WYKŁAD IV

Dzięki zabawie rozwija się:

KOMPETENCJA SPOŁECZNO – EMOCJONALNA:

• Dziecko nabiera poczucia perspektywy (odgrywanie ról).

• Emocjonalne doświadczenie innych osób.

• Wzmacnianie autoregulacji emocjonalnej

KOMPETENCJA ZWIĄZANA Z NEGOCJACJĄ:

• Kontrola i kompromis : kompromis musi być negocjowany.

• Jeśli ta kompetencja się rozwija to można powiedzieć, że dziecko jest w stanie komunikować się bardziej efektywnie. Negocjowanie znaczeń to nic innego jak rozmowa

• Negocjacja jest bezpośrednio związana z kompetencją mowy.

KOMPETENCJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW (znajdowania strategii do rozwiązywania problemów):

KOMPETENCJA PRZYJMOWANIA RÓŻNYCH PERSPEKTYW:

• Związane jest to z całą konstrukcją udawanej zabawy. Angażując się w taką zabawę dziecko musi patrzeć na zabawę oczami innego uczestnika. Dziecko uczy się rozpoznawania i rozumienia emocji prawdziwych i udawanych. Uczy się odróżniania ich.

• Rozwija się umiejętność akomodacji i regulacji swoich działań w zależności od kompetencji. Osoby którym brakuje tych umiejętności mogą być „sztywne” w przyszłości.

KOMPETENCJA KOOPERACJI:

• Praca z innymi dziećmi, współpraca.

• „coś proste i trudne jednocześnie”

KOMPETENCJA SPOŁECZNEGO ROZUMIENIA:

• Relacje społeczne z innymi osobami często związane jest z napotykaniem różnych problemów, ta kompetencja polega na umiejętności znajdywania strategii utrzymywania dobrych relacji społecznych.

• Istotna od wczesnego rozwoju.

KOMPETENCJA TEORII UMYSŁU:

• Poprzez zabawę po raz pierwszy dziecko jest w stanie odczuć samoświadomość swego istnienia. (poczucie bytu własnego „ja”)

• Poczucie różnicy pomiędzy rzeczywistością a nie rzeczywistością.

Proces bawienia się pełni funkcję korygującą – terapeutyczną.

Bawienie się nie jest zabawą:

• Bawienie się: przedmiotem bawienia się może być dowolny przedmiot, np. własne ciało, ciało innej osoby, wypowiadane słowa; ekwiwalent zabaw –np. gra w skojarzenia; kiedy dziecko bawi się , nie występują żadne kryteria zewnętrzne dla których bawiący się może podjąć te działania – inaczej : nie istnieje żaden powód zewnętrzny dla którego dziecko angażuje się w zabawę.

• Zabawa: nie musi być użyteczna, nie musi mieć pragmatycznego celu. Prawdziwa zabawa dziecka jest działaniem dla samego działania, jest bezcelowa. Z definicji jest niepoważna. Ale nie oznacza to ze osoba angażująca się w zabawę jest niepoważna. Powaga jest elementem postawy zabawy. Ambiwalencja zabawy jako takiej: w trakcie bawienia się bawiący jest w stanie rozróżnić świat rzeczywisty od świata wymyślonych znaczeń.

Wraz z bawieniem się, u dziecka występuje pewien rodzaj ekscytacji, który może być interpretowany jako przyjemność. Źródłem przyjemności mogą być obiekty fikcyjne. Uczucie przyjemności rodzące się w zabawie może nie być kryterium bawienia się. Są zabawy, w późniejszym okresie rozwoju przedszkolnego, które nie przysparzają przyjemności – rywalizacja.

WYGOTSKI:

Zauważa, że istnieje rozwojowa różnica pomiędzy wczesnym a późnym dzieciństwie, która można obserwować na przykładzie zabawy. We wczesnym dzieciństwie (do 3 lat) dominuje u dziecka tendencja wyrażana w bezpośrednim uwalnianiu pragnień i chęci natychmiastowego zaspokojenia dziecka. Innymi słowy do trzeciego roku życia dziecko ma nierozwiniętą kompetencję odroczenia realizacji pragnienia/poczucia omnipotencji. Jeśli u takiego dziecka powstaje pragnienie, jest bardzo wąski zakres akceptacji nie zaspokojenia go. „nie spotyka się dzieci poniżej trzeciego roku życia które chciałyby zrobić coś za kilka dni”. Do trzeciego roku trudno jest mówić o bawieniu się dziecka. Występują elementy zabawy, ale nie ma procesu bawienia się. Jest tak dlatego, że patrząc od strony rozwoju emocjonalnego dziecka i sprzężonej z tym kompetencji zabawy, to o bawieniu można mówić wtedy i tylko wtedy gdy w trakcie rozwoju dziecka pojawiają się pragnienia niezaspokojone, gdy pojawiają się tendencje niezrealizowane. Tak dzieje się przede wszystkim u dzieci powyżej trzeciego roku życia u których występują dwie przeciwstawne tendencje : wiele niezrealizowanych potrzeb takiego dziecka( nierealizowane natychmiast, ale nie przemijają, realizowane później) i chęć do ich jak najszybszego zaspokojenia. I w tym miejscu pojawia się zabawa, rozumiana jako aktywność wyobrażeniowa (związana z fantazją).

ZABAWA: specyficzna gra z regułami, które stają się coraz bardziej widoczne w późniejszych okresach życia człowieka. Bez przestrzegania, stosowania się do reguł nie można mówić o zabawie. Brak reguł = brak zabawy. (eksperyment: dzieci proszone są o odegranie ról, które spełniają na co dzień. Dwie siostry mają udawać siostry. Takie dziecko w zabawie skoncentruje się na tym żeby świadomie odegrać role, świadomie użyje pewnej reguły zachowania, aby spełnić rolę. W tym wypadku zabawa wymaga od takich sióstr świadomego zastosowania reguł związanych z zbyciem siostrą. Nawet jeśli zabawa odgrywa realną sytuację to tym co różni zabawę od realności jest świadome użycie reguł. Na co dzień jesteśmy po prostu siostrą i bratem.)

LINIA ROZWOJOWA ZABAWY: zabawa na początku pojawia się jako zabawa w jawnej sytuacji na niby z ukrytymi regułami i ewoluuje w kierunku gier z jawnymi regułami ale ukrytą sytuacją na niby. To co dziecko widzi stanowi bodziec do reakcji, działania. (do zabawy)Kiedy pojawia się zabawa po trzecim roku życia, umiejętność wsparcia się na jakichś wewnętrznych decyzjach to przedmioty zewnętrzne tracą swój motywacyjny charakter.

Reasumując: poprzez kompetencję zabawy rozwija się każdy element funkcjonowania dziecka.