11.03.2013 – wykład 4
Neurofizjologia
Pień mózgu- zajmuję się kontrola czynności podtrzymujących życie , jest to m.in. autonomiczna regulacja układu sercowego – naczyniowego i generowanie rytmicznej aktywności układu oddechowego, w pniu mózgu znajdują się jadra większości nerwów czaszkowych , rdzeń pinia mózgu, stanowią ściśle ze sobą połączone jadra tworzące tzw. Twór siatkowy, układ siatkowaty czuwa nad integracja czynności angażujących cala mozg takich jak ; , procesy uwagi , wzbudzenie , sen , czuwanie.
Miedzy Mozgowie ; międzymózgowia zalicza się ;
wzgórzomózgowie ,
podwzgórze ,
spoidło nadwzgórzowe,
komorę trzecią ,
niskowzgórze
Wzgórzomózgowie – wzgórze , zawzgórze, nadwzgórze. Wzgórzomózgowie jest najlepiej (80%)wykształconą częścią międzymózgowie. Wzgórze – największe skupienie istoty szarej we wzgórzomózgowiu , jest podzielone pasmami istoty białej, zwanymi blaszkami rdzennymi, na mniejsze skupienia, zwane jądrami wzgórza. Wzgórze jest reprezentowane w obu półkulach, ma kształt jajowaty, leży bocznie od komory trzeciej. We wzgórzu – podkorowy ośrodek czucia , tak to nazywamy , przez wzgórze przechodzą WSZYSTKIE bez wyjątku bodźce powstające w receptorach obwodowych, część tych bodźców zostaje przekazana do kory mózgowej, część jest skierowana przez wzgórze do odpowiednich jąder, podwzgórza jąder podkorowych kresomózgowia, jąder śródmózgowia. Gałka blada – jądro ruchowe międzymózgowia; reguluje i koordynuje czynności i niższych odcinków pnia mózgowego – śródmózgowia i rdzenia przedłużonego . łuki odruchowe , które w swej części czuciowej maja wzgórze a w ruchowej gałkę blada , są drogą po której przebiegają bodźce nerwowe , wyzwalające tak złożone czynności odruchowe , jak chód, bieg, różne odruchy obronne , pokarmowe, płciowe. odruchy te są wrodzone i utrwalone dziedzicznie tzn. same pojawiają się po urodzeniu i są niezmienne dla pewnego gatunku -> odruchy bezwarunkowe. Nad wzgórze ; trójkąty uzdeczek , uzdeczki, spoidło uzdeczek , bruzdy uzdeczek , szyszynka , spoidło nadwzgórzowe. Szysznka ; gruczoł wydzielania wewnętrznego , stożkowaty, położona na blaszce pokrywy miedzy wzgórkami górnymi. Podstawa szyszynki zwrócona do przodu łączy się blaszka górną ze wzgórzem , a blaszką dolną ze spoidłem tylnym. składa się z płacików oddzielonych psami tkanki łącznej . płaciki są zbudowane z komórek zwanych pinealocytami -> zmienione komórki nerwowe – melatonina . pinealocyty zawierają charaktestyczne komórki ziarniste i sa bogato unaczynione u dorosłych w szysznce sa ogniska wapiennia , piasek mózgowy utworzony przez fosforany albo węglany wapnia i magnezu , odkładający się w astrocytach. Podwzgórze ; pole przedwzrokowe , skrzyżowanie wzrokowe i pasma wzrokowe , guz popielaty , przysadka i lejek , ciała suteczkowate. Podwzgórze będzie stanowiło dno komory trzeciej , topograficznie położone jest w kości klinowej , w samym środkowy podstawy czaszki wewnętrznej , ze względu na budowę wewnętrzna można je podzielić na podwzgórze ubogo i bogato mielinowe. Podwzgórze – pole przedwzrokowe , leży ku przodowi od skrzyżowania wzrokowego , blaszki krańcowej , jądra trzykomorowego i jądra nadwzrokowego . zawiera kilka skupień istoty szarej , zwanych jądrami pola przedwzrokowego – neurony przekaźnikowe pomiędzy droga węchowa a guzem popielatym . zawiera jednoimienne jądra wpływające na dymorfizm płciowy -> uwalnianie hormonów gonadotropowych z przysadki mózgowej , stężenie testosteronu . podwzgórze – skrzyżowanie wzrokowe , powstaje w wyniku skrzyżowania nerwów wzrokowych , ma kształt czworokątnej płytki położonej do tyłu od blaszki krańcowej , a do przodu od gazu popielatego , w jego tylnej części występują włókna nerwowe przebiegają poprzecznie tworzące spoidło nadwzrokowe grzbietowo i brzuszne. Przysadka – umiejscowione jest w siodle koreckim, ma 2 części nerwowa i gruczołowa. Podwzgórze – ciała suteczkowate , owalne stuku tury leżace w tylnej częśći podwzgórza , otoczone dobrze wykształconą torebką , każde z ciał suteczkowatych ma jądro przyśrodkowe i boczne , tworzące rodzaj czapeczki na jadrze oraz jadro pośrednie. Podwzgórze – ośrodki motywacyjne ; pokarmowy – głodu i sytości , pragnienia , termoregulacji , agresji i ucieczki , rozrodczy. Międzymózgowie jest częścią ośrodkowego układu nerwowego , która zwierzętom niższym , ze słabo rozwinięta korą mózgową , może zapewnić zdolność reagowania i zachowania się w sposób podobny w jaki zachowuje się zwierzę nie pozbawiono półkul mózgowych . u zwierząt wyższych , których wycięto korę Mozgowa , ale pozostawiono międzymózgowie występuje szereg zaburzeń, dotyczących przede wszystkim ruchów dowolnych. Kresomózgowie dzielimy na ; kresomózgowie parzyste, czyli boczne , zwane inaczej półkulami mózgu lub mózgową , oraz kresomózgowie nieparzyste czyli środkowe. Kresomózgowie parzyste wyróżniamy , płaszcz( kora mózgu , wyspa , hipokamp, węchomózgowie), jądra podstawne , istota biała półkul , komory boczne. Kresomózgowie nieparzyste ; ciało modzelowate , spoidło dziobowe , przegroda przezroczysta , sklepienie , blaszka krańcowa. Kresomózgowie parzyste na półkuli wyróżniamy powierzchnie ; 1. Powierzchnię górno-boczną półkuli , 2. Powierzchnię przyśrodkowa półkuli , 3. Powierzchnie dolną półkuli . Oraz wyróżniamy3 bieguny , biegun czołowy, skroniowy , potyliczny. Kresomozgowie parzyste – płaszcze – istota szara okrywająca półkule, stanowiąca ich zewnętrzną częśc , większa częśc płaszcza składa się z 6 warstw komórek nerwowych -> płacz nowy , filogenetycznie najmłodsze , 6-ciowarstwowe budowa płaszcza wykształca się już 6-8 miesiącu życia , płaszcz zbudowany z mniejszej liczby warstw komórek nerwowych stanowi prapłaszcz lub płaszcz dawny. Kresomózgowie parzyste płaszcz – do płaszcza przenikają liczne aksony z pnia mózgu , są to włókna noradrenergiczne z mostu – wpływ na krążenie krwi w płaszczu . włókna serotoninergiczne ze śródmózgowia – wpływ na sen. włókna dopaminergiczna z konarów mózgu – wpływ na układ brzeżny , włókna cholinergiczne z ciała migdałowego – wpływ pobudzający. Kresomózgowie parzyste – kora mózgowa , stanowi największą część płaszcza , zbudowany z około 9 miliardów komórek , każdy neuron kory mózgu ma od 5000- 6000 synaps, przeciętna grubość kory wynosi 3 mm, grubość mieści się w granicach 1,4 -5 mm , powierzchnia kory wynosi około 2000 cm2, objętość kory mózgu u mężczyzn około 610 cm3 , u kobiet 545 cm3. Każda z warstwa kory mózgowej ma swoje funkcje , 2 i 4 warstwa – funkcje recepcji , czucia , 3 i 5 warstwy emisyjne , a warstwa 1 i 6 koordynacyjne . kora mózgowa – jest pofałdowana , dzieli się na płat a te podzielone są bruzdami na zakręty , wyróżnia się bruzda I , II ,III rzędu – najgłębsze i najbardziej stałe w występowaniu są bruzdy I rzędu , każdy mózg ma swoje własne pofałdowane , które jest jego cecha indywidualną , celem pofałdowania jest zwiększenie powierzchni kory , przy czym 2/3 kory jest ukryte w głębi bruzdy. Cytoarchitektoniczna mapa mózgu , biorąc pod uwagę cytoarchitektonike kory mózgu , można w niej wyróżnić pola o różnej budowie. Kora mózgowa główne bruzdy ; bruzda środkowa(Rolanda) , bruzda boczna (Sylwiusza), bruzda obręczy. Kora mózgowia płaty ; czołowy(inteligencja) , ciemieniowy, skroniowy(słuch), potyliczny(wzrok). Kresomózgowie – wyspa ; wieczko czołowe , wieczko czołowo –ciemieniowe, wieczko skroniowe. Wewnątrz ; zakręty krótki wyspy przednimi i tylnymi , zakręty długi wyspy , próg wyspy , bruzda okólna wyspy. Wyspa na budowę wyspy składaja się trzy pola architektoniczne – pole wyspy bezziarniste , ziastniste( w obrebie tego Pola wyrózniami się pole drobnoziatrsnite majace prawdopodobne związek z mową wystepuje tylko u ludzi) i prawie bezziarniste. Podrażnienie przedniej części wyspy powoduje halucynacje smakowe i węchowe oraz zabudzenia autonomiczne. tylna częśc wyspy ma powiązania z ośrodkiem słuchu. Hipokamp – stanowi część płaszcza , która przez bruzdę hipokampa zostaje wypuklona do rogu dolnego komory bocznej ,tworząc tam wyniosłość porównywalną do rogu obfitości , buławy lub łapy z pazurami. Część przednia – nosi miano stopy hipokampu , a tylna dochodzi zakończenie odnogi sklepienia zwana strzępkiem . powierzchnia dokomorowa stopy hipokampa jest pokryta wiązką włókien nerwowych tworzących warstwę zewnętrzną hipokampa, zwana korytem . długość około 5 cm . największa szerokość 15 – 18 mm. Hipokamp zbudowany jest głównie z Komorek piramidalnych ułożonych w 4 polach. Węchomózgowie – występuje na powierzchni dolnej i przyśrodkowej półkuli . u człowieka słabo wykształcone -> organizmy mikrosmatyczne . dzielimy je na część obwodowa i środkową.
Wyklad 5 18.03.18
Hipokamp - element układu limbicznego odpowiedzialny głównie za pamięć . ogrywa ważna role w przenoszeniu informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej oraz orientacji przestrzennej. Uszkodzenie hipokampu w znacznym stopniu upośledza u zwierząt zdolnośc uczenia się.
Węchomózgowie ;
Do części obwodowej zaliczamy ; opuszkę węchową , trójkąt węchowy , prążek węchowy , istotę dziurkowaną .
Do struktur położonych zewnętrznie zaliczamy zakręt obręczy i zakręt hipokampu
Do struktur przebiegający wewnętrznie wzdłuż wklęsłego brzegu zakrętu obręczy , a także wzdłuż wklęsłego brzegu części zakrętu hipokampa zaliczamy ; naleweczkę szarą , zakręt tasiemeczkowy , zakręt zębaty,
Płaszcz - całkowite wyłączenie czynności płaszcza powoduje wstąpienie tzw .zespołu apallicznego , charakteryzującego się zanikiem wyższych czynności nerwowych ( mowy, ruch, emocje, pamięć) z zachowanym oddychaniem i czynnością pnia mózgu.
Kresomózgowie parzyste – jądra podstawne – skupienie istoty szarej w obrębie kresomózgowia parzystego , a więc w obrębie półkul , zaliczamy do nich :
ciało prążkowane ,
przedmurze ,
ciało migdałowate
Jadra podstawne – ciało prążkowane ; największe spośród jąder podstawnych ; swoje miano zawdzięcza przechodzącym przez nie blaszkom istoty białej . dzieli się na jądro ogoniaste i soczewkowate .
Jadro ogoniaste ( ciało prążkowane )- pod względem kształtu jest porównywane do maczugi lub kopyta końskiego, składa się z ;
głowy jądra ogoniastego ,
części środkowej – zwanej trzonem jadra ogoniastego ,
części tylnej – zwanej ogonem jądra ogoniastego
Jądro soczewkowate -połozone bocznie i ku dołowo i w stosunku do jądra ogoniastego , od którego oddziela je torebka wewnętrzna ; ma kształt klina o wypukłej podstawie zwróconej bocznie w stronę wyspy pozostałe powierzchnie klina są zwrócone w stronę jadra ogoniastego ; wielkością jądro jest porównywane do orzecha włoskiego dzieli się na 2 częsci ;
skorupa – połozona bocznie ,
gałka blada – położona przyśrodkowo .
Pomiędzy nimi znajduje się warstwa istoty białej zwana blaszka rdzenną boczną.
Jądra podstawne – ciało prązkowane ;
skorupa i jądro ogoniaste , filogenetycznie młodsze , określa się łącznie jako prążkowie ,
różnią się one od gałki bladej budowa wewnętrzna , zawierając znacznie mniej włókien nerwowych mielinowych i dwa rodzaje komórek nerwowych ; małej , okrągłe i duże wielobiegunowe ( w stosunku do 20 ; 1).
Prążkowie zawiera acetylocoline oraz duże ilości amin katecholowych zwłaszcza dopaminę , która występuje w pewnych stałych proporcjach -> zaburzenie tych proporcji prowadzi do zmian w sferze ruchu .
zwiększenie ilości dopaminy powoduje nasilenie ruchów mimowolnych i występowanie grymasów .
zmniejszenie jej ilości – ubóstwo ruchów np. w chorobie Parkinsona.
Jądra podstawne – przedmurze ; wąski pas isoty szarej o grubości 1 – 2 mm przebiegający między podstawą jądra soczewkowatego a wyspą , ku dołowi łączy się z ciałem migdałowatym i istotą dziurkowaną przednią.
Jądro podstawne – cialo migdałowate – filogenetycznie najstarsze z jąder podstawnych;
znajduję się w płacie skroniowym między biegunem skroniowym a rogiem dolnym komory bocznej
ma kształt owalny przy czym jego wymiar poprzeczny może dochodzić do 1, 5 cm .
składa się kilku mniejszy skupień komórkowych , zwanych jądrami ciała migdałowatego -> stąd nazwa zespół jąder ciała migdałowatego
jadra podstawne – ciało migdałowate , drażnienie ciała migdałowatego powoduje reakcje autonomiczne i emocjonalne o charakterze obronnym takie jak ;
wzmożone wydzielanie śliny ,
rozszerzenie źrenić
wzrost cisnienia teteniczego
przyspieczenie czynności serca
uczucie wsicełkosci i strachu
uczucie bezradności
wzrastające napięcie
uczucie nieśmiałości
człowiek czuje się zmieniony lub w innym świecie , znajduję się tu najliczniejsze w mózgowiu skupienie receptorów opatowych , aktywowane w sytuacjach stresowych .
Zespół Kluger – bucy’ego - Uszkodzenie ciała migdałowatego może objawiać się pacjenta następująco ;
spadek lub całkowity brak modulacji czynności podwzgórza ,
spadek lub całkowity brak rozróżniania rzeczy jadalnych i niejadalnych ,
hiperfagia ( wszystko się je) ,
łagodność, brak poczucia strachu ,
nadmierne aktywność seksualna ,
ślepota korowa ,
epilepsja
Jądra podstawne – uszkodzenie jąder podstawnych oraz łączących je dróg objawią się ;
zaburzeniami postawy ,
spowolnieniem ruchowym,
niezdolnością do wykonywania złożonych czynności ,
drżeniem całego ciała lub kończyn górnych
Istota biała półkul – znajduję się pomiędzy płaszczem a komorami bocznymi , tworzące je mielinowe włókna nerwowe dzielimy na trzy rodzaje ;
Włókna nerwowe kojarzeniowe , zespalające poszczególne części płaszcza w obrębie tej samej półkuli , biegną zwykle strzałkowo
Włókna nerwowe spoidłowe – zespalają ze sobą struktury odrębnych półkul ; biegną zwykle poprzecznie
Włókna nerwowe rzutowe – zespalają płaszcz ze strukturami niżej położonymi -> włókna występujące lub zstępujące, biedną pionowo
Kresomózgowie nieparzyste ;
Ciało modzelowate
Spoidło dziobowe
Przegroda przezroczysta
Sklepienie
Blaszka krańcowa
Kresomózgowie nieparzyste – ciało modzelowate ;
zwane dawniej spoidłem wielkim jest największą częścią kresomózgowia nieparzystego ,
zbudowane głównie z włókien nerwowych spoidłowych , tworzących pasma łączące obie półkule , których liczba wynosi około 300 milionów ,
idąc od tyłu ku przodowi wyróżniamy w nim : płat , pień, kolano , dziób
ciało modzelowate – rozchodzące się na półkulach włókna ciała modzelowatego tworzą promienistość ciała modzelowatego , zdążającą do rożnych części płaszcza , w zależności od przebiegu wyróżnia się w niej część ;
czołowa – włókna zdążające u przodowi tworzą kleszcze czołowe , czyli mniejsze ,
ciemieniową ,
skroniową ,
potyliczną – włókna biegnące ku tyłowi – tworzą kleszcze potyliczne , czyli większe
Spoidło dziobowe ; znajduję się pomiędzy blaszką krańcową a słupami sklepienia , wyróznia się w nim ;
częśc przednią – zwana również częścią węchową ,
częśc tylną , zwaną również częścią płaszczową – słabo rozwinięte , wpukła się w powierzchnię dolną jądra soczewkowatego wytrwarzjąc w niej zaglębienie zwane kanalem Gratioleta ,
Spoidło dziobowe jest utworzone przez sklepienie dróg nerwowych spoidołowych , bierze udzial tworzeniu ściany przedniej komory trzeciej.
Przegroda przezroczysta ;
przegroda przezroczysta jest zbudowana ze skupień istoty szarej oraz włókien nerwowych kojarzeniowych , wchodzącyc w sklad sklepienia i drogi wechowo-hipokampowej ,
jadra maja polaczenie z hipokampem i cialem migadaowatym , podwzgórzem i pniem mózgu
objętość jamy przegrody przezroczystej zmenia się z wiekiem najweiksza jest u płodów ,
skupienie istoty szarej przegrody są odpowiedzialne za falową aktywność kory – fale theta ,
w przypadku uszko dnia przegrody obserwuje się tzw . wśiekłośc przegrowoą lub stany depresyjne
Sklepienie ;
Stanowią dwa pasma istoty białej rozpięte ponad komorą trzecią zespalające ciała suteczkowate z hipokampem .
u człowieka liczba włokien nerwowych zawartych w sklepieniu wynosi około 2 400 000.
Miejsce połaczenia obu pasm nosi miano trzonu sklepienia i leży mieco poniżej ciało modzelowatego .
przestrzeń zwarta pomiędzy płatem ciała modzelowatego a sklepieniem nazywa się komora Veri lub jamą harfy.
Cechy wyróżniające mózgowie człowieka ;
1.Przewaga rozwoju mózgowia nad rdzeniem kręgowym. Masa mózgowia ;
człowiek jest 43 x większy od masy rdzenia kręgowego ,
naczelnych – 8x większa ,
kota- 4x większa
u człowieka masa rdzenia stanowi jedynie 2 % masy mózgowia ;
u mniejszych ssaków – 22 -48 % ,
u najwyżej rozwiniętych – 5-6 %
2. Mózgowie człowieka pod względem masy nie zajmuje pierwszego miejsca , jeżeli jednak rozpatrywać stosunek masy mózgowia do masy ciała, to uzyskuje się inny obraz.
Stosunek masy mózgowia do masy ciała;
gryzonie – 0,19 ,
drapieżniki – 0,14 ,
delfiny – 6,27 ,
małpy człekokształtne – 7,35 ,
słonie -9,82 ,
człowiek -32,0
3. Przewaga mózgu nad pniem mózgu , przewaga mózgu nowego nad starym , przewaga istoty szarej płaszcza , nad istotą szarej jąder mózgu , a przy tym największy rozwój płata czołowego.
U niższych małp na płat czołowy przypada 8 - 12 % całej powierzchni półkul , u małp człekokształtnych 16 % a u człowieka 30 %
4. największa pofałdowanie płaszcza zwiększające jego powierzchnię a także ilość istoty szarej , a co za tym idzie zwiększenie podłoża anatomicznego dla złożonych czynności paszcza.
5. lepsze wykształcenie powierzchownych warstw kory mózgowej.
Cechy charakterystyczna mózgowia człowieka jest przewaga struktur młodych filogenetycznie nad strukturami starymi a więc;
Mozgowie nad rdzeniem kręgowym ,
mózgu nad pniem mózgu ,
kora nowa nad stara ,
powierzchownym warstw kory nad głębszymi
Masa mózgowia ;
Masa mózgowia noworodka wynosi 400 g, a pierwszych 9 miesięcy po urodzenia zwiększa się do 500 g , a osiągając 6 rok Zycki 800 g a w 20 roku życia masa ostateczna ,
wzrasta masy mózgowia następuję w wyniku powiększania się wypustek nerwowych i rozrostu gleju ,
masa mózgowia człowieka prawidłowo rozwiniętego wynosi od 1100- 2000 g.
Mozgowie człowieka rozwija się najintensywniej od urodzenia do 6 roku życia , osiągając 85 % swej masy i wymiarów ,
w miarę straszenia się masa mózgowia się zmniejsza , zwiększa się natomiast objętość komór
zmniejsza masa istoty szarej wynosi 10 – 35 % przy czym jest ono mniejsze przy intensywnej
działalności intelektualnej.