Eksperymenty na ludziach:

-zasada dobrowolnej i świadomej zgody na badanie (ochotnicy)

-zasada poufności i anonimowości wyników badań

-zasada nie przeprowadzania badań na osobach o ograniczonej wolności

-konieczność uświadomienia charakteru, celu, skutków badań

-udział w badaniach nieodpłatny

-zgoda rodziców lub opiekunów

-osoba badana winna zachować prawo wycofania się z uczestnictwa w badaniach

-prawo odmowy zgody na wykorzystanie uzyskanych danych

-osoba badana winna znać pozytywne i negatywne skutki badań

-zgoda Komisji Bioetycznej

Testy na ludziach:

Faza I- badanie tolerancji leku

Faza II- ocena skuteczności leku w zależności od metod podania

Faza III- porównanie uzyskanych wyników badań z wynikami kuracji poprzednio stosowanych farmaceutykiem

Faza IV- gromadzenie informacji o nieprzewidzianych działaniach badanego leku

Eutanazja człowieka

- wola chorego

-na motyw próśb rodziny( rodzina kieruje się dobrem chorego)

Moralne konsekwencje rewolucji biologicznej:

-zapobieganie i przerywanie ciąż

-diagnostyka prenatalna

-badania nad ludzkim genomem

-transplantacje narządów

* ze zwłok( pewność zgonu, zezwolenie)

* z martwych płodów

-eutanazja

-zapłodnienia in vitro:

* sperma małżonka (1780 Anglia)

* sperma dawcy (1884 Anglia)

* zapłodnienia post mortem

* zabiegi przed implantacyjne

* skup i sprzedaż kom. Jajowych

* matka zastepcza, banki spermy

*magazynowanie zarodków i eksperymentowanie na nich- obecnie w świecie ok. 0,5 mln. Zamrożonych zarodków

-surogatki- ,,przechowywanie płodu”

Mrożenie ludzkich zarodków:

• 1983- pierwsza ciąża po wszczepieniu mrożonych zarodków

• 1984- pierwszy poród żywego dziecka po wszczepieniu mrożonych zarodków w Australii

• 1986- j.w. Stany Zjednoczone

• 17% procedur wspomaganego rozrodu obejmuje transfer mrożonych zarodków

• Dane z 2002: przechowywanie zamrożonych zarodków:

Anglia- 52 tys.

USA- 400 tys.

N. Zelandia i Australia-71 tys.

Co dalej z zamrożonymi zarodkami

1. Pozostawienie zamrożonych zarodków na czas nieokreślony, następa ciąża, duże koszty ich przechowywania.

2. Rozmrozić i pozostawić jako laboratoryjne ,,odpady”

3. Określenie przeznaczenia komórek zarodka po jego śmierci

4. Przeznaczenie zamrożonych embrionow do dalszych badań naukowych i celów terapeutycznych np. transformowanie embrionów do komorek macierzystych wykorzystywanych

5. Adopcje embrionów, gdy ich prawni ,, rodzice” nie chcą więcej dzieci

Badania nad ludzkim genomem:

- określenie kompletnej sekwencji nukleotydów ( 30tys. Genów 2002.)

Eugenika:

- system postulatów głoszących możliwość doskonalenia cech dziedzicznych,

-celem eugeniki jest stworzenie warunków korzystnych, a niekorzystne będą eliminowane, poradnictwo eugeniczne

-bezpłodność odczuwa co 5 para- gwałtownie rozwija się embriologia i technika wspomaganego rozrodu

Eugenika społeczna:

Pozytywna:- np. rodzenie wcześniej „spreparowanych” genetycznie dzieci o cechach

najbardziej pożądanych przez rodziców

Negatywna- eliminowanie niepełnosprawnych, odbiegających od przyjętych norm „gorszych”

płodów

1997- 29 konferencja Genetyczna Krajów członkowskich UNESCO

Powszechna Deklaracja o Genomie Ludzkim i Prawach Człowieka (25 artykułów, 11 listopada 1997)

• Nie ma mocy prawnej, jest wezwaniem, apelem

• - łączy poszanowanie praw i swobód człowieka z koniecznością zapewnienia wolności i badan naukowych

• Badanie dotycząte genomu ludzkiego mogą być prowadzone tylko po uprzednim oszacowaniu zagrożeń i korzyści.

• Osoba zainteresowana musi wyrazić zgodę

• Nikt nie powinien być dyskryminowany ze względu na swoje geny

• Poufałość danych genetycznych osoby

• Praktyki sprzeczne z godnością człowieka takie jak reprodukcyjne klonowanie istot żywych winny być zakazane

• Solidność, uczciwość i prawość uczonych prowadzących badania nad genomem ludzkim winna być przedmiotem szczególnej uwagi.

Inżynieria genetyczna:

-troska o dobro ludzkości

-dążenie do spektakularnych wyników naukowych

- żądania spekulowanych teorii dotyczących idealnego człowieka i społeczeństwa

Transgeneza- ogół procesów zmierzających do stworzenia osobników transgenicznych.

(wbudowany ludzki gen warunkujący obecność białka C w mleku świni, (świnia Gienia).

U ludzi białko C odpowiedzialne za krzepliwość krwi. Łatwiej było izolowane, gen był przekazywany z pokolenia na pokolenie)

Klonowanie ssaków:

• Klonowanie- to proces tworzenia organów mających taką samą informację genetyczną jak dawca.

• Klonowanie- polega na wytwarzaniu kopii całego organizmu wielokomórkowego na podstawie materiału genetycznego znajdującego się w DNA pojedynczej komórki somatycznej.

• Klonowanie zarodków- wprowadzenie jąder pochodzących z blastomerów zarodków preimplantacyjnych do oocytu

• Klonowanie somatyczne- jadra pochodzą z komórki somatycznej tkanek płodu lub org.

• Klonowanie zwierząt transgenicznych- zwierzęta transgeniczne

Historia klonowania ssaków:

1938

1952-żaba

1996-2003-owca Dolly (poczytać)

1998-mysz

2000- małpa

2000- świnia

Koty, mysz, króliki, jeleń, koń, szczur, pies, wilk

Klonowanie ludzi:

• 2004- człowiek, grupa Shin Young Moona (Korea Pd) ogłosiła otrzymanie pluripotencjalnych komórek macierzystych wyprowadzonych ze sklonowanych ludzkich blastocyst. WYNIK=OSZUSTWO

• Klonowanie w celu pozyskania komórek macierzystych- komórki o zastosowaniu terapeutycznym a procedura nie wiąże się z otrzymaniem organizmu. Dzialanie zgodne z etyka badawczą.

Po co klonować ludzi?

• Nadzieje na otrzymanie naturalnych implantów (np. skóry) i organów do przeszczepu

• Badania nad mechanizmem starzenia się- cofnięcie, zatrzymanie procesu

• Ponowne urodzenie klona noworodka, który jest zdrowy genetycznie

Klonowanie wymarłych gatunków:

1. Muzeum australijskie ogłosiło projekt sklonowania wilka workowatego, ale wycofano projekt

2. Trudności związane z klonowaniem wymarłych gatunków:

   1. Brak odpowiedniego DNA-fragmentaryczny, znikoma ilośc

   2. Obecne metody klonowania wykorzystują transfer jądra

   3. Kwestie wyboru donora komórki jajowej- większość transferu jądrowego pomiędzy różnymi gatunkami nie przyjmuje się.

Technologiczno-moralna ocena gentechnologii

• Narażenie na degradację genetyczną roślin i zwierząt byłoby przeciwne woli Stwórcy- określony genotyp posiada wartość, której nie należy narażać(rośliny transgeniczne?)

• Granice manipulacji genetycznej określają dobro człowieka i szacunek dla jego godności. Ryzyko nadużyć nie może jednak stanowić powodu do wstrzymania badań genetycznychi zastosowania inżynierii genetycznej do celów rozumnie stawianych.

• Człowiek ma prawo do poznania prawdy, ale badania winny przebiegać w atmosferze jawności i prawdy

• Człowiek jest odpowiedzialny za badania

• Cel-cel terapeutyczny

• Jedność(? Bo się doczytać nie mogę) życia ludzkiego jest darem

Komórki macierzyste

• Komórki macierzyste- komórki pnia. Komórki mające zdolności: nieograniczona liczba podziałów, różnicowanie do innych typów komórek

• Podział komórek macierzystych:

  • Totipotencjalne- różnicowanie do każdego typu komórek

  • Pluripotencjalne- wszystkie, oprócz komorek łożyska

  • Multipotencjalne- kilka komórek o podobnych funkcjach

  • Unipotencjalne- tylko jeden typ komorek

• Komórki macierzyste występują przez całe życie, m. in w szpiku kostnym, jelitach, krwi, tkance nerwowej

• Jednak tylko komórki zawarte w krwi pępowinowej posiadaja właściwości: są bardziej pierwotne i mniej ukierunkowane niż pochodzące z organizmu dorosłego, z reguly nie zawierają komorek nowotworowych

• Pobieranie komórek z krwi pępowinowej jest bezpłatne

• Pobierane komórki krwi pępowinowej sa wykorzystywane w terapii ok. 70 schorzen

• Po raz pierwszy-1994

• Przechowywanie- w ciekłym azocie(-196°C), dowolnie długo, wszystkie cechy jak przed zamrożeniem

• Prawo własności- należą do dawcy

Hodowla komórek;

- w zawiesinie komórek w jednej warstwie, w zawiesinie

-wykorzystanie do poznawania efektów farmakologicznych

Podział hodowli:

-pierwotne- (młode organizmy)- do kilku pasaży

- półciągłe linie komórkowe- z tkanki płodowej, do 50 pasaży

-ciągłe linie komórkowe- z dowolnej tkanki zwierzęcej i człowieka, mogą się mnożyć w nieskończoność

Zalety hodowli tkanek:

• Kontrole srodowiskowe: pH, temp, ciśnienie osmotyczne, tlenu, CO₂

• Warunki fizjologiczne- można utrzymać na stałym poziomie-skład pożywki

• Bezpośrednie eksperymentowanie na komórkach

• Bezpośrednie reakcje komórek na badane czynniki fizyczne, chemiczne oraz hodowla całych tkanek i narządów

• Powtarzalność czynników

• Kąt badań in vitro- znacznie mniejszy

• Mniej problemów natury etycznej i moralnej

Ograniczenie hodowli tkanek:

• Utrzymanie scisłej aseptyki ( proliferuja wolniej niż bakterie)

• System znacznie upraszczający naturalne środowisko, komórki sa izolowane od innych typów komórek

• Metody namnażania komórek w biotechnologii pociągają za sobą koszty (100g tkanki- skala przemysłowa)

• Niestabilność- problem linii ciągłych, wynikających z aneuploidalności

Hodowle komórkowe wykorzystywane są w :

• Badaniach nad nowotworami

• Diagnostyce wirusów

• Inne badania

Genetyka środowiskowa:

• Etyczne wartościowanie i poddanie moralnej ocenie różnych form działalności człowieka w świecie przyrody

• Ochrona gatunków- wszystkich, nie tylko zagrożonych

Etyka własności intelektualnej: zadania:

• Plagiat

• Prawa autorskie

• Etyka internetu

• Prawo patentowe

• Etyka dziennikarska

Komitet Etyki w Nauce przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk.