Podstawy dietetyki
Wprowadzenie do dietetyki
Jacek Bujko
Zaliczenie: egzamin testowy, jedna odpowiedz z 4 propozycji.
Nieobecności: możliwe 3
Zaliczenie: przygotowane 3 diet (oceniane) +pkt. Ze sprawozdań + 2 kolokwia.
Dieta – z jeżyka grec. Styl życia, sposób żywienia,
Odżywianie dietetyczna – sposób żywienia mający, zastosowanie we wszystkich stanach odmiennych od prawidłowego (typowego) funkcjonowania organizmu:
Stany patologiczne wymagające zmiany żywienia,
Stany fizjologiczne:
Ciąża i laktacja
Intensywny wzrost i rozwój
Starzenie się
Intensywny wysiłek fizyczny (sport)
| Żywienie człowieka zdrowego | Żywienie | Dietetyka |
|---|---|---|
Nomy żywienia:
|
|
|
|
DIETOTERAPIA – żywienie lecznicze, kliniczne, stosowanie zarówno w zakładach lecznictwa (szpitale, senatora) jak i w życiu codziennym jako jedne z najważniejszych czynników leczniczych w przypadku chorób przewlekłych (cukrzyca, miażdżyca, alergie) umożliwiający
DIETORERAPIA POLEGA NA - utrzymaniu chorego w dobrym stanie odżywiania poprzez:
Dostarczenie odpowiednich ilościach i proporcjach wszystkich niezbędnych składników odżywczych (zgodnie z zaleceniami),
Wyrównanie zburzeń i Niedobów wywołanych przez proces chorobowy,
Oszczędzanie chorego narządu lub układu
Wyeliminowanie z żywienia czynników patogennych, uczulających lub tych, których przemiana jest upośledzona
Uwzględnienie działania innych form terapii (farmakoterapia),
Pomoc w wyzdrowieniu.
Osiąga się to przez stosowanie zależnie od stanu pac jęta:
Diety normalnej (podstawowej) – gdy w procesie chorobowym nie występuje zmiana zapotrzebowania ani konieczności wyeliminowania jakiś produktów lub technologii – ok. 60% pacjentów,
Prawidłowy stan odżywiania pacjenta (5-50% niedożywianych)
Zapobieganie niedożywieniu szpitalnemu (występuje u 30% prawidłowo odżywionych, u 70% niedożywionych pogłębia się)
Nauka zasada prawidłowego żywienia, wyeliminowania bledów
Diety leczniczej – będącej odmianą lub modyfikacją żywienia podstawowego, przystosowaną do optymalnego zaspokojenia potrzeb pokarmowych organizmu chorego – ok. 20% pacjentów.
Dostosowanie żywienia do specyficznych warunków fizjologicznych i patologicznych polega na:
Ograniczeniu w diecie pewnych skł. Odżywczych;
Skł. Energetyczny (ok. 50%) – otyłość nadwaga,
Białka (ok. 50%) – niewydolność nerek i wątroby,
Tłuszczu (do 20% energii) – choroby trzustki i dróg żółciowych
Nasyconych kwasów tłuszczowych (do 10% energii) – i cholesterolu (do 200mg) – miażdżyca,
Błonnika (do 7g wł. Surowego) – niektóre odmiany przewodu pokarmowego,
Zwitków purynowych – dna moczowa
Sodu (do 6g NaCl) – nadciśnienie, obrzęki,
Fosforu, potas – niewydolność nerek.
Zwiększeniu podaży pewnych składników odżywczych:
Składników energetycznych (od25%) - wyniszczenie,
Białka (ok50%) – intensywny wzrost i rozwój, ciąża i laktacja, po zabiegach operacyjnych, niedożywienie, stany kataboliczne, wyrównana marskość wątroby,
NNKT (6-10% en) – miażdżyca ciąża, laktacja.
Błonnika (30-40g) – zaparcia, uchyłkowatość,
Skł. Mineralnych (ca,Fe) – ciąża, laktacja, wcześniak, niedokrwistość, osteoporoza,
Witamin – hipo i awitaminoza, anemie, przeciwutleniacze.
Modyfikacja konsystencji:
Diety płynne i papkowate – zatrucia pokarmowe, zabiegi operacyjne na przewodzie pokarmowym,
Diety oszczędzające przewód pokarmowy- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
usunięciu pewnych produktów i potraw z diety:
Wysokobłonnikowe i trudno strawne – dieta łatwostrawna
Różne – alergie i nietolerancje pokarmowe,
Usuniecie pewnych składników z diety
Wrodzone choroby metaboliczne
Unikanie pewnych technologii obróbki termicznej:
Smażenie I pieczenie – dieta łatwostrawna.
ZASADY OGOŁNE DIETTERAPI
Dieta powinna być najbardziej jak to możliwe zbliżona dozy wian człowieka zdrowego,
Modyfikacje podaży składników powinny być jak najmniejsza,
powinna trwać jak najkrócej
powinna dotyczyć tylko Tyc, którym jest niezbędna,
użyte technologie nie mogą obniżyć wartości odżywczej
stosuje się surowce świeże, wysokiej jakość,
powinna uwzględniać upodobania smakowe, zwyczaje, warunki życia i możliwości finansowe pac jęta oraz dostępność produktów i umiejętności kulinarnych
Wyboru i określenie rodzaju diety dokonuje zawsze – LAKARZ PROWDZĄCY. W oparciu o rozpoznane, wynik badań diagnostycznych, wywiad i ustalony rodzaj terapii a przygotowuje ją i realizuje DIETETYK – członek zespołu terapeutycznego; a produkuj epod jego nadzorem DZIAŁ ŻYWIENIA lub ZAKŁAD KATERINGOWY.
DO ZADAŃ DIETETYKA NALEŻY:
ustalanie wraz z lekarzem szczegółowej diety,
ustalanie jadłospisów zgodnie z zaleceniami,
nadzór nad produkcją posiłków,
nadzór nad pracą kuchni i dietetyków oddziałowych
dopilnowanie odpowiedniego spożycia przez pacjentów (niewyjadki, dokarmianie)
ocena posiłków w kontakcie z pacjentem
poradnictwo dietetyczne (wyjaśnienie pacjentowi i rodzinie konieczności stosowani, zasad i długości diety oraz sposobów jej realizacji, oraz żywienia po jej zakończeniu)
ocena sposobu żywienia, ocena stanu odżywiania rozpoznanie i wyeliminowanie błędów.
Dietetyk – osoba posiadająca prawnie zatwierdzone kwalifikacje ( w żywieniu i dietetyce), która stosuje naukę o żywieniu w odżywianiu i edukacji grupowej i indywidualnej w zdrowiu i chorobie.
Dietetyk administracyjny – wykształcenie z zakresu obsługi i zarządzania żywności, odpowiada za żywienie grup ludności w zdrowi i chorobie, w instytucjach i w społeczeństwie.
Dietetyk kliniczny – wykształcenie w zakresie żywienia klinicznego i dietetyki, odpowiada za profilaktykę i leczenie dietetyczne indywidualnych pacjentów w instytucjach i w społeczeństwie.
Dietetyk generalny – wykształcenie w zakresie żywienia klinicznego i dietetyki oraz obsługi i zarządzaniu żywienie, jest odpowiedz lany za oba działy w instytucjach o w społeczeństwie.
USTAWA
W Polsce brak jakichkolwiek aktualnych przepisów dotyczących wykonywania zawodu Dietetyka. Poradnictwo dietetyczne i żywieniowe Mozę prowadzić każdy, kto się zarejestruje w Urzędzie Skarbowym i płaci podatki.
Podstawy dietetyki, red. J. Bujko – SGGW 2008
Żywienie człowieka zdrowego i chorego - J. Hasik PWN 2003
Dietetyka - J. Hasik Warszawa PZWL 1999
Dietetyczna Książka kucharska – chełmińska PZWL 1984