Wykładnia oświadczenia woli. Celem wykładni jest ustalenie właściwej treści oświadczenia woli. Nie można więc interpretować go rozszerzająco, wprowadzając elementy nie objęte danym oświadczeniem.
Art. 65. 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
D. Wykładnia
Zagadnienie wykładni (interpretacji) zyskuje na znaczeniu w sytuacji, gdy oświadczenie woli jest złożone w taki sposób, że nie można zidentyfikować jego sensu. Wykładania stanowi pewien proces myślowy, który dokonuje się przez przypisywanie niezrozumiałym terminom czy znakom określonego znaczenia według przyjętych reguł znaczeniowych.
1. Reguły obowiązujące przy dokonywaniu wykładni o. w. art. 65 § 1 KC
Wykładni oświadczeń woli dokonuje się w oparciu o reguły określone w art. 65 § 1 KC. Stosownie do cytowanego przepisu przy interpretacji oświadczeń woli należy uwzględnić zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
art. 65 KC
§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
2. Reguły obowiązujące przy dokonywaniu wykładni umów art. 65 § 2 KC
W stosunku do wykładni umów pojawiają się dodatkowo dwa elementy oceny, a mianowicie:
cel umowy oraz
zgodny zamiar stron (art. 65 § 2 KC
art. 65 KC
§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
E. Akty nie stanowiące oświadczeń woli
Do najważniejszych aktów nie mających charakteru cywilnoprawnego oświadczenia woli zalicza się przede wszystkim:
akty woli wewnętrznej (np. własne myśli),
oświadczenia woli nie na serio (np. aktor na scenie "sporządza" testament),
podjęcie zobowiązań grzecznościowych (różnego rodzaju uprzejmości, np. pomoc w niesieniu toreb z zakupami),
obietnice wyborcze (por. uchw. SN z 20.09.1996 r., III CZP 72/96, OSP 1997, Nr 6, poz. 113),
przejawy uczuć (np. wykrzykiwane słowa o określonej treści będąc w stanie euforri),
reklamy (por. orz. SN z 14.01.1997 r., I CKN 52/96, OSN 1997, Nr 6-7, poz. 78).
Wada oświadczenia woli (prawo cywilne) — szczególne stany faktyczne, wskazane przez ustawodawcę, które uzasadniają pozbawienie aktu prawnego jakim jest oświadczenie woli skuteczności prawnej. Wada oświadczenia woli może powodować:
bezwzględną nieważność, co oznacza, że czynność prawna zawierająca wadliwe oświadczenie woli, od momentu jej dokonania nie wywołuje żadnych skutków prawnych i nie ma możliwości jej konwalidacji - przywrócenia ważności;
wzruszalność czynności prawnej (nieważność względną), co oznacza, że czynność jest ważna i wywołuje skutki, jednakże może zostać wzruszona przez osobę wskazaną przez ustawodawcę i w czasie przez niego wskazanym. W razie jeśli nie zostanie wzruszona w odpowiednim czasie następuje jej konwalidacja, czynność staje się ważna w sposób niewzruszalny.
Wadami oświadczeń woli w prawie polskim są:
brak świadomości i swobody (co oznacza, że osoba oświadczająca swoją wolę nie znajduje się w normalnym stanie psychicznym i fizycznym)
pozorność (złożenie oświadczenia woli pozornego, które nie ma wywołać skutków prawnych lub zrobione jest dla żartu)
błąd (mylne wyobrażenie lub brak tego wyobrażenia u osoby oświadczającej swoją wolę o rzeczywistym stanie rzeczy)
groźba (wymuszenie oświadczenia woli i stanowi jego wadę jeśli jest poważne i bezprawne)
podstęp osoby trzeciej (celowe, świadome działanie osoby, która ten błąd wywołuje)
Nie ma zgodnego stanowiska w doktrynie co do tego czy podstęp jest oddzielną wadą oświadczenia woli. W większości przypadków, na takim stanowisku stanął polski ustawodawca, podstęp jest uważany za szczególny rodzaj błędu.