Dwie teorie wyjaśniające jak łączymy poszczególne cechy formułując ocenę ogólną:
Dodawanie- a+b+c+d+e = ocena ogólna oraz
cechy wymieszane we wspólnym tyglu – składają się na osobowość.
Nie wszystkie cechy maja taki sam wpływ na tworzenie się ogólnej oceny jednostki. Te istotne nazywane są głównymi, te mniej ważne – pobocznymi.
EKSPERYMENT 1 (Asch) przedstawia badanym studentom listę cech i prosi o sformułowanie sądu na temat osoby posiadającej te przymioty.
Grupie A przeczytano cechy : inteligentny, zręczny, pracowity, ciepły, stanowczy, praktyczny, ostrożny
Grupie B przedstawiono listę różniącą się jedną cechą a mianowicie ciepły zamieniono na zimny.
Następnie kazano im napisać krótki szkic na temat danej osoby i wybrać z każdej z 18 par przeciwstawnych określeń o, które lepiej pasuje do osoby.
EKSPERYMENT 2 (Asch) zasady jak w powyższym jedynie cechy ciepły-zimny zamieniono odpowiednio na uprzejmy –obcesowy
WYNIKI:
Znaczna większość badanych przychylnie oceniała osobę którą opisywała cecha CIEPŁY, przyznawano jej też w większości pozytywne z 18 par określeń(hojny, mądry, zadowolony, dobroduszny, dowcipny, towarzyski, popularny, altruistyczny i z wyobraźnią), przy czym osobę z cechą ZIMNY opisano za pomocą określeń do nich przeciwnych.
Nie zauważono takich skrajnych różnic w analizie cech przypisywanych w sytuacji UPRZEJMY –OBCESOWY
OMÓWIENIE:
Ash poprosił badanych o uporządkowanie wszystkich wyrazów z listy pod względem ich ważności:
Wyrazy „ciepły” i „zimny” umieszczano na pierwszym lub drugim miejscu z siedmiu, natomiast wyrazy „uprzejmy” i „obcesowy” na trzech najniższych miejscach.
Z pracy badawczej Asha wyłaniają się dwa wnioski:
Istnieją cechy główne (ciepły-zimny) oraz poboczne (uprzejmy-obcesowy), które funkcjonują zupełnie inaczej w poznawczych procesach formułowania sądów
Formułując sąd nie dodajemy do siebie indywidualnych cech, lecz znajdujemy wypadkową różnych interakcji między nimi (cechy oddziałują na siebie podczas procesów myślowych)
KOLEJNE BADANIA I KRYTYKA
Sam Ash wskazał na argument krytyczny swojego eksperymentu – badanie dotyczyło opisów ludzi, a nie samych ludzi.
Kelly natomiast powtórzył eksperyment Asha w naturalnych warunkach (studenci mieli za zadanie opisać wykładowcę po usłyszeniu listy jego cech. Ci, którzy usłyszeli cechę „ciepły” dużo lepiej ocenili wykładowcę i byli na jego zajęciach bardziej aktywni niż osoby które usłyszały cechę „zimny”)
Prace badawcze Asha wywarły duży wpływ na psychologię poznawczą a konkretnie na zdefiniowanie schematów jako podstawową jednostkę wiedzy powstałą w wyniku uprzednich doświadczeń, która wpływa na sposób postrzegania ludzi i wydarzeń.
NAJNOWSZA LITERATURA
Best, Addison - praca ukazuje związek między spostrzeganą serdecznością wykładowców college’ów a jakością pisemnych ocen wystawianych im przez ich studentów (zmiany na skali serdeczności-oziębłości nie wpływały w znacznym stopniu na ogólną ocenę skuteczności nauczyciela)
Shaw, Steers: Badanie polegało na wyszukiwaniu cech wyglądu, charakteru i zachowań do różnych typów osób (znajomi, współpracownik, pracownik, sympatia). Badani najwięcej uwagi poświęcili cechom osobowości, a najmniej cechom zewnętrznym.
W badaniach McKenna i Bargha zastosowano model Asha do związków powstających przez internet