Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego
(Przekierowano z Porażenie spastyczne)
| Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego – uszkodzenie ośrodków ruchowych zlokalizowanych w płatach czołowych ośrodkowego układu nerwowego. Nie jest to uszkodzenie pojedynczego neuronu, a ich grupy mającej tę samą czynność, co wyraża się występowaniem wspólnych objawów, niezależnych od poziomu uszkodzenia. Tożsamymi nazwami określającymi uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego są: uszkodzenie układu piramidowego, uszkodzenie ośrodkowych dróg ruchowych, uszkodzenie górnego neuronu ruchowego. |
|---|
Objawy i przebieg [edytuj]
Jego wspólnymi objawami są:
występowanie odruchów patologicznych (objaw Babińskiego, objaw Rossolimo)
wzmożenie napięcia mięśni typu spastycznego (piramidowego)
brak lub osłabienie odruchów skórnych (brzusznych, podeszwowego)
brak zaników mięśniowych i fascykulacji
wygórowanie odruchów głębokich, klonusy
obecność wygórowanych odruchów rozciągnowych typu odruch rzepkowy.
Objawy porażenia w których występują powyższe cech nosi nazwę niedowładu spastycznego i są związane z uszkodzeniem górnego neuronu ruchowego.
Postaci [edytuj]
W zależności od lokalizacji uszkodzenia dróg piramidowych uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego może przyjmować następujące postacie:
uszkodzenie kory mózgu – niedowład lub porażenie ograniczone do niewielkiej struktury np. dłoni, stopy lub jednej kończyny (tzw. monoplegia) po przeciwległej stronie od ogniska chorobowego,, której zwykle towarzyszą objawy podrażnienia kory mózgu, takie jak drgawki lub afazja,
uszkodzenie w obrębie torebki wewnętrznej – porażenie lub niedowład połowiczy po stronie przeciwnej od ogniska chorobowego, z często występującą niedoczulicą połowiczą,
uszkodzenie pnia mózgu – porażenie połowicze po stronie przeciwnej od miejsca uszkodzenia (czyli porażenie połowicze lewostronne świadczy o prawostronnym uszkodzeniu pnia), zwykle towarzyszy im porażenie nerwów czaszkowych po stronie ogniska chorobowego, co daje objaw tzw. porażenia połowiczego naprzemiennego,
uszkodzenia w obrębie rdzenia kręgowego w przypadku którego do objawów porażenia spastycznego dołączają zaburzenia pozapiramidowych dróg nerwowych, takich jak drogi przewodzące czucie, a samo porażenie jest zwykle obustronne powodując objawy tetraplegii lub paraplegii.
Początkowo po uszkodzeniu górnego neuronu ruchowego pojawia się niedowład wiotki z osłabieniem lub zniesieniem odruchów ścięgnistych, co określa się jako zespół szlaku rdzeniowego; przyczyny tego zjawiska są niejasne.
Odruchy piramidowe [edytuj]
Z odruchów patologicznych największe znaczenie mają objaw Babińskiego i objaw Rossolimo. Opisano szereg innych objawów (odruchów) o mniejszym znaczeniu rozpoznawczym
porażenie wiotkie pochodzenia neurogennego - spowodowane uszkodzeniem obwodowym nerwów, przewodzących impulsację nerwową z ośrodków wyższych do efektora, którym jest mięsień. Neurologiczne objawy porażenia wiotkiego, to: duże obniżenie napięcia mięśniowego, zanik mięśni, drżenie pęczkowe mięśni, zniesienie odruchów w objętej paraliżem kończynie, neurgenny zapis w elektromiogramie.
porażnie wiotkie pochodzenia miogennego - związane z uszkodzeniem samego mięśnia lub grupy mięśniowej najczęściej na skutek urazu, niedorozwoju, miopatii.
porażenie spastyczne - porażenie kurczowe - spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Objawami paraliżu spastycznego są: wzmożone napięcie mięśniowe, brak zaniku mięśni, brak zmian w badaniu elektromiograficznym, odruchy kloniczne, odruchy patologiczne, zniesienie odruchów powierzchniowych.
pareza, porażenie, paraliż; niemożność wykonania jakichkolwiek ruchów, jest wynikiem uszkodzenia drogi korowo-rdzeniowej (piramidowej, górnego motoneuronu) lub neuronu obwodowego (dolnego motoneuronu), czyli końcowej wspólnej drogi. Podstawową cechą N. lub porażenia piramidowego jest osłabienie lub zniesienie siły mięśniowej. Występuje również wzmożenie odruchów fizjologicznych, występują odruchy patologiczne (Babińskiego, Rossolimo). Przy uszkodzeniu na poziomie kory mózgowej występuje niedowład przeciw-stronny połowiczy lub dotyczący jednej kończyny. Upośledzone są przede wszystkim precyzyjne ruchy odsiebnych części kończyn. W uszkodzeniach na poziomie torebki wewnętrznej występuje porażenie lub głęboki niedowład połowiczy przeciwstronny i spastyczne wzmożenie napięcia mięśniowego. W uszkodzeniach na poziomie pnia mózgu występuje niedowład połowiczy przeciw stronny spastyczny, objawy uszkodzenia dróg czuciowych i nerwów czaszkowych po stronie uszkodzenia tzw. zespół naprzemienny. W przypadkach uszkodzenia rdzenia powstaje również porażenie lub niedowład spastyczny. W uszkodzeniach neuronu obwodowego powstaje niedowład wiotki. Cechy kliniczne to: osłabienie lub zniesienie siły mięśniowej, obniżenie napięcia mięśniowego, osłabienie lub zniesienie odruchów fizjologicznych, zaniki mięśni. Paraliż kończyny górnej i dolnej tej samej połowy ciała nosi nazwę porażenia (lub niedowładu) połowiczego. Porażenie obu kończyn dolnych określane jest jako paraplegia, a dotyczące tylko jednej kończyny to monoplegia. Porażenie wiotkie charakteryzuje zniesienie napięcia mięśniowego i wszystkich ruchów dowolnych. Towarzyszy mu zniesienie wszystkich rodzajów czucia głębokiego i powierzchownego. Porażenie spastyczne objawia się zwiększonym napięciem mięśniowym bez możliwości ruchu, ze zniesieniem czucia (jest charakterystyczne dla uszkodzenia poprzecznego rdzenia kręgowego - brak możliwości ruchów dowolnych z powodu przerwania połączeń z korą mózgu, ale napięcie jest zachowane, a nawet wzmożone - brak hamowania, dzięki czynności motoneuronów rdzenia kręgowego poniżej miejsca uszkodzenia).
Spastyczność - przyczyny występowania i metody terapii
Spastyczność – to zaburzenie ruchowe, objawiające się wzmożonym napięciem mięśniowym lub sztywnością mięśni. Jest to niezwykle skomplikowane zjawisko fizjologiczne, które w zależności od przyczyny, czasu trwania i rodzaju schorzenia, może przybierać różne postaci.
Jest to niezwykle skomplikowane zjawisko fizjologiczne, które w zależności od przyczyny, czasu trwania i rodzaju schorzenia, może przybierać różne postaci. Zgodnie z definicją patofizjologiczną spastyczność charakteryzuje się jest wzrostem szybkości w odruchach rozciągania mięśnia oraz przesadnym odruchem ścięgnistym, spowodowanym nadpobudliwością odruchu miotatycznego (czyli odruchu rozciągania) i jest jednym z elementów syndromu górnego neuronu ruchowego.
W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że spastyczność to stan nadmiernego napięcia mięśni związany z ich nieprawidłową reakcją na bodźce. Prowadzi do przykurczów i osłabienia mięśni, a w konsekwencji do ograniczenia ruchów. Występuje przy różnego rodzaju schorzeniach Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN).
Cechy kliniczne spastyczności obejmują m.in.:
niedowład, nadmierną sztywność, klonusy (tj. gwałtowne skurcze mięśni, np. stopotrząs) oraz zmiany w obrębie samych mięśni - np. ich zanik, zwłóknienie czy przykurcz.
Przyczyny spastyczności
Przyczyną spastyczności może być uszkodzenie części mózgu i rdzenia kręgowego, które są odpowiedzialne za odruchy warunkowe, przy czym obraz kliniczny schorzenia w mniejszym stopniu zależy od charakteru i przyczyny uszkodzenia, a w znacznie większym stopniu od jego lokalizacji i rozległości. Spastyczność u dorosłych może być wywołana przez: udar, pourazowe uszkodzenie mózgu lub rdzenia kręgowego oraz stwardnienie rozsiane. U dzieci najczęstszą przyczyną jest mózgowe porażenie dziecięce.
Rodzaje spastyczności
Wyróżniamy kilka stopni spastyczności, od postaci łagodnej do silnej, związanej ze sztywnością mięśni oraz bolesnymi skurczami ze znacznym upośledzeniem funkcji motorycznych. Spastyczność niewielkiego stopnia, choć z całą pewnością jest przykrą dolegliwością, nie musi powodować większych problemów w codziennym funkcjonowaniu. Jednak w zdecydowanej większości przypadków, poza dyskomfortem, spastyczność przynosi liczne utrudnienia w życiu codziennym i powoduje zaburzenia interakcji społecznych. Utrudnienia ruchu i kontroli mięśni sprawiają, że chory nie możne samodzielnie wykonywać prostych codziennych czynności, związanych np. z higieną osobistą czy przyjmowaniem pożywienia. Napięcie mięśniowe utrudnia lub uniemożliwia chodzenie a niekiedy nawet siedzenie. Niejednokrotnie spastyczności towarzyszy ból, który potęguje niemoc osoby dotkniętej schorzeniem.
U osób dorosłych spastyczność dotyczy najczęściej kończyn górnych, lub nieco rzadziej dolnych. Kliniczne objawy porażenia kończyn górnych to: przykurczony lub wewnętrznie skręcony bark, zgięcie łokcia, nawracanie przedramienia, zgięcie nadgarstka oraz zgięcie palca tzw. kciuk w dłoni.
Spastyczność kończyny dolnej obejmuje: zgięcie biodra, przywiedzenie uda, zgięcie kolana, wyprostowania kolana, zgięcie podeszwowo – kostkowe, paluch w grzbietowym ustawieniu (zwany paluchem autostopowicza), stopa końsko – szpotawa.
Szczególnym przykładem tego rodzaju zaburzeń ruchowych jest spastyczność występująca u dzieci. Może być ona spowodowana, podobnie jak w przypadku dorosłych, uszkodzeniem części mózgu i rdzenia kręgowego. Najczęstszą przyczyną jest mózgowe porażenie dziecięce (MPD), będące skutkiem powikłań okołoporodowych. Częściej wynika ono z nieprawidłowości w czasie ciąży niż podczas porodu, niekiedy ma też podłoże genetyczne. Spastyczność występuje u ok. 70-80% dzieci z porażeniem mózgowym. Objawy kliniczne są analogiczne do występujących u osób dorosłych i obejmują: sztywność; skurcze mięśni (w tym także skurcze gwałtowne) przykurcze dynamiczne i przetrwałe a także ból. Ponadto objawem towarzyszącym niekiedy spastyczności u dzieci z MPD jest upośledzenie.
Porażenie, paraliż (łac. plegia) – stan charakteryzujący się całkowitą niemożnością wykonywania ruchu, na skutek braku dopływu bodźców nerwowych do mięśni.
Wyróżnia się:
porażenie wiotkie pochodzenia neurogennego – spowodowane uszkodzeniem obwodowym nerwów (np. pourazowe, poinfekcyjne, nowotworowe), przewodzących impulsację nerwową z ośrodków wyższych do efektora, którym jest mięsień. Neurologiczne objawy porażenia wiotkiego, to: duże obniżenie napięcia mięśniowego, zanik mięśni, drżenie pęczkowe mięśni, zniesienie odruchów w objętej paraliżem kończynie, neurogenny zapis w elektromiogramie.
porażenie wiotkie pochodzenia miogennego – związane z uszkodzeniem samego mięśnia lub grupy mięśniowej najczęściej na skutek urazu, niedorozwoju, miopatii.
porażenie spastyczne – porażenie kurczowe – spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Objawami paraliżu spastycznego są: wzmożone napięcie mięśniowe, brak zaniku mięśni, brak zmian w badaniu elektromiograficznym, odruchy kloniczne, odruchy patologiczne, zniesienie odruchów powierzchniowych.
porażenie przysenne – stan występujący podczas zasypiania lub rzadziej podczas przejścia ze snu do czuwania, objawiający się porażeniem mięśni (katapleksja) przy jednoczesnym zachowaniu pełnej świadomości. Osoba doświadczająca paraliżu przysennego ma wrażenie ogarniającej niemocy, nie jest w stanie wykonać żadnych ruchów, mówić ani otworzyć oczu. Zjawisku temu towarzyszą zazwyczaj bardzo nieprzyjemne doznania psychiczne, takie jak wrażenie ogłuszającego dudnienia lub dzwonienia w uszach, bezwładnego spadania, wykręcania ciała, przygniecenia klatki piersiowej lub kończyn. Prawie zawsze towarzyszy mu przyśpieszony rytm serca oraz uczucie strachu. Podczas paraliżu możliwe jest również występowanie różnego rodzaju halucynacji, zarówno wzrokowych jak i dotykowych
Spastyczne:
Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego – uszkodzenie ośrodków ruchowych zlokalizowanych w płatach czołowych ośrodkowego układu nerwowego. Nie jest to uszkodzenie pojedynczego neuronu, a ich grupy mającej tę samą czynność, co wyraża się występowaniem wspólnych objawów, niezależnych od poziomu uszkodzenia. Tożsamymi nazwami określającymi uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego są: uszkodzenie układu piramidowego, uszkodzenie ośrodkowych dróg ruchowych, uszkodzenie górnego neuronu ruchowego.
Objawy i przebieg
Jego wspólnymi objawami są:
osłabienie siły mięśniowej, niedowład lub porażenie
występowanie odruchów patologicznych (objaw Babińskiego, objaw Rossolimo)
wzmożenie napięcia mięśni typu spastycznego (piramidowego)
brak lub osłabienie odruchów skórnych (brzusznych, podeszwowego)
brak zaników mięśniowych i fascykulacji
wygórowanie odruchów głębokich, klonusy
obecność wygórowanych odruchów rozciągnowych typu odruch rzepkowy.
Objawy porażenia w których występują powyższe cech nosi nazwę niedowładu spastycznego i są związane z uszkodzeniem górnego neuronu ruchowego.
Postaci
W zależności od lokalizacji uszkodzenia dróg piramidowych uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego może przyjmować następujące postacie:
uszkodzenie kory mózgu – niedowład lub porażenie ograniczone do niewielkiej struktury np. dłoni, stopy lub jednej kończyny (tzw. monoplegia) po przeciwległej stronie od ogniska chorobowego,, której zwykle towarzyszą objawy podrażnienia kory mózgu, takie jak drgawki lub afazja,
uszkodzenie w obrębie torebki wewnętrznej – porażenie lub niedowład połowiczy po stronie przeciwnej od ogniska chorobowego, z często występującą niedoczulicą połowiczą,
uszkodzenie pnia mózgu – porażenie połowicze po stronie przeciwnej od miejsca uszkodzenia (czyli porażenie połowicze lewostronne świadczy o prawostronnym uszkodzeniu pnia), zwykle towarzyszy im porażenie nerwów czaszkowych po stronie ogniska chorobowego, co daje objaw tzw. porażenia połowiczego naprzemiennego,
uszkodzenia w obrębie rdzenia kręgowego w przypadku którego do objawów porażenia spastycznego dołączają zaburzenia pozapiramidowych dróg nerwowych, takich jak drogi przewodzące czucie, a samo porażenie jest zwykle obustronne powodując objawy tetraplegii lub paraplegii.
Początkowo po uszkodzeniu górnego neuronu ruchowego pojawia się niedowład wiotki z osłabieniem lub zniesieniem odruchów ścięgnistych, co określa się jako zespół szlaku rdzeniowego; przyczyny tego zjawiska są niejasne.
Odruchy piramidowe
Z odruchów patologicznych największe znaczenie mają objaw Babińskiego i objaw Rossolimo. Opisano szereg innych objawów (odruchów) o mniejszym znaczeniu rozpoznawczym:
Po operacji mózgu często dochodzi do porażenia nerwu twarzowego. Są dwa typy porazenia-wiotkie,czyli ośrodkowe i spastyczne czyli obwodowe. U osób które miały usuwanego nerwiaka nerwu słuchowego z reguły dochodzi do porazenia obwodowego. Najczęsciej stosowanymi zabiegami fizykoterapeutycznymi są-elektrostymulacja,laser i jonoforeza-poniważ te zabiegi sa na bazie prądu za;leca się je tylko w sytuacji gdy guz został usuniety w całości
krioterapia-leczenie niskimi temperaturami.
lampy solux-naświetlanie
elastoplast-specjalne plastry
Ponadto masaż twarzy i ćwiczenia mimiczne o których było już tutaj wspomniane