z1 klasyfikacja: *parowe klasyczne-paliwo węgiel/olej opalowy |czynnik roboczy:parawodna napędza turbine parową *parowe jądrowe-zródłem ciepla jest proces rozszczp paliw jądrowych w reaktorze|czyn to samo *gazowe paliwo gaz, cz. spaliny napędzające turbinę gazową *spalinowe silnik diesla napędza generator

b)ukl zamkniete(możliwość zasil. każdego z odb., bez przełączeń, co najmniej z dwóch niezależnych żródeł:*pętlowe-linie wieloodc dwustronne zaliane z wyłącznikami na obu końcach. sici SN rzadziej WN*pierścieniowe-WN i NN,oczka sieci utworzone przez linie 1 i 2 toroweSą bardzo drogie *kratowe-miejskie sieci kablowe *ukł dwuliniowe-stosowane przy ważnych odbiornikach*zalety:niezawodne i elastyczne*wady: stosunkowo drogie

Paliwo jądrowe 1 (pręty paliwowe) otoczone moderatorem 2 (spowalniaczem neutronów), z odpowiednimi kanałami przepływu czynnika chłodzącego 3 oraz kanałami dla urządzeń sterujących 4, wypełnia wewnętrzną część reaktora, zwaną rdzeniem lub strefą aktywną. W rdzeniu jest wytwarzana w procesie rozszczepienia jąder energia cieplna oraz strumień neutronów, niezbędny do podtrzymania reakcji łańcuchowej. Pozostałe główne elementy reaktora tworzą: reflektor neutronów 5, osłona termiczna 6, zbiornik reaktora 7 i osłona betonowa 8 (biologiczna).

z2 elektrownie w SEE: *podstawowe-dostarczają przeważającą część en. el. i pracują przez większość dni w roku z pełną mocą, o dużej sprawnośći,duże ,nowoczesne, roczny czas wykorzystania mocy zainstalowanej Ti>5000 h/a (el. na w. brunatny, w.kamienny,jądrowe, wodne przepływowe)*podszczytowe

2000<Ti<5000h/a, uruchamiane 1 lub 2x na dobe(cieplne przyst do częstych rozruchów,zbiornikowe o krotkim czasie napelniania zb.)*szczytowe Ti<2000h/a

uruchaiane lub obciążane w pełni tylko na okres szczytowego obc każdej doby (wodne pompowe i zbiornikowe, z turminami gazowymi,bloki el. cieplnych

specjalnie dost. do częstych uruchomień)

zwi.obieguRank:powiększenie różnicy między skrajnymi tempeeraturami obiegu tzn stosowanie możliwie wysokich parametrów pary przegrzanej(T1) i jak najniższej temp w skraplaczu turbiny(T2). b) - stosowanie międzystopniowego przegrzewu pary i regeneracyjnego podgrzewani wody zasil

trubina Kaplana- Jest to turbina wodna (reakcyjna, naporowa) stosowana do niskich spadów H=(3-80m). Wirnik jest wykonany w postaci śmigła o 2-8 przestawialnych łopatkach. Czopy łopatek są osadzone w piaście wirnika, w której jest umieszczony napęd łopatek. Woda doprowadzana do spiralnej komory z prędkością c₀ promieniowo na całym obwodzie, przepływa przez nastawialne łopatki kierownicze, zwiększając prędkość do c₁ i wpływa na łopatki, skąd wypływa z prędkością c’₂. Następnie woda jest odprowadzana rurą ssącą, dzięki czemu następuje częściowy odzysk energii starty wylotowej. Łopatki kierownicze i łopatki wirnika są sprzężone mechanicznie tak, że każdemu położeniu łopatek kierowniczych odpowiada określone położenie łopatek wirnika – uzyskuje się przez to optymalną sprawność. Turbina Kaplana jest wykonana w układzie pionowym.

zal wad DC zal-większa przepustowość linii,-umożliw. Szybkie sterowanie wielko. I kierun. przepływ. Mocy,-brak zjaw. naskórkow. –opłacalny na duż. Odległ.- możliwość przesył.ener miedz. Syst. O roz. Czestowosciach.-starty moc nizsz. W kablach, wad-wysoki koszt stacj. Przeksztalt.-koniecz. Stosw. Filtr.-trudne war. Laczeniowe

z3 elektrownie w SEE: *podstawowe-dostarczają przeważającą część en. el. i pracują przez większość dni w roku z pełną mocą, o dużej sprawnośći,duże ,nowoczesne, roczny czas wykorzystania mocy zainstalowanej Ti>5000 h/a (el. na w. brunatny, w.kamienny,jądrowe, wodne przepływowe)*podszczytowe

2000<Ti<5000h/a, uruchamiane 1 lub 2x na dobe(cieplne przyst do częstych rozruchów,zbiornikowe o krotkim czasie napelniania zb.)*szczytowe Ti<2000h/a

uruchaiane lub obciążane w pełni tylko na okres szczytowego obc każdej doby (wodne pompowe i zbiornikowe, z turminami gazowymi,bloki el. cieplnych

specjalnie dost. do częstych uruchomień

wpył na śr. el konwekcj. el. opalane węglem mają największy negat. wpływ na śr oddziałując materialnie i energetyc. na atmosferę, hydro i litosf. matrialne: pobór paliwa,wody,powietrza, emisja spalin, cząstek stałych,zmiany krajobr.

*najgorsze produkty spalania węgli: spaliny zaw. popiół, tlenki azotu, siarki, węgla, tlenków metali. odpady stałe(popiół żużel) ciekłe0(miesznia żyżel i popiół+woda i ścieki

Zad. Poszcz sieci

a) Sieci NN łączą wszystkie elektrownie w jeden SEE i wiążą go z systemami innych krajów. Zadaniem sieci systemowych jest przesyłanie energii elektrycznej na duże odległości – cechą charakterystyczną jest to, że energia elektryczna może tymi liniami płynąć w dwóch kierunkach,b) Sieci WN spełniają rolę okręgowych sieci rozdzielczych, służą do przesyłania energii elektrycznej z węzłowych punktów sieci systemowych do punktów rozdzielczych w centrum okręgu – miasto, duży zakład przemysłowy,c) Sieci SN służą do rozdziału energii elektrycznej wśród odbiorców. Zasięg ich jest mniejszy niż zasięg sieci okręgowych,d) Sieci nn służą do bezpośredniego zasilania odbiorców.

z4 wpływ el wodnych na śr:

uważane za nieszkodliwe,pełniące pożyteczną rolę(poprawiają mikroklim. regulują warunki hdrologiczne terenu)

a)budowa zb. wodnego pwoduje: erozję dna przeki przy silnym falowaniu, podmywanie skarp, brzegów, podnoszenie poziomu wód podziemnyc i podtapianie okolic b)budowa el wymaga:

przemiszczania ogromnych masziemi, przesiedleń ludzi,zalanie niektorych teren c)eksplo. insteniejącej el jest mało uciążliwa bo: niewielki poziom hałasu, mała liczba linii WN, nie emitują pyłów i gazów, nie podrzewaj wody

spos. poł. z ziemią pkt N trafo

TN-jeden pkt bezpośrednio uziemiony, części przewodz. dostępne przyłączone do tego pkt za pomocą przewodów ochr.

*TN-S z oddzielnym przewodem PE w całyk ukł sieci, służy wyłącznie do ochr urządzeń,nie można wlączać go w jakikolwiek obwów prądowy, służy do tego oddzielny przewód N

*TN-C funkcję PE i N pełni jeden PEN w całym ukł

*TN-C-S-w części układu PEN,

*TT-jeden punkt bezpośrednio uziemiony, części przewodzące przyłączone do uziomu,

*IT-wszystkie czynne odizolowane od ziemii lub jeden punkt przyłączony do ziemii przez dużą impedancje.

elektrownie w SEE: *podstawowe-dostarczają przeważającą część en. el. i pracują przez większość dni w roku z pełną mocą, o dużej sprawnośći,duże ,nowoczesne, roczny czas wykorzystania mocy zainstalowanej Ti>5000 h/a (el. na w. brunatny, w.kamienny,jądrowe, wodne przepływowe)*podszczytowe

2000<Ti<5000h/a, uruchamiane 1 lub 2x na dobe(cieplne przyst do częstych rozruchów,zbiornikowe o krotkim czasie napelniania zb.)*szczytowe Ti<2000h/a

uruchaiane lub obciążane w pełni tylko na okres szczytowego obc każdej doby (wodne pompowe i zbiornikowe, z turminami gazowymi,bloki el. cieplnych

z5 sieć skompensowana: sieć elektroen. w ktorek pkt N jest połączony z ziemią za pomocą reaktancji indukcyjnej. X ta kompensując składową pokenościową prądu zwarcia z zmienią ogranicza znacznie wartość tego prąddu w miejscu zwarcia i umozliwia zamoczynne wygaczenie zakłóceń|stopien kompensacji K=I_L/Ic zal.-mniejsz. Wart. Prad. Ziemnozwarc.-zmniejsz. Zagr. Porazen.-mozl. Zas. Odb. Podcz. Pojedyn. Doziemienia, wad-licz. Przep. O znaczn. Wart.prowadz. do zwa. Wielokro.-przy niedok. Kompen. Pra. Resztk. Ma duz. Wart. Co uniem. Samois. Likwid. Doziem.

łańcuch przemian el. konw.

Zwieksz. Sprawnosci Rankin.

-pow. róż. między skrajnymi tempeeraturami obiegu -stosowanie możliwie wysokich parametrów pary przegrzanej(T1) i jak najniższej temp w skraplaczu turbiny(T2). - stosowanie międzystopniowego przegrzewu pary i regeneracyjnego podgrzewani wody zasil

Wplyw jadrowych.

Poza zagrożeniami radiologicznymi, elektrownie są źródłem ciepła odpadowego. W czasie normalnej pracy elektrowni substancje promieniotwórcze powstają głównie w paliwie jądrowym. Są to przede wszystkim substancje lotne, które trudno wychwycić i związać chemicznie, jak np.: gazy szlachetne. Należy pamiętać, iż określony wpływ na środowisko naturalne człowieka wywierają nie tylko same czynne elektrownie jądrowe, ale tzw. pełny cykl paliwowy obejmujący również kopalnictwo rud uranu, ich przeróbkę, wzbogacanie, produkcję paliwa jądrowego, wypalanie paliwa jądrowego w reaktorach energetycznych, składowanie przejściowe paliwa wypalonego, przetwarzanie paliwa wypalonego, jego transport, składowanie ostateczne paliwa wypalonego oraz odpadów promieniotwórczych jak również końcową likwidację wyłączonej z eksploatacji elektrowni jądrowej.

z6 rodzaje el. wodn *w zależności od magazynowania wody dla cel. Energ.: przepływowe (bez możliwości magazynowania)Włocł. Dębe zbiornikowe(z możliw Solina,Rożnów) *. w zal od wysokosci spadu: niskospadowe H<15m średni spad 15<H<50m, wysoko H>50m

*w zal. od usytuowania budynko elektrowni od urz. piętrzących: przyzaporowe(solina) derywacyjne(żarnowiec)

Obieg term. Rankin

Stan. Pocz. Wody skropl. Odpow. 3, izentropowe sprężanie wody przez pompę wody zasilającej do ciśń p1 panującego w kotle 3-4, podgrzanie wody do temp wrzesnia Tn odpowiadającej ciśń p1 4-5, odparowywana w przemianie izobarycznej-izoterm 5-6, po czym, przegrzanie w przegrzewarzu wg izobary 6-1, 1-2a izentropowe rozprężanie pary po czym w skraplaczu przy stałym ciśń p2 i stałej Tsk jest odprowadzane ciepło parowania2a-3. Pole 3-4-5-6-1-2a-3 przedstawia ciepło zamienione na pracę.

Zakłócenie - jest to powstanie warunków zakłócających lub nawet uniemożliwiających normalną pracę układu elektroenergetycznego. Zakłócenia można podzielić na:Zaburzenia - uniemożliwiają pracę systemu elektroenergetycznego lub jego elementów. Zaburzenia powinny być eliminowane samoczynnie w odpowiednim, zwykle krótkim czasie. Do najczęściej występujących zaburzeń należą zwarcia i praca niepełnofazowa. W sieciach elektroenergetycznych mogą się również pojawić zaburzenia bardziej skomplikowane, np. zwarcie jednofazowe doziemne z jednoczesną przerwą w fazie doziemionej. Zaburzenie takie występuje, gdy zerwany przewód linii napowietrznej opadnie na ziemię lub zetknie się z uziemioną konstrukcją wsporczą. Do zaburzeń można zaliczyć również likwidujące się samorzutnie kołysania mocy.Zagrożenia- to takie zakłócenia przy których normalna praca systemy elektroenergetycznego lub jego elementów jest dopuszczona przez pewien czas, przed upływem którego powinna być usunięta przyczyna powodująca zakłócenie. Zagrożenia powinny być sygnalizowane lub w przypadku nadmiernego ich przedłużania się również eliminowane jak w przypadku zaburzeń. Najczęściej spotykanym zagrożeniem w pracy SEE lub któregokolwiek z jego elementów jest przeciążenie cieplne, które może być spowodowane przez nadmierny wzrost prądu płynącego w częściach wiodących prąd lub przez pogorszenie warunków chłodzenia tych części. Innym zagrożeniem w pracy SEE jest przeciążenie mocą czynną generatorów synchronicznych lub linii przesyłowych, spowodowane powstaniem deficytu mocy czynnej w systemie elektroenergetycznym lub jego części.Do innych zagrożeń w pracy SEE należą między innymi:-asymetria napięcia-kołysania mocy-obniżenie napięcia
korz. Sąsiednich państw- mniejsza wartość koniecznej rezerwy mocy, którą system musi posiadać na wypadek awarii,- możliwość uzyskania szybkiej pomocy interwencyjnej z sąsiedniego systemu,- wzajemne zasilanie odbiorców przygranicznych oddalonych od własnych sieci systemowych,- pobieranie opłat za tranzyt energii,- równomierne obciążenie długich linii wschód-zachód związanych ze zmianą czasu i przesuwaniem się obciążenia szczytowego,- połączenie systemów zasilanych przez różne typy elektrowni.

z7 rola el wodnyc w krajowym SEE

*programowa(wyrównanie obciążej dobowych, pokrywanie obc szczytowych)

*regulaacyjna(pokrywanie szybkich zmian obc w czasie)

*interwencyjna(w przypadku naglych zmian obc w systemie

*kompensatorowa|pregrzew pary rankina: miedz. przegrz. pary realizuje się w dodatkowym przegrzewaczu w kanałach spalinowych kotła. para o parametrach p1,T1 i entalpi i1 rozpręża się w części wysokoprężnej turbiny do ciśpienia pm po czym kierowana jest do przegrzewacza międzystop. w kotle. w wyniku dostarczenia dodatkowego ciepła następuje przegrzanie p. do temp Tm przy stałym pm. z przegrz. para wplywa do cześci średnio i niskoprężnej turbiny, tam rozpręża się do ciśnienia końcowego p2. uzyskuje się w ten sposób dodatkowy obieg na wykresie, jeżeli jego sprawność jest większa niż spr. obiegu teoret. to przegrz. miedz. ob. zapewnia zwiększenie sprawnosci elektrowni.wplyw na spr.-mniejsze obc statyt. Mat.,przedlużenie żyw. Trubiny.

Turb.peltona. Jest to turbina wodna (akcyjna) stosowana do maksymalnych spadów H=(300-2000m). Składa się z tarczy kołowej oraz umieszczonych na jej obwodzie łopatek w postaci podwójnych czasz. Z dysz wypływa woda z prędkością c₁, wpada na łopatki, oddaje część energii kinetycznej i z prędkością c₂≈0 w postaci strug spada na dół. Wirnik turbiny znajduje się więc w powietrzu i zewnętrzne powierzchnie łopatek nie stykają się z wodą. Strumień wody wypływający z dyszy można zmieniać, przesuwając osadzoną współosiowo z dyszą iglicę Ukł otw. -układy promieniowe – polegają na zasilaniu każdego odbiornika oddzielną linią,-układy magistralne – to układy, w których do jednej linii jest dołączonych równolegle kilka odbiorników. Magistrale mogą być ciągłe lud dzielone. Są tańsze od promieniowych, o mniejszej niezawodności i trudniejszej obsłudze. Stosowane są do zasilania odbiorników o niewielkich wymaganiach niezawodnościowych.

Cechą układów otwartych jest brak rezerwowania, czas przerwy w dostawie energii elektrycznej wskutek awarii jest równy czasowi naprawy lub wymiany uszkodzonego urządzenia. Zastosowanie: przy małych wymaganiach odnośnie ciągłości zasilania albo tam gdzie występują elementy o dużej niezawodności np.: instalacje elektryczne ogólnego przeznaczenia, instalacje przemysłowe do zasilania pojedynczych odbiorników, sieci wiejskie nn. Zalety: prostota i przejrzystość. Wady: mała elastyczność i niezawodność.

z8 defekt masy: el. jądrowe wytwarzają en.el. z ciepla wyzwalanego podczas roszczepiania jąder atomow pierwiastk. ciężkich. zródlem ogromnych ilości en. wyzwalanej przy rozszczep jest tzw defekt masy- masa jądra jest zawsze mniejsza od sumy mas nukleonów tworzących jądro

Δm= Z*m_p +N*m_n-m_A

z-liczba protony,n-neutrony,m-masa jądra Owa „brak” masa jest równowaz. Energii wiaz. Nukleon. W jad.

Ew=Δm*c2

Ener. Przyp. Na 1 nukleon.wyraza sie 1eV

sieć z izolowanym pkt N siec w ktorej nie ma żadnego połączenia pkt N z ziemią poza uziemieniem pkt gwiazdowego pierwotnych uzwojeń przekładników napięciowych. prąd zwarcua z ziemią w takiej sieci wynika z admitancji doziemnych pracujących w niej linni. ten sposób pracy pkt N sotyka się w sieciach SN, do tego typu sieci zaliczamy też przypadki kiedy pkt N połączony z ziemią jest ptzez ogranicznik przepięć lub b.dużą impedancję dla celów pracy zabezpieczeń lub pomiarów

sieci wysk nap. Sieci Najwyższych Napięć NN – są to sieci systemowe o napięciach 220 i 400 kV (linia 750 kV jest wyłączona z eksploatacji),b) Sieci Wysokich Napięć WN – spełniają rolę okręgowych sieci rozdzielczych (110 kV),c) Sieci Średnich Napięć SN – tzw. rejonowe sieci rozdzielcze (6,10,15,20,30,60 kV),d) Sieci niskich napięć nn – służą do bezpośredniego zasilania odbiorców (Un<1 KV).

pregrzew pary rankina: miedz. przegrz. pary realizuje się w dodatkowym przegrzewaczu w kanałach spalinowych kotła. para o parametrach p1,T1 i entalpi i1 rozpręża się w części wysokoprężnej turbiny do ciśpienia pm po czym kierowana jest do przegrzewacza międzystop. w kotle. w wyniku dostarczenia dodatkowego ciepła następuje przegrzanie p. do temp Tm przy stałym pm. z przegrz. para wplywa do cześci średnio i niskoprężnej turbiny, tam rozpręża się do ciśnienia końcowego p2. uzyskuje się w ten sposób dodatkowy obieg na wykresie, jeżeli jego sprawność jest większa niż spr. obiegu teoret. to przegrz. miedz. ob. zapewnia zwiększenie sprawnosci elektrowni.wplyw na spr.-mniejsze obc statyt. Mat.,przedlużenie żyw. Trubiny.