarodowego do rzeczywistości.
-zarówno praca jak i kapitał są niezbędne do produkcji każdego z 2 wytwarzanych towarów, przy czym x jest bardziej pracochłonny, y bardziej kapitałochłonny.
Ich model międzynarodowej specjalizacji produkcji opierał się: 2 kraje, 2 towary, 2 czynniki produkcji, brak postępu technicznego, wolny handel, między krajami, wolna konkurencja, doskonała przenośność czynników produkcji w obrębie krajów, podzielność czynników produkcji, brak kosztów transportu.
-funkcja produkcji we współpracujących krajach są takie same, ale różna jest obfitość pracy i kapitału.
-produkowane towary zużywają czynniki produkcji w rożnych proporcjach, przy czym możliwości technologiczne się nie zmieniają.
-kraje powinny specjalizować się w produkcji i eksporcie towarów, których wytworzenie wymaga intensywniejszego zużycia czynnika obfitszego, a więc tańszego. Kraje powinny importować towary relatywnie droższe zużywając czynnik rzadszy.