Rozdział II. Założenia metodologiczne własnych badań
Cele i przedmiot badań
Podstawowym warunkiem podejmowania wszelkich badań naukowych jest uświadomienie sobie przez badacza celów. Wszelka działalność ludzka, jeśli ma być skuteczna, musi być celowa. Wszelkie działania, dokonywane na zasadzie prób
i błędów, skazane są na niepowodzenie. Podobny los spotyka badania nie związane z żadnym określonym celem badawczym, a także takie badania, których cel jest zbyt ogólny lub niemożliwy do zrealizowania1.
Świadomość celów spełnia różne funkcje w toku działania: pozwala działanie zaplanować, czyli przewidzieć jego etapy oraz umożliwia racjonalną organizację działań poprzez wyłonienie i uporządkowanie zadań składowych. Świadomość celu działania zapewnia najbardziej ekonomiczne wykorzystanie energii i zasobów na rzecz realizacji celów, co jest niezbędnym warunkiem koordynacji zadań i środków objętych działaniem, pozwala także na dokonanie kontroli, korekt i oceny uzyskanych wyników2.
Celem badań wg T. Pilcha jest poznanie bądź lepsze poznanie interesującego nas zagadnienia oraz odpowiedź na pytanie: w jakim celu badamy i co przez dane badanie chcemy osiągnąć?3.
Natomiast W. Zaczyński określa celem badań to, do czego zmierza badacz, co pragnie osiągnąć w swoim działaniu4
Celem badań niniejszej pracy jest określenie stopnia przygotowania dzieci
z oddziałów przedszkolnych do nauki czytania, pisania i liczenia.
Przedmiotem badań naukowych, według Z. Skornego jest określony zbiór zjawisk, przedmiotów lub osób . Badania psychologiczne i pedagogiczne dotyczą wybranej kategorii osób określanej mianem populacji5.
T. Pilch uważa, że przedmiot badań to zadanie, które staje przed badaczem
w momencie uświadomienia sobie konieczności przeprowadzenia badań empirycznych6.
Natomiast S. Nowak twierdzi, że przedmiot badań to obiekty czy zjawiska, w których odpowiedź na postawione pytania chcemy formułować jako twierdzenia. Przedmiot badań spełnia właściwą funkcje poznawczą. Rozpatrując działalność dydaktyczną z różnych stron, odkrywa, bądź tylko ustala fakty bezpośrednio i pośrednio z nią związane, systematyzuje i uogólnia fakty, ustala jakościowe i ilościowe zależności między nimi7.
Przedmiot badań zależy wg T. Pilcha8 od tego, jaki rodzaj badań przeprowadzamy.
Badanie naukowe to zróżnicowane działania służące do poznania w sposób dokładny, rzetelny i wyczerpujący wybranej do badań rzeczywistości. Każde badanie służy realizacji
określonego celu.
Przedmiotem badań niniejszej pracy jest gotowość szkolna dzieci sześcioletnich wiążąca się z przekroczeniem progu szkolnego.
Ze względu na przedmiot i cel badań wyróżniamy9:
1.Badania ilościowe - pozwalają na generalizację wyników badania na całą badaną populację będącą przedmiotem badania. Do ich realizacji wykorzystywane są narzędzia standaryzowane (najczęściej kwestionariusze wywiadu lub ankiety). Badania ilościowe realizowane są zazwyczaj na dużych, reprezentatywnych próbach. Zdobyte dane poddaje się analizie za pomocą metod statystycznych. W badaniach dąży się do nadania analizowanym zjawiskom określonych miar. Badania ilościowe w potocznym rozumieniu pozwalają odpowiedzieć na pytania: kto? co? ile? Stosowane są zawsze wtedy, kiedy głównym celem realizowanego projektu badawczego jest uzyskanie informacji na temat wielkości i częstości badanego zjawiska.
2.Badania jakościowe - badania tzw. swobodne, pozwalają wyjaśnić motywy, postawy, preferencje osób badanych. Zasadniczym celem badań ilościowych jest pogłębiona analiza opinii, zachowań oraz postaw osób badanych. W potocznym rozumieniu pozwalają zatem odpowiedzieć na pytania: jak?, dlaczego? Badania jakościowe nie podlegają wymogom reprezentatywności i dlatego mogą być realizowane na niewielkich, czasami nawet kilkunastoosobowych próbach badawczych. Narzędzia badawcze, które są stosowane
w badaniach ilościowych nie mają standaryzowanej formy, ponieważ muszą umożliwiać rejestrację dowolnych, obszernych, spontanicznych i wyczerpujących odpowiedzi osób badanych. Wyników tych badań nie można uogólniać na badaną populację.
3.Badania opisowe są to badania, których celem jest ilościowa charakterystyka populacji, obiektów, zjawisk, zdarzeń itp. Badania opisowe z uwagi na stosowane metody
i techniki, mogą być synonimem badań ilościowych.
4.Badania wyjaśniające to badania, których celem jest ustalenie przyczyn zachowań
badanych osób, motywów kształtujących ich opinie i poglądy, czynników powodujących
określone zdarzenia i zjawiska itp. Badania wyjaśniające z uwagi na stosowane metody
i techniki, mogą być synonimem badań jakościowych.
2. Problemy i hipotezy badawcze
Podstawowym warunkiem podejmowania wszystkich badań naukowych jest uświadomienie przez badacza także problemów, które określają cel i zakres przedsięwzięć
badawczych. Problemy badawcze to pytania, na które szukamy odpowiedzi prowadząc badania naukowe.
W literaturze przedmiotu problem badawczy jest różnie definiowany. Zdaniem M. Łobockiego problemy badawcze są to pytania, na które szukamy odpowiedzi na drodze badań naukowych10.
Z. Skorny definiuje problem badawczy jako zadanie wymagające poznania jakiejś
trudności o charakterze praktycznym lub teoretycznym, przy udziale aktywności badawczej przedmiotu11 .
Zdaniem J. Półturzyckiego problem jest to trudność lub nieznana prawidłowość, którą
należy wykryć i określić, by przybliżyć jej rozpoznanie i uczynić stałym elementem wiedzy przedmiotowej12.
J. Pieter rozumie pojęcie problemu badawczego w następujący sposób: „Wysuwając
problemy badawcze zadajemy pytanie „przyrodzie” i „otoczeniu”, a nie osobie drugiej. Staramy się znaleźć odpowiedzi na postawione przez nas pytanie poprzez własny wysiłek, nie zaś przez oczekiwanie odpowiedzi od innego człowieka”13
Formułowane w koncepcji problemy badawcze są przyporządkowane obranemu tematowi badań i oznaczonym celom. Formułowane problemy powinny charakteryzować się następującymi cechami: być jasne, wyraźne, realne. Jasne, to znaczy tak sformułowane, aby możliwe było ich jednoznaczne rozumienie. Wyraźne, to znaczy takie, które mają jednoznaczne granice pozwalające odróżnić jeden problem od innego. Realne, czyli dostępne, możliwe do rozwiązania przy posiadanym zasobie metod, środków, procedur badania naukowego14.
Problemy dotyczące danego zjawiska mogą być rozpatrywana pod wieloma względami. Klasyfikację problemów badawczych podjął między innymi M. Łobocki. Zaproponował on podział problemów badawczych na15:
l. Problemy naukowo-badawcze i subiektywnie-badawcze
Problemy naukowo-badawcze zmierzają do całkowicie nowych odkryć, nie znanych dotąd w pedagogice. Problemy subiektywnie-badawcze stanowią nowość dla samego badacza, nie zorientowanego należycie w dokonanych już osiągnięciach pedagogicznych.
2. Problemy dotyczące właściwości zmiennych i relacji między zmiennymi
Problemy dotyczące właściwości zmiennych dotyczą samych właściwości interesujących nas faktów i zjawisk. W relacji między zmiennymi analogicznie dochodzą relacje między faktami i zjawiskami. Autor nazywa pierwsze z nich pytaniami o zmienne,
tj. o wartości zmiennych charakteryzujących zjawiska i przedmioty, które znalazły się w polu naszego zainteresowania, a drugie pytaniami o relacje między zmiennymi, czyli o to,
czy zachodzą pewne relacje łączące zmienne naszego badania bądź przedmioty przy pomocy tych zmiennych określane.
3. Problemy w postaci pytań rozstrzygnięcia i dopełnienia
Jeśli problemy badawcze rozpoczynają się od partykuły „czy”, poprzedzającej zdanie
oznajmujące, wówczas mamy do czynienia z problemem w postaci pytań rozstrzygnięcia. Pytania takie dostarczają jedynie dwie możliwe odpowiedzi: „tak” lub „nie”. Problemy badawcze w postaci pytań dopełnienia rozpoczynają się od przysłówków i zaimków pytających, jak „kto?”, „co?”, „ile?”, „gdzie?”, „dlaczego?” itd. Pytania te w przeciwieństwie do pytań rozstrzygnięcia, wymagają szerszych odpowiedzi.
Jeśli chodzi o inne klasyfikacje, to S. Nowak zaproponował dwie kategorie problemów badawczych, mianowicie16:
1. Pytania o własności przedmiotów, które zmierzają do uzyskania odpowiedzi stwierdzających, czy zaszły pewne zjawiska, lub też jakie było natężenie pewnych cech
o charakterze ilościowym, jak liczne były przedmioty pewnej kategorii. Jest to kategoria pytań o wartości zmiennych charakteryzujących zjawiska i przedmioty, które znalazły się
w polu zainteresowania badacza
2. Druga kategoria pytań, to pytania o to, czy zachodzą pewne relacje między właściwościami badanych przedmiotów.
Wyodrębnienie w problematyce badawczej pytań o zmienne i pytań o relacje między zmiennymi jest istotne, gdyż inne na ogół metody służą da ustalenia wartości zmiennych,
a inne do chwytania relacji między nimi17.
J. Sztumski biorąc za kryterium przedmiot, zakres i rolę, jaką pełnią problemy, wyróżnia18:
problemy teoretyczne i praktyczne,
problemy ogólne i szczegółowe,
problemy podstawowe i cząstkowe.
Powyższa klasyfikacja ma ten walor, że uświadamia badaczowi potrzebę ogarnięcia
pytaniem badawczym całości zagadnień określonych tematem pracy, zawarcia w tym pytaniu generalnego celu badania oraz rozczłonkowanie go na maksymalną liczbę pytań szczegółowych, które wyczerpią zakres pytania głównego.
Mój problem główny brzmi: Jaką gotowość szkolną posiadają dzieci przekraczające pierwszy próg szkolny?
Szczegółowe pytania brzmią następująca:
Jaki jest rozwój sześciolatków w zakresie sprawności manualnej?
Jak rozwija się umiejętność liczenia i rozumienia pojęć matematycznych?
Jaki jest rozwój dzieci w zakresie analizy i syntezy sylab oraz umiejętności czytania?
Jaka jest umiejętność rozumienia wyrazów i znajomość pór roku?
Ważną rolę w badaniach naukowych odgrywają hipotezy. Hipoteza, zwana także przypuszczeniem, jest propozycją odpowiedzi na pytania zawarte w problemach badawczych. Jest to jednak oczywiście odpowiedź wstępna, przypuszczalna, której prawdziwość ma być potwierdzona w podejmowanym badaniu. Hipoteza nie różni się więc kształtem gramatycznym od zdania obserwacyjnego, na którego to treść składa się opis faktu naukowego. Jedyną różnicą jest jedynie to, iż nie wiemy czy jest to prawda, czy fałsz19.
Obecność dokładnie sformułowanych hipotez odróżnia poznanie naukowe od poznania
potocznego, stąd uznanie koniecznej obecności w badaniach naukowych.
T. Kotarbiński poprzez hipotezę badawczą rozumie „przypuszczenie dotyczące zachodzenia pewnych zjawisk lub zależności miedzy nimi, które pozwala wyjaśnić jakiś niewytłumaczalny dotąd zespół faktów będących dotąd problemem”20.
K. Ajdukiewicz dodaje, iż w hipotezie roboczej bierzemy pod uwagę jakąś [.. .] rację,
co do której nie wiemy jeszcze, czy jest prawdziwa, fałszywa i podajemy ją procedurze sprawdzenia21.
J. G. Townsed natomiast twierdzi, iż „ hipoteza to stwierdzenia, co do którego istnieje
pewne prawdopodobieństwo, że stanowić będzie ono prawdziwe rozwiązanie postawionego problemu22.
M. Sobocki określa hipotezy badawcze jako oczekiwane wyniki planowanych badań.
Ważną cechą hipotezy, jak dodaje J. Brzeziński, jest jej sprawdzalność. „Hipoteza, której nie
można poddać procedurze sprawdzania empirycznego, nie może penetrować do miana hipotezy naukowej”23.
W. Zaczyński traktuje hipotezę jako założenie przez badacza zależności jakie mogą
zachodzić między obranymi zmiennymi. W badaniach naukowych hipoteza badawcza przyjmuje postać hipotezy roboczej, która stanowi pierwszą nasuwającą się na myśl odpowiedź na postawione wcześniej pytanie problemowe24.
Hipoteza główna pracy przyjmuje następującą postać: Sądzę, że dzieci siedmioletnie są w większości gotowe do podjęcia nauki w szkole, jednakże niektóre sfery rozwoju psychoruchowego utrudniają rozwiązywanie zadań związanych
z podjęciem edukacji.
Hipotezy szczegółowe to:
Przypuszczam, że sprawność manualna dzieci sześcioletnich jest w większości przypadków prawidłowa, a jej zaburzenie obejmuje niewielką populację tych dzieci.
Myślę, że analiza i synteza u 6 – latków jest w licznych przypadkach zaburzona, co jednocześnie rzutuje na umiejętność czytania.
Sądzę, że w zakresie liczenia i rozumienia pojęć matematycznych tylko nieliczna grupa dzieci klas zerowych wykazuje zaburzenia (w klasie są to jednostkowe zaburzenia).
Domniemam, że zdecydowana większość dzieci 6 – letnich rozumie podstawowe wyrazy oraz rozpoznaje prawidłowo pory roku.
3. Metody, techniki i narzędzia badawcze
Metody badawcze są warunkiem wszelkiego postępu, wiedzy i działalności ludzkiej.
Wszystkie rozwijające się w historii nauki korzystały z metod badawczych w sposób świadomy i celowy. Nie we wszystkich naukach metody, techniki i narzędzia badawcze są możliwe do jednoznacznego określenia. Przykładem takiej dyscypliny naukowej jest pedagogika. Spotykamy się w niej z różnorodnym opisywaniem metod i technik oraz narzędzi badawczych. Nie jest to powód, by osiągane przez badaczy pedagogicznych efekty miały
zyskiwać miano „nienaukowych”, gdyż są one wykonywane intencjonalnie i rzetelnie. Jest to jednak przyczyną wielu nieporozumień na gruncie samej pedagogiki. Z powodu tych niejednoznaczności brakuje również wypracowanym pojęciom charakteru uniwersalnego. Taka sytuacja braku pojęciowego porządku, występująca w pedagogice, może być tłumaczona niewielkim przedziałem czasowym, w którym pedagodzy zajmują się metodologią badań pedagogicznych. Nie jest to jednak korzystna sytuacja. Podejmowanych jest wiele dążeń mających na celu ujednolicenie pojęć, tak aby ułatwić wzajemną komunikację na terenie pedagogiki oraz by wyeliminować ten chaos terminologiczny.
Nie może być dłużej tak, że na jednej linii stawia się różnorodne metody badawcze, takie jak: ankieta, test, introspekcja i badania historyczno - porównawcze. Konieczne jest
tu wprowadzenie pewnej systematyzacji, wprowadzenie pewnych ustaleń pojęciowych w oparciu o terminologię metodologii ogólnej.
Pierwszą koniecznością jest wypracowanie pewnych rozróżnień w postępowaniu badawczym. Należy wyodrębnić takie pojęcia jak: metoda badawcza, techniki badawcze, narzędzia badawcze, procedura badawcza.
M. Łobocki uważa, iż metody są z reguły pewnym ogólnym systemem reguł, dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków
i działań skierowanych z góry na założony cel badawczy25.
A. Kamiński z kolei twierdzi, że istnieje tendencja do podejmowania metody badań jako zespołu teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego26.
S. Nowak wnioskuje, że przez metodę naukową rozumiemy tu określony, powtarzalny sposób rozwiązywania problemu. (. ..) Metoda badań empirycznych to tyle, co określony, powtarzalny sposób uzyskiwania pewnego typu informacji o rzeczywistości, niezbędnych dla rozwiązywania określonego typu problemu badawczego, szukanie odpowiedzi na pytanie określonego rodzaju przez szeroko pojmowaną obserwację rzeczywistości27.
J. Sztumski pisze, że przez metodę rozumie się na ogół system założeń i reguł pozwalających na uporządkowanie praktycznej lub teoretycznej działalności, aby można była osiągnąć cel, do którego się świadomie zmierza28.
Wyróżniamy następujące rodzaje metod badawczych:
jakościowe;
ilościowe.
Metody badawcze jakościowe charakteryzują się następującymi cechami29:
skoncentrowanie na poznaniu, opisie, wyjaśnianiu różnorodności zjawisk, a nie na diagnozie częstości ich występowania;
wykorzystanie w charakterze informatorów pojedynczych osób lub małych grup dobranych w sposób celowy podporządkowany wąskiemu zwykle tematowi badawczemu;
użycie niewystandaryzawanych narzędzi badawczych ogólnego scenariusza, wywiadu, elastycznych reguł dyskusji, indywidualnej obserwacji;
podejmowanie pytań o charakterze eksploracyjnym, koncentracja na niewymiernych zagadnieniach badawczych na wyjaśnianiu motywacji, postaw i zachowań, ujawnianiu ukrytych przekonań i emocji, odkrywaniu repertuarów skojarzeń, odtwarzaniu stereotypów, wzorów reagowania, oceniania, wyrażania myśli;
zaangażowanie specjalistycznej grupy badaczy o nastawieniu psychologicznym bezpośrednich uczestników, obserwatorów, animatorów badania;
brak standardowych metod analizy i interpretacji wyników bazowanie
na doświadczeniu, kapitale wiedzy, intuicji badaczy;
unikanie generalizacji rezultatów badania - formułowania wniosków ogólnych, dotyczących całej populacji.
Metody badawcze ilościowe mają następujące cechy:
ukierunkowanie na ilościowy / liczbowy opis i wyjaśnianie rzeczywistości, ustalanie
jak często określone opinie, fakty, zjawiska występują w badanej zbiorowości;
wykorzystywanie dużych prób respondentów dobranych w sposób losowy
lub kwotowy, stanowiących reprezentację całej badanej zbiorowości / populacji;
zastosowanie precyzyjnych metod statystycznych na etapie doboru próby
i kalkulowania wyników badania;
użycie wystandaryzowanych narzędzi badawczych kwestionariuszy, ankiet, schematów eksperymentalnych które ujednolicają fazę kontaktu z respondentami, gwarantują, iż wszyscy badani poddani są działaniu bardzo zbliżonych bodźców;
dążenie do generalizowania wyników pomiaru wobec zbiorowości liczniejszej
niż tylko badana próba;
ukierunkowanie na rozstrzygające konkluzje badawcze, jednoznaczne i konkretne odpowiedzi na pytania badawcze.
Technika badań to czynności praktyczne, regulowane wypracowanymi drogą doświadczenia dyrektywami pozwalającymi na otrzymanie optymalnie sprawdzalnych informacji30.
Narzędziem badawczym nazywamy zaś każdy przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań. Takim przedmiotem może być kwestionariusz, dyktafon, a nawet długopis czy ołówek31. Do narzędzi badawczych stosowanych w pedagogice zaliczane są m.in. wszelkiego rodzaju kwestionariusze (wywiadu, ankiety, obserwacji), następnie schematy
i klucze kategoryzacyjne ( w analizie treści różnego rodzaju dokumentów ) oraz instrukcje
i schematy umożliwiające gromadzenie informacji. Budowa narzędzi badawczych może być rozpoczęta dopiero po skonstruowaniu, eksplikacji i operacjonalizacji problematyki badawczej, a także po wyborze populacji, w której będą realizowane badania. Każde narzędzie badawcze pełni w badaniach podwójną rolę; po pierwsze umożliwia zebranie potrzebnych informacji; po drugie jest najbardziej szczegółowym przełożeniem problematyki badawczej na język pytań i problemów jednostkowych. Ostateczny kształt (zawartość, budowę ) narzędzia wyznaczają następujące czynniki w następującej kolejności:
zakres problematyki badawczej,
swoiste wymogi techniki badawczej, jaka będzie zastosowana,
cechy specyficzne zbiorowości, w której badania będą realizowane,
warunki techniczno – organizacyjne badań (zespół badaczy, czas, miejsce badań itp.)
W mojej pracy badawczej wykorzystałam metodę sondażu diagnostycznego - jest ona sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk. Chodzi tu o wszystkie zjawiska, które nie posiadają instytucjonalnej lokalizacji a wręcz odwrotnie są jakby rozproszone w całym społeczeństwie. Metodę sondażu diagnostycznego stosuje się często w badaniach pedagogicznych, psychologicznych i socjalnych dla określenia zjawisk społeczno-wychowawczych32.
Skorzystałam z następujących technik badawczych:
wywiad - jest to jedna z podstawowych metod badawczych w naukach behawioralnych. Wywiad polega na zadawaniu badanym przez ankietera mniej
lub bardziej sformalizowanych pytań. W przypadku gdy badany odpowiada sam
na pytania zawarte w przesłanym mu lub podanym kwestionariuszu, technika
ta określana jest jako ankieta33,
Narzędziem, które zostało przeze mnie użyte był test badający dojrzałość szkolną sześciolatków wraz z opisem.
Poniżej zostaną przedstawione metody, techniki i narzędzia badawcze sklasyfikowane przez T. Pilcha oraz M. Łobockiego.
Tabela 1. Metody, techniki i narzędzia badawcze wg T. Pilcha
| Metody badawcze | Techniki badawcze | Narzędzia badawcze |
|---|---|---|
|
|
|
Tabela nr 2. Metody, techniki i narzędzia badawcze wg M. Łobockiego
| Metody badawcze | Techniki badawcze | Narzędzia badawcze |
|---|---|---|
|
|
|
4. Organizacja i przebieg badań własnych
Rozpoczynając pracę badawczą zapoznałam się z literaturą przedmiotu jednocześnie
opracowując teoretyczne podstawy badań własnych. Sformułowałam problemy i hipotezy
badawcze, dobrałam metodę, techniki i narzędzia badawcze.
Wybrałam szkołę, którą znam bardzo dobrze. Powstała ona w 1974 r. jako Gminny
Zespół Szkół w Jędrzejowie k. Grodkowa, do którego uczęszczali uczniowie z następujących wsi: Jędrzejów, Strzegów, Kobiela, Wojnowiczki, Gierów, Rogów, Samborowice, Bogdanów, Jaszów, Wierzbna, Sulisław, Gałązczyce, Mikołajowa. Była to szkoła z oddziałem przedszkolnym, z klasami I— III i potrójnymi oddziałami IV — VIII. Ówczesnym dyrektorem był Lucjan Uziębło, zastępcami Marian Snoch i Henryk Kanicki.
Obecnie szkoła jest zespołem składającym się z 3 oddziałów przedszkolnych (dla czterolatków, pięciolatków i sześciolatków), 5 klas I— III, 5 klas IV — VI oraz 4 klas gimnazjalnych. Kadrę nauczycielską stanowią wykwalifikowani nauczyciele: 18 — dyplomowanych, 8— nauczycieli mianowanych, 5 nauczycieli kontraktowych.
W administracji szkoły pracuje samodzielny starszy referent oraz intendent
w obsłudze - 3 kucharki, 4 sprzątaczki i woźny. Dzieci z okolicznych wsi dowożone są na zajęcia dwoma autobusami szkolnymi.
W roku szkolnym 2009/2010 w szkole realizowano następujące projekty edukacyjne
i programy rządowe:
szklanka mleka,
owoce w szkole,
trzymaj formę,
wady postawy,
radosna szkoła,
bezpieczna droga do szkoły,
komputer dla ucznia.
Programy edukacyjne:
Lepsza szkoła - sesje z plusem.
Projekty ze środków Unii Europejskiej:
Fundacja wspomagania wsi - Kultura Bliska tytuł projektu „Niemi świadkowie naszej historii”.
Innowacje:
Program autorski wychowania fizycznego,
Program autorski dla oddziałów przedszkolnych z wychowania komunikacyjnego.
Przygotowania do badań rozpoczęłam w maju 2010 r. Skonsultowałam swoje pomysły z dyrektorem Publicznego Zespołu Szkół w Jędrzejowie, otrzymałam także zgodę
na przeprowadzenie badań oraz wgląd do dokumentacji szkolnej, następnie przystąpiłam
do współpracy z nauczycielkami oddziałów przedszkolnych. Spośród 65 dzieci oddziałów przedszkolnych wybrałam grupę badawczą (tj. sześciolatki) i przystąpiłam do zasadniczych badań. Na początku badań zapoznałam się z dokumentacją szkolną dotyczącą pracy dydaktyczno – wychowawczej. Następnie poddałam analizie karty informacyjne o dzieciach oraz kwestionariusze do obserwacji zachowań dziecka. Kolejnym krokiem było przeprowadzenie testu na grupie dzieci, 11 – dziewcząt i 12 chłopców. Tak więc badania własne trwały od maja do czerwca 2010 r. na populacji 23 dzieci z klasy zerowej.
Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Warszawa 2006, s. 55.↩
Muszyński H., Zarys teorii wychowania, Warszawa 1978, s. 150↩
Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s. 65.↩
Zaczyński W., Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich, Warszawa 1995, s. 46.↩
Skorny Z., Metody badań i diagnostyka psychologiczna, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974, s. 138.↩
Pilch T., dz. cyt., s. 66.↩
Nowak S., Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985, s. 65 – 66.↩
Pilch T., dz. cyt., s. 78 – 79.↩
Tamże, s. 90 – 95.↩
Łobocki M., Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984, s. 56.↩
Skorny Z., Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki, Warszawa 1984, s. 67.↩
Półturzycki J., Jak studiować zaocznie, Toruń 1998, s. 112.↩
Pod. za: Węglińska M., Jak pisać pracę magisterską, Kraków 1997, s. 8.↩
Łobocki M, dz. cyt., s. 56.↩
Tamże, s. 112 – 119.↩
Nowak S., Metodologia badań socjologicznych, Warszawa 1990, s. 105.↩
Tamże, s. 222.↩
Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Katowice 1999, s. 66.↩
Łobocki M., Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1997, s. 76 – 78.↩
Pod za: Węglińska M., dz. cyt., s. 15.↩
Tamże, s. 16. ↩
Tamże. ↩
Tamże. ↩
Zaczyński W., Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995, s. 35 – 36.↩
Łobocki M., dz. cyt., s. 117.↩
Kamiński A., Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej, w: Metodologia pedagogiki społecznej, Wroczyński R., Pilch T., Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974, s. 65.↩
Nowak S., dz. cyt., s. 237.↩
Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Warszawa 1984, s. 46.↩
Molęda – Zdziech M., Metody badań w socjologii, Warszawa 2004, s. 5 – 9.↩
WWW.wikipedia.pl, 1.05.2011.↩
Tamże.↩
Tamże.↩
Gruszczyński L.A., Elementy metod i technik badań socjologicznych, Tychy 2002, s. 43 – 44.↩