W języku niemieckim występuje: rodzajnik nieokreślony, rodzajnik określony i rodzajnik zerowy. Rodzajnik mówi nam, jakiego rodzaju (męskiego, żeńskiego, czy nijakiego) jest rzeczownik. Dlatego też dla każdego rodzaju będziemy mieli różne formy rodzajnika. 

	m (rodzaj męski)	f (rodzaj żeński)	n (rodzaj nijaki)	PL (liczba mnoga)
rodzajnik określony	der	die	das	die
rodzajnik nieokreślony	ein	eine	ein	-
rodzajnik zerowy	-	-	-	-

Rodzajnik jest w zdaniu elementem, którego przeważnie nie tłumaczymy na język polski. Oczywiście można to zrobić tłumaczącder/die/das jako ten/ta/to a ein/eine/ein jako jakiś/jakaś/jakieś lecz nie jest to konieczne, lub mogłoby czasami po prostu nie pasować do płynności wypowiedzi. W języku polskim w zależności od potrzeby rodzajnik możemy przetłumaczyć lub nie, natomiast w języku niemieckim rodzajnik zawsze występuje przed rzeczownikiem.

W rodzajniku nieokreślonym dla rodzaju męskiego i dla rodzaju nijakiego forma rodzajnika jest taka sama (ein). Jednak rodzajnik określony ma inne formy dla każdego rodzaju gramatycznego: dla rodzaju męskiego der, dla rodzaju żeńskiego die, dla rodzaju nijakiego das, a dla liczby mnogiej die. 

	liczba pojedyńcza	liczba mnoga
rodzaj męski	der	die
rodzaj żeński	die
rodzaj nijaki	das

Jeśli znany jest rodzaj rzeczownika użycie rodzajnika określonego nie jest skomplikowane i wygląda następująco:

Der Tisch ist neu.	Ten stół jest nowy.	rodzaj męski
Die Frau ist hübsch.	Ta kobieta jest ładna.	rodzaj żeński
Das Kind ist klein.	To dziecko jest małe.	rodzaj nijaki
Die Blumen sind wunderschön.	Te kwiaty są przepiękne.	liczba mnoga

Rodzajnika określonego używamy gdy mówimy o czymś, co jest znane rozmówcy, czyli: 

Przed rzeczownikami, o których była mowa w poprzednim zdaniu:

Das ist ein Bild. Das Bild ist bunt.	To jest obrazek. Ten obrazek jest kolorowy.
Das ist eine Frau. Die Frau ist hübsch.	To jest kobieta. Ta kobieta jest ładna.
Ist das ein Hund? Ja, aber der Hund ist sehr klein.	Czy to jest pies? Tak, ale ten pies jest bardzo mały.

W pierwszym zdaniu jest rodzajnik nieokreślony, ponieważ mówimy o obrazku/kobiecie/dziecku po raz pierwszy. W drugim zdaniu wiemy już, że rozmówca ma na myśli ten konkretny obrazek/kobietę/dziecko, o którym już we wcześniejszym zdaniu była mowa. Dlatego używamy rodzajnika określonego das (obrazek jest w języku niemieckim rodzaju nijakiego), die (dla kobiety) ider (dla psa).


Przed rzeczownikami uznanymi za jedyne w świecie (powietrze, księżyc, słońce, ziemia):

Die Luft ist frisch.	Powietrze jest świeże.
Die Erde ist rund.	Ziemia jest okrągła.
Der Mond scheint hell.	Księżyc świeci jasno.
Die Sonne ist ein Stern.	Słońce jest gwiazdą.

Przed nazwami gór, rzek i mórz:

Die Weichsel ist 1.047 km lang.	Wisła ma 1.047 km długości.
Die Ostsee ist sehr tief.	Bałtyk jest bardzo głęboki.
Die Alpen sind teilweise vom Schnee bedeckt.	Alpy są częściowo pokryte lodem.
Die Karpaten liegen in Polen.	Karpaty leżą w Polsce.

Przed nazwami niektórych krajów:

Wir fahren in die Bundesrepublik Deutschland.	Jedziemy do Republiki Niemiec.
Die Vereinigten Staaten von Amerika sind sehr groß.	Stany Zjednoczone są bardzo duże.
Die Niederlande haben 16.336.000 Einwohner.	Holandia ma 16.336.000 mieszkańców.

Z rodzajnikiem określonym występują następujące nazwy krajów:

w liczbie pojedynczej:
die Slowakei
die Türkei
die Schweiz
der Libanon
die Bundesrepublik Deutschland
die Mongolei
die Ukraine
der Irak
der Iran
der Sudan
w liczbie mnogiej:
die Vereinigten Staaten von Amerika (die USA)
die Niederlande

Rodzajnik nieokreślony dla rodzaju męskiego i nijakiego brzmi ein, co w języku polskim znaczy mniej więcej tyle co jakiś/jakieś, a dla rodzaju żeńskiego eine, czyli po polsku jakaś. W liczbie mnogiej rodzajnik nieokreślony nie występuje.

	liczba pojedyńcza	liczba mnoga
rodzaj męski	ein
rodzaj żeński	eine	-
rodzaj nijaki	ein

Dla przykładu porównajmy:

Das ist ein Tisch.	To jest stół.	rodzaj męski
Das ist eine Frau.	To jest kobieta.	rodzaj żeński
Das ist ein Kind.	To jest dziecko.	rodzaj nijaki
Das sind Blumen.	To są kwiaty.	liczba mnoga

W języku niemieckim rzeczowniki niestety nie mają takich samych rodzajów jak w języku polskim. Dlatego bardzo ważne jest, aby zwracać uwagę na to jakiego rodzaju (męskiego, żeńskiego, czy nijakiego) jest rzeczownik. Dla przykładu kilka zdań:

Das ist ein Stuhl.	To jest krzesło. (W języku niemieckim krzesło jest rodzaju męskiego, a w języku polskim krzesło ma rodzaj nijaki.)
Das ist eine Uhr.	To jest zegar. (Tu także jest rozbieżność w rodzajach gramatycznych:  po polsku ten zegar a po niemiecku ta zegar.)
Das ist ein Mädchen.	To jest dziewczyna. (Czy dziewczyna może być rodzaju nijakiego?  Jak widać w języku niemieckim ma to miejsce.)
Das ist ein Schrank.	To jest szafa. (Szafa w języku niemieckim ma rodzaj męski  a nie żeński, tak jak w języku polskim.)

Kiedy używamy rodzajnika nieokreślonego? Oto kilka reguł:

gdy w danej chwili mówimy o czymś po raz pierwszy:

Das ist ein Bild. Das Bild ist bunt	To jest (jakiś) obrazek. Ten obrazek jest kolorowy.  (W drugim zdaniu o obrazku mówimy po raz drugi i dlatego jest das, czyli rodzajnik określony.)
Ich sehe eine Frau. Die Frau ist hübsch.	Widzę (jakąś) kobietę. Ta kobieta jest ładna. (Taka sama sytuacja jak w pierwszym przykładzie.  Gdy mówimy o czym po raz pierwszy używamy rodzajnika  nieokreślonego. Gdy mówimy o czymś po raz kolejny  używamy rodzajnika określonego.)
Er hat ein Auto. Das Auto ist alt.	On ma (jakiś) samochód. Ten samochód jest stary. (Rodzajnik nieokreślony używany jest, gdy mówimy o  czymś, co naszemu rozmówcy nie jest znane i o czym  mówimy w danej chwili po raz pierwszy.)

po wyrażeniu es gibt (jest/są/znajduje się):

In meinem Zimmer gibt es ein Fenster.	W moim pokoju znajduje się okno.
Wo gibt es hier eine Toilette?	Gdzie tutaj jest toaleta?
Gibt es in deiner Stadt ein Kino oder ein Museum?	Czy w twoim mieście jest jakieś kino lub muzeum?

Istnieją sytuacje, w których nie ma rodzajnika. Mówimy wówczas, że jest to rodzajnik zerowy. Oto sytuacje, w których rodzajnik nie występuje:

Przed Herr (pan) i Frau (pani):

Herr Schmidt ruft Frau Bohle an.	Pan Schmidt dzwoni do pani Bohle.
Frau Inge Kolbe ist krank.	Pani Inge Kolbe jest chora.
Herr Nowak geht abends spazieren.	Pan Nowak spaceruje wieczorami.

Przed większością nazw miast i państw.

Peter kommt aus Deutschland.	Peter jest z Niemiec.
Joanna wohnt in Warschau.	Joanna mieszka w Warszawie.
Wir fliegen morgen nach Italien.	Jutro lecimy do Włoch.
Nowosibirsk ist eine Stadt in Russland.	Nowosybirsk jest miastem w Rosji.

Przed rzeczownikami określającymi materiał, z którego coś jest wykonane.Rzeczy materiałowe, których ilości nie da się policzyć

Der Ring ist aus Gold.	Obrączka jest ze złota.
Die Ohrringe sind aus Silber.	Kolczyki są ze srebra.
Der Stuhl ist aus Holz.	Krzesło jest z drewna.

Gdy mówimy o zawodzie lub narodowości:

Frau Krenz ist Ärztin.	Pani Krenz jest lekarką.
Mein Onkel ist Lehrer.	Mój wujek jest nauczycielem.
Rudolf ist Deutscher.	Rudolf jest Niemcem.
Magda ist Polin.	Magda jest Polką.

Jeśli określamy ilość, wagę, miarę oraz po liczebnikach głównych:

Hier sind 3 Bänke und 4 Stühle.	Tutaj są 3 ławki i 4 krzesła.
Wir brauchen 2 Glas Mehl und 6 Eier.	Potrzebujemy 2 szklanek mąki i 6 jaj.
Dorothe hat 7 Paar Schuhe.	Dorothe ma 7 par butów.

Po wyrazach viel (dużo), wenig (mało) i etwas (trochę):

Tom und Fritz essen viel Süßigkeiten.	Tom i Fritz jedzą dużo słodyczy.
Ich habe heute wenig Zeit.	Mam dzisiaj mało czasu.
Erika will viel Geld haben.	Erika chce mieć dużo pieniędzy.
Ich brauche etwas Ruhe.	Potrzebuję trochę spokoju.

Odmiana rzeczownika

W języku niemieckim występują tylko cztery przypadki: mianownik (der Nominativ), dopełniacz (der Genitiv), celownik (der Dativ) oraz biernik (der Akkusativ). 
Odmianie ulega przeważnie tylko rodzajnik, zaś sam rzeczownik pozostaje bez zmian. Rodzajnik określony, nieokreślony jak i przeczenie kein odmieniane są w ten sam sposób i w poszczególnych przypadkach i rodzajach otrzymują taką samą końcówkę. 

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	liczba mnoga
Nominativ kto? co? wer? was?	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die - keine
Genitiv kogo? czego? wessen?	des + s eines + s keines + s	der einer keiner	des + s eines + s keines + s	der - keiner
Dativ komu? czemu? wem?	dem einem keinem	der einer keiner	dem einem keinem	den + n - + n keinen + n
Akkusativ kogo? co? wen?was?	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die - keine

To, w jakim przypadku jest rzeczownik uzależnione jest od tego, jakiego dopełnienia wymaga czasownik lub przyimek stojący przed rzeczownikiem. W dużej części czasowniki niemieckie wymagają takiego samego dopełnienia jak w języku polskim, ale istnieją wyjątki. Więcej na ten temat można dowiedzieć się w odpowiednich działach.

W języku niemieckim nie ma występujących w języku polskim narzędnika i miejscownika. Przypadki te wyrażane są w języku niemieckim poprzez mianownik lub przy użyciu odpowiednich przyimków.

Er ist mein Bruder.	On jest moim bratem.
Ich werde Lehrerin.	Będę nauczycielką.
Ich fahre mit dem Bus.	Jadę autobusem.
Wir denken an die Eltern.	Myślimy o rodzicach.

Mianownik (der Nominativ) odpowiada na pytanie wer? was? czyli kto? co?. Mianownik jest pierwszym przypadkiem w języku niemieckim i wygląda on następująco:

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	liczba mnoga
N. kto? co? wer? was?	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die - keine
G.
D.
A.

Ważne jest, aby zapamiętać, iż po czasownikach sein (być)i werden (zostać) zawsze występuje mianownik.

Sie ist ein Mädchen.	Ona jest dziewczynką.
Er wird Ingenieur.	On zostanie inżynierem.
Das ist ein Haus.	To jest dom.
Hans ist Lehrer.	Hans jest nauczycielem

W powyższych przykładach w języku polskim występują mianownik i narzędnik, w języku niemieckim będzie to tylko mianownik (der Nominativ).

Pytania w mianowniku tworzymy poprzez przestawienie czasownika na pierwsze miejsce w zdaniu lub przy użyciu zaimków pytających wer? (kto?) i was? (co?)

Steht der Lehrer an der Tafel?	Stoi nauczyciel przy tablicy?
Wer steht an der Tafel?	Kto stoi przy tablicy?
Ist das Kind krank?	Dziecko jest chore?
Wer ist krank?	Kto jest chory?

Dopełniacz odpowiada na pytanie wessen? (kogo? czego? czyj?). Po zaimku pytającym wessen, rzeczownik występuje bez rodzajnika.

Wessen Auto ist das?	Czyj to samochód?
Wessen Bücher liegen auf dem Tisch?	Czyje książki leżą na stole?
Wessen Mutter spricht mit dem Lehrer?	Czyja matka rozmawia z nauczycielem?

W zdaniach twierdzących rzeczowniki rodzaju męskiego (z wyjątkiem tych, które odmieniają sie według deklinacji słabej) oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują końcówkę -(e)s a rodzajnik ulega zmianie na des/eines/keines. Rodzajnik rzeczowników rodzaju żeńskiego zmienia się na der/einer/keiner. 

	m	f	n	Pl
N. wer? was?	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die - keine
G. kogo? czego? czyj? wessen?	des + s eines + s keines + s	der einer keiner	des + s eines + s keines + s	der - keiner
D.	dem einem keinem	der einer keiner	dem einem  keinem	den + n + n keinen +n
A.	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die - keine

Przykłady użycia dopełniacza:

rodzaj męski
Das ist das Auto des Lehrers.
Das Ende des Films ist langeweilig.
Das ist die Gitarre des Musikers.
rodzaj żeński
Der Schulranzen der Schülerin ist schwer.
Das Museum liegt in der Nähe der Universität.
Das sind Schuhe einer Krankenschwester.
rodzaj nijaki
Fragen Sie den Vater des Kindes.
Wie lautet der Name des Tieres?
Das ist der Koffer des Mädchens.
liczba mnoga
Die Antworten der Schüler sind korrekt.
Die Röcke der Frauen sind kurz.
Dort liegen die Karten der Patienten.

Jeśli w dopełniaczu jest imię lub inna nazwa własna, także dodajemy końcówkę -s, ale nie używamy rodzajnika (ponieważ nazwy własne nie posiadają rodzajnika). W wyrazie Herr (pan) dodajemy końcówkę -n ponieważ jest to rzeczownik odmiany słabej. 

Das ist Peters Auto.	To jest samochód Petera.
Das sind Inges Hefte	To są zeszyty Inge.
Das ist Herrn Mayers Haus.	To jest dom pana Mayera.
Herrn Sommers Frau ist sehr krank.	Żona pana Sommera jest bardzo chora.
Warschau ist Polens Hauptstadt.	Warszawa jest stolicą Polski.
Goethes Werke sind sehr berühmt.	Dzieła Goethego są bardzo znane.
Wir sehen gerne Verdis Opern.	Oglądamy chętnie opery Verdi'ego.

Imiona własne zakończone na -s, -ß, -z, -tz, -x otrzymują w dopełniaczu końcówkę -ens lub apostrof (').

Fritz	Fritzens Mutter	lub	Fritz' Mutter
Hans	Hansens Bruder		Hans' Bruder
Moriz	Morizens Werke		Moritz' Werke
Schulz	Herrn Schulzens Tochter		Herrn Schulz' Tocher

Wszystkie powyższe formy można zamienić na wyrażenia z przyimkiem von. Należy pamiętać, że po przyimku von zawsze występuje celownik (der Dativ).

Das ist das Auto von Peter.	To jest samochód Petera.
Das sind die Hefte von Inge.	To są zeszyty Inge.
Das ist das Haus von Herrn Mayer.	To jest dom pana Mayera.
Warschau ist die Hauptstadt von Polen.	Warszawa jest stolicą Polski.
Das ist das Auto von dem Lehrer.	To jest samochód nauczyciela.
Der Schulranzen von der Schülerin ist schwer.	Tornister uczennicy jest ciężki
Fragen Sie den Vater von dem Kind.	Proszę zapytać ojca tego dziecka.
Die Antworten von den Schülern sind korrekt.	Odpowiedzi uczniów są poprawne.
Das sind Werke von Schiller.	To są dzieła Schillera.
Ich kenne die Schwester von Hans.	Znam siostrę Hansa.

Celownik (der Dativ) odpowiada na pytanie wem? (komu? czemu?). W celowniku zmieniają się rodzajniki wszystkich rodzajów. Rodzajniki rodzaju męskiego i nijakiego zmieniają się z der/ein/kein i das/ein/kein na dem/einem/keinem. Rodzajniki rodzaju żeńskiego zmieniają cię z die/eine/keine na der/einer/keiner. Cała liczba mnoga zmienia się z die/-/keine na den/-/keinen a rzeczownik otrzymuje końcówkę -n. 

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	liczba mnoga
N.	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die - keine
G.
D. komu?czemu? wem?	dem einem keinem	der einer keiner	dem einem keinem	den + n - + n keinen +n
A.	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die - keine

Jeśli rzeczownik w liczbie mnogiej zakończony jest na -n lub na -s nie otrzymuje on końcówki -n.

mianownik liczby mnogiej	celownik liczby mnogiej
celownik rzeczowników otrzymujących końćówkę -n
die Kinder	dzieci
die Mütter	matki
die Bäume	drzewa
die Bücher	książki
celownik rzeczowników zakończonych na -n lub -s
die Frauen	kobiety
die Freundinnen	przyjaciółki
die Fragen	pytania
die Menschen	ludzie
die Bären	niedźwiedzie
die Abos	abonamenty
die Hotels	hotele
die Fotos	zdjęcia

Celownik występuje m.in. po takich czasownikach jak:

język niemiecki	język polski
gehören	należeć
helfen	pomagać
gefallen	podobać się
schenken	podarować
zeigen	pokazywać
sagen	mówić
begegnen	spotkać
gehorchen	słuchać kogoś
folgen	iść za kimś

Zastosowanie celownika w zdaniach wygląda następuiąco:

Das Mädchen gefällt einem Jungen.	Dziewczyna podoba się (komu?) chłopakowi.	rodzaj męski
Peter antwortet dem Vater.	Peter odpowiada (komu?) ojcu.
Die Tochter hilft der Mutter.	Córka pomaga (komu?) matce.	rodzaj żeński
Frau Müller dankt der Sekträterin.	Pani Müller dziękuje (komu?) sekretarce.
Die Gäste geben dem Kind Geschenke.	Goście dają (komu?) dziecku prezenty.	rodzaj nijaki
Das dürfen wir keinem Mädchen sagen.	Tego nie wolno nam powiedzieć (komu?) żadnej dziewczynie.
Ich zeige den Touristen die Stadt.	Pokazuję (komu?) turystom miasto.	liczba mnoga
Die Hefte gehören den Kindern.	Zeszyty należą do (kogo?) dzieci.
Der Lehrer liest den Schülern einen Roman vor.	Nauczyciel czyta (komu?) uczniom powieść.

Pytania tworzone są przez inwersję, czyli przesunięcie czasownika na pierwsze miejsce, bądź przy użyciu zaimka pytającegowem? (komu? czemu?).

Antwortet der Schüler dem Lehrer?	Odpowiada uczeń nauczycielowi?
Wem Antwortet der Schüler?	Komu odpowiada uczeń?
Gehört der Hund dem Kind?	Należy ten pies do tego dziecka?
Wem gehört der Hund?	Do kogo należy ten pies?

Biernik (der Akkusativ) odpowiada na pytanie was? wen? (kogo?co?).Biernik jest bardzo podobny do mianownika (der Nominativ) a zmianie ulega tylko rodzajnik w rodzaju męskim, który zmienia się z der/ein/kein na den/einen/keinen. Rodzajniki rodzaju nijakiego, żeńskiego oraz liczby mnogiej pozostają bez zmian. Bez zmian pozostaje także sam rzeczownik.

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	liczba mnoga
N. wer? was?	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die - keine
G.
D.
A. kogo?co? wen?was?	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die - keine

Biernika w języku niemieckim używamy najczęściej po tych samych czasownikach, co w języku polskim, np:

język niemiecki	język polski
sehen	widzieć
fragen	pytać
lieben	kochać
suchen	szukać
haben	mieć

Oto przykłady zdań z biernikiem:

Ich sehe einen Mann.	Widzę (kogo?) mężczyznę.
Sie hat keine Tasche.	Ona nie ma (czego?) torebki.
Die Mutter fragt das Kind.	Matka pyta (kogo?) dziecko.
Wir brauchen keine Eier.	Nie potrzebujemy (czego?) jajek.
Kinder lieben den Weihnachtsmann.	Dzieci kochają (kogo) Świętego Mikołaja.

Pytania tworzymy za pomocą zaimków pytającyh wen? (kogo?) oraz was? (co?). Wen? używamy w odniesieniu do osób aWas? w odniesieniu do rzeczy i zwierząt.

Wen fragt der Lehrer?.  - Der Lehrer fragt einen Schüler.	Kogo pyta nauczyciel?. - Nauczyciel pyta ucznia.
Wen liebt Monika? - Monika liebt einen Jungen.	Kogo kocha Monika? - Monika kocha jakiegoś chłopca.
Was putzt die Mutter? - Die Mutter putzt den Fußboden.	Co czyści matka? - Matka czyści podłogę.
Was kauft das Mädchen? - Das Mädchen kauft Bücher.	Co kupuje dziewczynka? - Dziewczynka kupuje książki.

Oczywiście pytania można tworzyć także poprzez inwersję, czyli przesunięcie czasownika na pierwsze miejsce:

Suchst du eine Arbeit?	Szukasz pracy?
Hast du heute Zeit?	Masz dzisiaj czas?
Isst du kein Fleisch?	Nie jesz mięsa?
Besuchst du deinen Opa gerne?	Czy chętnie odwiedzasz twojego dziadka?

Odmiana rzeczownika

Do odmiany słabej w języku niemieckim należą w większości rzeczowniki rodzaju żeńskiego oraz niewielka liczba rzeczowników rodzaju męskiego. Charakterystyczną ich cechą jest posiadanie końcówki -n lub -en w liczbie mnogiej, a dla rzeczowników rodzaju męskiego także w liczbie pojedynczej. Rzeczowniki odmiany słabej nie posiadają przegłosu (Umlaut) w liczbie mnogiej.

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	die Frau - kobieta
Nominativ mianownik	die Frau	die Frauen
Genitiv dopełniacz	der Frau	der Frauen
Dativ celownik	der Frau	den Frauen
Akkusativ biernik	die Frau	die Frauen
przypadek	liczba pojedyncza	liczba mniga
	die Blume - kwiat
Nominativ mianownik	die Blume	die Blumen
Genitiv dopełniacz	der Blume	der Blumen
Dativ celownik	der Blume	den Blumen
Akkusativ biernik	die Blume	die Blumen

Tak jak powyższe przykłady odmieniają się prawie wszystkie rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Wyjątek stanowią nieliczne rzeczowniki (jest ich około 30), ulegających odmianie mocnej. Do najpopularniejszych należą:

die Hand	ręka
die Macht	władza
die Kraft	siła
die Stadt	miasto
die Wand	ściana
die Nacht	noc
die Mutter	matka
die Tochter	córka

Więcej na temat rzeczownków rodzaju żeńskiego odmiany mocnej można dowiedzieć się w odpowiednim dziale.

Rzeczowniki rodzaju męskiego ulegające odmianie słabej końcówkę -n lub -en otrzymują zarówno w liczbie pojedynczej (z wyjątkiem mianownika) jak i w liczbie mnogiej. 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	der Junge - chłopiec
Nominativ mianownik	der Junge	die Jungen
Genitiv dopełniacz	des Jungen	der Jungen
Dativ celownik	dem Jungen	den Jungen
Akkusativ biernik	den Jungen	die Jungen
przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	der Student - student
Nominativ mianownik	der Student	die Studenten
Genitiv dopełniacz	des Studenten	der Studenten
Dativ celownik	dem Studenten	den Studenten
Akkusativ biernik	den Studenten	die Studenten

przykłady użycia w zdaniach:

Der Professor redet mit einem Studenten.	Profesor rozmawia ze studentem.
Das Fahrrad des Jungen ist rot.	Rower tego chłopca jest czerwony.

Według tego typu odmiany odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego:

kończące się na -e:

der Hase	zając
der Beamte	urzędnik
der Kunde	klient
der Kollege	kolega
der Knabe	chłopiec
der Junge	chłopiec
der Zeuge	świadek
der Löwe	lew
der Affe	małpa

kończące się na -e i oznaczające narodowość:

der Brite	Brytyjczyk
der Bulgare	Bułgar
der Franzose	Francuz
der Chinese	Chińczyk
der Däne	Duńczyk
der Deutsche	Niemiec
der Pole	Polak

pochodzenia obcego z końcówkami -ent, -ant, -at, -ist:

z końcówką -ent
der Assistent
der Student
der Präsident
der Patient
z końcówką -ant
der Praktikant
der Lieferant
der Elefant
der Passant
der Laborant
z końcówką -at
der Soldat
der Kandidat
der Stipendiat
der Diplomat
z końcówką -ist
der Polizist
der Tourist
der Optimist
der Artist

oraz niektóre rzeczowniki jednosylabowe np.:

der Herr	pan
der Held	bohater
der Mensch	człowiek
der Nachbar	sąsiad
der Bauer	chłop
der Bär	niedźwiedź
der Fürst	książę
der Prinz	książę

Na szczególną uwagę zasługuje wyraz der Herr (pan), który w liczbie pojedynczej otrzymuje końcówkę -n a w liczbie mnogiej -en. Oto wzór odmiany:

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
Nominativ mianownik	der Herr	die Herren
Genitiv dopełniacz	des Herrn	der Herren
Dativ celownik	dem Herrn	den Herren
Akkusativ biernik	den Herrn	die Herren

A tak wygląda użycie słowa der Herr (pan) w zdaniach:

liczba pojedyncza
Ich sehe Herrn Nowak.
Kennen Sie diesen Herrn?

 

liczba mnoga
Sehr geehrte Damen und Herren.
Die Herren werden gebeten, zum Abendessen in langen Hosen zu erscheinen.

Odmiana mocna rzeczownika charakteryzuje się końcówką -(e)s w dopełniaczu (der Genitiv) rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej. Liczba mnoga przybiera różne końcówki (-e, -er, -es), których najlepiej uczyć się od razy przy poznawaniu nowych słówek. Niektóre rzeczowniki mają taką samą formę w liczbie mnogiej jak w liczbie pojedynczej. Należy pamiętać iż w celowniku (der Dativ) liczby mnogiej jest dodatkowa końcówka -n. Odmiana mocna rzeczowników wygląda następująco:

Prawie wszystkie rzeczowniki rodzaju nijakiego:

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	das Jahr - rok
Nominativ mianownik	das Jahr	die Jahre
Genitiv dopełniacz	des Jahres	der Jahre
Dativ celownik	dem Jahr	den Jahren
Akkusativ biernik	das Jahr	die Jahre
przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	das Fenster - okno
Nominativ mianownik	das Fenster	die Fenster
Genitiv dopełniacz	des Fensters	der Fenster
Dativ celownik	dem Fenster	den Fenstern
Akkusativ biernik	das Fenster	die Fenster

A oto kilka przykładów :

przypadek	liczba pojedyncza
Nominativ mianownik	Das Fenster ist sauber.
Genitiv dopełniacz	Das Öffnen des Fensters ist verboten.
Dativ celownik	Was machst du mit dem Fenster?
Akkusativ biernik	Kannst du bitte auch das Fenster putzen?

przypadek	liczba mnoga
Nominativ mianownik	Die Fenster von Schiffen sind rund.
Genitiv dopełniacz	Die Breite der Fenster ist in allen Geschossen gleich.
Dativ celownik	Ich habe neue Jalousien an den Fenstern.
Akkusativ biernik	Siehst du die Fenster in dem Haus? Sie sind grün!

Większość rzeczowników rodzaju męskiego:

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	der Mann - mężczyzna
Nominativ mianownik	der Mann	die Männer
Genitiv dopełniacz	des Mannes	der Männer
Dativ celownik	dem Mann	den Männern
Akkusativ biernik	den Mann	die Männer
przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	der Lehrer - nauczyciel
Nominativ mianownik	der Lehrer	die Lehrer
Genitiv dopełniacz	des Lehrers	der Lehrer
Dativ celownik	dem Lehrer	den Lehrern
Akkusativ biernik	den Lehrer	die Lehrer

W zdaniach wygląda to tak:

przypadek	liczba pojedyncza
Nominativ mianownik	Der Mann ist schon alt.
Genitiv dopełniacz	Die Frau des Mannes ist auch alt.
Dativ celownik	Ich begegne dem Mann jeden Tag.
Akkusativ biernik	Kennst du den Mann wirklich nicht?

przypadek	liczba mnoga
Nominativ mianownik	Die Männer lesen gerne Sportzeitungen.
Genitiv dopełniacz	Ca. 48% der Männer in Deutschland haben Übergewicht.
Dativ celownik	Gefällt dieses Auto auch den Männern?
Akkusativ biernik	Siehst du die Männer und ihre Frauen?

Zarówno rzeczowniki rodzaju nijakiego jak i rodzaju męskiego zakończone w liczbie mnogiej na -(e)n oraz -s nie otrzymują w celowniku (der Dativ) liczby mnogiej końcówki -n.

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	das Auto - samochód
Nominativ mianownik	das Auto	die Autos
Genitiv dopełniacz	des Autos	der Autos
Dativ celownik	dem Auto	den Autos
Akkusativ biernik	das Auto	die Autos
przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	der Chef - szef
Nominativ mianownik	der Chef	die Chefs
Genitiv dopełniacz	des Chefs	der Chefs
Dativ celownik	dem Chef	den Chefs
Akkusativ biernik	den Chef	die Chefs

Użycie w zdaniach:

przypadek	liczba pojedyncza
Nominativ mianownik	Das Auto fährt zu schnell.
Genitiv dopełniacz	Die Farbe des Autos gefällt mir nicht.
Dativ celownik	Fährst du nach Italien mit dem Auto?
Akkusativ biernik	Kaufst du das Auto? Es ist doch so teuer!

przypadek	liczba mnoga
Nominativ mianownik	Warum haben die Autos keine Winterreifen?
Genitiv dopełniacz	Die Inhaber der Autos arbeiten in diesem Gebäude.
Dativ celownik	Frauen haben mehr Probleme mit den Autos, als die Männer.
Akkusativ biernik	Viele Frauen interessieren sich für die Autos.

Nieliczna grupa rzeczowników (około 30) rodzaju żeńskiego ulega odmianie mocnej. Cechą charakterystyczną tych rzeczowników jest tworzenie liczby mnogiej poprzez przybieranie końcówki -e oraz przegłosu (Umlaut). W celowniku (der Dativ) liczby mnogiej dodatkowo jest końcówka -n. Rzeczowniki te odmieniają się w następujący sposób:

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	die Kraft - siła
Nominativ mianownik	die Kraft	die Kräfte
Genitiv dopełniacz	der Kraft	der Kräfte
Dativ celownik	der Kraft	den Kräften
Akkusativ biernik	die Kraft	die Kräfte
przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	die Nacht - noc
Nominativ mianownik	die Nacht	die Nächte
Genitiv dopełniacz	der Nacht	der Nächte
Dativ celownik	der Nacht	den Nächten
Akkusativ biernik	die Nacht	die Nächte

przypadek	liczba pojedyncza
Nominativ mianownik	Die Nacht ist dunkel.
Genitiv dopełniacz	"Wächter der Nacht" ist ein Roman von S. Lukianenko.
Dativ celownik	In der Nacht sind alle Katzen grau.
Akkusativ biernik	Ungeduldig warten wir auf die Nacht der Museen.

przypadek	liczba mnoga
Nominativ mianownik	Wann werden die Nächte wieder länger?
Genitiv dopełniacz	Wie ist die Anzahl der Nächte, die wir dort verbringen?
Dativ celownik	Der Bus fährt in den Nächten von Freitag auf Samstag und von Samstag auf Sonntag.
Akkusativ biernik	Feiert man im Ramadan auchd die Nächte?

Według powyższego wzoru odmieniają się m.in.:

liczba pojedyncza		liczba mnoga
die Stadt	miasto	»
die Macht	władza	»
die Bank	ławka	»
die Nacht	noc	»
die Kraft	siła	»
die Wurst	kiełbasa	»
die Maus	mysz	»
die Wand	ściana	»
die Hand	ręka	»
die Nuss	orzech	»
die Frucht	owoc	»
die Kunst	sztuka	»
die Haut	skóra	»
die Braut	panna młoda	»
die Not	potrzeba	»
die Kluft	przepaść	»
die Lust	ochota	»

Deklinacja mieszana polega na odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej według wzoru odmiany mocnej, czyli z końcówką -(e)s dopełniaczu (der Genitiv). W liczbie mnogiej rzeczowniki otrzymują, tak jak w odmianie słabej, końcówkę -en.

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	das Auge - oko
Nominativ mianownik	das Auge	die Augen
Genitiv dopełniacz	des Auges	der Augen
Dativ celownik	dem Auge	den Augen
Akkusativ biernik	das Auge	die Augen

Według tego typu deklinacji odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego i rodzaju nijakiego. Możemy podzielić je na kilka grup:

rzeczowniki o zakończeniu -or:

der Doktor	doktor
der Lektor	lektor
der Motor	silnik
der Professor	profesor
der Reflektor	reflektor
der Faktor	czynnik

rzeczowniki zakończone na -um i -ium:

das Zentrum	centrum
das Datum	data
das Museum	muzeum
das Album	album
das Studium	studia
das Gymnasium	gimnazjum
das Laboratorium	laboratorium
das Kriterium	kryterium

oraz takie rzeczowniki jak:

der Staat	państwo
der See	jezioro
der Schmerz	ból
der Strahl	promień
der Muskel	mięsień
das Bett	łóżko
das Ohr	ucho
das Auge	oko
das Ende	koniec
das Hemd	koszula
das Konto	konto

Istnieją jednak rzeczowniki, które odmieniają się według odmiany słabej a w dopełniaczu (der Genitiv) otrzymują końcówkę -ns. Oto jak wygląda ich odmiana:

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
	der Name - imię
Nominativ mianownik	der Name	die Namen
Genitiv dopełniacz	des Namens	der Namen
Dativ celownik	dem Namen	den Namen
Akkusativ biernik	den Namen	die Namen
przypadek	liczba pojedyńcza	liczba mnoga
	das Herz - serce
Nominativ mianownik	das Herz	die Herzen
Genitiv dopełniacz	des Herzens	der Herzen
Dativ celownik	dem Herzen	den Herzen
Akkusativ biernik	das Herz	die Herzen

W powyższym przykładzie przede wszystkim należy zwrócić uwagę na biernik (der Akkusativ). Rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują w tym przypadku końcówkę -en zaś forma rzeczownika rodzaju nijakiego jest taka sama jak w mianowniku (der Nominativ). Według tego typu odmieniają się przede wszystkim rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -e:

der Gedanke	myśl
der Wille	wola
der Name	imię
der Glaube	wiara

Tak wygląda użycie powyższych rzeczowników w zdaniach.

przypadek	liczba pojedyncza
Nominativ (mianownik)	Wie lautet der Name des Schülers?
Genitiv (dopełniacz)	Die Herkunft des Namens 'Apolonia' ist sehr interessant.
Dativ (celownik)	Mit dem Namen 'Nikolaus' sind viele Legenden verbunden.
Akkusativ (biernik)	Kennen Sie den Namen des Kindes?

 

przypadek	liczba mnoga
Nominativ (mianownik)	Die Namen meiner Kinder lauten Ewa und Tom.
Genitiv (dopełniacz)	Das Buch der Namen ist ein gutes Geschenk für jede werdende Mutter.
Dativ (celownik)	Alle Menschen mit den Namen Ewa und Adam haben ihren Namenstag am 24. Dezember.
Akkusativ (biernik)	Kannst du die Namen der Chinesen ohne Probleme lesen?