Rozliczenia pieniężne (gotówkowe i bezgotówkowe)

Rozliczenia pieniężne polegają na przemieszczaniu zasobów pieniężnych w postaci

strumieni pieniężnych. Podmioty gospodarcze z innymi podmiotami rozliczają się w

formie gotówkowej, bądź bezgotówkowej.

I. ROZLICZENIA GOTÓWKOWE.

Rozliczenia gotówkowe dokonywane są za pośrednictwem kasy. Obrót gotówkowy

jest realizowany przez kasjera, który ponosi pełną odpowiedzialność materialną za

stan gotówki w kasie oraz za prawidłowość operacji kasowych. Obroty gotówkowe

powinny być udokumentowane dowodami źródłowymi lub zastępczymi dowodami

kasowymi.

Wpływy gotówkowe są dokonywane za pomocą znormalizowanych druków

"Dowód Wpłaty - KP" wystawianych w dwóch egzemplarzach.

Wypłaty gotówkowe mogą być dokonywane na podstawie dokumentów źródłowych

(np. faktury obce, listy płac, delegacje służbowe, pokwitowane przez bank dowody

wpłat własnych) lub dokumentu zastępczego "Dowód wypłaty - KW".

Wszystkie operacje kasowe dnia winny być ujęte w dokumencie wtórnym RK -

"Raport Kasowy". Dopuszcza się sporządzanie raportów kasowych za okresy

dłuższe ( tydzień, dekada), nieprzekraczające jednak jednego miesiąca.

Niedozwolone jest także objęcie jednym raportem kasowym okresu stanowiącego

przełom dwóch kolejnych miesięcy.

Po sporządzeniu raportu kasjer powinien sprawdzić zgodność salda raportu ze

stanem rzeczywistym gotówki w kasie.

Do obrotu gotówkowego zaliczamy również płatności dokonywane za pomocą

czeku gotówkowego, bądź też wpłat na rachunek wierzyciela. Czek gotówkowy

stanowi dyspozycję wystawcy czeku (dłużnika) udzieloną trasatowi do obciążenia

jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz wypłaty tej kwoty

okazicielowi czeku ( czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku ( czek

imienny).

Czek gotówkowy jest przedstawiony do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w innym

banku. Zapłata czeku gotówkowego przedstawionego do zapłaty w innym banku

następuje po uzyskaniu przez ten bank od trasata funduszy wystarczających do

zapłaty czeku.

II. ROZLICZENIA BEZGOTÓWKOWE.

Rozliczenia bezgotówkowe dokonywane są za pośrednictwem banku. Do

podstawowych ich form należą:

1. polecenie przelewu - płatnik ( dłużnik ) dla uregulowania zobowiązania

wydaje swemu bankowi zlecenie przekazania środków pieniężnych z własnego

rachunku bankowego na rachunek wierzyciela ( beneficjenta) w dowolnym banku.

Polecenie przelewu składa się z 4 egzemplarzy, z których :

o odcinek A - oryginał, jest dokumentem obciążenia rachunku dłużnika;

o odcinek B - jest dokumentem uznania rachunku wierzyciela;

o odcinek C - jest załącznikiem do wyciągu bankowego z rachunku

wierzyciela;

o odcinek D - jest załącznikiem do wyciągu z rachunku dłużnika;

1. żądanie zapłaty - polega na złożeniu przez wierzyciela w banku żądania

zapłaty w celu pobrania od dłużnika zapłaty. Taka forma rozliczenia jest rzadko

stosowana. Dotyczy towarów i usług, w których nie wymagana jest kontrola

jakościowo-ilościowa ( np. dostawa energii elektrycznej ).

2. czek rozrachunkowy - rozliczenie polegające na wręczeniu czeku przez

dłużnika wierzycielowi, na podstawie, którego bank wierzyciela uznaje jego

rachunek i obciąża rachunek dłużnika.

3. Czeki rozrachunkowe nie upoważniają posiadacza do podjęcia gotówki, a

jedynie jej przelania na rachunek bankowy. Czek rozrachunkowy ważny jest w ciągu

10 dni od daty wystawienia i w tym okresie powinien być złożony w banku do

realizacji.

4. akredytywa - stosowana bardzo rzadko i dotyczy głównie rozliczeń z

płatnikami, których sytuacja finansowa jest niezadowalająca, (którzy nie płacą

swoich zobowiązań terminowo). W tym przypadku dostawca przed wykonaniem

dostawy może domagać się otwarcia przez przyszłego dłużnika akredytywy, czyli

zdeponowanego na specjalnym rachunku bankowym środków pieniężnych

przeznaczonych dla ściśle określonego wierzyciela, za ściśle określaną dostawę, w

ściśle określonym terminie. Zabezpiecza to pokrycie należności po złożeniu w

banku dokumentów stwierdzających wykonanie dostawy.

5. rozliczenia saldami - mogą mieć miejsce , gdy dwaj kontrahenci są dla

siebie wzajemnie odbiorcami i dostawcami. Nie rozlicza się wówczas każdej

dostawy osobno, lecz rozliczenie następuje okresowo saldem, przy czym suma

poszczególnych należności i zobowiązań jest kompensowana.

6. rozliczenia planowe - mają miejsce przy stałych ( codziennych dostawach

np. mleka, pieczywa). Polegają one na tym ,że odbiorca w stosunku do

planowanych dostaw dokonuje "zaliczkowych" przelewów , a rozliczenie następuje

okresowo przez porównanie wartości dostaw w danym okresie z sumą wpłaconych

zaliczek.

7. weksle - są dokumentami zawierającymi bezwarunkowe zobowiązanie do

zapłaty określonej osobie, w ustalonym terminie i miejscu, określonej sumy

pieniężnej.

Suma wystawionego weksla zawiera w sobie odsetki od kredytu za okres od daty

wystawienia weksla do terminu zapłaty. Suma wekslowa ( nominał) składa się z

dwóch elementów:

? sumy netto,

? odsetek od daty wystawienia weksla do daty płatności.

Zaletą weksla jest to,że umożliwia on dokonywanie rozliczeń wielostronnych

poprzez ich indosowanie, dzięki temu następuje kredytowe regulowanie należności

sprzedawcy.

Prawo wekslowe wyróżnia dwa rodzaje weksli:

? weksel trasowany (ciągniony lub trata ) -jest bezwarunkowym poleceniem

wydanym przez wystawcę weksla trasatowi - wypłacenia przez niego określonej

sumy pieniężnej, w określonym terminie remitentowi, lub innej osobie posiadającej

weksel i legitymującej się nieprzerwanym ciągiem indosów.

? weksel własny - jest bezwarunkowym przyrzeczeniem, złożonym przez

wystawcę, zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, w określonym w treści weksla

terminie i miejscu remitentowi.

? Weksel in blanco - wystawiany jako weksel gwarancyjny ( kaucyjny),

wręczany jako zabezpieczenie. Musi być wystawiony z zamiarem zaciągnięcia

zobowiązania wekslowego. Weksel in blanco może być przenoszony przez indos

zarówno przed jak i po jego uzupełnieniu z zachowaniem zasady, że remitent musi

być pierwszym indosantem.

Posiadacz weksla w momencie otrzymania go w zamian za sprzedane towary może

bądź czekać do terminu płatności weksla i przedstawić go w tym terminie do zapłaty

lub skorzystać z obiegowego charakteru weksla i przenieść go na inną osobę w

zamian za świadczenia wzajemne. Weksel można przenieść na osobę trzecią na

trasata lub na osobę już odpowiadającą wekslowo, nawet na akceptanta, a

mianowicie na: osobę trzecią. Poręczyciela, wystawcę weksla, remitenta, indosanta,

trasata, akceptanta.

Prawo wekslowe wyróżnia:

? indos imienny - wskazuje osobę, na którą przenosi się weksel;

? indos in blanco - nie wymienia indosatariusza;

Indos na okaziciela jest równoznaczny z indosem in blanco.

Dyskonto weksli jest formą udzielenia bankowego kredytu krótkoterminowego pod

zabezpieczenie weksla. Banki udzielają kredytu pod zastaw udzielanych im weksli

pobierając za to odsetki.

Weksle mogą być płatne:

? za okazaniem - weksel płatny przy przedstawieniu. Musi być przedstawiony

do zapłaty w ciągu roku od wystawienia.

? w pewien czas po okazaniu - weksel, w którym termin płatności oznacza się

wg daty przyjęcia lub daty protestu, np. 5 dni po okazaniu.

? weksel płatny w pewien czas po dacie lub w oznaczonym dniu - powinien być

przedstawiony do zapłaty w pierwszym dniu wymaganej zapłaty lub w jednym z

dwóch następnych.

Coraz popularniejszą formą płatności staje się karta płatnicza - to kawałek plastiku

z wytłoczonymi i kodowanymi elektronicznie informacjami dotyczącymi posiadacza

karty. Karta służy do bezgotówkowego dokonywania płatności za towar , usługi i z

tytułu innych zobowiązań oraz do pobierania gotówki, a często również z

bankomatów, czyli automatów samoczynnie wypłacających gotówkę.

W celu dokonania płatności wystarczy okazać kartę i podpisać rachunek , zaś karty

mogą być przy transakcji sprawdzane przez urządzenie dekodujące lub specjalnie

elektroniczne terminale.

Karty płatnicze mogą mieć charakter kart debetowych, kredytowych lub typu

CHARGE. Na podstawie kart debetowych można dokonywać płatności lub

pobierać gotówkę tylko do wysokości stanu swego konta w banku, zaś karta

kredytowa upoważnia do dokonywania transakcji do wysokości przyznanego przez

bank kredytu. Posiadacz karty kredytowej nie musi mieć rachunku bankowego.

Karta typu "charge" ,zwana kartą obciążeniową, podobnie jak karta kredytowa

może być stosowana do wysokości ustalonego przez bank limitu. Dług zaciągnięty

przy jej użyciu musi być w całości spłacony bankowi na koniec okresu

rozliczeniowego po otrzymaniu przez bank okresowego rozliczenia. Z takich kart

najczęściej korzystają osoby prawne, czyli firmy i przedsiębiorstwa.

Karty płatnicze mogą być ważne na terenie kraju lub mogą mieć zasięg

międzynarodowy. Do popularnych kart w Polsce, którymi można płacić nawet

transakcji między za granicą, mając rachunek w Polsce należą karta Visa Classic -

przeznaczona dla osób fizycznych oraz Visa Buisnes dla podmiotów

gospodarczych.

Od 1994 roku istnieje obowiązek bezgotówkowego rozliczania podmiotami

gospodarczymi. Podmioty mają obowiązek posiadania rachunku bankowego i

zawiadomienia o tym właściwego Urzędu Skarbowego.

Dopuszczalne jest rozliczanie w formie gotówkowej gdy:

1. dla wszystkich firm, gdzie jednorazowa transakcja poparta dowodem

sprzedaży nie przekroczyła 1000 EURO;

2. jeżeli dowód sprzedaży przekroczył wartości 1000 EURO, a nie przekroczyły

3000 EURO to występują dwie możliwości:

? jeżeli w miesiącu poprzednim wzajemne obroty z daną firmą przekroczyły 10

000 EURO to rozliczenie może być tylko bezgotówkowe,

? w przypadku , gdy wzajemne obroty w miesiącu ubiegłym nie przekroczyły

10 000 EURO to nadal możemy dokonywać transakcji gotówkowych,

Przypadku przekroczenia wartości sprzedaży udokumentowanej powyżej 3 000

EURO, wówczas wszystkie firmy mają obowiązek rozliczania się bezgotówkowego.

_____________________________________________________________________