REFORMACJA
Reformacja – ruch religijno, polityczno, społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku
Przyczyny reformacji:
-Głęboki upadek moralny duchowieństwa
-Sprzedaż odpustów
-Handel relikwiami
-Łączenie w jednym ręku przez dostojników kościelnych kilku stanowisk, co uniemożliwiało skuteczną pracę duszpasterską, za to przynosiło duże dochody
-Gromadzenie majątków przez duchowieństwo
-Słabe wykształcenie duchownych
Skutki reformacji:
-Rozłam w kościele chrześcijańskim
-Wojny religijne, toczone na terenie m.in. Niemiec i Francji, liczne prześladowania ze strony wielu uczestników walki
-Uniezależnianie się od papieża i hierarchii kościelnej w państwach protestanckich
-Powstanie dwóch nurtów kultury na terenie Europy Zachodniej, Środkowej i Północnej
-Biblia w języku narodowym
-Wzrost znaczenia idei tolerancji (m.in. w Koronie Królestwa Polskiego)
luteranizm – 1517 Marcin Luter, za jedyną podstawę przyjęto Pismo Święte, dwa sakramenty (komunia, chrzest), głośne czytanie Biblii
psalmów, Kościół instytucją tanią, liturgia w języku narodowym, komunia pod dwiema postaciami (chleb i wino). Zanegował nieomylność papieża, sakrament spowie dzi Inkwizycji Zniósł również celibat.P. Skandynawskie Prusy książęce rzesza niemiecka cz w polsce
anglikanizm – 1534, Henryk VIII, na skutek buntu przeciw papieżowi, który odmówił udzielenia unieważnienia małżeństwa z Katarzyną Aragońską. Dokonał aktu supremacji-ustanawiając władcę głową nowego Kościoła. Henryk VIII rozwiązał zakony, znacjonalizował dobra kościelne, zniósł przymusowy celibat duchownych. Wprowadził liturgię w języku angielskim oraz komunię pod dwiema postaciami. ang
kalwinizm – 1536, Jan Kalwin, u jego podstaw leżało przekonanie, że Bóg jednych obdarza łaską konieczną do zbawienia, drugich nie (teoria predestynacji). Proste, cnotliwe życie, powodzenie w życiu doczesnym, powaga, rezygnacja z przyjemności oddalających od Boga miały świadczyć o tym, iż Bóg predestynował dane osoby do zbawienia. Człowiek sam nie mógł osiągnąć zbawienia, mógł tylko sprawiać wrażenie, że taka jest boska wola. Gmina kalwińska miała charakter demokratyczny (seniorzy, pastorzy).szkocja fr Szwajcaria Niderlandy cz w pol ang i lt
husytyzm - ruch religijny i polityczny uczniów i zwolenników czeskiego reformatora religijnego Jana Husa, istniejący na przełomie XIV i XV wieku. Podstawowe założenia tej doktryny to: odrzucenie politycznej władzy oraz autorytetu papieży, krytyka dogmatów o sakramentach i łasce, odrzucenie niektórych obrzędów i ceremonii.
anabaptyzm fr cz rzesza Niderlandy Szwajcaria
KONTR REFORMACJA
1545-1563 - obrady soboru trydenckiego, Kościół katolicki podejmuje reformy w swoim łonie, decyduje się również na walkę z reformatorami, rozpoczyna się okres kontrreformacji
1555 - podpisanie pokoju w Augsburgu, koniec walk religijnych w Rzeszy Niemieckiej, zaczyna obowiązywać zasada: "czy kraj, tego religia"
1572 - we Francji noc św. Bartłomieja, wymordowanie hugenotów zgromadzonych w Paryżu
1598 - wydanie edyktu nantejskiego, który zakończył wojny wyznaniowe we Francji, edykt ten nadawał hugenotom wolność wyznania oraz swobodę uprawiania kultu, jednak
z wyłączeniem Paryża.
Dualizm gospodarczy Europy
Dualizm w rozwoju gospodarczym Europy wynikał ze zróżnicowania ekonomicznego.Na wschód od rzeki Łaby rozwijała się gospodarka towarowo-pieniężna natomiast na wschód od tej rzeki rozwijała się gospodarka folwarczo-pańszyźniana.Główną przyczyną tego zróżnicowania były odkrycia geograficzne i związane z tym napływy szlachetnych kruszców do Europy.Szybko rozwijał się handel,powstawały kampanie kupieckie,rozwijały się banki i system kredytowy
Humanizm – prąd filozoficzny, etyczny i kulturowy, uznający człowieka za najwyższą wartość i podkreślający jego godność.
Opricznina (ros. Опричнина) – określenie okresu w historii Rosji (1565-1572) i jednocześnie polityki zastosowanej w tym czasie przez cara Iwana IV Groźnego. Głównym celem opriczniny było zdławienie wszelkiej opozycji wewnętrznej i umocnienie władzy carskiej. Polegała ona na wydzieleniu znacznej części państwa moskiewskiego spod władzy bojarów i poddaniu jej bezpośredniej władzy cara i terrorowi jego gwardzistów zwanych opricznikami.
Manufaktura– zakład produkcyjny, w którym produkcja masowa złożonego produktu końcowego odbywa się ręcznie i oparta jest na podziale pracy: poszczególne etapy produkcji wykonywane są przez pracowników wyspecjalizowanych w ich wykonywaniu.
Połownictwo jest to forma dzierżawy ziemi i całych gospodarstw, w której właściciel środków produkcji otrzymuje część zbiorów (od 1/3 do 3/4) od dzierżawcy (połownika); połownictwo było charakterystyczne dla ustroju feudalnego.
Rewolucja niderlandzka, wystąpienia mieszkańców Niderlandów przeciwko panowaniu hiszpańskiemu w 2. poł. XVI w., uznane w historiografii za pierwszą w Europie rewolucję burżuazyjną. Na czele opozycji antyhiszpańskiej stał Wilhelm I Orański.
Pierwsze powstanie wybuchło w 1566, drugie w 1572. Ruch powstańczy znalazł oparcie w Kościele kalwińskim. Kierowane przez radykalne mieszczaństwo prowincje północne zawarły w 1579 unię w Utrechcie, głoszącą wolność religijną i walkę z feudalizmem hiszpańskim.
W 1581 Stany Generalne prowincji północnych uchwaliły detronizację Filipa II i oderwanie od Hiszpanii. W 1585 wojska hiszpańskie zdobyły m.in.: Antwerpię, Brukselę i Gandawę, Niderlandy podzieliły się na niepodległą, głównie protestancką Północ i wierne katolicyzmowi i Habsburgom Południe, tzw. hiszpańskie Niderlandy (późniejsza Belgia).
Renesans to okres, w którym odżyły idee starożytności, powrócono do antycznej kultury i sztuki, przejęto klasyczne ideały, czym okres ten różnił się od epoki średniowiecza. Najważniejszy prąd odrodzenia to humanizm oraz ściśle z nim związany antropocentryzm
System nakładczy Forma ta dotyczyła zazwyczaj biednych rzemieślników
Akt Supremacji to uchwalony w roku 1534 przez Parlament Angielski akt, który przyznawał Henrykowi VIII, kr Anglii, tytuł głowy kościoła anglikańskiego.
Walka o hegemonie Toczyła się między trzema siłami: Francja, Hiszpania i rodziną Habsburgów
Konkwistadorzy byli werbowani z ubogiej szlachty.Pod pretekstem nawracania niewiernych(indian) podbijali. i grabili państwa majów , inków.
Iwan IV Groźny (1530-1584) WEWNĘTRZNA polityce wewnętrznej występował przeciwko bojarom i starej rosyjskiej szlachcie. Pozbawiał ich stopniowo władzy i wpływów. Zapoczątkował centralne rządy w państwie rosyjskim. Uzależnił od władzy centralnej zarządców poszczególnych ziem, utrudniając im popełnianie wszelkich nadużyć. Ograniczył przywileje kleru, wprowadził zmiany w wojskowości, tworząc stałą armię przyczynił się do powstania jednolitego dla całej Rosji kodeksu praw (1550).
ZEWNĘTRZNASwoją politykę realizował za pomocą terroru i okrucieństwa. Utworzył gwardię przyboczną (opriczina), wspomagającą go w walce z bojarami, pragnącymi odzyskać utracone wpływy. Przyłączył do Rosji chanat kazański (1552), astrachański (1556) i syberyjski (1581). W 1582 zawarł dziesięcioletni rozejm z królem polskim S. Batorym w Jamie Zapolskim koło Pskowa, który zakończył wojnę z państwem polsko-litewskim i Szwecją (1583) o Inflanty (Północna wojna siedmioletnia). W 1560 zbudował w Moskwie cerkiew Wasyla Błogosławionego dla upamiętnienia zwycięstwa nad Tatarami.
Francisco Pizarro (ur. 16 marca 1478– hiszpański konkwistador, który podbił imperium Inków, a także założył miasto Lima, współczesną stolicę Peru. Historycy twierdzą, że prawdopodobnie do końca życia był analfabetą.
Wojny włoskie - seria konfliktów zbrojnych toczonych w latach 1494-1559, z udziałem Francji, Hiszpanii, niemieckiego rodu Habsburgów, Państwa Kościelnego, Wenecji i licznych drobnych państewek włoskichBezpośrednią przyczyną ich wybuchu były francuskie roszczenia do sukcesji w Królestwie Neapolu i Księstwie Mediolanu.
fleuta popularny w XVII w. okręt handlowy o trzech masztach, wąskim i niskim kadłubie oraz mocno podniesioną półokrągłą rufą; po uzbrojeniu wykorzystywano go również do celów wojennych.
Hegemonia - dominacja jednego państwa nad drugim, uzyskana przy pomocy groźby lub użycia siły
Habsburgowie – dynastia niemiecka (von Habsburg). Założycielem dynastii był Guntram Bogaty (X wiek). Nazwa rodziny wywodzi się od pierwszej posiadłości rodu, zamku Habsburg
Wielka Armada– flota hiszpańska biorąca udział w wyprawie na Anglię, zniszczona w 1588 roku.
Burbonowie– dynastia królów francuskich, hiszpańskich, Neapolu z Sycylią, panujących też w Parmiei Luksemburgu
Franciszek I Walezjusz Pochodził z młodszej linii Walezjuszów, został królem po śmierci Ludwika XII