ZNACZENIE GOSPODARCZE ZWIERZĄT FUTERKOWYCH

• Do zwierząt futerkowych zaliczamy króliki, nutrie, norki, szynszyle, lisy.

• Zwierzęta mięsożerne dostarczają surowiec, jakim jest skóra, hodowane także na mięso (króliki, nutrie).

• Największy popyt hodowlany jest na norki i lisy, zwierząt roślinożernych na króliki

• Podział zwierząt futerkowych na roślinożerne i mięsożerne:

FUTERKOWE PSOWATE

Do psowatych zwierząt futerkowych zaliczamy: lisy pospolite, lisy polarne i jenoty.

Lis pospolity.

• Krępa budowa ciała.

• Szeroka i krótka część twarzowa głowy.

• Waga do 6 kg.

• Najwcześniej występuje odmiana barwna ruda.

Lis polarny.

• Zwany także piesakiem, pieścem.

• Występuje w stanie dzikim w arktycznej strefie półkuli północnej.

• W Polsce należy do podstawowych gatunków hodowlanych zwierząt futerkowych.

• Najstarszą metodą hodowli jest metoda półwolna, na niewielkich wysepkach, do dziś stosowany na Syberii, w Ameryce i Islandii.

• Ciąża trwa od 50 do 56 dni,

• Wykoty przypadają na maj, czasem na początek czerwca.

• W miocie rodzi się od 6 do 8 młodych.

Jenot.

• Futro puszyste o szarym zabarwieniu, z ciemną pręgą wzdłuż grzbietu.

• Występuje dziko w Azji i Europie.

• Ciąża trwa 59-64 dni, rodzi się 5-7 młodych.

• Występuje w lasach, lubi przebywać w pobliżu wody.

FUTERKOWE ŁASICOWATE

Norka amerykańska.

• Spotykana w Ameryce Północnej, Kanadzie.

• Wydłużone ciało, krótkie łapy i ogon.

• Żywią się ssakami, żabami, bezkręgowcami, stawonogami i owadami.

• Rodzi 2-8 młodych.

• Hodowane norki są dużo większe niż norki dzikie.

Tchórzofretka.

• Inaczej tchórz hodowlany.

• Jest hodowlaną odmianą tchórza zwyczajnego, skrzyżowanie tchórza z fretką.

• Wykorzystywane głównie do wyrobów konfekcji damskiej – kołnierze, czapki.

FUTERKOWE GRYZONIE

Nutria.

• Z wyglądu podobna do bobra.

• Dzikie osobniki zamieszkują Amerykę.

• 4-5 młodych w miocie.

Szynszyla.

• Zamieszkują Amerykę Południową, wywodzą się z Chile.

• Ich futro nadaje się do produkcji do garderoby – kołnierze, podszycia.

• Bardzo miękkie o jednolitych kolorze.

• Hodowane bardzo często jako zwierzątko domowe.

FUTERKOWE ZAJĄCOWATE

Zając.

• Duże, o smukłej sylwetce, długich uszach i skokach.

• Szaro-rudo-brązowe, dziko żyjące na otwartych terenach.

Królik.

• Krępe, żyją w norach.

• Szaro-brązowe.

• Hodowane na mięso, skóry, jako zwierzęta domowe.

RÓŻNICE POMIĘDZY KRÓLIKIEM I ZAJĄCEM

Po lewej – królik, po prawej – zając.

Cecha	Królik	Zając
Budowa ciała	krępa	Smukła
Głowa	Okrągła, krótkie uszy.	Uszy dłuższa od głowy, podłużna głowa
Skoki	Krótkie	Długie
Umaszczenie	Szaro-brązowe, szaro-brązowe uszy, ciemno-brązowe oczy.	Rudo-szaro-brązowe, czarne szpice na uszach, jasno-brązowe oczy.
Tryb życia	Żyją w koloniach.	Samotnik.
Mieszkanie	Wykopują nory	Żyją na otwartym terenie
Liczba miotów w roku	4-6	3
Ciąża	28-33 dni	1,5 miesiąca
Liczba młodych w miocie	3-6	2-5

DIAPAUZA, KAPROFAGIA, CEKOTROFIA, ZWIERZĘTA SYNATROPIJNE

Diapauza:

• okres życia utajonego, wywołany czynnikami zewnętrznymi, sterowany wewnętrznie (hormonalnie lub neurohormonalnie).

• Wywołany przez pogorszenie się warunków środowiskowych – susza, upały lub mrozy.

• Znikają jakiś czas po ustaniu niekorzystnych warunków.

Kaprofagia:

• Zjadanie odchodów wywołane przez zaburzoną florę bakteryjną, brak witamin oraz mikroelementów.

• Matki zjadają odchody młodych, by ukryć ich obecność przed drapieżnikami.

Cekotrofia:

• Dwuetapowa metoda trawienna występująca między innymi u królików.

• Polega na wytworzeniu dwóch rodzajów kału – jeden z nich (cekotrof) jest zjadany.

Zwierzęta synantropijne:

• Zwierzęta przystosowane do życia w środowisku silnie przekształconym przez człowieka.

• Zalicza się do nich między innymi łasice.

OWULACJA PROWOKOWANA I SPONTANICZNA

Gatunek	Cykl płciowy	Dojrzałość rozpłodowa (w miesiącach)	Okres rui w stadzie	Długość rui u samic (w dniach)	Rodzaj owulacji	Długość ciąży w dniach	Liczba młodych w miocie
Lis pospolity	Monoestryczny	9-10	15.01-28.02	1-3	Spontaniczna	49-56	3-6
Lis polarny	Monoestryczny	9-10	20.02-15.04	4-8	Spontaniczna	50-56	6-12
Jenot	Monoestryczny	9-10	20.01-31.03	2-4	Spontaniczna	58-64	5-7
Norka	Monoestryczny	9-10	1-25.03	1-2, powtórnie po 7-10 dniach	Prowokowana	45-55	3-6
Tchórz	Sezonowy poliestryczny	9-10	10-30.03, powtórnie w lipcu	2-3	Prowokowana	40-44	6-8
Nutria	Poliestryczny	7-9	Cały rok	1-5	Spontaniczna	128-132	4-6
Królik	Poliesrtyczny	5-8	Cały rok	0,5-1,5	Prowokowana	30-22	6-9
Szynszyla	Poliestryczny zesonowo – listopad i maj	6-8	Grudzień-maj	1-5	Spontaniczna	111	1-5

Owulacja spontaniczna - występuje niezależnie od ewentualnych prób krycia. Zachodzi na drugi bądź trzeci dzień rui, może trwać od kilku do kilkunastu godzin.

Owulacja prowokowana – poza wzrostem Lh, do wywołania owulacji potrzebny jest dodatkowy czynnik – kopulacja. Owulacja występuje na skutek stosunku, jest przezeń prowokowana.

HODOWLA ZWIERZĄT FUTERKOWYCH – DZIAŁALNOŚĆ EKOLOGICZNA CZY ZAGROŻENIE ŚRODOWISKA

• Traktowane jako zwierzęta gospodarskie.

• Dzikie króliki są szkodnikami, hodowlane – nie.

• Szynszyle – odnawianie gatunku.

• Zmniejsza się liczbę odstrzałów dzikich zwierząt (skóry), można je zakupić. Nie przyczynia się do wytrzebiania populacji.

• Zanieczyszczenia – odpady, smród (występujące na każdej fermie).

• Nieswoista ochrona gatunków dziko żyjących.

• Utylizacja odpadów – zwierzęta chore, nienadające się do zjedzenia przez ludzi (chore ptaki), można dać mięsożernym futerkowym – Ida na ubój.

ODMIANY BARWNE

1. Lis pospolity:

   1. Wszystkie odmiany to mutanty lisa rudego.

   2. Odmiany: lis rudy, standard srebrzysty, podwójnie srebrzysty, płomienisty.

   3. Recesywne odmiany barwne: lis rudy, brązowa, cynamonowa, perłowa, polski pastel

   4. Dominujące odmiany: standard, biało pyski*, biało szyjny polski*, platynowy*, biało pyski złocisty.

   5. *Nie wolno ich ze sobą kojarzyć – recesywne geny letalne homozygotyczne – urodzą się martwe szczeniaki.

2. Lis polarny:

   1. Podstawowe: Niebieski, biały, cynamonowy, czarny.

3. Norka amerykańska:

   1. Standard: brązowa i niebieska.

4. Nutria:

   1. Standard.

   2. Recesywna: sobolowa, pastelowa, perłowa, albinotyczna.

WAŻNIEJSZECHOROBY ZAKAŹNE

• Wścieklizna – niebezpieczna dla ludzi i zwierząt choroba wirusowa, zwalczana z urzędu. Chore zwierzęta (nie są leczone) są poddawane ubojowi, a tuszki wraz ze skórą powinny być spalone. Zapobieganie polega na całkowitej izolacji zwierząt futerkowych utrzymywanych w klatkach.

• Plazmocytoza (choroba aleucka) – groźne schorzenie norek wywoływane przez wirusy. Ogólnymi objawami są spadek płodności i plenności oraz duża śmiertelność osesków, wykrycie choroby jest możliwe za pomocą swoistego testu.

• Nosówka – może wystąpić u wszystkich zwierząt mięsożernych futerkowych. Źródłem zakażenia mogą być psy lub zakupione na innych fermach zwierzęta. Przed nosówką chronią szczepienia ochronne.

• Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia – zakażenie następuje przez kontakt. Przebieg choroby może być ostrym powodujący duże straty lub łagodny. Zapobieganie – szczepienia ochronne.

• Choroba Aykuszy’ego – źródłem zakażenia jest mięso zwierząt chorych, głównie świń. Wrażliwe są lisy, norki i tchórze.

• Wirusowe zapalenie jelit norek przenoszone jest przez zwierzęta z obcych ferm. Nosicielami mogą być też ludzie i owady. Zapobieganie – szczepienia ochronne.

• Leptospiroza – atakuje najczęściej lisy. Przenoszona przez szczury i myszy oraz zakażoną paszę. Zapobieganie – deratyzacja, higiena karmienia, szczepienia ochronne.

• Gruźlica – zakażenie następuje przez spożycie pasz (mięso mleko) zarażonymi prątkami gruźlicy. Ma charakter przewlekły, powoduje znaczne wychudzenie zwierząt. Chore osobniki powinny być eliminowane ze stada.

• Paratyfus – dotyczy wszystkich gatunków zwierząt futerkowych. Źródłem zakażenia są: nieświeża karma, zanieczyszczona woda, kał chorych zwierząt i nosicieli. Zapobieganie polega na przestrzeganiu higieny żywienia, a jeśli choroba się powtarza – szczepienia ochronne.

• Pastereloza – atakuje wiele gatunków zwierząt domowych, głównie drób, wśród futerkowych głównie lisy. Zapobieganie polega na wykluczeniu pasz mięsnych z niepewnego źródła.

• Myksomatoza – zakaźna choroba królików zwalczana z urzędu. Oznacza to obowiązek zgłaszania wystąpienia choroby u lekarza weterynarii. Zarażenie następuje przez kontakt zwierząt chorych i zdrowych, przenoszenie bakterii przez ludzi, ptaki żywiące się mięsem i owady.

• Grzybice skórne – rozpowszechnienie następuje przez kontakt bezpośredni i pośredni. Nie zagraża życiu zwierząt, ale przez niszczenie skóry i futra powoduje duże straty.

• Kokcydioza – najczęstsza choroba królików, również atakująca inne zwierzęta futerkowe. Zarażenie dokonuje się przez kał nosicieli, zanieczyszczoną paszę i wodę. Zapobieganie polega na powstrzymaniu kontaktu zwierząt z kałem i podawanie preparatów kokcydiostatycznych.

• Robaczyce – cechą jest umiejscowienie pasożytów w przewodzie pokarmowym. Zapobieganie – odrobaczanie.