Wykład IV- 20.11.12

Ustawy majowe 17 maja 1989r. - ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania i ustawa o …
-ustawy konstytucyjne
-rozwijające postanowienia Konstytucji

Art.53 Konstytucji- nauczanie religii jako jedna z form wolności religijnej

Art.12 Konkordatu- Państwo jest zobowiązane do organizowania lekcji z religii:
-organizowanie= stworzenie warunków do prowadzenia
-organizowanie NA ŻYCZENIE określonej grupy osób

Nienauczanie religii sprzeczne z ustawą o systemie oświaty?

Ustawa o systemie oświaty, Art. 12.
1. Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadgimnazjalne na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych określa, w drodze rozporządzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ust. 1.

-Co oznacza „w porozumieniu z ?”= w ramach konsultacji, współdziałania

Art. … Konstytucji: Kościoły i związki wyznaniowe są legitymowane do złożenia skargi konstytucyjnej do Trybunału konstytucyjnego.

Lekcje religii organizowane są w ramach planów zajęć szkolnych.

USTAWA O GWARANCJACH WOLNOŚCI SUMIENIA I WYZNANIA

-dotyczy wszystkich religii
-Kościół katolicki ma swoją osobną ustawę, aczkolwiek postanowienia tejże powyżej także się w stosunku do niego stosuje

Wyraz wolności :
-uczestnictwo w obrzędach
-przynależność
-głoszenie
-wychowywanie dzieci w
-prawo zachowania w tajemnicy to, w co wierzymy
-coś o mediach
-wytwarzanie dóbr materialnych konieczne do zaspokojenia potrzeb danego wyznania
-zrzeszanie się w różnych organizacjach świeckich i religijnych
-możliwość pochowania na cmentarzu wyznaniowym
-(…)
Katalog niezamknięty. Wlicza się do niego wszystkie działania, które są ZGODNE Z PRAWEM.

Ustawa o ruchu drogowym:
-postanowienia dotyczące organizowania pielgrzymek

Przepisy dotyczące obrony państwa, bezpieczeństwa państwa:
-mogą narzucać pewne ograniczenia naszych praw i wolności

Ustawy o katastrofach itp.:
-nie mogą ograniczać prawa do wolności sumienia i wyznania!

Prawo do posiadania dóbr o charakterze materialnym potrzebnych do uprawiania kultu:
-również jest związane z prawem do wolności sumienia i wyznania
-dobrowolne świadczenie obywateli na rzecz Kościoła(osobny temat o finansowaniu Kościoła)

Stosunek Państwa do Kościoła:
-Kościoły otrzymują status prawny na podstawie przepisów prawnych (Konstytucji, ustaw…)

Ustawodawca polski w Konstytucji stanął na gruncie ROZDZIAŁU państwa od Kościoła:
-dla dobra obopólnego
-pozytywne nastawienie do religii i Kościoła
-idąc na współdziałanie
-chroniącego prawa osób niewierzących, nawet jeśli stanowią znikomą mniejszość
-uwzględnienie pluralizmu religijnego(istnieje 180 innych religii i związków wyznaniowych)

Zasady:
-Swobodna wypełniania przez Kościół swoich obowiązków religijnych.
-Równouprawnienie wszystkich religii.

Działalność Kościołów i związków wyznaniowych:
-głoszenie praw wiary, dogmatów
-sprawowanie liturgii
-odbywanie kultu publicznego, w miejscach publicznych z zachowaniem odpowiednich przepisów
*jeżeli kult jest dokonywany w ramach obiektów Kościołów i związków- obojętność jeśli chodzi o działania?
-kształcenie i przygotowywanie osób do stanu duchownego(odmienne od nauczania religii- szkół)
*najważniejsze uczelnie katolickie są „katolickie”, wszystkie są uczelniami państwowymi, utrzymywanymi z pieniędzy państwa. Chodzi o Katolicki uniwersytet lubelski, Uniwersytet kardynała Stefana Wyszyńskiego, Chrześcijańska Akademia Wychowania …?,

Osobowość prawna Kościołów i związków wyznaniowych:
-niezbędna ze względu na fakt, iż religia ma być nauczana w szkołach publicznych

POWSTANIE I LIKWIDACJA KOŚCIOŁÓW ORAZ ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH

Rejestracja Kościołów/związków wyznaniowych:
-100 obywateli polskich, posiadających pełną zdolność do czynności prawnych, może wystąpić o wniosek rejestracji nowego Kościoła lub związku wyznaniowego
-przed 1997 rokiem wystarczyło 15 osób do rejestracji
-musi być określone bóstwo/Bóg by można było odróżnić związek wyznaniowy/Kościół od innego związku
-odbywa się w ministerstwie administracji i cyfryzacji departamencie wyznaniowym
-musi być podana siedziba Kościoła lub związku wyznaniowego
*Województwo Dolnośląskie jako 3 pod względem ilości zarejestrowanych związków wyznaniowych(1- Mazowieckie, 2- Śląskie)
-podanie danych osobowych osób, które będą spełniały funkcje kierownicze w Kościele/związku wyznaniowym(data urodzenia, Pesel itp.). Te dane wpisuje się do rejestru Kościoła/związku.

Jeżeli dane wymogi zostały spełnione, minister jest zobowiązany do rejestracji danego Kościoła/związku( w ciągu ok. 3 miesięcy)
-wpis konstytutywny czy deklaratoryjny?
Deklaratoryjny- z punktu widzenia Kościoła/związku
Konstytutywny- z punktu widzenia państwa

Wpis nie ma charakteru bezwzględnego.
-mimo to, nie zakłada się, że dana religia ma charakter tymczasowy
-okazuje się jednak, że w trakcie działania danego Kościoła może on być wykreślony z rejestru, a w związku z tym utracić przywileje

W jakich sytuacjach Kościół/związek może być wykreślony z rejestru ?
-ustanowienie odrębnych regulacji dotyczących danego Kościoła/związku
-jeżeli nie poinformują o zmianach dotyczących choćby statutu w ciągu 3 miesięcy od zaistnienia zmiany, może to być podstawą do wykreślenia

Sytuacja nadzwyczajna!!!
-wprowadzenie art.36 do ustawy o gwarancjach.. umożliwiający delegalizacji Kościoła/związku wyznaniowego
-następuje gdy na wniosek państwa przy wyraźnym sprzeciwie ze strony Kościoła

Art. 36. (17) 1. Wykreśleniu z rejestru podlega:
1) kościół lub inny związek wyznaniowy, którego sytuacja prawna i majątkowa została uregulowana w odrębnej ustawie,
2) kościół lub inny związek wyznaniowy, który zawiadomił organ rejestrowy o zaprzestaniu swojej działalności,
3) kościół lub inny związek wyznaniowy, który utracił cechy warunkujące uzyskanie wpisu do rejestru; dotyczy to w szczególności kościoła lub innego związku wyznaniowego, który w ciągu 3 lat nie odpowiedział na żądanie organu rejestrowego i nie zaktualizował wpisów do rejestru w zakresie określonym w art. 32 ust. 1 pkt 4.
2. Wykreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji organu rejestrowego. 3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36a ust. 2, wykreślenie z rejestru następuje po przeprowadzeniu likwidacji.
3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, likwidatorami są członkowie organu kościoła lub innego związku wyznaniowego uprawnionego do reprezentowania na zewnątrz i zaciągania zobowiązań majątkowych, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, decyzja właściwego organu kościoła lub innego związku wyznaniowego nie stanowi inaczej.
3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
5. Organ rejestrowy, w drodze decyzji, zarządza likwidację i wyznacza likwidatora:
1) w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i art. 36a ust. 2,
2) w razie braku możliwości ustalenia likwidatora, o którym mowa w ust. 4.
3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
6. Przed zniesieniem osoby prawnej, o której mowa w art. 32 ust. 3, kościół lub inny związek wyznaniowy zarządza jej likwidację i wyznacza likwidatora informując o tym organ rejestrowy oraz określa przeznaczenie majątku pozostałego po zakończeniu likwidacji.
7. Do obowiązków likwidatora stosuje się odpowiednio art. 37 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z 2003 r. Nr 96, poz. 874 oraz z 2004 r. Nr 102, poz. 1055).
8. Jeżeli statut kościoła lub innego związku wyznaniowego nie stanowi inaczej, majątek pozostały po zakończeniu postępowania likwidacyjnego kościoła lub innego związku wyznaniowego albo osób prawnych, o których mowa w art. 32 ust. 3, może być przeznaczony wyłącznie na cele charytatywno-opiekuńcze w drodze decyzji organu rejestrowego.
Art. 36a. 1. (18) Organ rejestrowy lub prokurator może wystąpić do sądu okręgowego o stwierdzenie niezgodności działania kościoła lub innego związku wyznaniowego z przepisami prawa, o których mowa w art. 27 ust. 1, lub ze statutem, o którym mowa w art. 32.
2. W razie stwierdzenia prawomocnym wyrokiem sądu, że działalność kościoła lub innego związku wyznaniowego rażąco narusza prawo lub postanowienia statutu, organ rejestrowy wykreśli z rejestru ten kościół lub inny związek wyznaniowy.

Kiedy można zdelegalizować Kościół/związek wyznaniowy:
-działa niezgodnie ze swym statutem
-nie przestrzega polskiego prawa

Według jakiego kodeksu postępowania można zdelegalizować Kościół/związek?
-Minister działa w obrębie administracji, także sama rejestracja ma charakter administracyjny
-Prokurator- postępowanie karne
-Sąd- postępowanie cywilne
Więc jak?
-nie wiadomo, ponieważ jeszcze taka delegalizacja nie miała miejsce. Zatem jeśli zajdzie taka sytuacja, będzie zdecydowanie precedensem.

To sąd będzie miał za zadanie ustalić, czy Kościół/związek złamał dane prawo polskie lub własny statut. Dopiero wyrok sądu będzie podstawą dla ministra do wykreślenia Kościoła/związku.

Problem w przypadku ustalania działalności Kościoła/związku.
Wyznawcy się rozjeżdżają, a majątek zostaje, czyli długi również!
Jeżeli działalność Kościoła ustaje z własnej inicjatywy, to do likwidacji Kościoła i majątku po nim mają do niego zastosowanie przepisy o stowarzyszeniach. Wyznaczanie likwidatora, którego wyznacza sam Kościół/ związek. Kościół posiada dalej jakąś osobowość w zakresie likwidacji.
Tu wyzncza likwidatora SAM, a przy delegalizacji- sąd, co może być bardzo niekorzystne.

NAUCZANIE RELIGII W SZKOLE

Wycofywanie i wprowadzanie religii do szkół było zawsze decyzją polityczną.

Całkowite wyeliminowanie nauczania religii byłoby niewskazane- ważne jest zaszczepienie jakiś wartości religijnych.
Samo nauczanie nie powinno budzić wątpliwości, ewentualnie miejsce w którym by miało się odbywać.

Nauka religii na przestrzeni ostatnich lat została solidnie uregulowana w przepisach prawnych.
-Ma charakter powszechni
-Uzależniona jest od wniosku danej młodzieży, którą powinni podjąć rodzice przez osiągnięciem pełnoletniości dziecka

Prawo do nauczania religii:
-pochodzi z konstytucji
-chodzi o zorganizowanie odpowiednich warunków do nauczania(sale, materiały itp.)

Kościoły i związku nie są zobowiązane do przestrzegania tych zasad? Których?

Nauczanie Religi od początku wywoływało kontrowersje:
-udostępnianie pomieszczeń najmniej kontrowersyjnych
-kwestia krzyży
Religia traktowana jako jeden z przedmiotów na gruncie przepisów prawa krajowego.
Natomiast na gruncie prawa wewnętrznego Kościoła religia określana jest jako katechizacja, czyli dalszy ciąg działalności, którą Kościół prowadzi w kościele.

Wykład prawo wyznaniowe- 04.12.12

USTAWA O STOSUNKU PAŃSTWA DO KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO

Charakterystyka:
-powodowała że Kościół katolicki nie jest równoprawny w stosunku do innych kościołów i wyznań, ponieważ ma odrębną ustawę jego dotyczącą oraz chodzi o nazwę tej ustawy- katolickiego, a powinno być rzymskokatolickiego.

Treść ustawy:
-status Kościoła w państwie
-uznanie prawa wewnętrznego Kościoła (prawa kanonicznego)- w ten sposób przenikanie do naszego prawa- prawa kanonicznego
-inny tryb przewidziany nadawania osobowości prawnej Kościołowi katolickiego ( w przypadku innych- konieczność rejestracji, w oparciu o konkretną procedurę), który nie przechodzi takiej procedury. Uznano że w tym zakresie przepisy prawa wewnętrznego rozsądzają o tym, kto, jaka jednostka posiada osobowość prawną. Nie jest to korzystne rozwiązanie jeśli chodzi o podmiotowość majątkową- sytuacje spadkobierców długów Kościoła? Wszystkie jednostki które istnieją w wykazie posiadają osobowość prawną. Po 17 maja- każda nowo powstająca jednostka powstaje na podstawie prawa kanonicznego (np. nowe parafie). Jedyny wymóg powstania tej jednostki-władze kościelne zobowiązane są o poinformowaniu organów administracyjnych o tym fakcie.

Art. 6.

1. Osobą prawną Kościoła o zasięgu ogólnopolskim jest Konferencja Episkopatu

Polski.

2. Organami Konferencji Episkopatu Polski są:

1) Prezydium Konferencji Episkopatu Polski,

2) Rada Główna Konferencji Episkopatu Polski,

3) Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski.

3. W sprawach majątkowych Konferencję Episkopatu Polski reprezentuje jej Prezydium.

Do składania oświadczeń woli jest uprawniony każdy z jego członków.

Art. 7.

1. Osobami prawnymi są następujące terytorialne jednostki organizacyjne Kościoła:

1) metropolie,

2) archidiecezje,

3) diecezje,

4) administratury apostolskie,

5) parafie.

2. Osobami prawnymi są również:

1) kościoły rektoralne (rektoraty),

2) Caritas Polska,

©Kancelaria Sejmu s. 3/29

2011-08-09

3) Caritas diecezji,

4) Papieskie Dzieła Misyjne.

3. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 1 i 2 są:

1) dla metropolii gnieźnieńskiej – metropolita gnieźnieński, Prymas Polski, dla

innych metropolii – metropolita,

2) dla archidiecezji – arcybiskup archidiecezjalny lub administrator archidiecezji,

3) dla diecezji – biskup diecezjalny lub administrator diecezji,

4) dla administratury apostolskiej – administrator apostolski,

5) dla parafii – proboszcz lub administrator parafii,

6) dla kościoła rektoralnego – rektor,

7) dla Caritas Polskiej – dyrektor,

8) dla Caritas diecezji – dyrektor,

9) dla Papieskich Dzieł Misyjnych – dyrektor krajowy.

4. Ilekroć w ustawie używa się określenia "biskup diecezjalny", rozumie się przez

to organy osób prawnych wymienione w ust. 3 pkt 2–4.

Art. 8.

1. Osobami prawnymi są następujące personalne jednostki organizacyjne Kościoła:

1) Ordynariat Polowy,

2) kapituły,

3) parafie personalne,

4) Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonnych Męskich,

5) Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonnych Żeńskich,

6) instytuty życia konsekrowanego (instytuty zakonne i instytuty świeckie)

oraz stowarzyszenia życia apostolskiego; te instytuty i stowarzyszenia zwane

są dalej "zakonami",

7) prowincje zakonów,

8) opactwa, klasztory niezależne, domy zakonne,

9) wyższe i niższe seminaria duchowne diecezjalne,

10) wyższe i niższe seminaria duchowne zakonne, jeżeli, w myśl przepisów danego

zakonu, mają charakter samoistny.

2. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 1 są:

1) dla Ordynariatu Polowego – ordynariusz polowy,

2) dla kapituły – prepozyt albo dziekan,

3) dla parafii personalnej – proboszcz lub administrator parafii,

4) dla Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych – przewodniczący

(przewodnicząca) Konsulty Wyższych Przełożonych Zakonnych,

5) dla zakonów – wyższy przełożony (przełożona),

6) dla prowincji zakonnej – przełożony (przełożona) prowincji,

7) dla opactwa – opat (przełożona),

©Kancelaria Sejmu s. 4/29

2011-08-09

8) dla klasztoru niezależnego i domu zakonnego – przełożony (przełożona),

9) dla wyższego seminarium duchownego – rektor,

10) dla niższego seminarium duchownego – dyrektor.

3. Organy osób prawnych zakonnych mogą używać innych nazw, stosownie do tradycji

danej osoby prawnej.

Art. 9.

1. Osobami prawnymi są:

1) Katolicki Uniwersytet Lubelski,

2) Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie,

3) Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu,

4) Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu,

5) Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie oraz jego dwie sekcje:św. Jana

Chrzciciela i św. Andrzeja Boboli "Bobolanum",

6) Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego w Krakowie,

7) kościelne instytuty naukowe i dydaktyczno-naukowe kanonicznie erygowane.

2. Status prawny Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie określa ustawa o

szkolnictwie wyższym. Statut tej Akademii zatwierdza minister właściwy do

spraw szkolnictwa wyższego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw

wyznań religijnych i właściwa władza kościelna.

Sprawowanie kultu publicznego:
-

Określenie dni wolnych od pracy:
-święta katolickie
-wolne nie tylko dla katolików, ale dla wszystkich obywateli (mają charakter fakultatywny- mogą żądać wolnego, ale muszą go odrobić w innym terminie)
1) 1 stycznia – uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (dzień Nowego

Roku),

1a) 6 stycznia – Święto Trzech Króli,

2) drugi dzień Wielkiej Nocy,

3) dzień Bożego Ciała,

4) 15 sierpnia – uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,

5) 1 listopada – dzień Wszystkich Świętych,

6) 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,

7) 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.

Katecheza- nauczanie religii:
-Od roku 1990/1991 możliwość nauczania religii w szkole. Dużą rolę odegrali ministrowie edukacji- Andrzej Stelmachowski i …, to oni we wszystkich konfliktach reprezentowali stronę kościelną. Zatem nie ma się co dziwić, że czuli się zobowiązani by wprowadzić religię do szkoły.
-Ustawa o oświacie z 1961 roku nie dawała podstawy do wprowadzenia religii.

Duszpasterstwo wojskowe i specjalne:
-wojskowe ->przeczytać, proste. Jedna rzecz istotna: duszpasterstwo wojskowe nie jest zaliczane do duszpasterstwa specjalnego! W niektórych podręcznikach błędnie tak uważają.
*Specjalne:
-w ośrodkach zamkniętych, różnych instytucjach (służby celne, pograniczników itd. )

Organizacje w ramach Kościoła katolickiego:
-wyróżnia organizacje kościelne i katolickie
-prawo do należenia do takiej organizacji-> konstytucyjne
-powstają na mocy decyzji odpowiednich władz kościelnych (czyli przez papieża, biskupa i proboszcza, przełożonego zakonnego)
-utworzone z inicjatywy władz kościelnych
-cel działalności: kult publiczny, oświatowa(nauka religii katolickiej), gospodarcza
-działają w ramach osobowości prawnej podmiotu, dzięki któremu powstały
*Organizacja katolicka:
-założona za aprobatą, błogosławieństwem władzy kościelnej, ale to nie z inicjatywy władzy kościelnych
-zakładana przez podmioty znajdujące się pod władzą
-władza kościelna ma jedynie patronat nad tą organizacją
-mogą być dalekie od religii
-celem jej jest: działalność społeczno-kulturalna, opiekuńcza, oświatowa (zatem nie tylko religijna!)
*Organizacja kościelna:
-założona przez władze kościelne (np. proboszcz jako szef takiej organizacji)

Przepisy dotyczące budownictwa kościelnego:
-z własnych środków!
-jeśli idzie o obiekty zabytkowe, zaliczane są do dziedzictwa narodowego, z tego względu są dofinansowywane
-zobowiązanie do przestrzegania prawa państwowego, czyli prawa budowlanego

Prawno-karna regulacja gwarancji wolności sumienia i wyznania
-rozdział 24 k.k. trzy artykuły:
-występki

Rozdział XXIV

Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania

Art. 194.

Kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność

wyznaniową albo bezwyznaniowość,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

do lat 2.

Art. 195.

§ 1. Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła

lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom

lub obrzędom żałobnym.

Art. 196.

Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci

religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

1)Dyskryminacja wyznaniowa
-polega na ograniczeniu prawa człowieka, które jest mu przyznane!, przysługującego mu prawa w oparciu o wyznaniowość lub bezwyznaniowość
-czym są działania o charakterze dyskryminacyjnym? De facto ten przepis jest powtórzeniem przepisu z 1969 roku, komunistycznego przepisu! Już w ramach tamtego kodeksu karnego dyskryminację wyznaniową ostro karali. Albo nie starczyło czasu na zmianę, albo uznano, że kodeks z1969 roku nie był taki zły, nawet jeśli był komunistyczny.
-przepis jest martwą ideą, nie został jeszcze zastosowany
-mimo to, przypadki nietolerancji religijnej są częste
2)Przeszkadzanie w wykonywaniu aktu religijnego/ Przeszkadzanie w pogrzebie
-osoby wierzące mogę sprawować kult prywatnie a także w miejscach publicznych-> z racji tego podlega obronie
-„złośliwe przeszkadzanie” -> olbrzymie pole do interpretacji, przestępstwo jeśli jest złośliwe przeszkadzanie, a więc wina umyślna. Problem udowodnienia winy umyślnej. Każdy będzie się bronić, że nie robił tego umyślnie
-„wykonywanie aktu religijnego”-> 190 różnych kościołów i związków wyznaniowych, nie wszystkie akty religijne są znane nam, są wątpliwości nawet w naszym kościele nie jesteśmy pewni co mamy robić, a co dopiero w innym kościele. Nieświadomie możemy obrazić wyznawców tego kościoła, bo np. nie zdejmiemy czapki wchodząc do kościoła.
-przeszkadzanie pogrzebowi, obrzędowi pogrzebowemu-> kłóci się z zasadą, że każdy ma prawo do pochówku, więc dlaczego mato dotyczyć tylko pogrzebów religijnych, a nie świeckich? Czyli przeszkadzać w pogrzebach w świeckich można? Według wykładowcy, ten przepis powinien się znajdować w części dotyczącej naruszania porządku publicznego, a pogrzeb wyznaniowy jako dołączyć jako lex specialis?
-problem odmowy pochówku bardzo delikatny; na cmentarzach publicznych każdy ma prawo do bycia pochowanym, ostatnie prawo ludzkie. Problem jest na cmentarzach o charakterze wyznaniowym, jeśli w danej miejscowości nie ma cmentarza publicznego. Kościół może w odmówić pochówku na wyznaniowym cmentarzu.
-przesłanki odmowy: nieprowadzenie się po katolicku przez całe życie
3)Obraza uczuć religijnych
-spory margines do interpretacji
-kwestia tego, iż w wielu przypadkach nie wiemy, że mamy do czynienia z aktami religijnymi, więc nie wiemy, że kogoś obrażamy
-problem kontrowersyjnych dzieł sztuki
-przestępstwo publiczno-skargowe-> składając niosek uruchomienie policji, prokuratury; każdy kto wniesie tak i wniosek jest niezadowolony, a policja traci czas i pieniądze
-powinno się przekształcić ten delikt w prywatno-skargowy; należy zmienić tryb ścigania; poszkodowany cierpi a nie zyskuje
-często „obraza uczuć religijnych” nie ma nic wspólnego z obrazą uczuć religijnych
-najwięcej jest powództw dotyczących tego deliktu

Skala deliktów nie jest duża.

Wykład 18.12.12

Rozdziały, które można opuścić z książki:
-5,6,10,12,13,21,22,27,29,31,33,34,35,38,39,40,41

Procedury zawarcia małżeństwa konkordatowego/wyznaniowego/kanonicznego

Najwłaściwsza nazwa:
-małżeństwo wyznaniowe ze skutkami cywilnymi

Możliwość zawarcia małżeństwa dwóch formach pojawiła się w 1998r. (przy dacie wejścia w życie konkordatu)
-wcześniej małżeństwo wyznaniowe było bez skutków cywilno-prawnych

Forma wyznaniowa:
-podstawy w konkordacie (art.15)->konieczność dostosowania przepisów prawa cywilnego

Art. 15a.

1. Małżeństwo zawarte w formie przewidzianej przez prawo kanoniczne wywiera

takie skutki, jak małżeństwo zawarte przed kierownikiem urzędu stanu

cywilnego, jeżeli spełnione zostały wymagania określone w Kodeksie rodzinnym

i opiekuńczym.

2. Osobę duchowną, przed którą składa się oświadczenia o zawarciu małżeństwa,

określa prawo kanoniczne.

26 października 1998r.:
-rozporządzenia przy sporządzaniu ksiąg stanu cywilnego-> upoważnienie do sporządzania oświadczeń zawarcia związków małżeńskich
-pomimo że jest małżeństwo wyznaniowe, duchowni nie prowadzą ksiąg stanu cywilnego (jak to było w księstwie warszawskim)
-współdziałanie dwóch podmiotów: urzędnika stanu cywilnego i duchownego

Dwa równorzędne sposoby zawarcia małżeństwa!
-różniące się jednak formą, choćby jeśli chodzi o rozwiązanie małżeństwa

Zawarcie w formie wyznaniowe:
->3 etapy zawierania związku, na których konieczność jest współdziałania organów państwowych z kościelnymi

Inne kościoły, które mogą udzielać sakramentów małżeństwa w formie wyznaniowe ze skutkami cywilno-prawnymi(9 kościołów)
-prawosławnym

1.Czynności poprzedzające zawarcie związku małżeńskiego
-osoba duchowna- przepisy wewnętrzne
-urzędnik-przepisy prawa państwowego
-jeden i drugi musi sprawdzić, czy nie ma przeszkód
*Przeszkody:
-powinowactwa (kodeks kanoniczny jest bardziej rygorystyczny: np. kuzynka nie może być moją żoną, a według kodeksu rodzinnego może)
-w kodeksie prawa kanonicznego są inne przeszkody np. ksiądz nie może zawrzeć związku małżeńskiego, a według prawa rodzinnego może
*Terminy:
-co najmniej na miesiąc przed zawarcie związku(prawo rodzinne), 3 miesiące (prawo kanoniczne)
-pouczenie o ważności związku małżeńskiego
*Warunki nadzwyczajne:
-nie można dopełnić wszystkich wymogów, kiedy np. jest zagrożenie życia
*Zaświadczenie o braku przeszkód:
-wydane przez kierownika urzędu stanu cywilnego
-ważne 3 miesiące (można ewentualnie je przedłużyć)
*Osoba duchowna
-musi sprawdzić także, czy nie zachodzą przeszkody po potwierdzeniu tożsamości
-od niektórych przeszkód może zwolnić nawet proboszcz (tzw. Przeszkody względne) od innych ewentualnie papież (tzw. przeszkody bezwzględne, choć nie wiem, czy w ogóle można ognich zwolnić)
*Zapowiedzi
-trzykrotne
-są po to, my jako wierni mamy obowiązek kanoniczny, jeżeli wiem że między młodymi zachodzi przeszkoda, należy powiadomić o tym duchownego(bo czasem np. sami młodzi nie wiedzą, że takie przeszkody zachodzą)


2.Zawarcie związku małżeńskiego
-po sprawdzeniu, że nie ma przeszkód
*Uprawniona osoba do
-osoba duchowna (nie ksiądz! Ponieważ jest to nieprecyzyjna definicja)
-50 innych osób uprawnionych (ze względu na10 różnych kościołów w których można zawierać małżeństwa wyznaniowe ze skutkami prawno-cywilnymi)
-należy sprawdzić, czy dana osoba duchowna na pewno jest uprawiona do udzielania związku małżeńskiego
-jeżeli są wątpliwości, należy pytać
*Dwa oświadczenia woli
-wywołujące skutki prawne
a)o zawarciu związku wyznaniowego
-te same wymogi co w prawie cywilnym
-złożone przed uprawnioną osobą
-złożone obydwa jednocześnie
-zgodność co do istoty oświadczenia?
-nie może zachodzi błąd co do osoby
-nie może być złożone w groźbie
b)o wywołaniu skutków cywilno-prawnych
-podpisanie stosownego oświadczenia
-inne np. co do przyszłego nazwiska, codo przyszłego nazwiska dzieci
-dotyczy także stosunków majątkowych (jeśli nie będzie jakiś zastrzeżeń- intercyzy, co do zasady zajdzie wspólnota majątkowa
*Od kiedy związek małżeński jest ważny?
-od momentu złożenia oświadczenia woli

3.Czynności po zawarciu związku małżeńskiego
-wpisanie do akt stanu cywilnego (dziś państwo zachowało tą kompetencję dla siebie)
-duchowny po zawarciu związku małżeńskiego ma obowiązek sporządzenia zawiadomienia o dokonaniu związku małżeńskiego(termin 5 dni)
-kwestia terminu
-kto zobowiązany do sporządzenia tego zawiadomienia? Co do zasady osoba, która udzielała związku małżeńskiego. Ale może też być ktoś inny, np. wikary udzielił związku, a proboszcz sporządza zawiadomienie. Z kolei, nie może być to obca osoba dla młodych, ponieważ byłoby to dziwne.
-kierownik urzędu stanu cywilnego ma obowiązek sprawdzenia, czy wszystko potoczyło się zgodnie. Ewentualnie może nawet odmówić wpisu do akt stanu cywilnego. (np. przekręcenie literki w imieniu, czy nazwisku mogłoby spowodować problemy)
*Inne wymogi prawa kanonicznego, które nie przewidują przepisy prawa rodzinnego:
-świadkowie= niezbędni, którzy mają przynajmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych
-świadkiem musi być osoba świadoma ceremonii, która nie „przespała”
-co do świadków kościół może przewidzieć także wymogi, np. osoba ta musi być ochrzczona

Status prawny stolicy apostolskiej

Siedziba najwyższych władz Kościoła katolickiego.

Status ukształtował się za pomocą ewolucji.

Stolica apostolska= pierwszy biskup Rzymu, papież Benedykt XVI

Powstanie stolicy apostolskiej:
-związane z powstaniem kościoła katolickiego
-dzisiaj tylko niewielka namiastka tej stolicy (zmniejszyła się po zjednoczeniu Włoch)

1.Staus prawno- międzynarodowy Stolicy Apostolskiej

Stolica apostolska kiedyś:
-bardzo władcza, mająca duży wpływ na władców Europy (np. spór o inwestyturę)

Stolica apostolska dzisiaj:
-dalej posiada swój autorytet
-od konwencji wiedeńskiej jako podmiot prawa międzynarodowego( członek wielu organizacji międzynarodowych; korzystanie wstrzemięźliwe z kompetencji legislacyjnych-zawieranie traktatów *kwestia treści merytorycznej konkordatu, które wzbudzają kontrowersje np. francuskie w który nadmiernie zabezpieczony jest interes państwa *kwestia przestrzegania treści konkordatu, rozwiązania jego mocy
-nie wszystkie państwa utrzymują z nią kontakt

Stolica apostolska to nie jest Watykan!
-Watykan to państwo, na którego czele stoi papież; namiastka realna; terytorium; Watykan jako „ostatnia monarchia absolutna w Europie” lub republika prezydencjalna
-Stolica apostolska to podmiot abstrakcyjny, jako najwyższa władza w Kościele katolickim;

Traktaty laterańskie:
-uregulowanie stosunku między stolicą apostolską a państwem włoskim

2.Najwyższe organy władzy kościelnej

Organy administracji wyznaniowej w Polsce

Administracja centralna
a)Minister administracji i cyfryzacji
b)Departament wyznania religii i mniejszości
-Józef Różyński
-odpowiada za stosunki między państwem a wyznaniami
c)Wydział rejestru
-sprawy dotyczące wpisu do rejestru kościołów i związków wyznaniowych
-rejestr jawny
-15 kościołów ma odrębne uregulowania i nie będą zawarte w tym rejestrze
-udziela odpisów z rejestru np. czy podmiot jest wpisany do rejestru, czy ma zdolność prawną, bo zawieramy z nim umowę
-przygotowuje projekt aktów prawnych związanych z kościołami i związkami wyznaniowymi
-prowadzi i gromadzi wszelkie informacje dotyczące spraw wyznaniowych i państwa
-prowadzi własną dokumentację, bibliotekę departamentu
-udziela odpowiedzi
-zajmuje się sprawami funduszy kościelnych( istniejąca od 62 lat, a ustrój i gospodarka się zmieniły! Poszukuje się nowych funduszy finansowania kościołów i związków wyznaniowych, ponieważ teraz jest kryzys; jest to dyspozycji ministra z tytuły ubezpieczenia społecznego osób duchownych, ale także dotacje na utrzymanie obiektów sakralnych, działalności charytatywnej, działalność oświatowo-wychowawcza-> uzasadnienia tych funduszy)
d)Departament regulacji prawnych
-określa projekty ustaw na żądanie ministrów
e)Konferencja wspólna rządu i episkopatu Polski
-różne ustalenia w formie konsensusu, porozumienia
f)Komisje konkordatowe
-kiedy wprowadzano konkordat w życiu; już nie istnieją
g)Komisje majątkowe-regulacyjne
-dotyczące pozostałych związków wyznaniowych (a nie Kościoła katolickiego!!!! Jego komisja została rozwiązana w jakiś dziwnych okolicznościach. 90% majątku Kościoła katolickiego zostały mu zwrócone. Zatem inne kościoły uważają że ich komisje muszą dalej działać, ponieważ nie wszystko zostało im zwrócone? )

Administracja lokalna
Województwo
a)Wydział spraw obywatelskich
-odpowiada za stosunki państwo-kościół
-sprawy ewidencji kościołów i związków wyznaniowych
-trasy pielgrzymek

Nauczanie Religi w publicznych przedszkolach i szkołach

Sprawa państwa, a nie jakaś prywatna (dlatego nie dotyczy to szkół prywatnych).

Nauczanie musi być ściśle określone.

Nauczanie religii w szkołach publicznych:
-przywrócono w 1990/ 1991 roku
-główni doradcy kościoła przy działaniach rządu: … i … (udostępnili pomieszczenia szkolne na nauczania religii)
-Konstytucja: jedną z form wolności wyznania jest nauczanie religii w szkole?
-reguluje ustawa o systemie oświaty z 1991 roku, przepisy karty nauczyciela, rozporządzenie ministra z roku … w sprawie organizowania nauki religii w przedszkolach i szkołach

Czy nauczanie takie nie narusza:
-charakteru świeckiego państwa
-zasady równouprawnienia obywateli i związków wyznaniowych
*póki co przez TK nie zostało to zakwestionowane

Religia:
-przedmiot fakultatywny
-jeżeli z taką wolą wystąpią rodzice dziedziczaków (min. 7 rodziców)
-ta 7 może być zebrana z różnych szkół, miejscowości -> obowiązek szkoły zorganizowania od strony technicznej możliwości odbywania tych lekcji
-konieczność poszanowania równości? (jeżeli ktoś nie chce uczęszczać na te lekcje, może wybrać etykę)
-2 godziny tygodniowo (zalecenie by były ustawiane jako początkowe lub końcowe lekcje w planie zajęć, przez takie ustawianie: ogólnie jest obniżona jej ranga jako przedmiotu)
-wpisanie oceny na świadectwo maturalne

Wątpliwości przy statusie nauczyciela religii
-misja kanoniczna! Jej utrata powoduje rozwiązanie statusu nauczyciela
-w pozostałych kwestiach taki sam status jak innych nauczycieli
-nie mogą być wychowawcami klas (księża mają wiele innych obowiązków)

Zakres programu nauczania religii:
-sprawa wewnętrzna kościoła
-sfera administracji szkoły