Oferty banku centralnego są ograniczone. Bank centralny stara się bowiem przy pomocy otwartego rynku zasilić rynek taką ilością pieniądza aby pozostała możliwie najmniejsza nadwyżka popytu albo też bank centralny stara się odciągnąć z rynku tyle pieniądza aby nadwyżka podaży była minimalną. Kiedy bank centralny uzna że doprowadził lub odprowadził z rynku odpowiednią ilość pieniądza zamyka swoje oferty.

Operacje otwartego rynku od strony technicznej:

Transakcje zwrotnego zakupu papierów wartościowych

Te transakcje występują wówczas gdy ma miejsce ograniczenie płynności na bankowym rynku pieniężnym. W takiej sytuacji bank centralny zaoferuje bankom komercyjnym transakcje zwrotnego zakupu papierów wartościowych. Oferta banku centralnego opiera się na przetargu. Możemy wyodrębnić dwa rodzaje przetargu: kwotowy i odsetkowy.

Przetarg kwotowy w praktyce rzadko występuje, polega na tym że bank centralny oferuje swój pieniądz bankom komercyjnym po określonej cenie na określony czas. Początkowe rozmiary oferty nie są wyznaczone i wobec tego banki komercyjne przedstawiają swoje propozycje ile chciałby pozyskać tego pieniądza po wyznaczonej cenie. Zwykle propozycje przekraczają oferty banku centralnego, dlatego bank centralny koryguje, rozpatruje i przydziela środki. Stosowany jest tylko z celu zwiększenia ilości pieniądza w obiegu.

W praktyce dominuje przetarg odsetkowy, który realizowany jest dwoma metodami:

1. metoda holenderska- bank centralny nie ustala na początku stóp procentowych. Ustala tylko minimalną stopę procentową, czyli taką poniżej której banki komercyjne nie powinny schodzić w swoich ofertach. Banki komercyjne przedstawiają swoje oferty, a podział środków rozpoczyna się od oferty zawierającej najwyższą stopę procentową (cenę) i trwa aż zostanie rozdzielona cała pula środków. Charakterystyczne jest to że ostatnia stawka uwzględniona przy rozdziale środków staje się w efekcie tą stawką która musi być zapłacona przez tych którzy ją zaproponowali, jak i przez te banki które zaproponowały wyższą stopę procentową.

Zalety i wady:

Stosując tę metodę wszystkie banki płaca tę samą cenę za pieniądz banku centralnego.

Jeśli bank, który bardzo potrzebuje pieniądza banku centralnego to przedstawi ofertę z wysoką stopą procentową, mając nadzieję że faktyczna stopa procentowa będzie niższa. Ale może się zdarzy ć że oferta zakończy się właśnie na tym banku a w taki przypadku może się zdarzyć że nie stać go będzie na płacenie tak wysokiej stopy procentowej i straci płynność finansową.

1. Metoda amerykańska- banki muszą płacić taką cenę jaką same zaoferują za pieniądz banku centralnego, czyli każdy bank może płacić inna cenę. Przydział środków następuje tak samo jak przy metodzie holenderskiej . oferty najwyższe realizowane sa w całości natomiast oferty zawierające niższą cenę mogą być dzielone. Dodatkowym utrudnieniem jest to że bank centralny nie podaje minimalnej stopy procentowej, czyli banki komercyjne nie mają punktu odniesienia.

Operacje swapowe w dewizach. (swap = wymiana)

Transakcje swapowe w dewizach są bardziej elastyczne. Polegają na tym że bank centralny skupuje od banków komercyjnych walutę i dewizy, jednocześnie zobowiązuje swoich partnerów do odkupienia swoich środków po upływie wyznaczonego czasu i po z góry określonym kursie. Te operacje nie są związane ze stopą procentową.

Ceny pieniądza banku centralnego wynikają z różnicy kursowej walut i dewiz. Uznaje się je za elastyczne ponieważ termin tych operacji jest krótszy, niewielki jest wysiłek organizacyjny banku centralnego ponieważ bank centralny zgłasza swoją gotowość zakupu walut i dewiz. Te banki na siebie przyjmują akcje rozdziału pieniądza banku centralnego. Efekt takich operacji jest bardzo szybko widoczny, znikają wszelkie ograniczenia płynności banków komercyjnych.

Rozmiary środków przekazywanych w transakcjach swapowych są niewielkie w porównaniu z innymi operacjami otwartego rynku, a to dlatego że celem tych transakcji nie jest zmiana ogólnego popytu ale zahamowanie elementarnych tendencji w kształtowaniu się poziomu oprocentowania.

Operacje otwartego rynku dzielimy na warunkowe i bezwarunkowe.

Wśród warunkowych wyróżniamy:

1. operacje repo- to transakcje warunkowego zakupu z odsprzedażą przez bank centralny papierów wartościowych. Są to krótkoterminowe pożyczki udzielane przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Umożliwiają one zwiększenia płynności systemu bankowego przez zasilenie go środkami pieniężnymi.

2. Operacje reverse repo- to transakcje warunkowej sprzedaży z odkupem przez bank centralny papierów wartościowych. Polegają one na lokowaniu w banku centralnym środków na krótkie terminy. Bank centralny ogranicza w ten sposób płynność banków komercyjnych ściągając od nich wolne środki pieniężne.

Wśród bezwarunkowych operacji otwartego rynku wyróżniamy: outright- to operacje bezwarunkowego zakupu albo sprzedaży papierów wartościowych. Te papiery wartościowe są sprzedawane albo kupowane z portfela albo do portfela banku centralnego.

Podstawowa różnica między warunkowymi i bezwarunkowymi polega na tym ze papiery wartościowe zakupionych czy sprzedanych w ramach tych operacji outright bank centralny nie ma obowiązku odkupić czy sprzedać. Takie operacje otwartego rynku bank centralny realizuje na bieżąco posługując się papierami skarbowymi ( bony i operacje skarbowe).

Wszystkie te operacje są dokonywane na rynku pieniężnym. Operacje te mają charakter krótkoterminowy.

Mówiąc o rynku finansowym mamy na myśli rynek pieniężny i rynek kapitałowy. Na rynku kapitałowym transakcje mają charakter długoterminowy.

Rynek pieniężny powstał aby uzależnić możliwości kreacyjne banku komercyjnych od posiadanych przez nich zasobów pieniężnych banku centralnego. Przedmiotem transakcji na tym rynku jest pieniądz banku centralnego. Transakcje polegają na zaciąganiu pożyczek w pieniądzu banku centralnego, zakupie i sprzedaży papierów wartościowych za pieniądz banku centralnego oraz zakupie walut i dewiz za pieniądz banku centralnego.

Transakcje na rynku pieniężnym dzielimy na :

1. pierwotne- to takie w których uczestniczy bank centralny a ich efektem jest zmiana rozmiarów pieniądza banku centralnego na rynku pieniężnym.

2. Wtórne- to takie operacje w których bank centralny nie uczestniczy, to operacje między bankami komercyjnymi a efektem takich operacji jest przesunięcie zasobów pieniężnych z jednego banku do drugiego.

Operacje pierwotne dokonywane są w celu doprowadzenia do równowagi na rynku pieniężnym. Operacje wtórne są realizowane by poszczególne banki które mają za mało pieniądza banku centralnego, mogły w innym banku pożyczać pieniądz banku centralnego.

Cena występująca na rynku pieniężnym jest ustalona przez stopy procentowe. Stopy procentowe na rynku pieniężnym kształtuje się w zasadzie swobodnie pod wpływem relacji popytu i podaży. Stopa procentowa jest ograniczona, kształtuje się w ramach wyznaczonego przedziału. Od dołu to stopa kredytu redyskontowego a od góry stopa kredytu lombardowego. Te dwie stopy nazywamy odsetkami bazowymi, wysokość tych stóp jest wyznaczana samodzielnie przez bank centralny z uwzględnieniem celów polityki gospodarczej i pieniężnej. Te odsetki mają dla gospodarki charakter sygnalny i stanowią podstawę dla oceny kosztów kredytu.

Może się zdarzyć że stopa procentowa przebije przedział w którym jest ustalana. Zdarza się to w sytuacjach gwałtownego napływu pieniądza spekulacyjnego.

Instrumenty rynku pieniężnego można podzielić na:

1. procentowe – korzyścią stanowiącego taki instrument są odsetki wypłacane albo periodycznie albo jednorazowo ( po kapitalizacji) wraz z zwrotem włożonego kapitału.

2. dyskontowe- charakteryzują się tym iż wynagrodzeniem ich posiadacza jest nadwyżka wartości nominalnej wypłacana przez emitenta ponad pierwotną cenę zakupu. Ta nadwyżka zwana jest dyskontem.

Instrumenty na rynku pieniężnym i ich emitenci:

1. skarb Państwa- bony skarbowe

2. banki – bony pieniężne, banki komercyjne dostarczają też certyfikaty depozytowe

3. przedsiębiorstwa – bony pieniężne (komercyjne), komercyjne weksle inwestycyjne- terminowe (KWIT), weksle handlowe.

Bony skarbowe- stanowią one instrument który umożliwia zaciąganie przez skarb Państwa krótkoterminowych pożyczek na sfinansowanie deficytu budżetowego. Bony skarbowe używane są w wielu krajach. Emisja bonów jest systematycznie powtarzana w terminach krótszych od terminów wykupu. W ten sposób krótkoterminowe bony skarbowe mogą stanowić trwałe pokrycie nawet znacznej części długu publicznego. Bony skarbowe w Polsce wydawane są od 1992r. W 1995r nastąpiła dematerializacja. W 2002 r rozpoczęła się sprzedaż bonów na platformie elektronicznej.

Na pierwotny rynek bony skarbowe są emitowane jako papiery wartościowe na okaziciela. Wartość nominalna bonu jest równa 10 000zł a okres wykup wynosi o 1 do 52 tygodni. Ponadto minister Finansów może wypuścić emisję baonów o terminie wykupu od 1 do 90 dni. Bony skarbowe są przechowywane jako zapisy magnetyczne w rejestrze papierów wartościowych prowadzonym przez NBP.

Dostęp do rynku pierwotnego mają tylko dilerzy skarbowych papierów wartościowych. Wszyscy pozostali muszą skorzystać z pośrednictwa tych dilerów. Sprzedaż bonów odbywa się z dyskontem, czyli cena zakupu jest niższa od ich wartości nominalnej., natomiast w terminie wykupu inwestor otrzymuje wartość nominalną bonu. Bony oferowane są na przetargach. Wstępna informacja o przetargach jest zamieszczana na stronach internetowych ministerstwa finansów albo w serwisach informacyjnych.

Na rynku wtórnym mogą uczestniczyć różne podmioty. Dostępne są tam bony o różnych terminach zapodalności a ceny bonów skarbowych kształtują się pod wpływem aktualnej sytuacji popytu i podaży na te walory.

Bony pieniężne emitowane przez bank centralny dostępne są tylko dla banków komercyjnych natomiast bony pieniężne emitowane przez banki komercyjne dzielimy na dwa rodzaje:

1. dostępne tylko dla wybranej grupy inwestorów zwykle dl współwłaścicieli oraz głównych klientów celem emisji tych bonów jest uzupełnienie kapitału tych banków

2. ogólnie dostępne bony pieniężne stanowiące formę krótkookresowych lokat oszczędnościowych.

Bony emitowane przez przedsiębiorstwa stanowią krótkoterminowe papiery dłużne przy pomocy których firma ciesząca się dużą popularnością oraz opinią solidnego płatnika zaciąga pożyczkę krótkoterminową bezpośrednio na rynku pieniężnym. Mogą to być spółki akcyjne, instrumenty rynku pieniężnego- instrumenty o charakterze dyskontowym.