Flawonoidy
związki o charakterze barwników
rozpowszechnione szczególnie u roślin kwiatowych
najczęściej występują jako żółte barwniki
żółte lub bezbarwne substancje stałe
rozpuszczalne w wodzie i alkoholu etylowym
nierozpuszczalne w eterze, chloroformie i benzenie
u roślin flawonoidy są rozpuszczone w soku komórkowym w kwiatach i liściach, rzadko w owocach, korach, drewnie czy nasionach
Flawony
flawon- występuje jako woskowy nalot na kwiatach, liściach i łodygach niektórych gatunków Primula sp. PIERWIOSNEK
prymetyna- występuje jako nalot na liściach niektórych gatunków Primula sp. PIERWIOSNEK
chryzyna- otrzymywana z pączków Populus sp. TOPOLA , występuje także w zielu Passiflora incarnata MĘCZENNICA CIELISTA , w drewnie sosen oraz w kicie pszczelim (propolis); wykazuje słabe działanie przeciwbólowe
apigenina- występuje w koszyczkach Chamomilla recutita RUMIANEK POSPOLITY , Anthemis nobilis RUMIANEK RZYMSKI lub RUMIAN SZLACHETNY oraz w kwiatach Dahlia variabilis DALIA OGRODOWA ; wykazuje działanie spazmolityczne, przeciwalergiczne
witeksyna- główny składnik czynny liści i kwiatostanów Inflorescentia Crataegi KWIATOSNTANY GŁOGU (Crataegus sp.); wpływa na przepływ wieńcowy w mięśniu sercowym, stanowi łagodne cardiacum
akacetyna- występuje w liściach Robinia pseudoacacia ROBINIA AKACJOWA , a także w owocach Ammi visnaga AMINEK EGIPSKI
linaryna- występuje w kwiatach Linaria vulgaris LNICA POSPOLITA
luteolina- występuje w Digitalis purpurea NAPARSTNICA PURPUROWA ; ma właściwości moczopędne, przeciwzapalne, ochronne dla wątroby, przeciwalergiczne oraz zmniejsza stężenie cholesterolu i lipidów we krwi
diosmina- występuje w Mentha piperita MIĘTA PIEPRZOWA, Hyssopus officinalis HYZOP LEKARSKI , Teucrium chamaedrys OŻANKA WŁAŚCIWA, w liściach Scrophularia nodosa TRĘDOWNIK BULWIASTY oraz w liściach Petroselinum crispum PIETRUSZKA ZWYCZAJNA ; wykazuje działanie przeciwobrzękowe, podwyższa tonus żył, wpływa hamująco na odbudowę noradrenaliny oraz wydzielanie histaminy; stosowana w lecznictwie w przewlekłej niewydolności krążenia żylnego (preparat Daflon)
nepetryna- występuje w liściach Rosmarinus officinalis ROZMARYN LEKARSKI ; wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwgorączkowe
hispidulina- występuje w gatunkach Centaurea sp.CHABER; ma działanie ochraniające wątrobę
wogonina- występuje w Scutellaria baicalensis TARCZYCA BAJKALSKA; działa przeciwzapalnie, zmniejsza stężenie cholesterolu i lipidów we krwi
Flawonole
kemferol- występuje w liściach Camellia sinensis HERBATA CHIŃSKA , w kwiatach Prunus spinosa ŚLIWA TARNINA, w kwiatach Consolida regalis OSTRÓŻECZKA POLNA ; wykazuje słabe działanie spazmolityczne (rozkurczowe), przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwgrzybicze
astragalina- występuje w Astragalus sp. TRAGANEK , w kwiatostanach Arnica montana ARNIKA GÓRSKA ; wykazuje działanie hipotensyjne
ekwizetryna- występuje w zielu Equisetum arvense SKRZYP POLNY , w liściach Aesculus hippocastanum KASZTANOWIEC ZWYCZAJNY lub KASZTANOWIEC BIAŁY
robinina- występuje w kwiatach Robinia pseudoacacia ROBINIA AKACJOWA
kwercetyna- występuje w kwiatach Crataegus monogyna GŁÓG JEDNOSZYJKOWY i Crataegus oxyacantha GŁÓG DWUSZYJKOWY oraz Aesculus hippocastanum KASZTANOWIEC ZWYCZAJNY lub BIAŁY ; zmniejsza aktywność enzymu hialuronidazy oraz stężenie lipidów we krwi, wykazuje właściwości przeciwutleniające, antyagregacyjne, przeciwzapalne, ochronne dla wątroby i hipoglikemiczne
kwercytryna- występuje w liściach Vaccinium myrtillus BORÓWKA CZERNICA lub CZARNA lub JAGODY , w liściach Aesculus hippocastanum KASZTANOWIEC ZWYCZAJNY lub BIAŁY , w liściach Camelia sinensis HERBATA CHIŃSKA ; wykazuje działanie moczopędne
izokwercytryna- występuje w liściach Vaccinium myrtillus BORÓWKA CZERNICA lub CZARNA lub JAGODY i liściach Arctostaphylos uva-ursi MĄCZNICA LEKARSKA , a także w zielu Equisetum arvense SKRZYP POLNY.
awikularyna- występuje w zielu Polygonum aviculare RDEST PTASI , w liściach Vaccinium myrtillus BORÓWKA CZERNICA lub CZARNA lub JAGODY i w kwiatach Filipendula ulmaria WIĄZÓWKA BŁOTNA.
hiperozyd- występuje w zielu Hypericum perforatum DZIURAWIEC ZWYCZAJNY , w kwiatach i owocach Crataegus monogyna GŁÓG JEDNOSZYJKOWY i Crataegus oxyacantha GŁÓG DWUSZYJKOWY , w Folium Betulae LIŚĆ BRZOZY ; działa moczopędnie, przeciwzapalnie, obniża ciśnienie krwi krótkotrwale
rutozyd- występuje w zielu Ruta graveolens RUTA ZWYCZAJNA , w zielu Viola tricolor FIOŁEK TRÓJBARWNY , w kwiatach Sambucus nigra BEZ CZARNY lub DZIKI BEZ CZARNY ; w lecznictwie wchodzi głównie w skład preparatu Rutinoscorbin, uszczelnia naczynia kapilarne oraz ma właściwości oksydo- redukcyjne; pochodne rutozydu wchodzą w skład preparatu Venoruton (chroni naczynia żylne, zmniejsza obrzęki)
ramnetyna- występuje w owocach Rhamnus cathartica SZAKŁAK CIERNISTY
artemetyna- występuje w Herba Absinthii ZIELE BYLICY , Artemisia absinthium BYLICA PIOŁUN
Flawanony
pinocembryna- występuje w Pinus cembra SOSNA LIMBA , a także w wydzielinie pszczół- propolisie; wykazuje właściwości przeciwgrzybicze
hesperydyna- występuje w owocni Citrus aurantium POMARAŃCZA GORZKA lub POMARAŃCZA KWAŚNA , w liściach Mentha piperita MIĘTA PIEPRZOWA ; wykazuje właściwości przeciwwirusowe w stosunku do wirusa grypy, hamuje utlenienie witaminy C
Flawanonole
pinobanksyna- występuje w Pinus banksiana SOSNA BANKSA , a także w propolisie; wykazuje właściwości przeciwgrzybicze
taksyfolina- występuje w Abies sp.JODŁA i Larix sp.MODRZEW; ma słabe właściwości przeciwzapalne
Izoflawony
ononina- występuje w korzeniach Ononis spinosa WILŻYNA CIERNISTA- Radix Ononidis KORZEŃ WILŻYNY CIERNISTEJ oraz w Trifolium sp. KONICZYNA
genisteina- występuje w Genista sp.JANOWIEC , nasionach Glycine max SOJA WARZYWNA , ZWYCZAJNA , OWŁOSIONA oraz w Trifolium sp. KONICZYNA ; ma silne właściwości estrogenne i przeciwkancerogenne
pueraryna- występuje w korzeniach Pueraria lobata KUDZU lub OŁOWNIK ŁATKOWATY; stosowana w postaci leków krążeniowych w dusznicy bolesnej, nadciśnieniu i migrenie
Chalkony
izosalipurpozyd- występuje w kwiatostanach Helichrysum arenarium KOCANKI PIASKOWE , ma działanie spazmolityczne
ksantohumnol- występuje w Humulus lupulus CHMIEL ZWYCZAJNY
Surowce flawonoidowe
Inflorescentia Crataegi i Fructus Crataegi: KWIATOSTANY GŁOGU
roślinami macierzystymi są Crataegus monogyna GŁÓG JEDNOSZYJKOWY i Crataegus oxyacantha GŁÓG DWUSZYJKOWY ; są ciernistymi drzewami rosnącymi w zaroślach, widnych lasach, na brzegach lasów, przydrożach, miedzach, w żywopłotach, w Polsce pospolite
surowiec zawiera takie flawonoidy jak: witeksyna, hiperozyd, kwercetyna
działanie: łagodne leki nasercowe (cardiaca), działają rozszerzająco na naczynia wieńcowe zwiększając przepływ krwi, przeciwarytmiczne
preparaty: Tinctura i Intractum Crataegi
Folium Betulae: LIŚĆ BRZOZY
roślinami macierzystymi są Betula verrucosa BRZOZA BRODAWKOWATA i Betula pubescens BRZOZA OMSZONA ; pospolite w Polsce na niżu i niższych położeniach górskich, tworzą zwarte zespoły (brzeziny); Betula verrucosa występuje na miejscach suchszych, a Betula pubescens na wilgotniejszych
surowiec zawiera flawonoid- hiperozyd
działanie: moczopędne
Herba Equiseti: ZIELE SKRZYPU
rośliną macierzystą jest Equisetum arvense SKRZYP POLNY , w Polsce pospolity, występuje na terenach wilgotnych, bezwapiennych
surowiec zawiera flawonoidy (ekwizetrynę, izokwercytrynę), a także związki krzemu
działanie: moczopędne, stosowany w stanach niedoboru krzemu w organizmie, pomocniczo w terapii gruźliczej
preparaty: Cholesol, Fitolizyna
Flos Sambuci: KWIAT BZU CZARNEGO
rośliną macierzystą jest Sambucus nigra BEZ CZARNY lub DZIKI , w Polsce rozpowszechniony, rośnie w zaroślach, lasach, na przydrożach
surowiec zawiera flawonoid- rutozyd
działanie: napotne, lekko moczopędne, stosowany do płukania jamy ustnej
Inflorescentia Helichrysi: KWIATOSTANY KOCANEK PIASKOWYCH
rośliną macierzystą jest Helichrysum arenarium KOCANKI PIASKOWE, w Polsce pospolite, rosną na terenach piaszczystych
surowiec zawiera flawonoid- izosalipurpozyd
działanie: żółciopędne, żółciotwórcze, przeciwrobacze, antybiotyczne
preparaty: Cholagoga II, Cholesol
Inflorescentia Tiliae: KWIATOSTANY LIPY
roślinami macierzystymi są Tilia cordata (Tilia parvifolia) LIPA DROBNOLISTNA i Tilia platyphyllos (Tilia grandifolia) LIPA SZEROKOLISTNA , w Polsce las lipowy występuje w Miliku koło Muszyny i stanowi rezerwat leśny
surowiec zawiera flawonoidy (pochodne kwercetyny i kemferolu), śluz i olejek eteryczny
działanie: napotne, przeciwzapalne
Herba Polygoni avicularis: ZIELE RDESTU PTASIEGO
rośliną macierzystą jest Polygonum aviculare RDEST PTASI , powszechnie rośnie w Polsce dziko
surowiec zawiera flawonoidy: awikularynę, kwercetynę i hiperozyd
działanie: moczopędne, ochronne dla wątroby
Herba Virgaureae (Herba Solidaginis virgaureae):ZIELE NAWŁOCI POSPOLITEJ
rośliną macierzystą jest Solidago virgaurea NAWŁOĆ POSPOLITA , wieloletnia roślina zielna rosnąca w zaroślach, na polanach leśnych, przydrożach w całej Polsce
surowiec zawiera flawonoidy: kwercetynę, kemferol i rutozyd
działanie: moczopędne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, stosowany w chorobach dróg moczowych, kamicy nerkowej oraz obrzękach pochodzenia nerkowego, ma działanie odtruwające w chorobach skórnych, wzmaga wydzielanie wapnia z moczem, ma właściwości przeciwgrzybicze, hipotensyjne i uspokajające
Herba Violae tricoloris: ZIELE FIOŁKA TRÓJBARWNEGO
rośliną macierzystą jest Viola tricolor FIOŁEK TRÓJBARWNY
surowiec zawiera flawonoid- rutozyd
działanie: moczopędne, napotne, stosowany w egzemie, trądziku, reguluje przemianę materii
Flos Pruni spinosae: KWIAT ŚLIWY TARNINY
rośliną macierzystą jest Prunus spinosa ŚLIWA TARNINA , kolczasty krzew pospolity
surowiec zawiera flawonoidy: kemferol, awikularynę i kwercetynę
działanie: słabo moczopędne, hipotensyjne
Ginkgo biloba: MIŁORZĄB JAPOŃSKI lub DWUKLAPOWY
należy do rodziny Ginkgoaceae
liście zawierają flawonoidy (luteolinę, kemferol, kwercetynę), seskwiterpeny (bilobalid), diterpeny (ginkgolidy)
działanie: wpływ na krążenie i procesy energetyczne mózgu (bilobalid i ginkgolidy), stosowany w chorobach wieku podeszłego, miażdżycy, osłabieniu pamięci, zaburzeniach krążenia mózgowego
preparaty: Tanakan, Tebonin, Bilobil
Flos Lamii albi: KWIAT JASNOTY BIAŁEJ
rośliną macierzystą jest Lamium album JASNOTA BIAŁA
surowiec zawiera kemferol, izokwercytrynę
działanie: kurcząco działa na macicę
Herba Polygoni hydropiperis: ZIELE RDESTU OSTROGORZKIEGO
rośliną macierzystą jest Polygonum hydropiper RDEST OSTROGORZKI
surowiec zawiera rutozyd, kwercytrynę, hiperozyd, kwercetynę
działanie: przyspiesza krzepliwość krwi, antyoksydacyjne
Flawonolignany
grupa substancji roślinnych występujących w owocach Sylibum marianum OSTROPEST PLAMISTY i określana jako zespół nazwą sylimaryny
sylibina- ma działanie antyhepatotoksyczne, przeciwdziała toksycznemu działaniu toksyn grzybowych uszkadzających wątrobę, wpływa regenerująco na uszkodzone komórki wątroby, hamuje utlenianie lipidów, ma działanie przeciwzapalne
preparaty sylimaryny: Sylimarol, Sylimarosan, Legalon, Legalon SIL, Sylicynar, Syligran, Artecholin
Pozostałe surowce flawonoidowe:
Radix Glycyrrhizae KORZEŃ LUKRECJI - likwirtyna
Flos Calendulae KWIAT NAGIETKA - kwercetyna
Anthodium Chamomillae KOSZYCZEK RUMIANKU POSPOLITEGO - apigenina
Anthodium Chamomillae romanae KOSZYCZEK RUMIANKU RZYMSKIEGO – apigenina , luteolina
Flos Verbasci KWIAT DZIEWANNY – rutozyd, hesperydyna
Anthodium Arnicae KOSZYCZEK ARNIKI GÓRSKIE- kwercetyna, luteoina
Radix Ononidis KORZEŃ WILŻYNY CIERNISTEJ - kwercetyna
Herba Passiflorae ZIELE MĘCZENNICY CIELISTEJ - witeksyna
Herba Lespedezae ZIELE LESPEDENCY - orientyna
Pericarpium Aurantii OWOCNIA POMARAŃCZY GORZKIEJ – naryngenina, hesperydyna
Flos Spireae KWIAT TAWUŁY – rutozyd, witeksyna
Flos Robiniae pseudoacaciae KWIAT ROBINI AKACJOWEJ
Folium Fagopyri LIŚĆ GRYKI- rutozyd
Herba Hyperici ZIELE DZIURAWCA – hiperozyd , rutozyd
Folium Rutae LIŚĆ RUTY – rutozyd , kwercetyna
Herba Visci ZIELE JEMIOŁY POSPOLITEJ - kwercetyna
barwniki roślinne: czerwone, niebieskie, fioletowe, różowe
są rozpuszczalne w wodzie
wpływają na przepuszczalność ścian naczyń włosowatych
mają właściwości przeciwzapalne
występują w:
Fructus Sambuci OWOC BZU CZARNEGO
Fructus Myrtilli OWOC BORÓWKI CZARNEJ lub CZERNICY
Flos Cyani KWIAT CHABRA BŁAWATKA
Flos Malvae arboreae KWIAT MALWY CZARNEJ
pelargonidyna- czerwona
cyjanidyna- występuje w kwiatach Centaurea cyanus CHABER BŁAWATEK
delfinidyna
malwidyna- występuje w rodzaju Malva MALWA
peonidyna
petunidyna
Fructus Sambuci:
rośliną macierzystą jest Sambucus nigra
surowiec zawiera cyjanidynę
działanie: napotne, lekko przeczyszczające, stosowany w stanach zapalnych żołądka i jelit, przeciwbólowe
Flos Cyani:
rośliną macierzystą jest Centaurea cyanus
surowiec zawiera cyjanidynę
działanie: przeciwzapalne w chorobach oczu, moczopędne
Fructus Myrtilli:
- rośliną macierzystą jest Vaccinium myrtillus
- surowiec zawiera pelargonidynę, cyjanidynę, delfinidynę, malwidynę
działanie: stosowany w zaburzeniach wzroku spowodowanych retinopatiami i zmianami cukrzycowymi, wpływa na przepuszczalność naczyń włosowatych, przeciwwrzodowe
preparaty: Difrarel, Myrtocyan