EWIDENCJA I WYCENA ROZRACHUNKÓW

Rozrachunki

• Ogół należności i zobowiązań jednostki gospodarczej

• Wynikające z przeszłych zdarzeń prawa otrzymania (należności lub obowiązek wykonania (zobowiązania) określonych świadczeń powstające w związku z działalności jednostki prowadzącej rachunkowość

Zobowiązanie (UoR, art. 3 ust. 1 pkt. 20)

Wynikający z przyszłych zdarzeń obowiązek wykonani świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów.

(Zobowiązania ciążące na jednostce gospodarczej nie muszą być regulowane tylko za pośrednictwem środków pieniężnych.)

Cech zobowiązań:

• stanowią obecny obowiązek ciążący na jednostce gospodarczej,

• wypełnienie obecnego obowiązku zwykle pociąga za sobą oddanie przez jednostkę zasobów, zawierających korzyści ekonomiczne.

Cechy rozrachunków:

1. Dokładne określenie stron – dłużnika i wierzyciela

2. Akceptacja przez obie strony kwoty będącej przedmiotem rozrachunków

3. Ścisłe określenie terminu zapłaty, wynikającego z uzgodnień pomiędzy kontrahentami lub z odpowiednich przepisów

Jeśli któryś z tych warunków nie jest spełniony nie mówimy o rozrachunkach tylko o rozliczeniach.

ROZLICZENIA I ROSZCZENIA

Rozliczenia – rozrachunki (zobowiązania i należności) w stosunku, do których istnieje konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego dla ostatecznego ich potwierdzenia, określenia sumy i tytułu, ustalenia dłużnika lub wierzyciela.

Roszczenia – to należności nieakceptowane przez dłużnika (w całości lub części) obciążone ryzykiem nieściągalności.

Dłużnik – w wyniku określonej transakcji powstają u niego zobowiązania

Wierzyciel – w wyniku określonej transakcji powstają u niego należności

Wierzyciel	operacja gospodarcza	dłużnik
Dostawca	transakcje zakupu – FA	Jednostka gospodarcza
Jednostka gospodarcza	transakcje sprzedaży	Odbiorca
US	należne podatki i opłaty	Jednostka gospodarcza
Pracownik	należne wynagrodzenie, zwrot kosztów podróży służbowych	Jednostka gospodarcza
Jednostka gospodarcza	pokrycie niedoboru materiałów w magazynie z winy pracownik	Pracownik
Jednostka gospodarcza	zwrot nadpłaconego podatku	US
Akcjonariusze	należne dywidendy	Jednostka gospodarcza
ZUS	należne składki na ubezpieczenie społeczne	Jednostka gospodarcza

Kryteria klasyfikacji rozrachunków na potrzeby sprawozdań finansowych:

1. Czasu realizacji

2. Źródła pochodzenia

3. Prezentacji w bilansie

Należności i zobowiązania dzielimy na krótko i długoterminowe, wyjątkiem są należności i zobowiązania z tytułu dostaw i usług – niezależnie od terminu wymagalności klasyfikowane są do krótkoterminowych

Jednostki powiązane to grupy kapitałowe w skład których wchodzą jednostki pomiędzy którymi istnieje zależność kapitałowa .

Należności i zobowiązania dzielimy w bilansie przy podstawowych tytułach na te od jednostek powiązanych i pozostałe.

Jeśli mówimy o 3 kryterium prezentacja w bilansie – możliwość ustalenia odpowiednich tytułów należności i zobowiązań zgodnych z pozycjami bilansowym w tym zakresie

NALEŻNOŚCI	ZOBOWIĄZANIA
Czas realizacji
-krótkoterminowe - długoterminowe	- krótkoterminowe - długoterminowe
Źródło pochodzenia
- od jednostek powiązanych - od pozostałych jednostek	- od jednostek powiązanych - od pozostałych jednostek
Prezentacja w bilansie
- z tytułu dostaw i usług - z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń - dochodzone na drodze sądowej	- z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych - inne zobowiązania finansowe - z tytułu dostaw i usług - zaliczki otrzymane na dostawy - zobowiązania wekslowe - z tytułu podatków, ceł ubezpieczeń i innych świadczeń - z tytułu wynagrodzeń

Podział rozrachunków na podstawowe grupy podmiotów, z którymi jednostka prowadzi rozliczenia:

• rozrachunki z odbiorcami i dostawcami

• rozrachunki z pracownikami

• rozrachunki publicznoprawne

• pozostałe rozrachunki

Rozrachunki z odbiorcami – schemat

Rozrachunki z dostawcami – schemat

Rozrachunki z pracownikami obejmują:

• rozrachunki z tytułu wynagrodzeń – ogół rozliczeń wynikających z umów o oświadczenie pracy (np. z umów o racę, umów-zleceń czy umów o dzieło, niezależnie od formy zapłaty – gotówkowej, bezgotówkowej),

• inne rozrachunki z pracownikami – rozrachunki z tytułu zaliczek, delegacji służbowych, pożyczek udzielonych ZFŚS itp.

Wynagrodzenie brutto pomniejszone o potrącenia równe jest wynagrodzeniu netto.

Potrącenia dzielimy na:

• obowiązkowe

• dobrowolne

Potrącenia obowiązkowe – wynikają z obowiązujących przepisów prawnych (składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych) lub są nakazem sądowym (zajęcia komornicze, alimenty).

Potrącenia dobrowolne – potrącenia za zgodą i wiedzą pracownika np. składki do kasy zapomogowo-pożyczkowej, składki związkowe, ubezpieczenia pracowników i inne.

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń – schemat

Jeśli wszystkie elementy wynikające z Listy Płac zostaną zaksięgowane na koncie „rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”, a wynagrodzenia zostaną wypłacone w całości konto „rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” zamknie nam się bez saldowo.

Saldo Ct – oznacza nie wypłacone wynagrodzenia

Saldo Dt – może być, kiedy będziemy wypłacać wynagrodzenia zaliczkowo

Inne rozrachunki z pracownikami – schemat

Konto: Koszty działalności podstawowej = Pozostałe koszty rodzajowe

Rozrachunki publicznoprawne

Obejmują rozliczenia z budżetem, wśród których wyodrębnia się min.:

• rozrachunki z urzędem skarbowym (min.: z tytuł podatku dochodowego, podatku VAT, akcyzy, opłat skarbowych, odsetek od zaległości podatkowych)

• rozrachunki z ZUS (z tytułu ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego, Funduszu Pracy, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zasiłków chorobowych, macierzyńskich)

• rozrachunki z urzędami celnymi (z tytułu cła, podatku VAT, akcyzy i opłat manipulacyjnych)

• pozostałe rozrachunki z budżetem oraz jednostkami administracji terenowej (z tytułu podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu, opłat koncesyjnych itp.)

Idea podatku od towarów i usług

Rozrachunki z tytułu podatku VAT – schemat

Pozostałe rozrachunki

Pozostałe rozrachunki obejmują wszystkie rozliczenia związane z prowadzoną działalnością jednostki nie zakwalifikowane do żadnej z wymienionych wyżej grup np.: rozrachunki z zakładami ubezpieczeń i innymi niż ZUS z tytułu dodatkowego ubezpieczenia pracowników, ubezpieczenia majątkowego.

Do pozostałych rozrachunków należy zaliczyć także zobowiązania właścicieli kapitału z tytułu należnych dywidend.

Wycena należności

Moment wyceny	Należności w walucie krajowej
W ciągu roku obrotowego	wg wartości nominalne
Na dzień bilansowy	kwota wymagalnej zapłaty z zachowanie ostrożności wyceny i pomniejszonej o dokonane odpisy aktualizujące należności

Wartość nominalna – wynika z dokumentów księgowych będących podstawą ewidencji należności.

Kwota wymagalnej zapłaty – to kwota wartości nominalnej powiększona o odsetki, kary, grzywny związane z tymi należnościami. Jednostka nie powinna zawyżać należności (zasada ostrożności wyceny).

Aktualizacja należności dotyczy:

• należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub stan upadłości,

• należności kwestionowanych przez dłużnika oraz z których zapłatą dłużnik zalega

• należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności.

Przykład – schematy

Konto „odpisy aktualizujące wartość należności” jest kontem korygującym do konta „rozrachunki z odbiorcami” . wartość korekty należności z tytułu aktualizacji nie jest wykazywana na koncie „rozrachunki z odbiorcami”.

Saldo końcowe konta „rozrachunki z odbiorcami” – saldo końcowe konta „odpisy aktualizujące wartość należności” = bilansowa wartość należności.

Wycena zobowiązań

Moment wyceny	zobowiązania w walucie krajowej
W ciągu roku obrotowego	wg wartości nominalnej
Na dzień bilansowy	kwota wymagalnej zapłaty

ŚRODKI TRWAŁE – WYCENA I EWIDENCJA

Definicja (UoR art. 3 ust. 1 pkt. 15)

Środki trwałe są to rzeczowe aktywa i zrównane z nimi, niezaliczane do inwestycji, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Użyteczność w długim okresie czasu – jednostka ma z tego czerpać wymierne korzyści ekonomiczne

Zdatny do użytku – jest kompletny, możemy go w danym momencie używać.

Zgodnie z UoR do środków trwałych zalicza się w szczególności

• nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy

• ulepszenia w obcych środkach trwałych

• inwentarz żywy

Prawo podatkowe nie zalicza do środków trwałych prawa wieczystego użytkowania gruntu, prawa do lokali, prawa te są zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych.

Kategorie określające wartość początkową środka trwałego

1) cena nabycia	kupno środka trwałego
2) koszt wytworzenia	wytworzenie środka trwałego we własnym zakresie
3) cena sprzedaży	nieodpłatne otrzymanie lub otrzymanie w formie aportu (cena sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu)
4) wartość godziwa	nabycie w drodze wymiany (w zamian za inną pozycję rzeczową aktywów trwałych lub inny składnik aktywów)

Cena nabycia – cena zakupu + koszty poniesione z zakupem danego środka trwałego

Koszty wytworzenie – koszty poniesione przy realizacji danego środka trwałego

Cena sprzedaży – cena netto bez podatku VAT

Wartość godziwa – wartość rynkowa – wartość za jaką dany składnik aktywów mógłby być sprzedany na warunkach transakcji rynkowej.

Zużycie środków trwałych

Umorzenie – to równowartość zużycia środków trwałych korygująca ich wartość początkową (brutto) do wartości netto. (pojęcie bilansowe – niezbędne by ustalić wartość do bilansu)

Amortyzacja – to równowartość zużycia środków trwałych zaliczana do kosztów działalności. (pojęcie wynikowe – jako koszt ma wpływ na wynik finansowy)

Zużycie fizyczne – oznacza zużycie substancji materialnej danego składnika (ścieranie, korozja). (Jesteśmy w stanie określić po jakim okresie czasu nastąpi to zużycie.)

Zużycie ekonomiczne (moralnym) – oznacza utratę wartości użytkowej środka trwałego spowodowanej postępem technicznym, technologicznym, organizacyjnym (tego zużycia jednostka nie może dokładnie określić)

Metody amortyzacji – schemat + przykład

Metody nierównomierne – schemat

Prawo podatkowe a amortyzacja

Dopuszczalne metody amortyzacji:

• liniowa

• przyspieszona (degresywno – liniowa)

• uproszczona (zaliczanie w ciężar kosztów jednorazowo środków trwałych o wartości początkowej nie przekraczającej ustalonej kwoty).

Przykład 1 – amortyzacja liniowa – schemat

Odpisy z tytułu zużycia zostają zakończone w momencie zrównania wartości amortyzacji (umorzenia) z wartością początkową.

Amortyzacja degresywno – liniowa (mieszana)

• w metodzie degresywnej stawkę amortyzacji z wykazu podwyższa się o współczynnik nie większy niż 2,0

• w pierwszym roku użytkowania odpisy amortyzacyjne nalicza się od wartości początkowej x podwyższona stawka amortyzacyjna

• w kolejnych latach od wartości netto x podwyższona stawka amortyzacyjna, aż do roku, w którym odpis liczony metodą degresywną byłby niższy od odpisu liczonego metodą liniową.

Wartość netto to wartość początkowa pomniejszona o dotychczasowe umorzenie.

Przykład 2 – amortyzacja przyspieszona (degresywno-liniowa) - schemat

Zmiany ilościowo – wartościowe w środkach trwałych

Zwiększenie:	Zmniejszenie :
- zakup - wytworzenie we własnym zakresie - nieodpłatne otrzymanie - otrzymanie w formie aportu - ujawnienie nadwyżki - użytkowanie na podstawie umowy leasingu	- sprzedaż - likwidacja - nieodpłatne przekazanie - przekazanie w formie aportu - ujawniony niedobór - przekazanie w leasing

Zmiany o charakterze wartościowym:

Zwiększenie:	Zmniejszenie :
- ulepszenia - aktualizacja wyceny	- umorzenie - trwała utrata wartości - aktualizacja wyceny

Zakup środków trwałych – schemat

Ewidencja otrzymanego aportu – schemat

Sprzedaż środka trwałego – schemat

Sprzedaż każdego składnika majątku obejmuje zawsze dwa momenty:

- moment prawno – finansowy związany z uzyskanym przychodem

- moment rzeczowy dotyczący rozchodu, wydania sprzedanego składnika majątku

Przychód ustalamy w oparciu o fakturę wystawioną kupującemu. Przychodem jest wartość netto wystawionej faktury.

Rozchód, wydanie sprzedanego środka trwałego obejmuje dwa zapisy księgowe:

1. przeksięgowanie dotychczasowego umorzenia

2. wyksięgowanie wartości netto środka trwałego

założenie do schematu:

Wartość początkowa środka trwałego, który podlega sprzedaży wynosi 40 000

Likwidacja środka trwałego – schemat

Ewidencja pozabilansowa pozwala na zapisywanie określonych informacji w postaci zapisów jednostronnych, które wynikają z określonych zdarzeń w jednostce gospodarczej. Zapisy te nie są operacjami gospodarczymi.

Na stronie Dt wartość początkowa likwidowanego środka trwałego w momencie rozpoczęcia likwidacji, a na stronie Ct zapis o tej samej wartości w memencie zakończenia likwidacji.

założenie do schematu:

Wartość początkowa likwidowanego środka trwałego wynosi 65 000

Ewidencja środków trwałych w budowie – schemat

Op. 6 wartość środków trwałych, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego