Fonacja w Zespole Downa

-artykulacja, fonacja a oddech:

• Przy neuromotorycznym uszkodzeniu narządow artykulacyjnych, tchawicy, krtani pacjent wydycha większą objetosć powietrza na jednostke mowy, zatem zmniejszenie objętości wywołuje ograniczenie zdolności mówienia

• Przy niższej pojemności pluc pacjent może wytwarzać minimalne ciśnienie wydechowe, nie jest to na tyle właściwe ciśnienie by uczynnić „drogi głosowe”

• Przy nieznacznym uszkodzeniu mięśni oddechowych, ale z dużym uszkodzeniem aparatu mowy pacjent może nie być w stanie wytworzyć odpowiedniego ciśnienia do artykulacji (…)

Rozwój normatywny:

• W 3.r.ż. anatomia jamy ustnej i gardla zdrowego dziecka przypomina anatomię dorosłego w następujących szczegółach:

  • Krótka, szeroka jama ustna

  • Kanał ustno-gardłowy wygięty pod kątem prostym

  • Długa jama gardłowa

  • Znacznie obniżona tchawica

  • Odsunięcie nagłośni od podniebienia miękkiego

• Prawidłowe anatomiczne zmiany rozwojowe prowadza do prawidłowych zmian czynnościowych (doskonalenie kontroli motorycznej, zróżnicowanie……. )

Tyłożuchwie w ZD:

• Zmiany morfologiczne

  • Hipotoniczne mm szyi

  • Nieprawidłowe trzymanie głowy (odchylanie ku tylowi)

  • Żuchwa przemieszczona ku przodowi

  • Małe zatoki przynosowe, migdałek gradłowy, hiperplazja migdałków podniebiennych

  • Zwężenie górnych dróg oddechowych, otwarte usta, oddychanie ustami

  • Wysuwanie języka, opuszczanie żuchwy

  • Wiotkie więzadla stawow zuchwowych i hipotonia mięśni skroniowych i żwaczy

  • Mała jama ustna, duży lub mały język

  • Nacisk języka na dolna warge i żuchwę

W rezultacie prowadzi to do: zmian funkcjonalnych > pojawienia się nietypowych czynności połykania i oddychania > zaburzenia mowy

Przyczyny niedosłuchu:

Niedosluch stanowi jedna z głównych przyczyn nieprawidłowości rozwoju mowy u osob z ZD.

1. Budowa anatomiczna sprzyjająca niedosłuchowi

   1. Płaska twarzoczaszka

   2. Wąskie przewody nosowe

   3. Krótkie i wąskie trąbki słuchowe uchodzące do części nosowej gardła po katem ostrym

   4. Mała jama bebenkowa, wady kosteczek słuchowych

   5. Wąskie przewody słuchowe zewnętrzne

   6. Przerost języczka

2. Uogólniona hipotonia mięsniowa będąca przyczyną dysfunkcji trąbek słuchowych wskutek nieprawidłowej czynności napinacza i dźwigacza podniebienia miękkiego

3. Nieprawidłowe przewodnictwo lub zaburzenia czuciowo-nerwowe

4. Podstawową przyczyną niedosłuchu u osób z ZD są nawracające zapalenia ucha środkowgo - wyższy próg bólowy, sprawiają że rozpoznanie jest trudne, bądź jego brak

   1. Zaleca się badanie laryngologiczne podczas każdej infekcji dróg oddechowych

   2. Przed ukończeniem 1.r.z. badanie słuchu w poradni, później co 2 lata

5. Nieprawidłowosci w zakresie odbioru i percepcji dźwiekow wynikają z:

   1. Trudności ze słyszeniem dźwięków o wyższych częstotliwościach

   2. Nawracające zapalenia ucha środkowego prowadzą do usztywnienia błony bębenkowej, która staje się mniej podatna na odbiór dźwięków

   3. Trudności ze zrozumieniem mowy w większej grupie osób, wynika to z braku precyzji w rozróżnianiu dźwięków o różnych częstotliwościach

Problemy ortodontyczne:

• Konieczne zapewnienie stałej opieki ortodontycznej

• Gruby mięsisty język może powodować wady zgryzu

• Nieprawidłowe ułożenie języka z tendencją do wysuwania go na zewnątrz (wskazana płytka nazebna od pierwszych miesięcy zycia)

• Wady zgryzu

Możliwości intelektualne:

• Duza gotowość do naśladowania i współpracy

• Dobra spostrzegawczość

• Dobra pamięć mechaniczna

• Łatwość akceptowania nowych osób

• Pierwsze 5 lat to najintensywniejszy rozwój

• Trudności w wykonywaniu złożonych intelektualnie zadań, wymagających myślenia abstrakcyjnego

• Wrodzona spowolnienie myślowe

• Trudność w rozróżnianiu i uogólnianiu

• Myslenie konkretno-obrazowe

• Koncentrują się na małych szczegółach i nie dostrzegają ogółu, pomijanie istotnych elementów

• Brak możliwości rozumienia motywów określonego postępowania co może być przyczyną konfliktów, w konsekwencji dziecko może stać się nadpobudliwe, agresywne, rezygnuje z chęci porozumiewania się

Charakterystyka nabywania umiejętności komunikacyjnych dzieci z ZD w 3-5r.z.

1. Brak możliwości kontaktu werbalnego w 2-3 r.ż. owocuje:

   1. Niechęć w nawiązywaniu kontaktu z rówieśnikami i osobami obcymi

   2. Brakiem możliwości przekazywania własnych doświadczen otoczeniu

   3. Nie wlącza się do działań zbiorowych, nie rozija swojej aktywności w grupie i poprzez grupę

   4. Nie wykorzystuje przynajmniej 2 czynności kształtujących osobowość: wpływu środowiska i własnej aktywności

2. Reakcje dzieci z ZD są bardzo rożne:

   1. Od zamknięcia w sobie, izolację

   2. Próby porozumienia się gestem

   3. Wyrażanie się krzykiem, agresja

3. Zaburzenia mowy i rozumienia na etapie ich kształtowania zaburzają psychikę dziecka:

   1. Możliwości rozumienia poleceń

   2. Możliwości reakcji językowych

   3. Możliwości poznania pozasystemowych elementów mowy

4. Rozwój mowy dziecka w 3-5r.ż. jest znacznie opóźniony w stosunku do innych umiejętności

   1. Większość ma dobrze rozwinięte umiejętności niewerbalne

   2. Umiejętność kontaktu wzrokowego – trochę później uśmiechają się, szukają kontaktu wzrokowego

   3. Śmiech i gaworzenie sprawia im przyjemność

Koncentracja uwagi a mowa:

1. Prawidłowo rozwijające się dziecko ok 1.r.ż. zaczyna skupiać uwagę na wielu rzeczach jednocześnie, gdy dziecko skupia swoja uwagę na jednym przedmiocie opiekun powtarza jego nazwę, dzięki temu najpierw biernie a później czynnie przyswaja ją sobie

2. Dzieci z ZD znacznie trudniej skupiają swoją uwagę na przedmiotach, trudno im zmienić obiekt zainteresowania, ważne by opiekun sledził czynności dziecka i je nazywał

Problem z koordynacja zmysłowo-ruchową

-większość ma problemy – terapia multisensoryczna

Zasady terapii:

-stymulacja całościowa

-najwlaściwszy czas to pierwsze 3 lata

-metoda werbo-tonalna

-po 4.r.ż. partie mózgu odpowiedzialne za mowe są już dojrzałe

czynność	norma	ZD - terapia	ZD – brak terapii
siedzenie	4	5	6
z brzucha na plecy	5	6	7
przedmiot z ręki do reki	6	7	10
jedzenie palcami	6	8	16
samodzielne siedzenie	7	8	9
czołganie sie	7	11	13
chodzenie na czworakach	7	14	16
chodzenie wzdłuż kantu stołu	9	12	18
chodzenie za rękę	10	13	20
samodzielne chodzenie	12	18	23
mówienie mama, tata	10	8	12
jedzenie łyżką	14	17	33
samodzielne picie z kubeczka	18 (wg Gliwy wcześniej)	18	28

Ćwiczenia mięśni obszaru ustno-twarzowego:

1. Ćwiczenia muszą uwzględniać różnorodność, poprawienie działania czynników motoryczno-funkcjonalnych i poznawczo-społecznych w rozwoju mowy

Ćw. Wspierające rozwoj mowy – rozpoczynane po urodzeniu dziecka (prewencja) – prawidłowe karmienie, masaże ustno-twarzowe, gimnastyka lecznicza całego ciała

Ćw. Ukierunkowujące na rozwój mowy – mają caharkter korygujący, nadrabiający, wyrównujący

Cechy typowe dla ZD

wiek	patologia statomotoryki i mowy aktywnej	sposób terapii
do 6.m.ż.	-problemy z piciem -ograniczone reagowanie sensoryczne -hipotonia -prawie brak gaworzenia -wysokie podniebienie	-ćw wspomagające jedzenie i picie -masaże pukające i głaszczace aby wzmocnić mięsnie policzków, języka i ust -ćw kontrolujące trzymanie głowy -trening ruchowy -przyzywczajanie do smoczka
do 12.m.ż.	-język tkwi pomiędzy zębami -przeważa tor ustny -mało głuży, glownie gardłowo -praktycznie brak wargowych -brak zucia	-masaże języka -ćw zamykające usta -cw pobudzające gaworzenie -ćw zucia -ćw raczkowania, klękania -ćw pełzania -pokazywanie frontalnego wzoru poruszania się i przygotowywanie do ruchów bocznych oraz krzyżujących się na środku
do 18.m.ż.	-język naciska bardzo mocno na dolna wargę lub na niej leży -głoski dominujące to gardłowe k i g -nieprawidłowe pobieranie pokarmu (brak żucia, nieprawidłowe połykanie) -zaburzenia w zakresie lokomocji	-aktywne ćwiczenia majace na celu poprawę ruchomości i elastyczności języka i warg -poprawny ruch żuchwy -tworzenie głosek przez … -ćw zucia -trening ruchu pełzającego, wstawania, chodzenia -ćw wspomagające motorykę ręki
do 24.m.ż.	-wyciagnięte trzymanie głowy -otwarte ustna -język wydostaje się z jamy ustnej -dziecko jeszcze nie biega, siedzi z pałąkowatym wygięciem plecow	-ćw gimnastyczne na proste trzymanie glowy -ćw aktywne zamykające usta -bierne i czynne ćw motoryki jezyka -ćw łańcuszków głosowych -nauka poprawnego zucia i połykania - ćw czyszczenia zębów -dbanie o prawidłową postawę (np. odpowiednie meble)
do 30,m.ż.	-pojawia się bruksizm -ssanie języka lub cmokanie	-niepozwalanie na zgrzytanie zebami – ćw zuchwy, języka, masaże, smoczek -zapobieganie ssaniu języka przez prawidłowa nauke jedzenia za pomocą łyżki -ćw jezyka
do 36.m.z.	-żucie ruchami języka do przodu i do tyłu -stereotypowe wzory ruchowe ciala -lańcuchy …. I pojedyncze słowa	-pokonywanie stereotypowych ruchów poprzez aktywne propozycje ruchu -ćw oddechowe, fonacyjno-oddechowo-aktywne