Wykład 2

08.10.2013

Instytucje finansowe

• Jednostka organizacyjna, której podstawowym zadaniem jest operowanie zasobami finansowymi (gromadzenie, wydatkowanie, inwestowanie środków pieniężnych)

• Podmioty świadczące usługi związane z zawieraniem transakcji, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

Zapamiętaj!

Definicji instytucji finansowej na gruncie polskiego prawa nie jest jednolita.

Ujęcie wg kodeksu spółek handlowych:

• fundusze inwestycyjne

• towarzystwa funduszy inwestycyjnych

• zakłady ubezpieczeń

• towarzystwa emerytalne

• fundusze emerytalne

• domy maklerskie

Ujęcie wg ustawy prawo bankowe

Instytucja finansowa – podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność, będąca źródłem większości przychodów, polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie:

• nabywanie i zbywanie udziałów lub akcji

• udzielania pożyczek ze środków własnych

• udostępnianie składników majątkowych na podstawie umowy leasingu

• świadczenie usług w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności

• świadczenia usług związanych z transferem środków pieniężnych

• emitowania instrumentów płatniczych i administrowania nimi

• udzielania gwarancji, poręczeń lub zaciągania innych zobowiązań nie ujmowanych w bilansie

• obrotu na rachunek własny lub rachunek innej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej o ile posiada zdolność prawną

• terminowymi operacjami finansowymi

• instrumentami rynku pieniężnego

• papierami wartościowymi

• uczestniczenia w emisji papierów wartościowych lub świadczenia usług związanych z taką emisją

• świadczenie usług w zakresie zarządzania aktywami

• świadczenia usług w zakresie doradztwa finansowego, w tym inwestycyjnego

• świadczenia usług brokerskich na rynku pieniężnym

Nasze ujęcie:

• bank, w tym SKOK-i

• instytucje poza bankowe

Instytucje finansowe tworzące własne instrumenty finansowe:

• kreujące pieniądz (bank centralny i pozostałe banki)

• pozostałe (np. towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne)

Instytucje finansowe nie tworzące własnych instrumentów finansowych:

• bierne pośrednictwo w obrocie

• domy maklerskie

Instytucje wspólnego inwestowania

• fundusze inwestycyjne

• fundusze emerytalne

• fundusze venture capital (fundusze wysokiego ryzyka)

Oszczędzanie

• historia oszczędzania = historia ludzkości

• oszczędzanie żywności

• zboże na zasiew

• współcześnie gromadzi się oszczędności w postaci finansowej

Jak oszczędzać?

• skarpeta?

• co z inflacją?

• stopa zwrotu – pomnażanie oszczędności?

Zależności:

• dążenie do pomnażania wartości oszczędności a popyt na usługi i produkty oszczędnościowo-inwestycyjne

• popyt konsumenta (nieprofesjonalny klient) na usługi i produkty finansowe przyciąga oszustów

• ryzyko szczególnie wysokie, gdy powierzamy środki finansowe podmiotom działającym bez wymaganego prawem zezwolenia

Rodzaje oszustw na rynku finansowym:

• piramidy finansowe

• shadow banking (niektóre podmioty, parabanki)

• nielegalne zarządzanie aktywami

• nieuprawnione rekomendacje zakupu instrumentów finansowych (kotłownie) i ich dystrybucja

Piramida

• struktura w której zysk danej osoby zależy od wpłat osób znajdujących się niżej w tej strukturze

• obiecywanie zysków uczestnikom za zwerbowanie do udziału w strukturze nowych osób

• brak świadczenia rzeczywistych usług inwestycyjnych

• na pewnym etapie rozrastania się piramidy liczby jej uczestników musiałyby być większa od krajowej, a nawet światowej populacji. Musi zatem upaść

• okres funkcjonowania piramidy zależy zatem od zdolności pozyskania nowych klientów napływu ich środków finansowych

Piramida finansowa

• inwestorów przyciąga się perspektywą łatwego i wysokiego zysku, który mają wygenerować udane transakcje w instrumenty finansowe czy nieruchomości

• wykazywane zyski są papierowe

• środki klienta nie są inwestowane

• źródłem wypłaty początkowych zysków są wpłaty innych klientów

• klientów przyciąga założyciel piramidy lub jego pracownicy

• wyższe szkody niż w piramidzie klasycznej

• oszustwo – wg k. k. uczestniczy dowiadują się o nim najczęściej dopiero w chwili pojawienia się trudności z regulowaniem przez nią zobowiązań wobec klientów a nawet w momencie upadku piramidy

Bernard Madoff – największa piramida finansowa na świcie

Lampka ostrzegawcza:

• zapewnianie inwestora i wysokich i pewnych zyskach

• brak wyjaśnienia metod pomnażania kapitału i skali ryzyka

• elitarny charakter przedsięwzięcia

• prośba o dyskrecję

Wpadłeś – symptomy:

• utrata kontaktu z instytucją lub pośrednikiem

• problem z realizacją wypłaty

• błędy w korespondencji i wyciągach (podwójna księgowość?)

Shadow banking:

• system pośrednictwa kredytowego, który obejmuje podmioty i działania poza tradycyjnym systemem bankowym

• działalność podobna do banku, bez stosowanego zezwolenia, regulacji i nadzoru

• podmioty prowadzące różne usługi w obszarze aktywów, pasywów lub operacji pośredniczących typowych dla banków

Środki ostrożności- wykorzystać dostępną informację

• Są zezwolenia KNF na prowadzenie działalności bankowej, ubezpieczeniowej, maklerskiej, inwestycyjnej?

• Czy pośrednicy będący osobami fizycznymi maja licencję? Agenta ubezpieczeniowego, domu maklerskiego, firmy inwestycyjnej

• Podmiot nadzorowany- ograniczamy ryzyko inwestycyjne. Weryfikacja możliwa na stronie + LISTA OSTRZEŻEŃ PUBLICZNYCH

• Podmioty nadzorowane= ochrona klienta (BFG- Bankowy Fundusz Gwarancyjny, SYSTEM rekompensat, UFG)

Nieuprawnione zarządzanie aktywami

• Zarządzanie portfelem instrumentów finansowych- czynność maklerska, wymaga zezwolenia

• Osoby, które w sposób nieuprawniony ( bez zezwolenia, a więc bez nadzoru) oferują usługę zarządzania portfelem instrumentów finansowych, przekonują do powierzenia im środków

Przykład Interbook Investment

• Okres działania 1998-2007 (upadłość)

• Spółka inwestowała pieniądze na rynku Forex ( transakcje na walutach w oparciu o instrumenty finansowe)

• Działalność elitarna

• Papierowe zyski, podwójna księgowość,

Nieuprawnione rekomendacje zakupu instrumentów finansowych (kotłownie) i ich dystrybucja (publiczne oferowanie nienotowanych papierów wartościowych)

• Klienci są zapewniani, że papiery wartościowe podczas debiutu na parkiecie zapewnia duży zysk

• Rozpowszechnienie nieprawdziwych informacji lub przemilczenie informacji o ..

Przykład Rentier DK

• Nisko kapitałowa spółka zoo sprzedawała inwestorom 10-letnie obligacje, które miały gwarantować corocznie odsetki (3 %) uzależnione od zysków płynących z obrotu nieruchomościami +25 % zysku rocznie

• Nielegalny prospekt emisyjny.

Wykład 3 15.10.2013 r.

Aktywa sektora bankowego – rozkład sił

OGÓŁEM 1958 mld

• banki 1353

• SKOK 17

• Ubezpieczenia 162

• OFE 270

• Fundusze inwestycyjne 146

• Domy maklerskie 10

GOSPODARKA -PRYWATNE KASYNO BANKÓW Z WALL STREET

• Winowajca 1 : banki i udzielane przez nie pożyczki oraz kredyty hipoteczne, osobom bez zdolności kredytowej

• Kredyty stały się zabezpieczeniem obligacji ustrukturyzowanych masowo emitowanych przez SPV ( winowajca 2) i sprzedawanych w celach inwestycyjnych i spekulacyjnych

• Świadomość ryzyka byłą niewielka, gdyż trwał kryzys na rynku nieruchomości czołowe agencje ratingowe ( winowajca 3) wystawiały wysokie oceny emitowanych obligacją.

KIEŁKOWANIE KRYZYSU GOLDMAN SACHS

• Inicjator : Giełdowy bank inwestycyjny Goldman Sachs.

• Cel : maksymalizowanie zysków, premie, ryzykowne operacje , uczciwość emisyjna na dalszym miejscu

PRZEWINIENIA PAŃSTWA

• Wycofanie z prawa bankowego USA zapisów o zakazie łączenia działalności inwestycyjnej z depozytowo-kredytową

• Bill Clinton- naciski na kredytowanie zakupu domów przez osoby słabo zarabiające (amerykański sen)

• Gwarant takich kredytów- Fannie Mae i Freddie Mac oraz rządowa agencja FEDERAL HOUSING

• George Bush- liberalizuje przepisy dotyczące zarządzania ryzykiem bankowym i ubezpieczeniowym, umożliwia dostęp do kredyty bezrobotnym (kredyty ninja, no income no Job),obniżka stawek podatku dochodowego, cel: pobudzanie gospodarki łatwiejszym dostępem do kredytu

FED (winowajca 5)

• FED I ALAN GREENSPAN : obniża stopy % aby podnieść gospodarkę

• Inflacja zaczyna przewyższać poziom stóp % co powoduje wzrost inwestycji na rynku nieruchomości i przyrost kredytów hipotecznych

• Popularne stało się zarabianie na nieruchomościach..

• Bańska spekulacyjna napędzała wzrost PKB o 2 % rocznie ( Alan Greenspan i Ben Berkakne twierdzili że bańki nie ma

SKUTKI PROWADZONEJ POLITYKI KREDTOWEJ

• FED widząc przegrzanie gospodarki i rosnącą inflację zaczyna podnosić stopę % z 2 do 5,25 (2006 r.)

• Wzrost odsetek przy spadku cen nieruchomości powoduje zaprzestanie obsługi długu przez wiele niewypłacalnych gospodarstw domowych

• Rezultat: licytacja domów amerykanów

• Chcąc powstrzymać kryzys FED znów obniża stopy % w 2007 r., do poziomu 2 % ( w grudniu 2008 – 0,25 %)

• W lipcu 2007 bankrutują 2 fundusze hedgingowe banku Bear stearnis

• Banki doznały bardzo poważnych , liczonych w mld dolarów strat. W 2008 głownie banki USA: Merrill Lynch, GS

• Upadek największego banku oszczędnościowego i hipotetycznego USA ,

• Winowajca 6 AIG

PLAN PAULSONA

• 2008 r. plan wykupienia wszystkich długów za pomocą ustawowo powołanej specjalnie do tego celu instytucji.

• Plan Paulsona (Emergency Economic Stabilization Act of 2008 (EESA)) – program ratunkowy dla amerykańskiego sektora finansowego, zaproponowany w trakcie  w USA w 2008 roku przez ,  w gabinecie George’a W. Busha.

• Głównym celem tego planu był  udzielonych przez banki klientom, którzy nie mieli możliwości ich spłaty. Kwota przeznaczona przez rząd  na ten cel miała sięgać 700 mld dolarów.

KRYZYS PRZENOSI SIĘ DO EUROPY

• 29 września 2008 przejęcie kontroli and największym bankiem Belgii- Fortis

• Zagrożona upadłością INU Dexia

• Upadły 3 największe banki w Islandii

• W Rosji i krainie ograniczono wielkość wpłat z rachunków bankowych

• Węgry otrzymały pomoc z MFW i UE

• Do lutego 2009 rządy państw G8 uruchomiły pakiety ratunkowe 3 bld dolarów

• Do końca 2011 r pomoc państwa dla sektora bankowego UE wyniosła 1, 6 bln EURO.

ZABÓJCZA KONCENTRACJA

15 banków europejskich- właścicielami 43 %

2013 – kłopoty prymusów

Holandia ogłosiła ze w 2014 nie obniży deficytu budżetowego poniżej 3 %

OJCOWIE KRYZYSU – królami życia

• Prezes Lehman Brothers, Richard Fuld zarobił 529 mln dolarów

• Prezes Bear Stearns , Jimmy Cayne- 376 mln dolarów

• City group – Charles Prince

Kredyty subprime

• kredyt bankowy wysokiego ryzyka, którego oprocentowanie jest na dużo wyższym poziomie niż stopa procentowa ustalona przy standardowym kredycie w danym segmencie.

• Kredyt subprime przeznaczony jest dla nierzetelnych kredytobiorców. Z uwagi na ich złą "historię kredytową" (czyli np. opóźnienia w spłatach poprzednio udzielanych kredytów udokumentowane w BIK) i związane z tym ryzyko ponownego zalegania z płatnościami, bank żąda wyższych odsetek niż zazwyczaj.

• Do grona produktów subprime zaliczyć można kredyty hipoteczne lub specjalne karty kredytowe.

KRYZYS A POLSKA

• Główne zagrożenia: niebezpieczna zależność wartości złotego od spekulacyjnych inwestycji krótkoterminowych, wysokie zadłużenie państwa oraz wysoki udział importu w produkcji

ATAKI SPEKULACYJNE
* atak ma na celu przeniesienie zysku spekulantom dzięki osłabianiu waluty danego kraju

• Jego przebieg:

• Spekulanci zaciągają kredyty w słabnącej walucie, którą chcą zaatakować

• Spekulanci masowo wyprzedają walutę co powoduje wzrost jej podaży. i pośrednio osłabia popyt

Atak spekulacyjny ma na celu przyniesienie zysku spekulantom dzięki osłabianiu waluty danego kraju. Jego przebieg jest następujący:

• spekulanci zaciągają kredyty w słabnącej walucie, którą chcą zaatakować;

• spekulanci masowo wyprzedają walutę, co powoduje wzrost jej podaży i pośrednio osłabia popyt;

• w wyniku masowej sprzedaży spada zaufanie do danej waluty, co powoduje dalsze jej osłabianie;

• gdy kurs mocno spadnie spekulanci odkupują tę walutę po niższej cenie i spłacają zaciągnięte kredyty, zarabiając na różnicy kursów.

Czy to koniec kryzysu w Polsce?

• 2012 r. upadek 681 przedsiębiorstw

• Rok 2013 r. upadek 713 przedsiębiorstw

• Masowe zwolnienia w bankach, bank handlowy, BGŻ, Nordea bank, Milenium , ING, Credit Agricole, Citigroup

POZOSTAŁE WARUNKI DZIAŁALNIA IF W POLSCE

• Silne wyhamowanie gospodarki (wzrost PKB w 2012 r o 1,9 %, w 2011 było to 4,5 %, w 2013 1,9 %

• Spadek inwestycji o 0,8 %

• Popyt niższy o 0,2 %

• Niewielki wzrost spożycia

• 5 miejsce w UE pod względem wzrostu gospodarczego

• Słaba sytuacja na rynku pracy, poziom bezrobocia to 10,6 % niższe niż średnie UE 11%

• Niska inflacja, niskie stopy %

• GPW w W-wie umacnia swoja pozycję jako centrum finansowe regionu Europy Środkowo- Wschodniej

• Pogorszenie sytuacji budżetu państwa ( spadek dochodów, zmiany emerytalne)

STAN SEKTORA BANKOWEGO (I kwartał 2013 r. )

• Mocna baza kapitałowa

• Wzrost adekwatności kapitałowej

• Współczynniki wypłacalności w normie

• Dobra bieżąca płynność

• Znikoma ilość depozytów długoterminowych

• W większości banków pogorszenie wyników finansowych

• Niskie tempo wzrostu kredytów

• Jakość kredytów stabilna z tendencją do pogarszania

SYSTEM BANKOWY

Całokształt instytucji bankowych, cele , reguły, procedury wg których wykonują działalność oraz normy określające ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.

Model organizacji Systemu bankowego

• Monobank

• System polibankowy

• Np. dwuszczeblowy

Monobank – Bank Centralny

II szczebel – pozostałe ( komercyjne) banki

Wykład 4 22.10.2013 r.

Monobank – model organizacji sektora bankowego, w którym czołowe miejsce zajmuje Bank Centralny ( pełni funkcje komercyjną)

Bank rozwoju eksportu, bank handlowy, Bank BGŻ- banki specjalistyczne

System polibankowy-( wieloszczeblowy)

Bank Centralny- I szczebel ( funkcja emisyjna, funkcja banku banków, funkcje banku państwa)

II szczebel- banki uniwersalne, inwestycyjne ,hipoteczne ( obsługuje działalność komercyjną)

Monobank:

• Nie było konkurencji na rynku bankowym

• Ścisła specjalizacja banków

• Łączenie funkcji banku centralnego z bankami komercyjnymi

• Administracyjne ustalanie stóp % przez rząd (kierunek akcji kredytowej)

• Brak przepisów regulujących, norm ostrożnościowych

Reforma bankowa

-1989r. utworzenie kas oszczędnościowych PKO

-1989r. zaczęła obowiązywać ustawa NBP, prawo bankowe

-sprowadzono NBP do roli banku centralnego

Funkcje banku centralnego:

• Funkcja emisyjna

• Funkcja banku państwa- prowadzi obsługę budżetu

• Funkcja bank banków- ustala stopy % ( redyskontowa, depozytowa, lombardowa), ustala zasady obowiązywania rezerwy obowiązkowej

-wyłoniono 9 nowych banków komercyjnych ( Bank Gdański, Bank Śląski, Bank przemysłowo-handlowy w Krakowie ,Bank depozytowo- kredytowy w Lublinie, PBG w Łodzi, WBK, Państwowy Bank Kredytowy, Bank zachodni)

-proces komercjalizacji- przekształcanie banków państwowych w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (spółki akcyjne)

-klient ma prawo wyboru banku,

-stosunki z bankiem oparte są na umowach,

-banki zyskały samodzielność, same decydują o wszystkich sprawach związanych z finansami

- zmianie uległy relację pomiędzy Bankiem Centralnym a bankami komercyjnymi( nadzór nad bankami),

- zaczął się rozwijać rynek międzybankowy i jego instrumenty( podnoszono kwalifikacje pracowników, wprowadzono powszechny obowiązek publikowania sprawozdań finansowych),

-system bankowy w 70% należy do systemu zagranicznego ( Włosi, Niemcy, Holendrzy)

Krótka historia banków w Polsce

W 1989 roku utworzono 9 nowych banków komercyjnych na bazie 400 oddziałów terenowych NBP: Bank Śląski, Zachodni, WBK, itd.

W 1991 roku wszystkie 9 nowych banków przekształcono w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, następnie wszystkie te banki sprywatyzowano. Jako pierwszy w 1992 roku sprywatyzowano Bank Śląski.

W 1989 roku powstała ustawa umożliwiająca tworzenie nowych banków także z kapitałem zagranicznym.

Od 1997 roku powstała nowa konstytucja zawierająca zapis, o tym, że Bank Centralny nie może finansować deficytu budżetowego.

W 1993 roku państwo opublikowało ustawę o restrukturalizacji finansowej banków. Dofinansowano wszystkie banki państwowe poza Bankiem Śląskim.

W ramach ustawy z 1994 roku o restrukturalizacji banków spółdzielczych, utworzono trójszczeblowy system bankowości spółdzielczej, na który składają się: BGŻ, który zyskał statut banku krajowego, 11 banków regionalnych zrzeszających banki spółdzielcze.

W 2000 roku uchwalono kolejną ustawę o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, w której zlikwidowano trójszczeblowy system i zamieniono go na dwuszczeblowy system, w którym: BGŻ stał się bankiem uniwersalnym, utworzono trzy banki zrzeszające (Spółdzielcza Grupa w Poznaniu, Bank Polskiej Współdzielczości w Warszawie, Mazowiecki Bank Regionalny w Warszawie), które zrzeszały około 600 banków spółdzielczych.

Sektor bankowy w Polsce- dane strukturalne ( XII 2012)

• Liczba banków komercyjnych 45

• Liczba banków spółdzielczych 572 udział w rynku bankowym 6 %

• Oddziały instytucji kredytowych 25

• Placówki bankowe 15430

• Zatrudnienie 175 tys.

Stopień koncentracji rynku

• Udział 5 największych banków w aktywach sektora 44, 9%

• Udział 5 największych banków w depozytach sektora 44,2 %

• Udział 5 największych banków w kredytach dla sektora niefinansowego 39,1 %

Udział aktywów sektora bankowego PKB (85%)-wykres

Sektor bankowy – ujecie wartościowe

• Suma bilansowa 1353 mld zł

• Kredyty 935 mld

• W tym mieszkaniowe 35,4 %

• W tym kredyty zagrożone ok. 7 %

• Depozyty 1039 mld zł

• Zysk netto 15,5 mld zł

• Kapitały własne 147 mld zł

Tradycyjna struktura bilansu- przeważają kredyty, stabilna baza depozytowa

Stan sektora bankowego ( I kwartał 2013)

• Mocna baza kapitałowa

• Wzrost adekwatności kapitałowej

• Współczynniki wypłacalności w normie

• Dobra bieżąca płynność

• Znikoma ilość depozytów długoterminowych

• W większości banków pogorszenie wyników finansowych

• Niskie tempo wzrostu kredytów

• Jakość kredytów stabilna z tendencja do pogarszania

Bank- osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym

BGK – Bank Gospodarstwa Krajowego jedyny bank państwowy, pomaga NBP, ma własną ustawę

Co trzeba spełnić, aby założyć bank:

• Wymóg kapitałowy:

• bank spółdzielczy 1 mln Euro

• bank akcyjny 5 mln Euro

• bank zrzeszający 20 mln Euro

• Pomieszczenia bankowe.

• Kadra zarządzająca

• Sporządzony plan działania ( na pierwsze 3 lata funkcjonowania banku – działalność bezpieczna, efektywna ,racjonalny , że KNF zatwierdził go) i funkcjonowania bankiem.

Banki zrzeszające

- Bank Polskiej Spółdzielczości

-Spółdzielcza Grupa Bankowa

KNF ma prawo tworzenia i likwidacji banków.

Charakter i zakres działania banków:

• Banki uniwersalne ( w Polsce przeważają) nie ma ograniczeń zakresie wykonywania czynności bankowych, brak ograniczeń w zakresie typu obsługiwanej klienteli, brak zakazanych regionów w które mógłby wkroczyć z usługami, jest bardziej konkurencyjny, trzeba być dobrze przygotowanym do prowadzenia bankowości uniwersalnej)

• Banki specjalne

- banki inwestycyjne

-banki hipoteczne

-pozostałe banki specjalne

Bank specjalny

Ograniczona sfera działania pod względem – zakresu, formy , rodzaju klientów

Bank inwestycyjny  to bank, który specjalizuje się w operacjach rynku finansowego, pieniężnego i kapitałowego w szerokim przedmiotowym ich zakresie.

Typowe operacje banku inwestycyjnego:

• prowadzi działalność brokerską

• prowadzi działalność dilerską

• organizuje emisję papierów wartościowych, biorąc za to prowizję

• może gwarantować emisję papierów wartościowych, bierze na siebie ryzyko nierozprowadzenia papierów na rynku

• może tworzyć fundusze inwestycyjne, zarządza nimi

• doradztwo finansowe (np. fuzja przedsiębiorstw)

• tranzakcie na instrumentach pochodnych

brokerska- działalność pośredniczą, za rachunek i ryzyko klienta

dilerska- może prowadzić rachunek za własny rachunek i własne ryzyko

Bank hipoteczny  

• bank udzielający kredytów budowlanych i mieszkaniowych zabezpieczonych hipoteką na nieruchomości oraz kredytów niezabezpieczonych hipotecznie, dotyczy to jednak wymienionych ustawowo kredytów.

• Wykupujący wierzytelności kredytowe innych banków zabezpieczone i niezabezpieczone hipotecznie.

• Ma prawo emitować listy zastawne (hipoteczne, oraz publiczne).

• Udziela kredytów niezabezpieczonych hipotecznie ( dotyczy to wymienionych ustawowo kredytobiorców)

Wykład 5

29.10.2013

Produkt finansowy – usługa finansowa świadczona przez bank na rzecz klienta

Cechy usług finansowych:

• niematerialność - usługi finansowe nie można zobaczyć, dotknąć czy pokazań. Kupując ją klient nie otrzymuje nie c postaci fizycznej

• nierozdzielność – nie jest możliwe rozdzielenie fazy produkcji od fazy konsumpcji. Obydwie fazy występują jednocześnie

• niejednorodność – jakość usług zależ od usługodawcy, np. dysponenta

• nietrwałość – nie mogą być magazynowane

Produkty bankowe

Nazywane są często:

• operacjami bankowymi

• czynnościami bankowymi

są usługami finansowymi oferowanymi klientom

Cechy operacji bakowych:

• musi być zawarta umowa między bankiem a klientem

• klient musi posiadać rachunek

• występowanie świadczenia finansowego na rzecz banku lub klienta

Czynności bankowe – ujęcie ustawowe

• czynności bankowe sensu stricto - czynności zastrzeżone do wyłącznej kompetencji banku

• czynności bankowe sensu largo - może wakować bank i inne instytucje finansowe

Czynności bankowe sensu stricto:

• przyjmowanie wkładów płatniczych na każde żądanie lub z nadejściem oznaczonego termi8nu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

• prowadzenie innych rachunków bankowych

• udzielanie kredytów

• udzielanie i potwierdzanie gwarancji bakowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw

• emitowanie bankowych papierów wartościowych

• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

• wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego

Tradycyjna klasyfikacja operacji bankowych:

• operacje bierne (pasywne, depozytowe)

• operacje czynne (aktywne, kredytowe)

• operacje pośredniczące (rozliczeniowe, obsługi obrotu płatniczego)

Źródła pozyskiwania kapitału

• działalność depozytowa banku

• rynek międzybankowy

• emisja dłużnych bankowe papierów wartościowych

Podział operacji bankowych wg M. Bitza:

• usługi finansujące, obejmujące operacje prowadzące do zwiększenia środków finansowych klienta

• usługa depozytowe, umożliwiające klientowi lokowanie w banku czasowo wolnych nadwyżek finansowych

• usług związane z obsługą obrotu płatniczego, polegające na realizacji zleceń płatniczych klientów oraz operacji płatniczych inicjowanych przez dany bank

• usługi różne, obejmujące np. pośrednictwo w operacjach papierami wartościowymi, doradztwo

Operacje bankowe wg H.J. Krummela

• terminowe przyjęcie lub odstąpienie środków pieniężnych (kredyty, depozycji)

• przejęcie ryzyka (awal, akcept, gwarancja)

• przechowywanie papierów wartościowych i administrowanie nimi

• obsługa obrotu płatniczego wraz z emisją papierów wartościowych

• operacje handlowe (handel papierami wartościowymi, dewizami)

Podział operacji ze względu na ich wpływ na wynik finansowy banku:

• operacje generujące koszty banków (działalność depozytowa)

• operacje generujące przychody banku (operacje finansujące, kredytowe, operacje pośredniczące)

Wypłacalność banku – miary oceny:

• poziom kapitałów własnych

• całkowity wymóg kapitałowy

• współczynnik wypłacalności

Pozostałe regulacje ostrożnościowe:

• limity koncentracji zaangażowania

• limity koncentracji kapitałowej

Ubezpieczenia

Podstawy prawne:

• ustawa o działalności ubezpieczeniowej (2003)

• ostawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych

• ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz rzeczniku ubezpieczeniowych

• ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym

• ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym (2006)

• ustawa o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi , zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego (2005)

Historia nadzoru ubezpieczeniowego:

• Ministerstwo Finansów do 1995r

• Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU) – do 2001r

• Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych - do 2006r

• Komisja Nadzoru Finansowego – obecnie

Ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny:

• działa od 2001r

• członkami stałymi UFG są zakłady ubezpieczeń prowadzące na terenie RP działalność w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń OC – komunikacyjnych i rolniczych

• niestałymi członkami są pozostałe zakłady ubezpieczeń działające w dziale I oraz II

Źródła finansowania UFG:

• składki członków systemu

• kary za brak OC

• wpłaty z regresów i działalności lokacyjnej

UFG gwarantuje:

• ubezpieczenia OC

• umowy ubezpieczenia na życie w wysokości 50% wierzytelności, nie więcej niż 30 tys. Euro (wypłata odszkodowań ofiarom wypadków spowodowanych przez nie ubezpieczeniowych lub nieznanych kierowców i rolników oraz w razie upadłości zakładu ubezpieczeń)

Rodzaje ubezpieczeń:

• społeczne (leżą w gestii ustawodawcy)

• komercyjne (w zasadzie dobrowolne, nastawione na zysk, umowa między ubezpieczycielem a ubezpieczonym zgodna z obopólnym interesem, obecnie dominujące nad wzajemnymi)

• wzajemne (najstarsza forma ubezpieczeń, dobrowolne, ale nie nastawione na zysk ubezpieczyciela, wspólne pokrywanie szkód wśród członków towarzystwa)

Ryzyko w ubezpieczeniach – wybrane klasyfikacje:

• charakter powstawania strat:

• ryzyko finansowe (ubezpieczenia majątkowe)

• ryzyko niefinansowe (ubezpieczenia osobowe)

• przedmiot ubezpieczenia:

• ryzyko osobowe (utrata zdrowia, życia, zdolności do pracy)

• ryzyko majątkowe (kradzież, zniszczenie mienia)

• ryzyko prawne (nieświadoma kolizja z prawem)

Szkoda ubezpieczeniowa – majątkowy lub niemajątkowy skutek zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem, odnoszący się do mienia lub osoby objętej ubezpieczeniem lub jej odpowiedzialności cywilnej

Ryzyko zakładu ubezpieczeń:

• ubezpieczeniowe (związane oferowana ochroną ubezpieczeniową, dotyczy wyłącznie zakładów ubezpieczeń)

• kredytowe

• rynkowe

• operacyjne

• płynności

Oferowanie ubezpieczenia przez prywatne zakłady ubezpieczeń:

• ubezpieczenia na życie

• ubezpieczenia zdrowotne

• ubezpieczenia emerytalne III filar

• ubezpieczenia mienia

• ubezpieczenia OC

• ubezpieczenia finansowe

• działalność reasekuracyjna

Koasekuracja i reasekuracja:

• koasekuracja – rozłożenie ryzyka utraty dóbr osobistych na co najmniej dwa podmioty. Na podstawie jednej umowy ubezpiecza się dobro w co najmniej dwóch zakładach ubezpieczeń. Koasekuratorzy ponoszą ryzyko w określonych częściach, określonych umową koasekuracja

• reasekuracja – ubezpieczenie się zakładu ubezpieczeń w innym większym zakładzie ubezpieczeń (umowa między cedentem i reasekuratorem)

Aktywa zakładu ubezpieczeń:

• lokaty – 70-80% aktywów ogółem

• należności

• wartości niematerialne i prawne

• pozostałe aktywa

Aktywa mogące stanowić porycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych:

• papiery wartościowe

• udziały

• listy zastawne

• pożyczki pod zastaw praw wynikających z umów ubezpieczenia na życie, zabezpieczone hipoteką lub przez instytucje finansowe

• nieruchomości z wyłączeniem tych, które zakład wykorzystuje na własne potrzeby

• środki pieniężne, depozyty bankowe

• należności

• środki trwałe

• instrumenty pochodne zmniejszające ryzyko innych aktywów pokrywające rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe

Lokaty:

• składniki aktywów, który zakład ubezpieczeń inwestuje w celu uzyskania zysku, przy odpowiednim stopniu ich bezpieczeństwa i płynności

• obowiązuje zasada bezpieczeństwa lokat (płynność, dostępność, jakość, monitoring)

• zabezpieczają przyszłe zobowiązania z tytułu zawartych umów ubezpieczeń (stanową pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych)

Wykład 6 05.11.2013 r.

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych

– podmiot, który odpowiada za powstanie funduszy, reprezentuje fundusze na zewnątrz i zarządza funduszami. Wykonuje wszystkie funkcje pozwalające funkcjonować funduszom. Podejmuje decyzje inwestycyjne, realizuje je, może prowadzić księgowość, rejestr uczestników funduszu. Musi mieć zgodę KNF. Organizacja w formie SA. Kapitał początkowy – 125 000 EURO lub 730 000 EURO (gdy fundusz zarządza portfelami, w których skład wchodzi więcej niż jeden instrument finansowy). Musi zatrudniać co najmniej 2 doradców inwestycyjnych do spraw zarządzania funduszami inwestycyjnymi i co najmniej 1 doradcę inwestycyjnego ds. czynności doradztwa inwestycyjnego.

Fundusz inwestycyjny - powstawanie:

• TFI nadaje statut

• TFI zawiera umowę z depozytariuszem o prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego

• Wpłaty min. 4 mln zł

• Zezwolenie KNF

• Wpisanie do Rejestru Funduszy Inwestycyjnych – nabywa osobowość prawną, rejestr jest jawny

Podmioty współpracujące z FI:

• Depozytariusz – może nim być bank krajowy albo oddział instytucji kredytowej o funduszach własnych min. 100 mln zł; krajowy depozyt papierów wartościowych SA – prowadzi rejestr aktywów FI, dba, aby obrót certyfikatami inwestycyjnymi i jednostkami uczestnictwa odbywał się zgodnie z prawem i statutem funduszu, zapewnia by wartość netto aktywów FI i wartość jednostki uczestnictwa była obliczana zgodnie z prawem; reprezentuje FI, gdy TFI tego funduszu zakończy swoją działalność

• Agent transferowy – prowadzi rejestr uczestników funduszu, zmian danych osobowych i adresowych uczestników funduszu, przygotowuje informacje o stanie rachunku i składek inwestora, archiwizuje dokumenty związane z członkostwem funduszu, prowadzi działalność informacyjną na rzecz klienta funduszu

• Dystrybutorzy jednostek uczestnictwa – sprzedaje jednostki uczestnictwa klientom, może nim być placówka bankowa (biorą prowizję od funduszu za swoją działalność), domy maklerskie, TFI, osoby fizyczne

Koszty związane z uczestnictwem w funduszu:

• Opłaty manipulacyjne – dystrybucja, wyjście z funduszu, transfer środków z funduszu do funduszu, prowadzenie rachunku, zmiana hasła, inne

• Opłaty operacyjne – zarządzanie środkami, doradztwo inwestycyjne, koszty depozytariusza, agenta transferowego przerzucany na klientów

Wady FI:

• Opłaty związane z członkostwem są ponoszone nawet, gdy fundusz nie ma dodatniego wyniku finansowego

• Ryzyko poniesienia straty

• Brak możliwość bezpośredniego wpływu na politykę inwestycyjną funduszu

Ustawa dzieli FI wg kryterium karnego – mogą działać 3 rodzaje FI:

• Otwarte FIO – sprzedają i odkupują tzw. jednostki uczestnictwa (nie są papierami wartościowymi) – posiadają zmienną ilość uczestników, duża liczba uczestników, posiadają zmienną liczbę jednostek uczestnictwa, każda jednostka uczestnictwa reprezentuje jednakowe prawa majątkowe, jedn. ucz. Są jednostkami udziałowymi i mogą być zbywane bez ograniczeń.

Kroki potrzebne do otwarcie FI:

• Podanie, wpłata środków

• Dystrybutor przekazuje wpłacone środki inwestora na rachunek nabyć prowadzony w banku depozytariusza

• Równolegle dystrybutor przekazuje zlecenie nabycia jednostek do agenta transferowego

• Agent przelicza wartość środków wpłaconych przez inwestora na jednostki uczestnictwa – inwestor staje się uczestnikiem funduszu, jego środki powiększają portfel inwestycyjny funduszu i stają się przedmiotem inwestycji dokonywanych przez zarządzającego

• Agent przedstawia inwestorowi świadectwo nabycia i zapisuje stan jego posiadania w imiennym rejestrze uczestników funduszu

Kroki do zamknięcia i umorzenia funduszy:

• Składa u dystrybutora zlecenie umorzenia jednostek i wskazuje miejsce wpłacenia środków,

• Dystrybutor przekazuje zlecenie umorzenia do agenta transferowego,

• Agent przelicza liczbę jednostek według ich bieżącej wartości,

• Agent przekazuje do zarządzającego funduszem informację o konieczności przekazania odpowiedniej kwoty pieniędzy z rachunku funduszu na rachunek umorzeń,

• Agent w imieniu zarządzającego funduszem przekazuje środki z rachunku umorzeń na wskazany rachunek inwestora

• Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte SFIO – to co wyżej – w statucie jest możliwość określenia warunków odkupienie jednostek uczestnictwa, powołanie organu kontrolnego tzw. Rady Inwestorów (uczestnicy funduszu, którzy mają co najmniej 5% udziałem w jednostkach uczestnictwa ogółem)

• Zamknięte FI – emitują papiery wartościowe – certyfikaty inwestycyjne – są przedmiotem obrotu giełdowego i nie podlegają odkupieniu przez fundusz, polityka inwestycyjna bardziej ryzykowna i swobodniejsza niż w przypadku funduszy otwartych, inwestują w waluty, papiery wartościowe, polityka inwestycyjna agresywna, certyfikaty mogą być imienne lub na okaziciela, postać dokumenty, można wskazać ograniczenia zbywalności certyfikatu, działa Rada Inwestorów i Zgromadzenie Inwestorów. Wycena certyfikatów zależy od popytu i podaży, wyceniane codziennie podczas sesji giełdowych. Liczba uczestników jest zazwyczaj stała i niska, liczba tytułów uczestnictwa stała i niska. Trzeba założyć rachunek papierów wartościowych w domu maklerskim.

Nietypowe konstrukcje funduszy:

• Otwarte

• Parasolowe fundusze z wydzielonymi subfunduszami

• Podstawowe i powiązane

• Z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa

• Specjalistyczne

• Fundusze funduszy

• Wcześniejsze

• Zamknięte

• Te, co w otwartych

• Aktywów niepublicznych

• Sekurytyzacyjne

• Portfelowe

Na przestrzenia 2012r. Komisja udzieliła zezwolenia na wykonywanie działalności przez następujące towarzystwa funduszy inwestycyjnych: Kruk TFI SA, Kaspar TFI, Open Finance.

Fundusze inwestycyjne w Polsce – 2012r.: 429 otwarte, 465 zamknięte

Udział otwartych i specjalistycznych 48,1%, a zamkniętych 51,9% (koniec 2012r.). Zamknięte rosną szybciej niż otwarte. Na rynku przeważają zamknięte. Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych w 2012r. 159,8 mln zł (najlepszy wynik w okresie 2003-2012). Po kryzysie zaufanie w stosunku do FI rośnie. W 2012r. było więcej umorzeń jednostek uczestnictwa FI niż odkupień. Wybierając fundusz patrzymy na wyniki działań w długi okresie czasu i liczbę uczestników.

Fundusze emerytalne

Co to jest 1, 2, 3 filar?

I filar – ZUS, do którego jest przekazywana składka emerytalna zapisywana jednak na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Składka ta jest waloryzowana w stosunku do inflacji i wzrostu płac. I filar opiera się na realizowaniu tzw. umowy pokoleniowej

II filar – OFE tworzone i zarządzane przez PTE. Podstawową funkcją PTE jest pomnażanie wpływających do OFE składek i gromadzenie ich na koncie klienta i w wieku emerytalnym wypłacić zgromadzone środki klientom

III filar – dodatkowy całkowicie dobrowolny system, składki zależne od klienta

Powszechne Towarzystwo Emerytalne:

• Powołana by zarządzać i administrować OFE

• Zatrudnia specjalistów, którzy inwestują środki członków OFE

• Jest organem OFE

• Może działać tylko w formie SA

• Kapitał akcyjny 5 mln EURO

• Zadanie: wyłączenia i tworzenie i zarządzanie funduszami emerytalnymi oraz ich reprezentowanie

• Licencje udziela KNF

• PTE zarządza funduszem odpłatnie

• Władze: Zarząd, Rada Nadzorcza, Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy

• PTE zarządza funduszem emerytalnym, do którego trafia składka w wysokości 2,8% płacy brutto

• Może zarządzać tylko jednym funduszem, wyjątkiem jest sytuacja, w której nastąpiło przejęcie przez PTE zarządzania innym funduszem lub połączenie towarzystw

• Obecnie jest 13 PTE

OFE (II filar) – część systemu emerytalnego, z którego w przyszłości będą wypłacane emerytury, do OFE co miesiąc ZUS przekazuje część twojej składki na ubezpieczenia społeczne, którą do ZUS odprowadza pracodawca. Obecnie jest to 2,8% podstawy wymiaru. Pieniądze do OFE wpłaca wyłącznie ZUS, klient nie może ich wpłacić samodzielnie.

Kto ma obowiązek przystąpienia do OFE?

• Jest obowiązkowe dla wszystkich pracujących płacących składki ZUS urodzonych po 31 grudnia 1968r.

• W przypadku braku samodzielnego wyboru ZUS losuje OFE samodzielnie

Korzyści OFE:

• Pieniądze z OFE są inwestowane na indywidualne konto, o stanie którego członek jest regularnie informowany

• Klient nie angażuje swoich oszczędności na ten cel – składki do funduszu stanowią część środków, które pracodawca wpłaca do ZUS

• Środki zgromadzone na koncie podlegają dziedziczeniu

Wykład 7 12.11.2013 r.

Fundusze inwestycyjne

Dystrybucja jednostek uczestniczenia:

• Fundusze inwestycyjne

• Banki

• Domy maklerskie

• Osoby fizyczne związane z bankiem ( nie maja możliwości przyjmowania pieniędzy do rąk własnych inwestorów)

Wyróżniamy 3 grupy funduszów inwestycyjnych:

• Fundusze inwestycyjne otwarte – jednostki uczestnictwa , zmienna liczba uczestników, wysoka liczba uczestników, jednostki uczestnictwa reprezentują jednakowe prawa majątkowe, inwestor może zbywać jednostki bez ograniczeń i fundusz musi je każdorazowo umorzyć,

• Fundusze inwestycyjne specjalistyczne otwarte- jednostki uczestnictwa, wzorowana na funduszach otwartych, może określić w swoim statucie warunki odkupu jednostek uczestnictwa, powoływanie organu kontrolnego czyli Rady Inwestorów ( co najmniej 5 % udział w jednostkach), polityka podobna do polityki funduszy otwartych

• Fundusze inwestycyjne zamknięte – emitują certyfikaty inwestycyjne (papiery wartościowe- zmienne, na okaziciela, papier udziałowy, maja postać zdematerializowaną wyceniane są podczas sesji giełdowych, emisja jest stała, liczba uczestników jest stała), wejście do funduszu zamkniętego jest procesem trudniejszym, droższe od jednostek uczestnictwa; polityka inwestycyjna jest bardziej ryzykowna i swobodniejsza niż w przypadku otwartych( udział w spółkach zoo, mogą inwestować w instrumenty pochodne), powoływana jest Rada Inwestorów, kontroluje politykę, ograniczania inwestycyjne, przeglądanie dokumentów funduszu, może występować dodatkowy organ jakim jest Zgromadzenie Inwestorów

Procedura nabywania jednostek uczestnictwa

• Udanie się do siedziby dystrybutora, wpłacanie pieniędzy i składy zlecenie kupna( jakie jednostki, jakiego funduszu

• Dystrybutor przekazuje środki na tzw. rachunek nabyć do banku depozytariusza, równolegle dystrybutor przekazuje zlecenie kupna o agenta obsługującego fundusz

• Agent ustala czy środki wpłynęły do rachunku nabyć, jeśli tak to przelicza wartość wpłaty dokonywanej przez inwestora na jednostki uczestnictwa i wówczas stajemy się uczestnikiem funduszu

• Agent wystawia świadectwo powierzenia środków, stan posiadania w odpowiednim rejestrze

Procedura umorzenia jednostek uczestnictwa

• Inwestor idzie do dystrybutora , składa zlecenia sprzedaży i wskazuje miejsce wpłacenia środków pieniężnych ze sprzedanych jednostek uczestnictwa.

• Agent obsługujący przelicza jednostki uczesz wg jej bieżącej wartości następnie przelewa na rachunek bankowy

• Agent przekazuje z rachunku umorzeń na rachunek inwestora

Polityka inwestycyjna jest ostrożna ,ale i mniej dochodowa .

Nietypowe konstrukcje funduszy:

• Otwarte

• Parasolowe fundusze z wydzielonymi subfunduszami

• Podstawowe i powiązane

• Z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa

• Specjalistyczne

• Fundusze funduszy

• Wcześniejsze

• Zamknięte

• Te, co w otwartych

• Aktywów niepublicznych

• Sekurytyzacyjne

• Portfelowe

Ustawa o funduszach i zdefiniować każde z nich. (od art. 82 ustawy o funduszach inwestycyjnych)

Na przestrzeni 2012 roku Komisja udzieliła zezwolenia na wykonywanie działalności przez następujące towarzystwa funduszy inwestycyjnych: Kruk, TFI S.A., Caspar TFI S.A., Open Finance TFI S.A oraz Warsaw Equity S.A. . Dla porównania w 2011 roku wydano jedną taka decyzję.

Domy i biura maklerskie

Dom maklerski - niebędący bankiem podmiot prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie

Biuro maklerskie- (ang. brokrage Office)-wydzielona organizacyjnie i finansowo w ramach banku jednostka prowadząca działalność maklerską.

Domy i biura maklerskie to spółki akcyjne, z siedzibą na terytorium RP, prowadzące działalność maklerską. Podstawą prawną funkcjonowania domów i biur maklerskich w Polsce stanowi ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Wykonywanie działalności maklerskiej w Polsce wymaga zezwolenia KNF. NA czym polega działalność? Wg wspomnianej ustawy działalność maklerska zawiera wszelkie czynności związane z obrotem papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu.

Wg zestawień na stronie KNF w Polsce funkcjonują 53 domy maklerskie.

Wymienione czynności obejmują między innymi:

• Oferowanie papierów wartościowych w obrocie pierwotnym

• Nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na cudzy rachunek

• Nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na własny rachunek celem realizacji zadań związanych z organizacja rynku regulowanego

• Zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych an zlecenie

• Doradztwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi

• Prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi,

• Pośrednictwo w nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych będących w obrocie na zagranicznych rynkach regulowanych

• Udzielanie pożyczek na zakup papierów wartościowych

Makler

- to osoba, która pośredniczy w transakcjach kupna i sprzedaży papierów wartościowych dla klienta. W zamian otrzymuje za to odpowiednie wynagrodzenie, które ustalana jest w procentach od wartości danej transakcji, czyli na zasadzie prowizji. Maklerzy są zrzeszeni w domach maklerskich, które mają wyłączne prawo do bezpośredniego uczestnika w obrocie papierami warto.. na giełdzie. To właśnie makler giełdowi dokonują transakcji w imieniu domu maklerskiego, który z kolei reprezentuję klienta mającego rachunek inwestycyjny w danym domu maklerski. Zanim ktoś zostanie maklerem zobowiązany jest do zdobycia licencji wydanej przez KNF.

Poziom nadzorowanych kapitałów 2 mld

Zagregowana wartość aktywów klienta domów klienta

Aktywa klienta na rachunkach 134 mld

Aktywa klientów w zarządzaniu 90 mld

Aktywa domów maklerskich 9 mld zł

Zagregowane przychody i koszty

Zysk 121 250 mld

IDM S.A. poczytać

Jak za pośrednictwem domu maklerskiego kupić papiery wartościowe ?

• Inwestor składa zlecenie kupna w biurze maklerskim i wpłaca pieniądze na rachunek

• Biuro maklerskie przekazuje zlecenie kupna na giełdę

• Giełda przekazuje do domu maklerskiego potwierdzenie realizacji transakcji

• Giełda przekazuje informacje o transakcji do Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych

• KDPW wydaje bankowi rozliczeniowemu dyspozycję uznania lub obciążenia rachunku uczestników

• KDPW przesyła do biura maklerskiego rozliczenie papierów wartościowych

• Bank rozliczeniowy przesyła do biura maklerskiego rozliczenie transakcji pieniężnej

• Informacja dla inwestora po zrealizowaniu transakcji

Całą procedurę nadzoruje Komisja Nadzoru Finansowego.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych- centralny depozyt pozostających w zorganizowanym obrocie w Polsce , rejestruje on zdematerializowane papiery wartościowe dopuszczone do obrotu an kontach depozytowych uczestników systemu ( kto może być uczestnikiem- emitenci, pośrednicy), nadzoruje wielkość emisji z liczba papierów wartościowych w obrocie, obsługuje zobowiązania emitentów wobec inwestorów, zarządza obowiązkowym systemem rekompensat ( zabezpiecza wypłatę przez dom maklerski-min. 20 mln euro), obsługuje przepływy transferowe pomiędzy OFE, prowadzi obowiązkowy Fundusz Gwarancyjny tworzony ze składek PTE.

Wykład 8

03.12.2013

Nadzór finansowy

Nadzór finansowy - uprawnienie organu nadzorczego (w Polsce jest to KNF) do wkraczania w sferę działalności instytucji finansowych, aby przy użyciu dozwolonych prawnie środków zapewnić im bezpieczne funkcjonowanie. Nadzór finansowy to:

• licencjonowanie

• nadzór ostrożnościowy

• sankcjonowanie instytucji w przypadku naruszenia norm nadzorczych

• zarządzanie kryzysowe

Cele nadzoru finansowego:

• zapewnienie stabilności sektora finansowego (!) – np. poprzez unikanie ryzyk systemowych

• zapewnienie ochrony interesów klientów instytucji finansowych

• zapewnienie konkurencyjności w sektorze finansowym

• zapewnienie zgodności działalności instytucji finansowych z obowiązującymi regulacjami prawnymi

Zadania nadzoru finansowego

• tworzenie regulacji ostrożnościowych i wydawanie aktów prawnych w tej dziedzinie

• analizowanie kondycji ekonomiczno-finansowej instytucji finansowej organ nadzoru bezpośrednio kontroluje IF, instytucje musza przedstawić informacje o kondycji)

• interweniowanie w niekorzystnych sytuacjach instytucji finansowej

• wspomaganie zagrożonych upadłością instytucji finansowych

• ogłaszanie zweryfikowanych sprawozdań z sektora finansowego i ogłaszanie analiz kondycji ekonomiczno-finansowych poszczególnych sektorów składających się na sektor finansowy

Modele organizacji nadzoru finansowego:

• zintegrowany

• częściowo zintegrowany

• sektorowy

W Polsce występowały wszystkie powyższe modele.

Do 2006r funkcjonował model sektorowy i występowały następujące komisje:

• Komisja Nadzoru Bankowego

• Komisja Nadzoru Funduszy i Ubezpieczeń emerytalnych

• Komisja Papierów Wartościowych i Giełd

Od 2008r do obecnej chwili mamy w Polsce model nadzoru zintegrowanego. Nadzór nad wszystkimi sektorami obejmuje Komisja Nadzoru Finansowego.

Europejska Rada ds. ryzyka systemowego

• odpowiada za nadzór makroostrożnościowy

• ma oceniać zagrożenie stabilności finansowej wspólnoty

• zwiększać skuteczność mechanizmów wczesnego ostrzegania przez zagrożeniem

• sprawiać, aby oceny ryzyka znajdował swej odzwierciedlenie w działalności odpowiednich organów

• opracować europejski system oceny ryzyka makroostrożnościowego

• jej zalecenia nie maja mocy wiążącej

• skład rady: prezesi BC wszystkich państw UE (28), prezes i wiceprezes EBC, unijny komisarz odpowiedzialny za politykę makroekonomiczną, szefowie 3 instytucji unijnych: Komitet Europejski Nadzoru Bankowego, Komitet Europejski Nadzoru do spraw ubezpieczeń i do spraw programów, Komitet Europejski ds. nadzoru nad rynkiem papierów wartościowych , system odpowiadajacy na nadzór makroosrtożnościowy

KNF sprawuje nadzór skonsolidowany a nie uniwersalny.

Grupa bankowa PKO

Skład KNF:

• przewodniczący mianowany przez prezesa na okres lat

• 2 zastępców mianowany przez prezesa

• 4 członków: Minister Finansów, lub jego przedstawiciel, Minister ds. zabezpieczenia społecznego lub jego przedstawiciel, Prezes NBP lub jego wiceprezes, przedstawiciel prezydenta RP,

• organem wykonawczym jest urząd komisji ( departamenty, działy, biura, piony- nadzoru bankowego, rynku kapitałowego, ubezpieczeniowego nadzoru, polityki międzysektorowej, organizacyjny, prawno-legislacyjny), piony dzielą się na departamenty

Instytucje ochrony klienta

Bankowy fundusz gwarancyjny, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, System Rekompensat

Dyrektywa 94/19/EEC w sprawie systemu gwarantowania depozytów:

• każdy kraj UE musi mieć przynajmniej jeden gwarancyjny system ( Niemcy 1966 r dobrowolny, 1991 r.. -2 systemy gwarancyjne)

• uczestnictwo instytucji finansowych, które przyjmują depozyty w systemie jest obowiązkowe

• równe traktowanie instytucji finansowych

• minimalne kwoty gwarancyjna na jednego deponenta ( do czasu kryzysu były niskie 20 tysięcy euro), 28 lis 2008 50 tysięcy euro, od 1 stycznia 2011 roku zalecono podwyższenie do 100 tysięcy euro

• skrócono termin wypłaty kwot gwarantowanych ( od 1 lipca 2009 roku środki gwarancyjne muszą być wypłacane w ciągu 30 dni licząc od dnia że organy określiły że bank jest niewypłacalny

• bank zostanie wykluczony z systemu gwarancyjnego musi określić inny sposób zagwarantowania środków, bo zostanie mu cofnięta licencja bankowa

• ograniczenie reklamy systemu gwarancyjnego

• wyłączenia z gwarancji ( obligatoryjne i fakultatywne) obligatoryjne- wkłady banków w bankach, wszystkie instrumenty mieszczące się pod pojęciem funduszy własnych, wkłady pochodzące z transakcji związanych z praniem pieniędzy fakultatywne - wkłady instytucji finansowych, wkłady władz administracji lokalnej, wkłady podmiotów przedsiębiorstwa nieuprawnionych do sporządzania skróconego bilansu, kierownictwo wyższego szczebla, akcjonariusze z co najmniej 5% pakietem akcji, wkłady w walutach innych niż Unii Europejskiej, wkłady nieimienne

Wykład 9 10.12.2013 r.

Suma gwarancyjna do 3 mln euro.

Od 1 stycznia 2011 r. suma gwarancyjna wynosi 100 tysiecy euro.

Rozmieszczenie terytorialne banków postawionych stan likwidacji w latach 1995-2009 ( około 95- 89 banki spółdzielcze, 5 banków komercyjnych )

2000 r . upadł Bank Staropolski ( województwo mazowieckie- upadło najwięcej banków komercyjnych)

Wypłaty środków gwarancyjnych w latach 1995-2005 : 318817 (liczba deponentów)

Fundusz Stabilizacyjny, bank pomostowy

Funkcja pomocowa

• wspiera banki rożnymi formami pomocy, udzielanie zagrożonym bankom pożyczek

fundusz restrukturyzacji banków spółdzielczych (kupno akcji banków)

skoki-bfg

Zarządzanie instytucją finansową

Istota zarządzania instytucja finansową

Zarządzanie to wyznaczanie celów jakie chce w krótkim i długim horyzoncie czasowym osiągnąć instytucja finansowa oraz wybór metod sposobów, i środków niezbędnych do ich realizacji.

Zarządzanie to ogół działań podejmowanych w celu realizowania podjętych decyzji.

Zarządzanie to podejmowanie decyzji pozwalających efektywnie wykorzystać zasoby instytucji finansowej do efektywnego wypełnienia przypisanych jej funkcji warunkujących osiągniecie celów prowadzących do wzrostu ich wartości.

Zarządzanie to tworzenie, monitoring i dostosowywanie reguł postępowania w danej instytucji finansowej do jej aktualnych potrzeb.

Zarządzanie instytucją to wyodrębniony instytucjonalnie i instrumentalnie podsystem zapewnia jacy realizację celów instytucji finansowej zapewniający efektywność jej zasobów (rzeczowych i osobowych), zapewniający jej sprawność funkcjonalną i pożądaną pozycję na rynku.

Cele instytucji finansowej:

• wzrost wartości instytucji finansowej (nadrzędny)

cele podrzędne

• umacnianie pozycji rynkowej (np. dbanie o jakość obsługi klienta, nowe technologię,)

• poszerzanie skali działania (ekspansja terytorialna) –konsolidacja

• zmiana profilu działalności

• wzrost wyniku finansowego, osiąganie pożądanego poziomu zysku

• zmniejszenie kosztów

• przetrwanie

METODA ZARZĄDZANIA PRZEZ CELE

Aby określić cele w strategii działania instytucji finansowych należy podjąć działania:

• ocenić dotychczasową sytuację instytucji finansowej

• zbadać otocznie zewnętrzne (zmienne- może stanowić szanse realizacji celów, otoczenie makro-(polityczne, technologiczne, ekonomiczne) i mikroekonomiczne (dostawcy, klienci)

• Zdiagnozować aktualny stan instytucji finansowej ( analiza wskaźnikowa, analiza SWOT, analiza SPACE, analiza pozycji strategicznej instytucji finansowej i jej zdolności rozwojowej- skuteczna analiza konkurencyjna, macierz BCG- wykorzystuje relatywny udział w rynku określany jako stosunek udziału danej instytucji finansowej w danym sektorze do udziału w tym sektorze jej największego konkurenta, analiza konkurencji Portera- struktura analiza konkurencyjności jak otocznia sektora instytucji finansowych –Co decyduje o sile konkurencji w sektorze? siła przetargowa klientów, siła przetargowa dostawców, rynek substytutów, poziom istniejącej konkurencji , benschmarking, scoring- metoda punktowa,

Wewnętrzne	Zewnętrzne
Potencjał finansowy Przewagę konkurencyjna na tle sektora	Siła sektora Stabilność otoczenia

• Zastanawiamy się co uwzględnić w analizie naszej instytucji finansowej

• wprowadzić zmiany w polityce instytucji finansowej

• prowadzić działalność bieżącą wg nowych zasad pozwalającą na realizację zamierzonych celów

• analizować efekty podjętych działań i ewentualnie korygować prowadzona politykę i działalność

Wykład 10 17.12.2013 r.

Techniki zarządzania:

-zarządzanie przez cele (ogólne i szczegółowe)

-zarządzanie marketingowe (realizacja celów rynkowych)

-zarządzanie przez jakość

-realokacja zasobów na obszar atrakcyjne i wyprowadzanie niektórych funkcji instytucji finansowej na zewnątrz w ramach outsourcingu (lean management)

-reengineering (usprawnianie technicznych obszarów działania instytucji finansowej, aby umożliwić pracownikom koncentrowanie się na kliencie)

Zarządzanie przez cele (management by Objectives):

-skupianie działań i wykorzystanie posiadanych, ograniczonych zasobów podmiotu na osiągnięcie celów priorytetowych nakreślonych przez instytucje finansowe

-cele wynikają ze strategii zarządzania

-powiązanie celów indywidualnych pracowników z celami organizacji

-zaangażowanie pracowników i kierownictwa do ich wytyczania i realizacji

Cel:

-powinien oznaczać trwałą zmianę, przy czym stan docelowy musi być dokładnie opisany

-cele muszą być konkretne, mierzalne, osiągalne, określone w czasie

ZARZĄDZANIE MAKRETINGOWE

Marketing - zintegrowane działania instytucji finansowej prowadzone za pomocą dostępnych instrumentów w celu dostosowania polityki instytucji finansowej do potrzeb rynku oraz zaspokojenie zidentyfikowanych potrzeb poprzez kształtowanie popytu na produkty i usługi instytucji finansowej, poszukiwanie niszy rynkowych, utrwalanie pozytywnego wizerunku instytucji finansowej wśród klientów.

Specyfika marketingu bankowego:

-specyfika produktu - niematerialność, łatwość, kopiowanie, długa faza życia, itp

-specyfika ceny - ograniczenia regulacyjne, możliwość negocjacji, itp

-specyfika klienta - lojalność, wyważone proces decyzyjnych, itp

-specyfika instytucji finansowej - regulacje prawne, ryzyko, itp

-specyfika promocji produktów - promocja i sprzedaż bezpośrednia, itp

-specyfika dystrybucji produktów - stacjonarność, e-banking, bezpieczeństwo, jakość usług, itp

Proces marketingu - etapy

-badania marketingowe - rozpoznanie rynku przez instytucje finansowe, analiza produktów, badania opinii klienta o instytucji finansowej i jej produktach, badania konkurencji

-rozwój nowych produktów - testowanie nowych produktów, szkolenie personelu w zakresie obsługi nowych produktów i usługi, wprowadzenie produktu do sprzedaży

-promocja - wybór efektywnej formy reklamy, itp

-realizacja sprzedaży produktów - pośrednia i bezpośrednia dystrybucja produktów, obsługa określonych segmentów klienta, itp

Elementy marketingu:

-produkt

-cena

-promocja

-dystrybucja

-personel

Cykl życia produktu:

Analiza krzywej życia produktu pozwala na podjęcie takich decyzji jak:

-czy wycofać produkt lub usługę ze sprzedaży, czy go pozostawić?

-czy dokonać zmian w oferowanym produkcie lub usłudze?

-czy przygotować dodatkową kampanię promocyjną?

-na jakim poziomie ustalić cenę?

Cel zarządzania przez jakość:

proces zarządzani jakością jest ciągiem skoordynowanych działań mających na celu wzmocnienie albo przynajmniej stabilizację, rynkowej pozycji instytucji finansowej

Zarządzanie przez jakość

skoordynowanie działania dotyczące kierowania organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do jakości, przy czym kierowanie i nadzorowanie w odniesieniu do jakości zazwyczaj obejmuje:

-ustanowienie polityki jakości i celów dotyczących jakości

-planowanie jakości

-sterowanie jakością

-zapewnienie jakości

-doskonalenie jakości

Zarządzanie przez jakość:

-nastawienie na klienta

-doskonalenie

-pomiar osiągnięć

-cena

-powszechne zaangażowanie

-edukacja

Czynności które można przekazać insourcerowi:

-zawieranie i zmiana umów rachunków bankowych według wzoru zatwierdzonego przez bank

-zawieranie i zmiana umów kredytowych finansujących inwestycje zaspokajające własne potrzeby mieszkaniowe kredytobiorców w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych

-zawieranie i zmiana umów kredytu konsumenckiego w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2001r. o kredycie konsumenckim

-zawieranie i zmiana umów ugody w sprawie spłaty kredytów

-zawieranie i zmiana umów dotyczących ustanowienia prawnego zabezpieczenia kredytów

-zawieranie i zmiana umów o kartę płatniczą, których strona jest konsument

-przyjmowanie wpłat (także na rachunki prowadzone przez inne banki), dokonywanie wypłat, obsługa czeków, przyjmowanie dyspozycji płatniczych

-dokonywanie wypłat i przyjmowanie spłat udzielonych przez bank kredytów, pożyczek pieniężnych

Nie można przekazać insourcerowi:

-czynności związane z zarządzanie bankiem, zwłaszcza zarządzania ryzykiem bankowym, aktywami i pasywami

-przeprowadzanie audytu wewnętrznego banku

Korzystanie z usług outsourcingu pozwala bankom skupić uwagę na ich kluczowej działalności (strategia, produkty, itp), poprawia efektywność i wydajność operacyjną banku, m.in. dzięki zmniejszeniu kosztów osobowych (redukcja zatrudnienia). Pomaga mu to utrzymać pożądany poziom konkurencyjności rynkowej.

Reengineering

koncepcja reengineeringu opiera się o generalną, fundamentalną restrukturyzację procesów biznesowych, zmierzających do podwyższenia a w zasadzie do zmaksymalizowania, efektywności działania instytucji finansowej, redukcji ponoszonych kosztów, a także polepszenia jakości i szykości obsługi klientów.

Typowe zmiany:

-likwidowanie komórek funkcjonalnych i tworzenie w ich miejsce zespołów biznesowych odpowiedzialnych za przypisane im procesy

-przejście od zadań prostych na pracę wielowymiarową

-pracownik przestaje być wykonawcą poleceń, zmieniając się w osobę kreatywną, uczestniczącą autonomicznie (zmniejszenie zakresu kontroli, kierownictwo ma inspirować pracowników i koordynować ich działania, demokratyzacja zarządzania) w działaniach instytucji finansowej. Zmiana ta należy do zmian trudnych w realizacji. Niełatwo zmienić przyzwyczajenia pracowników i zastąpić często bierną postawę załogi na czynną czyli kreatywną, zwłaszcza, że wynagradza się go za osiągnięte wyniki

-utworzenie jednej, ogólnodostępnej bazy informacyjnej, opartej o nowe technologie informacyjne

Obszary zarządzania instytucją finansową:

-zarządzanie finansowe (decydowanie o źródłach pozyskiwania kapitału, jego strukturze i kierunkach zagospodarowania przy danym poziomie ryzyka i satysfakcjonującym poziomie zysku)

-zarządzanie wynikiem finansowym (przychody, koszty, wyniki)

-zarządzanie płynnością banku (finansową, płatniczą, strukturalną)

-zarządzanie ryzykiem bankowym (identyfikacja, pomiar, ograniczanie, kontrola i monitoring)

Ogólna klasyfikacja ryzyka:

-ryzyko systematyczne i specyficzne

-ryzyko czyste i spekulacyjne

-ryzyko statyczne i dynamiczne

-ryzyko osobowe i majątkowe

-ryzyko finansowe i niefinansowe

-ryzyko inwestycji

Ryzyko systematyczne - ryzyko podstawowe, rynkowe, odnosi się do ogółu uczestników rynku finansowego i nie może być kontrolowane przez pojedynczego uczestnika tego rynku. Ryzyko jest związane z występowaniem sił przyrody, wynika z warunków ekonomicznych danego kraju, a także z warunków rynku globalnego. Przykład: inflacja, masowe bezrobocie, itp.

Ryzyko specyficzne - ryzyko indywidualne czyli ryzyko związane z przyszłymi zdarzeniami które można częściowo kontrolować lub przewidywać. Wynika z indywidualnych przewidywań podmiotu. Przyczyną jest przede wszystkim złe zarządzanie instytucją finansową, zbyt duży poziom dźwigni finansowej, konkurencja.

Ryzyko czyste - występuje wtedy gdy jedyną możliwą alternatywą do stanu obecnego jest wystąpienie szkody. Występuję w zakładach ubezpieczeniowych.

Ryzyko spekulacyjne - przyszłe zdarzenia, nieznane nam dziś mogę przynieść nam straty lub zyski. Te ryzyko nie da się ubezpieczyć.

Wykład 07.01.2014 r.

Ryzyko statyczne – istnieje niezależnie od postępu technicznego i związane jest ze zjawiskami na której jednostka nie ma wpływu

Ryzyko dynamiczne – wiąże się ze zmianami i postępem technicznym, ekonomicznym, cywilizacyjnymi, organizacyjnymi.

Ryzyko osobowe – odnoszą się do tych zagrożeń które powodują uszczerbek naszych dóbr osobistych, ale skutki tego zagrożenia ponosi ubezpieczyciel

Ryzyko majątkowe – odnosi się do zagrożeń dóbr majątkowych

Ryzyko finansowe – ryzyko kredytowe, rynkowe oraz utraty płynności

Ryzyko niefinansowe – ryzyko operacyjne

Ryzyko operacyjne – to prawdopodobieństwo wystąpienia strat w skutek niewłaściwego bądź zawodnego funkcjonowania procesów, systemów i ludzi

Rodzaje ryzyka operacyjnego:

• strategiczne ryzyko operacyjne – generowane przez otoczenie zewnętrzne instytucji finansowej (np. hakerzy, katastrofy, błędne relacje instytucji z otoczeniem)

• ryzyko awarii – wewnętrzne ryzyko

• ryzyko procesu (np. niewłaściwy obieg dokumentów, zły system kontroli wewnętrznych, niewłaściwe procedury, błędy księgowe, złożoność technik i produktów finansowych)

• ryzyko systemu – dotyczy każdego podmiotu, finansowego i niefinansowego, wiąże się z nieprawidłowym systemem informatycznym (np. awarię systemu, awarię sieci, błędy oprogramowania, ograniczenie do systemów IT, nieodpowiednia pojemność systemu, brak kompatybilności systemów)

• ryzyko personalne – ryzyko generowane przez ludzi zatrudnionych w jednostce finansowej (np. błędny dobór kadry pracowniczej i kierowniczej, niewłaściwe zarządzanie kadrą, niedostatek szkoleń, zły system motywacji pracowników, niepoprawna kultura pracy, wykroczenia natury kryminalnej

Ryzyko kredytowe – zwłaszcza narażone są banki,

• aktywne - da się nim zarządzać, jest to:

• potencjalne zagrożenie przewidywane bądź nie niewywiązania się dłużnika z zobowiązań kredytowych, pożyczkowych lub wynikających z emisji dłużnych papierów wartościowych

• prawdopodobieństwo niezrealizowania założonego celu lub prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia którego konsekwencje mają negatywny wpływ na dłużnika a tym samym na wierzyciela

• pogorszenie jakości portfela kredytowego banku i wzrost wskaźnika niewypłacalności jego klientów skutkujące obniżeniem przepływów pieniężnych z banku z jego aktywów co osłabia jego zdolność do spłaty własnych zobowiązań

• pasywne – jest niezależne od instytucji finansowej, jest to:

• ryzyko wcześniejszego wycofania pieniędzy przez klientów oraz ryzyko niepozyskania potrzebnego finansowania w określonym czasie

Procedura kredytowa – etapy

• gromadzenie informacji potencjalnego kredytobiorcy, jego firmy i planowanego przedsięwzięcia

• wizja lokalna u klienta

• etapy weryfikacji

• ocena zdolności kredytowej klienta i ustalenie skali ryzyka kredytowego wraz z przypisaniem go do odpowiedniej grupy należności

• dobór zabezpieczeń prawnych kredytu

• decyzja kredytowa

• umowa kredytowania i uruchomienie kredytu

• monitoring kredytu i kredytobiorcy w trakcie trwania stosunku umownego

• wygaśnięcie i rozwiązanie umów kredytowych, windykacja należności

Publiczne bazy danych w Polsce

• Krajowy Rejestr Sądowy

• Krajowy rejestr zastawów (rejestr sądowy)

• Księgi wieczyste (rejestr sądowy)

• Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG)

• PESEL

• REGON

• NIP

Niepubliczne bazy informacji w Polsce:

• bazy danych Biura Informacji Kredytowej: SI BIK – Klient Indywidualny oraz SI BIK - Przedsiębiorca

• bazy Związku Banków Polskich: Bankowy Rejestr, Dokumenty Zastrzeżone, AMRON

• bazy danych Biur Informacji Gospodarczej (ERIF, KRD, InfoMonitor)

• baza danych wywiadowni gospodarczych i agencji ratingowych działających na terenie Polski

Cel wizyty u kredytobiorcy

• weryfikacja danych umieszczonych przez klienta we wniosku kredytowym

• poznanie siedziby firmy i specyfiki jej działalności (cykl produkcyjny, stan zapasów, itp.)

• kontrola stanu fizycznego i dokumentacji proponowanych zabezpieczeń kredytu

• wyjaśnienie powstałych wątpliwości wynikających z wniosku kredytowego i dołączonych sprawozdań finansowych

Zdolność kredytowa - zdolność dłużnika do spłaty długu wraz z odsetkami w oznaczonym czasie.

Cel etapu weryfikacji

To uzyskanie odpowiedzi na 3 pytania:

• czy klient posiada zdolność kredytową

• jaka jest skala ryzyka kredytowania danego klienta i czy jest to ryzyko akceptowane przez bank czy też nie

• czy proponowane zabezpieczenia są wystarczające dla banku w kontekście ponoszonego ryzyka

Metody oceny ekonomicznej zdolności kredytowej klienta:

• analiza finansowa

• analiza SWOT

• metoda punktowa

• analiza dyskryminacyjna

Wykład 12

14.01.2014

Rodzaje zabezpieczeń prawnych:

• zabezpieczenie o charakterze osobistym

• zabezpieczenia rzeczowe

Zabezpieczenia osobiste:

• weksel in blanco

• poręczenia cywilne i wekslowe

• gwarancje bankowe

• przelew wierzytelności

• przystąpienie do długu

• przejęcie długu

• ubezpieczenie

Zabezpieczenia rzeczowe:

• zastaw

• przewłaszczenie

• hipoteka

• kaucja

• blokada środków na rachunku bankowym

Cechy dobrego zabezpieczenia:

• płynność

• prosta konstrukcja prawna

• możliwość wyceny

• zewnętrzny charakter zabezpieczenia

• niski koszt ustanowienia zabezpieczenia

Monitoring kredytowy:

• systematyczna ocena zdolności kredytowej klienta, prawidłowość wykorzystana i spłat kredytu oraz ustanowionych zabezpieczeń prawnych w całym okresie kredytowania

• funkcje monitoringu

• informacyjna

• zabezpieczająca

• zakres monitoringu:

• ocena personalnej zdolności kredytowej klienta

• ocena ekonomicznej zdolności kredytowej klienta

• monitoring warunków kredytowania

• obserwacja zabezpieczeń prawnych

• tryb monitoringu:

• zindywidualizowany

• automatyczny

Ryzyko rynkowe

Ryzyko rynkowe - prawdopodobieństwa poniesienia strat w wyniku zachodzących zmian warunków finansowych wiązanych z podjętą przez daną instytucję finansową operacją finansową.

Zmiana tych warunków finansowych może mieć postać:

• zmiany stopy procentowej

• zmiany kursu walutowego

• zmiany cen instrumentów finansowych

• zmiany cen towarów

Ryzyko stopy procentowej – niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp procentowych na wyniki finansowe danej instytucji finansowej.

Ryzyko stopy procentowej możemy ograniczyć dzięki zmiennej stopie procentowej.

Rodzaje ryzyko stopy procentowej:

• ryzyko niedopasowania terminów – wystąpi gdy występuje nieprzeszacowania stopy procentowej aktywów a czasu przeszacowania pasywów

• ryzyko bazowe – generowane jest przez niepoprawne korelację stóp oprocentowania aktywów i pasywów tych samych okresach przeszacowania

• ryzyko krzywej dochodowości – niekorzystane zmiany powiązanych ze sobą stóp procentowych dotyczących jednego rynków, ale różnych terminów

• ryzyko klienta

Ryzyko kurs walutowych

• może się wahać (korzystnie i niekorzystnie dla instytucji finansowej)

Typy ryzyka walutowego:

• ryzyko konwersji walut

• ryzyko niedopasowania – niedopasowanie odpowiednich aktywów wyrażonych w danej walucie obcej do pasywów wyrażonych w tej samej walucie

• transakcyjne ryzyko walutowe – ryzyko które występujące w postaci różnicy kursów waluty z dnia zawarcia transakcji i dnia otrzymania płatności

Ryzyko zmiany cen instrumentów finansowych i towarów

Ryzyko zmiany cen instrumentów finansowych – ujawnia się gry wystąpi niekorzystny wpływ czynników gospodarczych, politycznych bądź prawnych na rynkowe ceny instrumentów finansowych.

Ryzyko zmiany cen towarów - dotyczy niekorzystnych ruchów cen towarów na rynkach krajowych i zagranicznych.

Terminowy rynek finansowy:

• transakcje hedgingowe

• transakcje spekulacyjne – celowe przejęcie ryzyko aby zdobyć ponadprzeciętne zyski

• transakcje arbitrażowe

Instrumenty pochodne (złożone):

• niesymetryczne (opcje)

• symetryczne

Wykład 21.01.2014

Ryzyko utraty płynności- zagrożenie terminowej regulacji zobowiązań bieżących instytucji finansowych, a także jako zagrożenie utraty przez nią zdolności do pozyskiwania środków pieniężnych i tym samym prawdopodobnie wygenerowania przez nią dodatniego salda przepływów gotówkowych w określonym okresie czasu

a) aktywne ryzyko płynności

b) pasywne ryzyko płynności

a) nieplanowane wydłużenie się zaangażowanie się instytucji finansowej w aktywa pracujące spowodowane opóźnieniami spłat długów

b) zagrożenie braku możliwości szybkiego uruchomienia zastępczego refinansowania

c) pierwotne i wtórne np. utraty płynności

* pierwotne- zależne od danej instytucji finansowej wynika ono ze sposobu gospodarowania przez instytucje finansową jej aktywami i pasywami

* wtórne- niezależne od instytucji finansowej, występuje w wyniku pojawienia się niekorzystnych cen na rynku finansowym skutkując utraty kapitału przez instytucję finansową

d) ryzyko nieodpasowania terminów aktywów i pasywów, czyli zgodność okresu an jaki pozyskujemy środki z tym na jaki je inwestujemy

Strategię pozwalające utrzymać pożądaną płynność:

- strategie magazynowania płynności- w bilansie odpowiednie rezerwy dodatkowych płynności z aktywów (koszty magazynowania)

- strategia zarządzania pożyczoną płynnością - płynność pokrywa się

- strategia niezrównoważonego zarządzania płynnością (stosowana)- częściowo się magazynuje częściowo pozyskuje z rynku

Formy koncentracji na rynku finansowym:

-konglomeraty finansowe tzw. HOLDINGI

- łączenie się instytucji finansowych niezwiane z tworzeniem się grup kapitałowych

-powiązania instytucji finansowych nie tworzące nowych struktur organizacyjnych

ad. 1 KONGLOMERAT- to grupa podmiotów pochodzących nie koniecznie z jednego kraju, których działalność podstawowa dotyczy co najmniej dwóch segmentów sektora finansowego. Jeżeli przeważającym rodzajem działalności jest działalność bankowa to jest to bankowa grupa kapitałowa.

ad.2 np. fuzje, przejęcia , powoływanie nowych podmiotów

Przejęcia- są zarezerwowane dla pierwszorzędnych instytucji finansowych ( silna instytucja przejmuje słabszą np. bank przejmuje ubezpieczyciela) działalność prowadzona pod firmą przejmującego który wchłonął przejętego i realizuje...

Fuzje ( połączenie się dwóch instytucji finansowych) - z połączonych podmiotów powstaje nowy podmiot pod nazwą składającą się z dwóch nowych nazw

spin off- wydzielenie z konglomeratu danych części, proces odwrotny do fuzji, rzadkie zjawisko gospodarce

Tworzenie nowych podmiotów an na bazie złączonych środków instytucji finansowej, która jest właścicielem

Zalety: brak dodatkowych kosztów tworzenia nowej bazy klientów, pełna kontrola nad nowym podmiotem, wzrost przychodów, dywersyfikacja

Wady: duże nakłady finansowe, brak doświadczenia w zarządzaniu nowym podmiotem, możliwość popełnienia błędów w początkowym okresie działania

ALIANSE STRATEGICZNE

-to przymierze (trwały sojusz) pomiędzy partnerami lub współdziałanie konkurentów w celu osiągnięcia korzyści dla obu

Ryzyka dla konglomeratów jako całości (charakterystyczne)

1) ryzyko arbitrażu regulacyjnego

2) np. zarażania

3) np. nadużyć

4) np. sprzeczności interesów

ad 1 Dotyczy sytuacji w których spełnia wprawdzie formalne wymagania regulacyjne np. nadzorcze obchodząc je równocześnie dzięki możliwości wykorzystania transakcji wewnętrznych przeprowadzanych w ramach grup

ad 2 Ekonomiczne powiązania członków grupy, przenoszenie sie kłopotów jednego z członków grupy na każdego bądź na konglomerat jako całości i odwrotnie

ad 3 Pokusa wykorzystania swojej pozycji do podejmowania nadmiernego ryzyka "zbyt duże żeby wpaść", podjecie prób (kontroli nad rynkiem) dominacji an ryzku wykorzystując pozycje monopolisty

ad 4 dotyczy poszczególnych podmiotów, w grupie występuje w przypadku dążenia członków grupy do zaspokojenia ich indywidualnych interesów kosztem konglomeratu jako całości

ORGANIZACJ INSTYTUCJI FINANSOWEJ

Ujęcie banku jako organizacji

* funkcjonalne - postrzeganie banku jako organizacji przez jej cele i funkcje jakie pełni w otoczeniu, zasadnicze cele : zysk i bezpieczeństwo

* strukturalne

- postrzeganie banku poprzez jego strukturę organizacyjną

- struktury organizacyjne to jednocześnie element procesu zarządzania bankiem i jednocześnie sprzeczności zarządzania bankiem

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

- szczeble hierarchii służbowej, wzajemne powiązania pomiędzy nimi

-komórki i jednostki organizacyjne banku wraz z ich uprawnieniami decyzyjnymi, kontrolnymi, koordynacyjnymi

-wzorowe relacje miedzy zasobami rzeczowymi i personelem w banku

-- ogół zależności (funkcjonalnych, hierarchicznych) między poszczególnymi elementami ( takimi jak stanowisko organizacyjne, jednostki, komórki) banku umożliwiających kierowanie organizacją

Istotą jest odpowiednie spojrzenie celów i zadań z ludźmi i sposobami oddziaływania na nich w procesach pracy, czyli utworzenie w organizacji pewnych części, następnie powiązanie ich ze sobą, aby efektywnie nią kierować.

ELEMENTY STRUKTURY OGRANIZACYJNEJ

1) stanowisko organizacyjne

2) komórka organizacyjna ( kierownik i bezpośredni podwładni)

3) rozpiętość kierowania

4) jednostka organizacyjna - na czele stoi kierownik wyższego szczebla, grupuje poszczególne komórki w tzw. pion organizacyjny

5) schemat organizacyjny

Propozycja układu graficznego schematu organizacyjnego

układ pionowy

układ poziomy

układ prostokątny

układ koncentryczny

układ słoneczny

Organy banku

Właściciele banku- walne zgromadzenie akcjonariuszy

funkcje:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań banku za ubiegły rok

• wybór członków rady nadzorczej

• wszystkie zmiany w statucie banku

• emisja nowych akcji banku

• udzielnie zarządowi i radzie nadzorczej absolutorium z wykonanych przez nich obowiązków

• podział zysku dla akcjonariuszy za ubiegły rok

Rada nadzorcza

• sprawuje nadzór nad funkcjonowanie banku we wszystkich dziedzinach jego działalności

• członkowie zarządu odwoływania i powoływani są przez rade nadzorczą ( powoływanie 2 członków zarządu za zgodą KNF w tym również prezsa)

Zarząd

• kieruje bieżącą działalnością banku i reprezentuje bank na zewnątrz

• status banku określa zakres obowiązków członków zarządu -kieruje bieżącą działalnością

CECHY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ BANKU

1) Specjalizacja- konieczność określenia stopnia specjalizacji stanowisk, pracy komórek i jednostek organizacyjnych banku, Jest konsekwencja wzrostu skali świadczonych usług

Specjalizacja

-podobieństwa działań (procesów)

-funkcji (zadań)

-klientów

-terytorialnego- generuje dodatkowe koszty związane z utrzymaniem licznych jednostek banku i nadzorem, wymusza dalszy podział według klienta lub funkcji

2) hierarchia- układ podrzędności i nadrzędności składników organizacji

przyczyny powstawania hierarchii organizacji:

-następstwo podziału pracy i różnicowania frakcji

-zasada ograniczonej rozpiętości kierowania

3) centralizacja- wiąże się z władzą i formalnymi uprawnieniami decyzyjnymi oraz ich rozmieszczeniem an szczeblach hierarchii organizacyjnej, zmienne obszary otoczenia

Centralizacja- większość uprawnień decyzyjnych znajduje się w rękach kierowników najwyższego szczebla, pozwala na ograniczenie kosztów oraz określenie odpowiedzialności

Decentralizacja- wiele uprawnień decyzyjnych przekazanych jest w gestię pracowników niższego szczebla

4) Formalizacja - element integrujący składniki organizacyjne w jedna całość, podnoszących przewidywalność zachowań i kontynuujący ich wysiłki

- określona jest poprzez zakres i stopień szczegółowości regulacji zawartych w regulaminach organizacyjnych, opisach stanowisk

-nadmierna inicjatywa może ograniczać inicjatywę i kreatywność

DOKUMENTY FORMALIZAUJĄCE STRUKTURĘ ORGANIZACYJNĄ

1) Statut- dokument prawny rejestrowany w sądzie, zawiera formę organizacyjno- prawną , wysokość kapitału akcyjnego, ilość akcji, założycieli, władzę

2) Regulamin- ogólny dokument regulujący strukturę organizacji

3) Księga służb- określa ramowe zakresy działań poszczególnych komórek organizacyjnych oraz szczegółowe zadania, uprawnienia i odpowiedzialność stanowisk kierowniczych i samodzielnych

4) Zakres czynności- podaje szczegółowe rejestry zadań \, uprawnień i odpowiedzialności poszczególnych stanowisk organizacyjnych

5) Regulamin- przepisy i rozporządzenia ustalające sposób postępowania w danej dziedzinie

6) Instrukcja wewnętrzna przeznaczona dla pracowników, generalny akt prawny wyjaśnia znaczenie norm prawnych lub wskazuje sposób realizacji

7) Instrukcja organizacyjna- instrukcja obiegu dokumentów - przebieg typowych procedur

8) Zarządzania akt o charakterze normatywno- wykonawczym

9) Uchwały Rady nadzorczej i Zarządu

10) Postanowienia Zarząd

11) Polecenia służbowe

12) Ogólniki - wewnętrzny, ogólny akt organów

Zależności służbowe - modele

a) struktura organizacyjna

b) struktura funkcjonalna

c) struktura sztabowo-liniowa