13.10.2012

TEMAT: Zdrowie publiczne.

1. Literatura

1. Mikrobiologia i parazytologia lekarska, Anusz, wydawnictwo PZWL,

2. Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych, Anusz, wyd. PZWL,

3. Zakażenia szpitalne, Dzierżanowska i Jeljszewicz, wyd. Bielsko-Biała,

4. Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa, Jethon, wyd. PZWL,

5. Promocja zdrowia, Karski, wyd. IGNIS,

6. Nauka o żywieniu zdrowego i chorego człowieka, Kierst, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich,

7. Higiena – ochrona zdrowia, Korczak, PZWL,

8. Zdrowie publiczne, Kulik i Latalski, Czelej

9. Zdrowie publiczne, Latalski, AM Lublin,

10. Wymogi sanitarne i zasady profilaktyki zakażeń w gabinetach lekarskich, Maniewska, Gdańsk,

11. Higiena, profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych, Marcinkowski, PZWL,

12. Podstawy higieny, Marcinkowski, Volumed

13. Higiena żywienia Szewczyńska i Srodzka, PZWL,

14. Epidemiologia-wprowadzenie, Wędrychowski, PZWL,

15. Mikrobiologia lekarska, Zaremba, PZWL,

16. AKTY PRAWNE

W 1920 została sformułowana pierwsza definicja zdrowia:

„Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowaną na zapobieganie chorobom i wczesne ustalanie diagnozy, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności, warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia”.

17.11.2012

Temat: Program zdrowotny.

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia,

1. ZDROWIE - zdrowie, to nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności, lecz stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego. Jest również zdolnością i umiejętnością pełnienia ról społecznych oraz adopcji do zmiany środowiska. Zdrowie jest jednym z podstawowych praw człowieka, jest wartością, dzięki której ludzie mogą realizować swoje aspiracje.

Istota zdrowia wg WHO:

- zdolność do adaptacji w zmienionym środowisku,
- wyraz równowagi i harmonii możliwości fizycznych, psychicznych i społecznych osoby ludzkiej,
- pewien potencjał fizyczny i psychiczny dający możliwość rozwijania aktywności

Aby osiągnąć zdrowie należy:

*podejmować działania profilaktyczne,
*promocja zdrowia.
*leczenie i rehabilitacja.

1. CHOROBA – podstawowe pojęcie medyczne służące do określenia każdego odstępstwa od stanu określonego jako pełnia zdrowia organizmu.
   CHOROBA – niewydolność procesów zdrowia, jest to załamanie się procesu zdrowia, dochodzi do niej, gdy następuje brak sił i energii, aby sprostać zadaniom, jakie narzuca nam otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne.
   

2. PROMOCJA ZDROWIA - Promocja zdrowia stoi na gruncie współdziałania jednostki ze społeczeństwem i ma pociągać do współpracy wszystkie sektory środowiska i społeczeństwa (wg Karty Ottawskiej). Promocja zdrowia jest również dyscypliną nauki i sztuką pomagania ludziom w dokonywaniu zmian w ich stylu życia, aby mogli zbliżyć się do optimum swego zdrowia.
   Promocja zdrowia jest kierowana do osób zdrowych w celu zwiększenia kontroli nad własnym zdrowiem w sensie jego poprawy i utrzymywania, zaś prewencja zdrowotna (profilaktyka) dotyczy zapobiegania występowaniu określonych chorób i może być kierowana do osób z grup wysokiego ryzyka lub do osób, które już chorują.
   Wyróżniamy III stopnie prewencji:

I stopień: profilaktyka pierwotna - jest kierowana do grup najwyższego ryzyka, ale nie chorujących,
II stopień: profilaktyka wtórna - zapobieganie rozwojowi choroby, poprzez szybkie diagnozowanie, rozpoznawanie objawów i leczenie,
III stopień: przeciwdziałanie nawrotom choroby i minimalizacja powikłań i niepełnosprawności.

Prowadzenie szeroko zakrojonych działań profilaktycznych przynosi wymierne korzyści dla społeczeństwa w postaci:
- zmniejszenia liczby zachorowa,
- zmniejszenia liczby zgonów,
- zwiększenia wykrywalności chorób we wczesnym stadium rozwojowym,
- obniżenia kosztów leczenia,
- zwiększenia odsetka wyleczeń,
- poprawy stanu świadomości społecznej,
- poprawy stanu zdrowia ludności,
- mniejszych strat finansowych.

1. EDUKACJA ZDROWOTNA - to działanie ukierunkowane na jednostki, a promocja zdrowia jest działaniem ukierunkowanym na systemy społeczne. Edukacja zdrowotna to wiedza, ale także przekonania, sposoby i style życia oraz zachowania, które mają na celu utrzymanie zdrowia na określonym poziomie poprzez:
   -zmianę sposobu myślenia o zdrowiu i sensie jego promowania
   -zwiększenie skuteczności oddziaływania i kontroli nad własnym zdrowiem.
   EDUKACJA ZDROWOTNA -proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności,
   w której żyją. Edukacja zdrowotna obejmuje swoim zakresem: wiedzę o czynnikach społecznych, politycznych i środowiskowych wpływających na zdrowie; wiedzę o zdrowiu związaną z funkcjonowaniem własnego organizmu; umiejętność zapobiegania i radzenia sobie w sytuacjach trudnych; wiedzę i umiejętności związane z korzystaniem z opieki zdrowotnej.

CZYNNIKI RYZYKA - są to wszelkie sytuacje, zachowania lub substancje, które zwiększają ryzyko zachorowania. Wyróżniamy:

1. środowiskowe ( czyli ubóstwo, niski poziom edukacji, status zawodowy, niebezpieczna i stosująca praca,

2. niebezpieczne i zanieczyszczone środowisko, dyskryminacja, ubóstwo polityczne i słabość polityczna, dochód niewystarczający na zaspokojenie potrzeb, ubogie warunki mieszkaniowe, żywienie nie odpowiadające wymogom zdrowotnym i wiele innych),

3. somatyczne ( czyli np.: nadciśnienie, niesprawny system immunologiczny czy czynniki genetyczne),

4. behawioralne (alkohol tytoń, zła dieta, bierny sposób spędzania czasu wolnego),

5. psychologiczne ( desperacja, brak wsparcia, niska siła i kontrola zachowań czy niska samoocena).
   

1. PROGRAMY ZDROWOTNE – opracowane są zgodnie z obowiązującym NARODOWYM PROGRAMEM ZDROWIA NA LATA 2007-2015.
   PROGRAMY ZDROWOTNE- opiera się na systematycznym, konsekwentnym dążeniu do wytyczonych celów, które wynikają z analizy danych epidemiologicznych oraz są odpowiedzią na potrzeby społeczeństwa. Celem NPZ jest poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu.

2. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ - długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

3. OSOBA NIEPEŁNOSPRAWNA - to osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi. Jest jednostką w pełni swych praw , znajdującą się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężać jak inni ludzie.

4. ZACHOWANIA ZDROWOTNE- są to te zachowania, które w świetle współczesnej wiedzy medycznej wywołują określone -pozytywne lub negatywne- skutki zdrowotne u osób , które je realizują. Są to zarówno reakcje na wszelkie sytuacje związane ze zdrowiem jak i nawyki oraz celowe czynności.
   
   Zachowania zdrowotne dzielimy na:
   *prozdrowotne – prawidłowe, podtrzymujące nasze zdrowie, a w rezultacie utrwalają zdrowie populacji,
   *antyzdrowotne –nieprawidłowe, nie związane z potrzebami naszego organizmy i wprost szkodzące naszemu zdrowiu bezpośrednio, po upływie pewnego czasu lub po kilkunastu latach życia,
   *mieszane- wynikające z różnych stopni wiedzy zdrowotnej z różnym zakresem zachowań pro – i antyzdrowotnym.
   
   ZACHOWANIA PROZDROWOTNE- wszelkie formy aktywności celowej, ukierunkowanej na ochronę lub osiągnięcie poprawy własnego zdrowia:

   1. unikanie używek - czyli alkoholu czy narkotyków, papierosów

   2. bezpieczne prowadzenie samochodu- czyli używanie pasów bezpieczeństwa, jazda z mniejszą szybkością, czy prowadzenie samochodu tylko wtedy gdy dobrze się czujemy

   3. zwyczaje żywieniowe - czyli jedzenie większej ilości warzyw i owoców, zmniejszenie ilości zjadanych tłuszczów zawierających cholesterol itp.

   4. pozytywne praktyki zdrowotne - ćwiczenia fizyczne, mycie zębów, odpowiednia higiena otoczenia i samego siebie

   5. zachowania związane z działalnością prewencyjną - regularne wizyty kontrolne u lekarzy pierwszego kontaktu i stomatologów, samokontrole.
      

5. PROFILAKTYKA- to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Celem profilaktyki jest przywracanie zdrowia i zahamowanie choroby.

6. BADANIA SKRININGOWE - są to zorganizowane działanie polegające na wczesnym wykryciu w populacji chorób lub stanów patologicznych za pomocą stosowanych masowo prostych, bezpiecznych i wiarygodnych testów diagnostycznych.
   

TEMAT: Podstawy mikrobiologii.

mikrobiologia nauka zajmująca się drobnymi istotami

Budowa komórki bakteryjnej:

1. Cytoplazma bakterii

2. Jądro bakterii

3. Błona komórkowa

4. Błona cytoplazmatyczna

5. Otoczka bakteryjna

6. Rzęski bakteryjne

7. Przetrwalniki (zarodniki)

Kształt bakterii:

-kulisty

-cylindryczny

-spiralny

IMMUNOLOGIA- nauka o odporności. Jest to nauka zajmująca się zjawiskami odporności w chorobach:

- zakaźnych (immunologia infekcyjna),

-nie zakaźnych (immunologia nieinfekcyjna).

Wyróżniamy następujące działy:

1. Immunoprofilaktyka- wprowadzenie do organizmu surowicy odpornościowej lub immunoglobuliny zawierającej swoiste przeciwciała oraz przez szczepienia ochronne.

2. Seroterapia- leczenie chorych na choroby zakaźne.

3. Wakcynoterapia- leczenie chorych za pomocą szczepionek lub autoszczepionek

4. Serodiagnostyka- rozpoznawanie chorób za pomocą odpowiednich reakcji serologicznych np. skórne odczyny alergiczne.

ODPORNOŚĆ- niewrażliwość organizmu na działanie drobnoustrojów chorobotwórczych lub ich jadów. Polega ona na zdolności wytwarzania przez organizm swoistych przeciwciał i komórek odpornościowych

Odporność nabyta swoista- skierowana przeciwko drobnoustrojowi lub jego toksynie.

TOLERANCJA IMMUNOLOGICZNA- niezdolność wytwarzania przeciwciał lub komórek odpornościowych wywołana przez różne antygeny w specjalnych warunkach np. w życiu płodowym.

PRZECIWCIAŁA- są to swoiste białka które pojawiają się w organizmie człowieka jako odpowiedź na obce białko zwane antygenem którym może być szczepionka lub drobnoustrój chorobotwórczy. Wytwarzane są w węzłach chłonnych, wątrobie, śledzionie, limfocytach (układ siateczkowo- śród błonowy).

ZAKAŻENIE to wtargnięcie i namnażanie się drobnoustrojów (czynników etiologicznych) w ustroju wyższym (człowieku).

Zakażenia można podzielić na:

• egzogenne – występują wtedy, gdy czynnik etiologiczny pochodzi spoza organizmu gospodarza (człowieka)

• endogenne – występują wtedy gdy zakażający mikroorganizm pochodzi z własnej, fizjologicznej flory gospodarza(człowieka) i powoduje zakażenie w wyniku obniżenia poziomu odporności, często po przedostaniu się poza miejsce stałego bytowania.

• Zakażenie szpitalne- zakażenie, które powstaje i rozwija się w czasie pobytu chorego w szpitalu, jest potwierdzone klinicznie lub laboratoryjnie, niezależnie od tego, czy czynnik chorobotwórczy jest pochodzenia endogennego, czy egzogennego

• Zakażenie kontaktowe (przez styczność)- zakażenie wrażliwego osobnika w wyniku bezpośredniej lub pośredniej styczności z zakażonym człowiekiem lub zwierzęciem.

• Zakażenie kropelkowe- zakażenie powietrzne kropelkami śliny lub śluzu, wydalanymi przez zakażonego człowieka podczas mówienia, kaszlu, kichania.

• Zakażenie ogniskowe- uogólniony odczyn ustrojowy, powstający i rozwijający się w związku z ogniskiem zakażenia, z którego przedostają się drogami krwionośnymi i chłonnymi drobnoustroje, ich jady i antygeny białkowe, pochodzące ze zmienionych zapalnie lub martwiczo własnych tkanek.

• Zakażenie łożyskowe- w zakażeniu tym zarazek przedostaje się z organizmu matki przez łożysko do płodu rozwijającego się w macicy. Choroby powstałe w ten sposób noszą nazwę chorób wrodzonych

Drogi szerzenia się zakażeń – inaczej drogi przenoszenia się biologicznych czynników chorobotwórczych. Są to kolejne etapy krążenia zarazka w populacji ludzi, zwierząt lub roślin. Wyróżnia się:

• drogi bezpośrednie – do których zaliczamy: drogę łożyskową w czasie ciąży; drogę pochwową w czasie porodu; kontakty bezpośrednie (stosunki płciowe, pocałunki); ukąszenia, ukłucia i zadrapania przez zwierzęta; bezpośrednie kontakty z chorymi podczas badań i zabiegów lekarsko-pielęgniarskich,

• drogi pośrednie – to droga:

• powietrzno-kropelkowa

• droga pokarmowo-wodna

• przedmioty codziennego użytku

• gleba

• owady.

OGNIWA SZERZENIA SIĘ ZAKAŻENIA:

• czynnik etiologiczny- W wielkim skrócie jest to biologiczny, chemiczny, fizyczny lub inny czynnik, którego obecność lub niedobór wywołuje określoną chorobę.

• Rezerwuar czynnika etiologicznego- gatunek (człowiek, zwierzę, roślina) lub inne środowisko (np. gleba), w którym latami żyje i rozmnaża się zarazek.

• Źródło zakażenia- człowiek, zwierzę, roślina lub materia nieożywiona, z której zarazek lub inny biologiczny czynnik chorobotwórczy zostaje przeniesiony na osobę wrażliwą.

• Wrota zakażenia – jest to miejsce wniknięcia drobnoustroju do organizmu człowieka. Mogą to być wszystkie otwory naturalne ciała ludzkiego lub uszkodzona skóra.

• Droga zakażenia- droga przechodzenia drobnoustroju z organizmu zakażonego na wrażliwy organizm ludzki lub zwierzęcy.