POJĘCIE WYCHOWANIA:

Problemy wychowawcze	Metody wychowawcze
Typowe problemy wychowawcze w różnych okresach rozwojowych, wychowanie małego dziecka, wychowanie w szkole (program wychowawczy, uczeń trudny) uwarunkowania zachowań ryzykownych, patologie w rodzinie	Strukturalne i sytuacyjne, psychodynamiczne, behawioralne, poznawcze, modelowanie, perswazja, nagrody i kary zadaniowe, rozwiązywanie konfliktów, socjotechniki, drama, kontrastowanie i egzekwowanie reguł, zapobieganie i rozładowanie agresji

ZASADY WYCHOWANIA

Wychowania perspektywicznego (do rozwoju)

ZASADY KIERUNKOWE	ZASADY OPERACYJNE
Indywidualizacja oddziaływań Kształtowanie środowiska wychowanka Integracja oddziaływań Aktywizacja wychowanka Nauczanie wychowującego	Poszanowanie godności Odwołanie się do doświadczeń wychowanka Stopniowanie wymagań Konsekwencja wymagań Korygowanie zachowań destruktywnych

CEL WYCHOWANIA – to postulowana zmiana w osobowości wychowanka, pewien zamiar wychowawczy, standard wychowawczy. Cele jako

- zasoby cnot

- standardy wiodące do sukcesu

- rozwój

FUNKCJE CELÓW

- wyznaczanie kierunków oddziaływań

- regulacyjna

- ukazanie norm, standardów

- modelujące

- wyodrębniające

- kontrolna – związana z tym czy osiągnęliśmy sukces wychowawczy

Cele wychowania normatywne odwołują się do norm. Fragmentarycznie odwołują się do cech jakie chcemy u wychowanka ukształtować.

Klasyfikacja celów wychowania – MUSZYŃSKIEGO w zależności od stopnia ogólności:

- naczelne (ideał wychowawczy)

- globalne (wiedza, umiejętności, postawy, poglądy)

- szczegółowe cele wychowania to takie, które poddane są pomiarowi, wyznaczają treści działalności wychowania

LEWIS/TAYLOR – z uwagi na operacyjność:

- instrumentalne – sprzyjają osiąganiu celów bardziej ogólnych

- właściwe – autoteliczne odnoszą się do wartości, ideałów wychowawczych

GÓRYCKA – z uwagi na mechanizmy wychowawcze

- kreatywne – wiążą się z wartością dodaną

- minimalizujące (ograniczające)

- korekcyjne (przekształcające, zmieniające)

NIEMIERKO wyróżnił 2 poziomy

I – Poziom działania – odnosi się do uczestnictwa w działalności i podejmowanie działania z własnych idei.

II – Poziom postawy – nastawienie na działanie zachowania motywacji

PROCEDURA OPERACJONALIZACJI CELÓW WYCHOWANIA:

Najpierw musimy zapisać cel w postaci ogólnej, potem wytwarzamy intuicyjny obraz ucznia osiągającego ten cel, później formułujemy cele operacyjne – czyli jakie działanie może pomóc w ukształtowaniu tych celów, następnie próbujemy znaleźć metodę, która pozwoli nam zmierzyć czy osiągnęliśmy zamierzony cel.

ZNACZENIE OPERACJONALIZACJI – ukierunkowuje proces wychowawczy, pomaga nam budować sytuację wychowawczą, koryguje i sprawdza cel.

SKUTKI BŁĘDÓW WYCHOWAWCZYCH

Błędy „ciepłe” nadopiekuńczość

- uzależnianie dziecka

- zawyżanie samooceny

- dziecko nie radzi sobie w sytuacjach trudnych

- brak odporności na stres

Błędy „zimne” – odrzucające

- zachwianie poczucia bezpieczeństwa dziecka

- zaburzenia emocjonalne

- bierność, wycofanie u dziecka

- hartowanie dziecka – dziecko ma podejście zadaniowe

2 podstawowe skutki błędów wychowawczych

- zaburzenie podmiotowości dziecka

- wzrost orientacji opozycyjnej w stosunku do wychowawcy

UWARUNKOWANIE BŁĘDÓW WYCHOWAWCZYCH NAUCZYCIELI

Jeżeli wychowawca jest nastawiony na dziecko, sytuacja nie jest skomplikowana, to jego błąd wychowawczy łatwiej wybaczany jest przez wychowanka. Jeżeli wychowanek jest empatyczny, ma wysoką samoocenę – to są to warunki które neutralizują skutki błędów wychowawczych.

METODY WYCHOWAWCZE

strategie, metody i techniki wychowania

methodos – droga, metoda to sposób działania wychowawczego.

METODY WYCHOWAWCZE – systematycznie stosowany sposób postępowania z wychowankiem.

Najogólniejszym pojęciem jest strategia wychowania. Odwołuje się do filozofii, ideologii wychowania.

Wyróżniamy strategie:

- Strategie tradycyjne – uczy wychowanka norm

- Strategia wychowania swobodnego – wychowanek się rozwija, nie wolno przeszkadzać

- Strategia otwarta – jest samodzielność rozwoju, pobudzamy te postawy, które są charakterystyczne dla następnego stadia rozwoju. Nauczyciel jest stymulującym rozwój.

METODY WG PIOTROWIAKA pojęcie sytuacyjne – jest to sprawdzony układ zabiegów wychowawczych polegający na inspirowaniu i inicjowaniu działań między podmiotami wychowania, oparty o społecznie akceptowane normy.

METODY WYCHOWANIA WG KONARZREWSKIEGO – powtarzalne czynności zmierzające do celów wychowawczych, schemat działania. Żeby opisać metodę trzeba przedstawić jakie podejmiemy czynności, jakie są potrzebne czynności, co chcemy uzyskać, wyjaśnić jaki mechanizm tkwi u podstaw takich zachowań.

Metoda	Środki	Mechanizm zmiano twórczy
Nagradzania	nagroda	Warunkowanie (wzmocnienie pożądanych reakcji przez nagrody)
Karanie	Kara	Warunkowanie
Perswazja	Przekaz językowy - słowo	Uczenie się przez przekaz językowy
Modelowanie	Model, wzór, przykład	Uczenie się przez obserwację
Zadaniowa	Zadanie	Uczenie się przez działania

KLASYFIKACJA WPŁYWÓW WYCHOWAWCZYCH WG GURYCKIEJ

1. Podawanie wzoru (modelowanie) – mechanizm imitacji i mechanizm identyfikacji

2. Prowokacja (rozwiązanie problemu) – uczenie się przez wgląd

3. Trening i powstawanie stereotypu zachowań (ćwiczenie, powtarzanie)

4. Nadawanie znaczenie – mechanizm interioryzacji (uwewnętrznienia)

METODY WYCHOWANIA

- STRUKTURALNE (pośrednie) – zmienianie zespołu, stanowienie obyczajów, tworzenie klimatu wychowawczego

- SYTUACYJNE (bezpośrednie) – perswazja, nagradzanie i karanie, stawianie zadań

- WPŁYWU SYTUACYJNEGO – organizowanie doświadczeń, przydzielanie funkcji, ćwiczenie zachowań

- WPŁYWU OSOBISTEGO – aprobaty i dezaprobaty, sugestii i perswazji, modelowania (przykłady osobistego)

STRUKTURALNE:

- stanowienie obyczajów oznacza wprowadzenie jakiegoś regulaminu, jakiejś nowej normy do zespołu

- klimat wychowawczy – polega na aktywizacji wychowanków, którzy działają na rzecz grupy

SYTUACYJNE:

- perswazja – argumentowanie werbalne wychowanka

- karanie/ nagradzanie – nagradzanie zachowań, karanie tych, które chcemy zniszczyć

RODZAJE METOD WYCHOWAWCZYCH

- metody behawioralne – modyfikacja zachowań przy pomocy wzmacniania i wygaszania reakcji (prawo efektu, nagrody, kary, modelowanie)

- metody psychodynamiczne – dostarczanie wychowankowi wglądu w jego problemy i ich źródła, udzielanie wsparcia społecznego, pomoc w wyrażaniu i odreagowaniu emocji (psychoanaliza, terapia grupowa)

- metody poznawcze – kształtowanie kompetencji społecznych (technika konsekwencji, klasyfikacji, treningi interpersonalne; empatii, asertywności, samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, negocjowania)

RODZAJE TECHNIK WYCHOWANIA

- psychotechniki – wywoływanie stanu napięcia i manipulowanie elementami sytuacji, aby wywołać oczekiwaną aktywność wychowanka, przywracającą stan wewnętrznej równowagi (np: nagradzanie, karanie)

- socjotechniki – pośredni wpływ wychowawczy na wychowanka przez kierowanie wychowawczym oddziaływaniem grupy (np.: izolacja, integracja)

- kulturotechiki – operowanie bodźcami kulturowymi jako środkami wychowania w celu wywołania pożądanej reakcji psychicznej wychowanka (np.: poprzez treści nauczania, twórczość, reakcję)

TECHNIKI ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH

- WYMIANY OPINII – rozmowa, sondaż opinii, decyzja grupowa

- WZMACNIANIA

pozytywnego (nagradzanie): bezpośredniej gratyfikacji, pochwała, zawieranie kontraktu, ekonomia

żetonowa

negatywnego (karanie): szybkiej interwencji, ignorowanie, wygaszanie, potrącanie punktów

- OPARTE NA DRAMATYZACJI: drama (stopklatka, płaszcz ekspercki), socjodrama (zamiany ról, lustrzana), gry dramatyczne (inscenizacje)

- ORGANIZOWANIE CZASU WOLNEGO: kulturowo – rozrywkowa, twórczość, aktywność fizyczna, działalność społeczna

- ROZMOWA –metoda aktywnego słuchania Gordona

-SONDAŻ OPINII I DECYZJA GRUPOWA – odwoływanie się do potrzeb zespołu, a nie tylko skierowane na komunikowanie wychowawcy wychowankom.

DRAMA JAKO METDOA WYCHOWAWCZA

Wprowadził ją Moreno. Dostrzegł, że można zastosować techniki teatralne w celu analizy psychologicznej działania postaci. Jest to inscenizacja , której uczestnicy odgrywają określone role.

FUNKCJE DRAMY:

- ekspresyjna – uczy wyrażania swoich emocji

- kreatywna

- wychowawcza – zwiększa wrażliwość społeczną, empatię, umiejętność rozumienia i interpretowania sytuacji z różnych stron

- komunikacyjną – jest formą wypróbowania tego, jak inni odbierają to, co robią. Usprawnia to umiejętności komunikowania się.

Specyfiką dramy jest to, że polega ona na odgrywaniu ról. Nie wyraża się własnych poglądów, emocji bohatera, którego odgrywamy. Nauczyciel wprowadza informacje, pełni rolę inicjującą, rozdziela role. Nauczyciel nie może zdefiniować, jaki może być wynik dramy. Najważniejsza w dramie jest analiza w trakcie. Dotyczy ona tego, jak określone sytuacje wpływają na uczucia i emocje innych osób.

TECHNIKI W DRAMIE

- stopklatka – nauczyciel w pewnym momencie sceny mówi „stopklatka” i rozważa z uczniami o emocjach bohaterów sceny. Jest to analiza motywów, emocji, oczekiwań odgrywanych postaci.

- rzeźba – uczniowie muszą statycznie ukazać emocje bohaterów

- zamiany ról – uczniowie wcielają się w role odwrotne do wykonywanych przez siebie. Agresor staje się ofiarą, a ofiara agresorem.

METODA PROJEKTÓW – ta metoda porządkuje nasze myślenie o problemie. Klasycznym przykładem projektów są kompetencje Dewey’owskie. Ważna tu jest aktywność u dziecka. Jest to metoda praktyczna, związana z dzieckiem. Przykładem metody projektów stosowanej w praktyce jest metoda Killpatricka (ze słuchu pisane). Rysował on meta plan według którego porządkowano myślenie o zagadnieniu.

ETAPY ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW:

1. Wyrażenie chęci rozwiązania problemu. Uzgodnienie dogodnego terminu

2. Określenie istoty problemu:

1. Nazwanie problemu

2. Określenie jakie uczucia wywołują zachowania partnera

3. Określamy nasze potrzeby i oczekiwania

1. Poszukiwanie możliwych rozwiązań i ocenianie ich z punktu widzenia interesów obu stron.

KSIĄŻKA THOMASA GORDONA

Wg Gordona można dokonać podziału rodziców na 3 grupy:

1. Zwycięzcy – rodzice podkreślający swój autorytet i władzę

2. Zwyciężeni – starają się zapewnić dziecku troche więcej swobody

3. Chwiejni – częściowo akceptują zachowania swoich dzieci ale czasami jednak nie

Gordon mówi też, że rodzice są tylko ludźmi a nie bogami. Zwraca też uwagę na to, że rodzice uważają, że dziecku zawsze trzeba udzielać dobrych rad, ostrzec, wytłumaczyć. To jest podejście z którym wiążą się problemy w braku komunikowania się. Rodzice stosują bariery w komunikowaniu się, które utrudniają nawiązywanie komunikacji. Rodzice udzielają rad – często bez zrozumienia problemu. Takie postępowanie świadczy o braku akceptacji. Gordon chciał powiedzieć, że najważniejsze w wychowaniu jest danie dziecku akceptacji.

JĘZYK AKCEPTACJI – w różny sposób możemy pokazać dziecku, że go akceptujemy:

- w sposób werbalny – mówiąc

- w sposób pośredni – przez słuchanie i pokazanie, że nas interesują sprawy dziecka.

- bierna słuchanie – bez ocen, podpowiedzi

- niewtrącanie się w problem, w to co robi dziecko.

Nie można zabronić dziecku tego, żeby miało jakieś uczucia, bo powodujemy tym to, że dziecko nie kontroluje emocji i uczuć i ułatwia kontrolowanie ich. Są komunikaty akceptujące i komunikaty agresywne. Do agresywnych zaliczamy:

- takie które dają do zrozumienia dziecku, że jest niedowartościowane (obniżają samoocenę).

Należy unikać komunikatów werbalnych takich jak:

- inwektyw np.: leń oferma

- porównania np.: do innych

- groźby

- oskarżenia

- pouczenia i kazania

- szyderstwa i kpiny

- rozkazy

Oraz komunikatów pozawerbalnych:

- mimika twarzy (zmarszczenie ust)

- spojrzenie (zimne, świdrujące)

- gesty (wzruszenie ramion itp.)

- pozycję ciała

- dotyk

GORDON PROPONUJE METODĘ BIERNEGO I CZYNNEGO SŁUCHANIA

- słuchanie bierne pomaga onieśmielić się dziecku, samo jednak milczące słuchanie nie przekonuje dziecka, że go się słucha. Więc trzeba też je uświadomić mówiąc och, aha. Można też mówić np.: „chciałbyś o tym pomówić”. Takie wypowiedzi stanowią zachęty do mówienia.

- słuchanie czynne – prawdziwym kunsztem jest czynne słuchanie – empatyczne zrozumienie uczuć i co stara się dać do zrozumienia stosując swoją wypowiedź. Odbiorca powinien zastosować parafrazę w celu uzyskania potwierdzenia tego, co zostało mu powiedziane. Tą parafrazą otwiera się dziecko do komunikacji.

Jak określić czy problem jest dziecka czy wychowawcy? Jeżeli zagrożone są potrzeby dziecka to jest to problem dziecka, jeżeli potrzeby nasze są zagrożone to jest to nasz problem jako wychowawców. Czasami jest tak, że zagrożone są i nasze potrzeby i dziecka.

Gordon akcentuje jeszcze jeden element: rozróżnienie komunikatu „ja” i komunikatu „ty”. Komunikat typu „ja” nie wyzwala agresji a komunikat typu ty zachęca do odwetu – wyzwala agresję. Gdy dziecko chcemy zachęcić do współpracy lepiej komunikować się typu „ja”.

DYSCYPLINA W KLASIE

Dyscyplina ma służyć jako warunek do prowadzenia dydaktyki. Jeżeli hałas przeszkadza w prowadzeniu zajęć trzeba zastosować środki dyscyplinujące.

Przyczyny problemów z dyscypliną:

- zmieniła się rola rodziny – rodzice mniej uwagi poświęcają dziecku, zaspokaja się potrzeby członków rodziny a nie wychowuje się ich

- zmieniła się rola społeczeństwa

- rola szkoły – jako źródło problemów z dyscypliną (ocenienie, które wzmaga rywalizację)

- media

- nauczanie pozbawione kontekstu znaczeniowego (nuda w szkole)

Dyscyplina i kierowanie klasą wg. Edwardsa

Teoria kierowania (kontrola)	Metody behawioralne	- modyfikacja zachowań (Skinner) - dyscyplina asertywna (Couter) - model Jonesa (Jones)
Teoria przewodnictwa (wsparcia)	Metody poznawcze	- logiczne konsekwencje (Dreihurst) - terapia wyboru (Glesser) - Dyscyplina rozsądna (Gather Call)
Teoria interwencji (swoboda)	Metody psychodynamiczne	- trening skuteczności (Gordon) - analiza transakcyjna (Berne)

MODYFIKACJA ZACHOWAŃ (SKINNER) – w celu zmodyfikowania zachowań stosuje się wzmocnienie albo karę. Uważano, że można eliminować zachowania złe w klasie przez wzmacnianie. (w klasie takimi nagrodami mogą być pochwały, oceny, nagrody, dyplomy)

PLUSY – relacja nauczyciel uczeń zawsze jest pozytywna

- nauczyciel ma poczucie kontroli

MINUSY – osłabienie wewnętrznej motywacji

- rezultat krótkotrwały\

- problem przekupstwa

- forma manipulacji uczniem

DYSCYPLINA ASERTYWNA (COUTER) – nacisk na karanie. Za nieodpowiednie zachowanie uczniów odpowiada nauczyciel, który nie umie karać uczniów, nauczyciel powinienen być asertywny. Ma on prawo ustanawiać reguły. Nauczyciel ma prawo domagania się od uczniów określonego zachowania. Ma prawo oczekiwać pomocy od dyrekcji i rodziców.

6 kroków stosowania dyscypliny asertywnej:

1. Stworzenie pozytywnych relacji nauczyciel – uczniowie

2. Określ reguły, które będą obowiązywać w klasie

3. Rejestrowanie zachowań niewłaściwych (takich, które łamią reguły)

4. Konsekwentne stosowanie kar

5. Wyróżnianie, dawanie przywilejów

6. Zadbanie o wsparcie rodziców

Wady stosowania kar:

1. Kary fizyczne utrwalają agresję

2. Kary powodują nasilenie złego zachowania

3. Kształtują zły stosunek do szkoły, nauczyciela, nauki

MODEL KONTROLOWANIA KLASY (F. JONESA) – dzieci muszą być kontrolowane, żeby zachowywały się prawidłowo, do nauczyciela należy władza w klasie, reguł trzeba uczyć. Uczniowie cenią bardziej nauczycieli, którzy umieją prowadzić lekcje w sposób zdecydowany, nie lubią chaosu. Wg Jonesa w pierwszych ławkach trzeba sadzać uczniów problemowych, żeby mieć ich pod kontrolą. Nauczyciel powinien zarządzać przestrzenią klasy. Nauczyciel powinien mieć kontrolę nad uczniami. Uważał, że o tym kto kogo będzie kontrolował zależy od:

- strategii udzielania wskazówek przez nauczyciela

- procedur ustalania granic

Trzeba stosować sekwencję: chwal – podpowiedz – odejdź. Nauczyciel nie powinien dużo czasu poświęcić uczniowi.

PLUSY – nauczyciel ma poczucie kontroli i wpływu

MINUSY – może to pobudzać i zachęcać do gry z nauczycielami.

Przy metodach behawioralnych mamy do czynienia ze zbiorową odpowiedzialnością.

METODA LOGICZNYCH KONSEKWENCJI (DREIHURSTA) – nauczyciel stosuje metody poznawcze, uczy empatii, kontroli, komunikowania się, konsekwencji. Twierdził, że niewłaściwe zachowanie dzieci w klasie bierze się z określonych potrzeb uczniów. Są to potrzeby związane ze zdobyciem uznania społecznego:

- potrzeba zwrócenia na siebie uwagi

- potrzeba sprawowania władzy

- potrzeba wzięcia odwetu

- potrzeba przekazania słabości .

Dreihurst twierdził, że w zależności od tego, jaki motyw kieruje niewłaściwym zachowaniem dziecka zależy jak nauczyciel powinien z nim postępować.

- wychowawca powinien ignorować złe zachowanie dziecka, aby dostrzec jego zalety potrzeba zwrócić na siebie uwagę

- potrzeba sprawowania władzy – nauczyciel nie powinien wdawać się w walkę o władzę z uczniem, tylko powinien sprawić, żeby walczył on z klasą

- potrzeba odwetu – należy stworzyć sytuację gdzie dziecko odniesie jakiś sukces, nie będzie miało chęci odwetu

- potrzeba pokazania słabości – dzieci te są nadmiernie ambitne, poddane na presję ze strony innych. Zaczynają demonstrować słabość – w takiej sytuacji powinno się dawać dziecku wsparcie.

Ta metoda pokazuje gdy, już zdefiniujemy właściwe działanie to jest ono zależne od motywu. Wiodąca różnica między pochwałą a zachętą. Zachęta koncentruje się na staraniach , pobudza do kontynuowania wysiłku, pobudza podmiotowość. Bardziej wartościowe jest stosowanie zachęt niż pochwał. Logiczne konsekwencje trzeba odróżnić od naturalnych konsekwencji (te naturalne są bez udziału nauczyciela a logiczne wiążą się z pewnym ustaleniem i poprawieniem przez nauczyciela aby wychowawca zrobił coś, co naprawi jego złe zachowanie). Trzeba tu odróżnić logiczne konsekwencje od kary – kary są wymierzone w osoby , nie zachowanie. Logiczne konsekwencje muszą być zrozumiale wyjaśnione i zaakceptowane przez ucznia. Powinno się uczniów angażować w ustalanie reguł będących w klasie. Pewną formą prewencyjną są dyskusje w klasie na temat błędnych zachowań.

NAKAZY DLA NAUCZYCIELI:

1. Staraj się zrozumieć motyw postępowania dziecka

2. Dawaj jednoznaczne wskazówki, co do działań dziecka

3. Koncentruj się na obecnych a nie przeszłych zachowaniach

4. Opieraj się na tym, co pozytywne, unikaj tego co negatywne w dziecku

5. Omawiaj zachowania dzieci, wtedy gdy jesteście w stanie omawiać je bez żadnych emocji

6. Stosuj logiczne konsekwencje zamiast kar

7. Ustalaj wspólnie z uczniami sposoby rozwiązywania problemów

8. Dbaj o to by uczniowie rozumieli granice tego, co dopuszczalne

9. Pozwól dzieciom podejmować większą odpowiedzialności za zachowanie i naukę gdy są do tego zdolni

10. Pokazuj, że akceptujesz dzieci, a nie akceptujesz ich złego zachowania

PLUSY – sprzyja autonomii uczniów

- pomaga nauczycielom i uczniom zrozumieć motywy zachowań

- uczy skutków zachowań, odpowiedzialności

- pomaga wymazać winę

MINUSY – poszukiwanie i odwoływanie się do motywów i celów zachowań

- ograniczenie wiekowe (dziecko musi być zdolne do odpowiedzialności, żeby mogło ponosić konsekwencje swoich zachowań)

TERAPIA WYBORU (GLESSER) – Glesser uważał, że nauczyciele powinni pomagać uczniom w rozpoznawaniu niewłaściwych zachowań, dokonywaniu oceny niewłaściwych konsekwencji i tworzenie planu jak wykorzenić niewłaściwe zachowanie. Korygowanie zachowań powinno odbywać się według kroków. Najpierw trzeba ukierunkować ucznia, żeby rozpoznał konsekwencje niewłaściwych zachowań. Gesslerowi zależy na tym, żeby uczniowie określali co chcą robić, jak to będzie oceniane.

PLUSY – czy odpowiedzialności, rozwija niezależność

- uczy umiejętności przeciwdziałania zachowań uczniów

- uczy rozwiązywania swoich problemów

- nie prowokuje do błędnych wyborów

MINUSY – jeżeli uczniowie sami ustalają zasady to może się to odbić na jakości kształcenia.

Można uczyć odpowiedzialności i właściwych zachowań stosując terapię wyboru.

DYSCYPLINA ROZSĄDNA (GATHER CALL) – zdaniem Gather – Call trzeba wraz z uczniami zastosować regulamin, który będzie odpowiadał np.: żeby używać urządzenia w prawidłowy sposób.

Wychowanie powinno odbywać się według kilku reguł:

- reguły związane z poczuciem bezpieczeństwa

- reguły dotyczące szanowania prywatności innych

- związane z savoir – veivrem

- reguły związane z odpowiedzialnością za swoją naukę.

Uważał, że każdy przechodzi fazy od zależności do autonomii. Chciał też usankcjonować stosowanie pewnych konsekwencji, przejęcia skutków związanych z łamaniem tych reguł.

Uczniom można rozdać karteczki, które ujmie się w punktach:

1. Postępujcie w sposób bezpieczny i z poszanowaniem mienia

2. Traktujcie z szacunkiem cudzą własność

3. Szanujcie pracę i potrzeby innych

4. Bądźcie odpowiedzialni za swoją naukę

Co nauczyciel powinien zrobić kiedy złamią reguły?

Za łamanie reguł dzieci będą ponosić konsekwencje, trzeba określić czym się różni kara od konsekwencji. Aby zapobiec problemom z dyscypliną trzeba dyskutować o tym na spotkaniach z uczniami, można stosować np.: sądy małżeńskie

TRENING SKUTECZNOŚCI (GORDONA) – metoda ta odnosi się przede wszystkim do komunikowania się. Gordon wyróżniał 12 blokad w komunikacji:

- związane z brakiem akceptacji (rozkazywanie, moralizowanie, pouczanie)

- takie, które wyrażają osąd, ocenę, krytykę (przypinanie łatek, etykiet)

- udowadnianie, że nie ma problemu (chwalenie, przytakiwanie)

- wypytywanie, przesłuchiwanie

- odwrócenie uwagi, próba skierowania uwagi na inną stronę. Komunikowaniu się z uczniem pomaga aktywne słuchanie, chociaż jest to trudne nawet przy pomocy zwrotów otwierających. Musi być spełnionych kilka warunków, żeby ta metoda mogła być stosowana: wiara w zdolności uczniów, zaakceptowanie uczuć wyrażanych przez uczniów, rozumienie uczuć to nie znaczy, żeby je odczuwać, aktywne słuchanie, to uczniowie muszą wziąć odpowiedzialność za swoje problemy (my możemy ich tylko zachęcać, żeby sami je rozwiązywali)

- komunikaty typu ty – konfrontacyjne to np.: rozkaz, ostrzeżenie, pouczenie, krytyka, wypytywanie

ANALIZA TRANSAKCYJNA (BERNE) – model zakładający, że potencjał tkwi w dziecku, trzeba go tylko wydobyć. Opiera się na stosowaniu metod psychoanalitycznych. Analiza transakcyjna ma postawy psychoanalityczne. Berne i Harris założyli, że w mózgu znajdują się informacje i wcześniejsze doświadczenia warunkują nasze zachowania. Wszystkie doświadczenia są w mózgu i przez bodźce środowiska wywołane są ponownie. Przywiązywali oni uwagę do podświadomości. Berne twierdził, że wyróżnić można 3 stany ego (schematy poznawcze kształtujące się w wyniku doświadczeń życiowych):

- stan rodzica

- stan dziecka

- stan dorosłego

STAN RODZICA to stan zbioru sygnałów z zewnątrz, które człowiek odbiera od najwcześniejszych lat życia. składnica reguł i praw wypowiadanych przez rodziców

STAN DZIECKA wiąże się z emocjami, spontanicznością, beztroską, sprowadza się do odczuć; wiąże się z frustracją

STAN DOROSŁEGO stan w którym kierujemy się racjonalizmem, rodzaj zadaniowego podejścia do problemów

Zdaniem Berna stan dziecka i stan rodzica jest automatyczny, a stan dorosłego wymaga już pewnego wysiłku, pracy wychowawczej.

Podczas tego modelu jest transakcja – metoda kontaktów międzyludzkich, gdzie poszczególne osoby są nadawcami i odbiorcami. Ideałem jest osiągnięcie stanu ego dorosłego – nauczyciele powinni zachęcać uczniów do komunikowania się jako dorosły. Lepiej jest się porozumiewać osobom na tych samych poziomach emocjonalnych.

Badania Berna pokazały, że najbardziej pozytywne do rozwiązania problemów jest reagowanie z pozycji dorosłego. Harris wyodrębnił 4 pozycje życiowe ilustrujące jakie życiowe doświadczenia mieliśmy:

1. Nie jestem w porządku, ty jesteś w porządku – taka postawa kształtuje się, gdy dziecko wychowuje się przy braku aprobaty

2. Nie jestem w porządku i ty nie jesteś w porządku – jest ograniczona aprobata na początku życia, później jej brak lub nadmiar kar i wymagań. Może to powodować zamknięcie się dziecka w sobie

3. Ja jestem w porządku , ty nie jesteś w porządku – maltretowanie, przemoc w rodzinie – dziecko często obwinia innych i powoduje brak sumienia

4. Ja jestem w porządku, ty jesteś w porządku – stała aprobata ze strony otoczenia , kształtuje w pełni funkcjonalną osobowość.

Adler, Berne i Harris wierzą, że zachowaniem dziecka rządzi doświadczenie jednak zachowaniem można kierować i je kontrolować. W transakcji powinniśmy pobudzać w uczucie racjonalne myślenie. Berne i Harris uważali, że gry behawioralne stanowią to, żeby uczniowie mogli ukryć własne niepokoje.

DZIECI I MŁODZIEŻ W KŁOPOCIE - na zachowanie dziecka wpływa wyposażenie genetyczne. Pewne choroby są dziedziczne np.: ADHD. Wpływają też różne czynniki np.: biologiczne i endokrynologiczne, które warunkują różne choroby. Przy określeniu trudności dziecka trzeba poznać jego doświadczenia życiowe. Żeby rozpoznać problem dziecka należy je obserwować i prowokować, żeby z nam rozmawiało. W terapii stosuje się kilka metod:

1. Metody psychodynamiczne

-terapia przez rozmowę, w terapii psychodynamicznej tworzy się odpowiednią relację między terapeutą a dzieckiem.

- terapia przez zabawę – dostarcza pacjentowi wglądu w jego problem i źródła. Klasyczną formą psychoterapii jest psychoanaliza Freuda.

- psychoterapia dynamiczna – można odgadnąć ego wychowanka na podstawie jego mocnych stron

- terapia grupowa – spotkania osób o podobnych problemach – możliwość porozmawiania o swoich problemach

- terapia rodzinna – terapia psychodynamiczna – koncentruje się tu na interakcjach, próbuje określić błędy wychowawcze. Terapia psychodynamiczna bazuje na wsparciu, wyrażaniu emocji, uczy panować nad emocjami, stosowana jest w problemach emocjonalnych.

1. Terapia behawioralna – stosując te metody nie rozpamiętuje się przeszłości, nie szuka się przyczyn. Polega ona na oddziaływaniu przez warunkowanie klasyczne i sprawcze, przez wygaszanie, modelowanie, terapię tę stosuję się u małych dzieci, ale także w leczeniu fobii i lęków

2. Terapia poznawcza – chodzi o pomoc w sposobie zmiany myślenia o problemie. Chodzi o to, żeby zmienić treść uprzedzeń, kompleksów, kształtować empatię, asertywność. Przez rozum uczymy się jak czuć, komunikować się.

3. Leczenie farmakologiczne – rzadko stosuje się je u dzieci

4. Terapia środowiskowa – zmiany środowiskowe dziecka, szuka się środowiska nieskażonego.

Terapia chorób

ANHD – przy podłożu organiczym leczenie farmakologiczne, lepiej jednak stosować techniki behawioralne (stosowanie instrukcji, nagrody i pochwały, częste przerwy w zajęciach, ustabilizowany tryb życia dziecka)

ABULIA – choroba woli, trzeba stopniować wymagania, stwarzać takie sytuacje w których dziecko będzie w stanie samo podjąć decyzję, uczyć społecznych kompetencji

DEPRESJA – u dorosłych leczenie farmakologiczne, a nawet elektrowstrząsy. U dzieci psychoterapia i terapia poznawcza – oddziaływanie na motywację, nastawnie na sukces.

DYSLEKSJA – uczenie polistensoryczne – dziecko uczy się schematów poznawczych wielozmysłowo, stosuje się metodę Denisona (ze słuchu), która polega na naprzemiennym aktywizowaniu półkul mózgu, wytrwały trening

ANOREKSJA – trzeba rozmawiać z nimi nie na tematy ich ciała, jedzenia, odchudzania tylko np.: jacy są, jakie mają zainteresowania

BULIMIA – terapia poznawcza – uczy się ich sprawstwa, nadaje życiu sens; leczenie farmakologiczne – leki antydepresyjne.

ŚMIERĆ BLISKICH – metody psychodynamiczne