5. Podmioty polityki społecznej - globalne, europejskie, państwowe i ich charakterystyka.
Głównym i podstawowym podmiotem polityki społecznej jest tzw. publiczna władza, a więc przede wszystkim państwo.
To właśnie władza ustawodawcza stanowi i wyznacza pewne ramy dla polityki społecznej, ona tez wytucza jej podstawowe cele oraz sposób ich finansowania.
Natomiast władza wykonawcza ma za zadanie wypełnianie tych ram, poprzez powoływanie organizacyjnych struktur. Ona też zasila je w odpowiednie materialne środki.
Podmioty polityki społecznej o charakterze globalnym
Podstawą działania i ramami prawnymi w zakresie światowej polityki społecznej jest działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych - a zwłaszcza podpisana 26 czerwca 1945 roku w San Francisko - Karta Narodów Zjednoczonych.
Podstawą działania Organizacji Narodów Zjednoczonych jest również podpisana w sierpniu 1948 roku tzw. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, która zawiera wiele tzw. uniwersalnych zasad, które mają na celu organizowanie ludzi w kierunku działalności na rzecz sprawiedliwości społecznej - i - to w tym wymiarze najszerszym, bo globalnym.
Rada Gospodarczo-Społeczna Organizacji Narodów Zjednoczonych
Jest to organ pomocniczy, funkcjonujący w strukturach Narodów. Zjednoczonych. Podstawowym cele działania Rady Gospodarczo-Społecznej są:
- dbanie o rozwój współpracy międzynarodowej na płaszczyźnie gospodarczej, kulturalnej, oświatowej, zdrowotnej i polityki społecznej.
- Rada Gospodarczo-Społeczna czuwa nad rozpowszechnianiem oraz przestrzeganiem podstawowych praw człowieka oraz podstawowych wolności
- podejmuje ona dyskusje nad aktualnymi problemami w zakresie wyżej wymienionych dziedzin
- uchwala ona odpowiednie zalecenia, które skierowane są następnie do Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych
- ma również na celu koordynowanie działań różnych wyspecjalizowanych organizacji, poprzez na przykład zawieranie równoprawnych porozumień o kontaktach i współpracy.
Międzynarodowa Organizacja Pracy (MPO)
Głównym celem działalności Międzynarodowej Organizacji Pracy jest przede wszystkim promocja socjalnej sprawiedliwości w skali globalnej. Poprzez współpracę i na zasadach wspólnotowych działań z przedstawicielami rządów i różnych organizacji pracodawców oraz pracowników - tzw. Komisja trójstronna - podejmuje ona liczne inicjatywy.
Międzynarodowa Organizacja Pracy prowadzi swoją działalność w następujących zakresach:
- poprawa warunków życia i pracy dla osób zatrudnionych
- efektywne wznawianie prawa do zbiorowych rokowań
- likwidowanie wszelkich przejawów dyskryminacji na płaszczyźnie zatrudnienia oraz szkolenia
- ochrona zatrudnienia kobiet, dzieci i młodzieży
- ochrona pracowników, głównie w sytuacji ich niedołężności lub chorób zawodowych
- respektowanie zasady - swobodnego stowarzyszania się
- organizacja technicznego i zawodowego kształcenia.
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia - FAO
FAO zalicza się do naturalnego forum koordynacji oraz współpracy o zasięgu globalnym w sprawach rolnictwa oraz wyżywienia.
Na podstawie układu, jaki zawarty został w 1946 roku organizacja ta otrzymała status organizacji wyspecjalizowanej Organizacji Narodów Zjednoczonych. Głównymi celami działań FAO są:
- podejmowanie działań mających na celu łagodzenie ubóstwa oraz głodu poprzez promowanie rozwoju rolnictwa
- działania, które dają możliwość dostępu do żywności, która potrzebna jest do życia oraz zdrowia dla wszystkich ludzi o każdej porze
- dbanie o odpowiedni poziom wyżywienia narodów
- dbanie o odpowiedni poziom warunków życia ludności żyjącej na wsi
- zapewnienie dostępu do koniecznych kredytów rolnych
- wspieranie działań mających na celu zawieranie porozumień na płaszczyźnie międzynarodowej wymiany rolnymi produktami
- świadczenie pomocą techniczną
- gromadzenie oraz opracowanie pomocy, a także wszelkich informacji na temat żywnościowej sytuacji na świecie
- prowadzenie analiz, badań oraz prognoz w zakresie produkcji rolnej, rybołówstwa, produkcji zwierzęcej oraz leśnictwa.
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury - UNESCO
Jest to organizacja, która prowadzi swoja działalność na następujących płaszczyznach:
- wzajemnego poznania i poszanowania oraz zrozumienia wszystkich narodów przy pomocy wszelkich dostępnych środków masowego przekazu
- rozwój kultury, oświaty powszechnej i badań naukowych
- rozwój kulturowej wymiany
Organizacja UNESCO bardzo dużo miejsca poświęca wszelkim problemom związanym z prawami człowieka i walce z przejawami dyskryminacji społecznej, a także skutkom procesów industrializacji w rozwijających się krajach.
Światowa Organizacja Zdrowia - WHO
Do podstawowych celów Światowej Organizacji Zdrowia należy:
- koordynowanie prac służby zdrowia w aspekcie międzynarodowym
- rozwój kontaktów z Organizacją Narodów Zjednoczonych, a także rozwój współpracy z jej wyspecjalizowanymi organizacjami oraz tymi o charakterze rządowym, prywatnym, a także instytucjami i stowarzyszeniami zawodowymi w zakresie zdrowia
- świadczenie pomocy technicznej dla rządów w celu umacniania służby zdrowia na terytorium ich oddziaływania
- inicjowanie jak również wspieranie wszelkich działań mających na celu likwidację epidemicznych chorób
- opracowuje projekty konwencji, które dotyczą międzynarodowych spraw ochrony zdrowia
- rozwija i popiera międzynarodowe normy w zakresie żywności oraz biologicznych produktów
- ustanawianie międzynarodowego nazewnictwa wszelkich chorób, przyczyn śmierci, a także czynności służby zdrowia
- ujednolica metody diagnostyczne
- działa na rzecz doskonalenia wszelkich metod nauczania oraz szkolenia przede wszystkim w zawodach, które dotyczą ochrony zdrowia oraz lecznictwa
- wspieranie działań na płaszczyźnie psychicznego zdrowia
- wspieranie opieki nad matkami i dziećmi
- popieranie razem z innymi organizacjami działań na rzecz polepszenia warunków z zakresu wyżywienia, mieszkalnictwa oraz wypoczynku czy pracy.
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
Bank ten założony został w roku 1945. Głównym motywem jego powołania było udzielenie długookresowych kredytów poszczególnym członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Środki te przeznaczone były przede wszystkim na odbudowę oraz rozwój tych państw.
Ponadto, Bank ten w większości krajów na świecie prowadzi statystykę na temat polityki socjalnej. Podstawowymi celami Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rolnictwa są:
- uwolnienie świata od zjawiska ubóstwa
- realizacja hasła "pomoc ku samopomocy"
- dostarczanie wszystkim krajom znajdującym się w potrzebie wiedzy, środków, a także warunków do budowania.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Do głównych celów - priorytetów Międzynarodowego Funduszu Walutowego zalicza się:
- uczestniczenie przy programach, które mają na celu redukcję zjawiska ubóstwa oraz na temat poprawy zdolności do polepszania poziomu i warunków życia
- podejmuje inicjatywy oddłużania najbiedniejszych krajów świata
Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom - UNICEF
Fundusz ten angażuje się przede wszystkim w pomoc nieletnim - dzieciom, które poszkodowane zostały w wyniku wojen na skutek zjawiska nędzy, głodu, żywiołowych klęsk, różnych nadużyć czy przemocy.
Bardzo istotnym kierunkiem działań tego Funduszu razem ze Światową Organizacją zdrowia stanowią szczepienia.
Ponadto, UNICEF - podejmuje bardzo szerokie akcje na temat propagowania wiedzy na temat różnych chorób, w tym przede wszystkim AIDS. Również w zakresie działań ma promocję wiedzy na temat uchwalonej 20 listopada 1999 roku Konwencji o Prawach Dziecka.
Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju - UNDP.
W 1965 roku powstały założenia tego programu. Podstawowym celem jego działania jest pomaganie krajom w ich działaniach ba rzecz humanitarnego oraz humanistycznego rozwoju oraz równości praw. Stąd też UNDP:
- uczestniczy w programach mających na celu - likwidację ubóstwa
- rozwój mieszkalnictwa
- tworzenie nowych miejsc pracy
UNDP w swej działalności ma na celu zarządzanie dwoma bardzo istotnymi programami:
- programem domatoriuszy ONZ - UNV
- funduszem ONZ ds. kobiet - UNIFEM
Centrum Narodów Zjednoczonych do spraw Osiedli Ludzkich - HABITAT
Centrum to utworzone zostało w 1978 roku.
1. Podstawowym socjalnym problemem jest udostępnienie zamieszkania dla tych ludzi, którzy mają najniższe dochody. Problem ten obejmuje ponad 600 milionów ludzi na całym świecie. Są to ludzie, którzy egzystują w tragicznych warunkach, które praktycznie nie odpowiadają żadnym normom. Żyją bez wody, kanalizacji, warunków sanitarnych. Ponadto, do tej liczby należy zaliczyć także około 100 milionów tzw. bezdomnych.
Właśnie HABITAT ma na celu prowadzenie promocji działań wspólnot lokalnych, które mają na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb ubogich.
2. Zarządzanie na obszarach miejskich z powodu ich specyfikacji problemami społecznymi.
Należy podkreślić, ze HABITAT realizuje ponad 235 programów w ponad 80 krajach.
Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców - UNHCR
Urząd tego Komisarza powołany został w roku 1951 i zaliczany jest do organów pomocniczych działających przy Zgromadzeniu Ogólnym Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Działania podejmowane przez Wysokiego Komisarza polegają na:
- dbaniu o przestrzeganie przez rządy międzynarodowych norm, które odnoszą się do traktowania uchodźców
- dbanie o to, aby funkcjonowały sprawiedliwe procedury w przyznawaniu azylu
- pilnowanie aby respektowano zasady, by uchodźcy przymusowo nie byli odsyłani do krajów w których ich Zycie albo wolność miałaby być zagrożona
- przyznaje on uchodźcom status prawny oraz nadaje prawa ekonomiczne i społeczne. Prawa te mają być takie same jak posiadają obywatele krajów, w których uchodźcy Ci uzyskali azyl
- zapewnia uchodźcom pomoc humanitarną, zakwaterowanie, wyżywienie i opiekę medyczną
- gwarantuje uchodźcom fizyczne bezpieczeństwo i ochronę przed przemocą
Wysoki Komisarz ma do wyboru w swoim działaniu 3 sposoby postępowania:
1. dobrowolnej repatriacji
2. osiedlenia w kraju uzyskania azylu
3. przesiedlenia do jakiegoś innego kraju
Międzynarodowy program Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw narkotyków - UNDCP
Siedzibą tego programu jest Wiedeń. Podstawowym celem natomiast jest podejmowanie szerokiej współpracy z narodami oraz jednostkami na całym świecie w walce i likwidacji narkomanii - jako globalnego problemu.
Program ten o charakterze międzynarodowym ma za zadanie budowanie i wspieranie partnerstwa na szczeblu lokalnym, narodowym i międzynarodowym na rzecz przeciwdziałania zjawisku narkomanii. Ponadto, prowadzi również kampanie promocyjne oraz działania wspierające wysiłki, które mają na celu redukcję popytu i podaży na narkotyki.
Światowy Program Żywieniowy - WFP
Należy podkreślić, iż program ten powołany został tymczasowo w 1961 roku, natomiast na stałe powołano go w 1965 roku.
Współcześnie program ten jest główną agendą w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych, która udziela żywnościowej pomocy i to zarówno w naturze jak i środkach finansowych. Pomoc ta skierowana jest przede wszystkim dla krajów, które cierpią z powodu niedoboru żywności.
Ten żywnościowy program realizuje 3 podstawowe programy:
1. żywność dla życia w przypadku niebezpieczeństwa albo skutków wojny
2. żywność dla wzrostu - jest to program mający na celu ochronę nienarodzonych dzieci, ochronę niemowląt, ochronę dzieci w wielu szkolnym, również karmiących matek, a także starszych ludzi.
3. żywność dla pracy. Fundusz ten zawiera na przykład propozycję działań samopomocowych, które polegają na opłaceniu żywności dla robotników zajmujących się budową dróg lub portów, ci którzy naprawiają tory albo irygacyjne kanały.
Ponadto, program ten ma w swoim działaniu zapobieganie skutków wszelkich katastrof oraz usuwanie tych skutków. Jest to najważniejszy program skierowany do biednych krajów.
Instytut Narodów Zjednoczonych dla Szkolenia i Badań - UNITAR
Instytut ten opiera swoją działalność przede wszystkim na zwiększaniu efektywności działań Organizacji Narodów Zjednoczonych na płaszczyźnie utrzymania pokoju oraz międzynarodowego bezpieczeństwa, a także gospodarczego i społecznego rozwoju, poprzez szkolenia pracownicze misji działających przy Organizacji Narodów Zjednoczonych, wyspecjalizowanych organizacji, a także urzędników, pochodzących z rozwijających się krajów i zajmujących się problemami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Zajmuje się również przeprowadzaniem badań nad różnymi metodami oraz sposobami realizacji przyjętych przez Organizację Narodów Zjednoczonych celów.
Te programy szkoleniowe prowadzone przez Instytut są formułowane przede wszystkim w związku z koniecznością budowy zawodowych strategii oraz konieczności wypracowywania narodowych tzw. polityk społeczno-ekonomicznych.
Fundusz Narodów Zjednoczonych do spraw Działalności Populacyjnej - UNIFPA
Fundusz ten powołany został w 1967 roku. Otrzymał on status funduszu powierniczego do spraw działalności populacyjnej.
Od roku 1972 przyjął on aktualną nazwę. W roku 1973 został umocowany przez Radę Gospodarczo-Społeczną Organizacji Narodów Zjednoczonych, a następnie w 1993 roku przyjął następujące cele:
szerzenie wiedzy i rozwijanie edukacji na płaszczyźnie planowania rodziny
budzenie świadomości jeśli chodzi o problemy ludnościowe we wszystkich krajach, a także prezentowanie i opracowywanie możliwych strategii rozwiązywania tych problemów
asystowanie poszczególnym krajom o statusie "rozwijających się" oraz na ich życzenie angażowanie się w rozwiązywanie ich własnych ludnościowych problemów w formach i zakresie odpowiadającym potrzebom lokalnym
odgrywanie wiodącej roli w systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie promowania ludnościowych problemów, a także koordynowanie projektów, które wspierane są przez fundusz
Instytut Badawczy Narodów Zjednoczonych Dla Rozwoju Społecznego - UNRISD
Instytut ten powołany został w 1963 roku. Zajmuje się on przede wszystkim prowadzeniem badań nad politykami i problemami z zakresu rozwoju społeczno-gospodarczego w czasie poszczególnych etapów ustrojowej transformacji państw.
Placówka ta obecnie prowadzi swoje badania w 70 państwach na świecie. Ponadto, w ostatnich latach Instytut ten rozpoczął badania porównawcze na temat "państwa opiekuńczego".
Do podmiotów europejskiej polityki społecznej zalicza się:
- Radę Europy i Unię Europejską
Jeśli chodzi o Radę europy to powołana została w 1949 roku. Aktualnie liczy ona 41 państw. Natomiast Unia Europejska liczy aktualnie 25 państw.
To co trzeba podkreślić to, to iż polityka europejska w zakresie spraw społecznych posiada własne uregulowania prawne oraz struktury organizacyjne.
Wśród najważniejszych uregulowań prawnych Rady Europy wymienia się:
- Europejska Karta Społeczna, uchwalona w 1961 roku z jej dodatkowymi protokołami
- Europejska Karta Społeczna z 1996 roku, która została następnie zrewidowana
- Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego z 1964 roku
- Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego z 1990 roku i jego rewizje
- Europejską Konwencję o Zabezpieczeniu Społecznym z 1972 roku
- Europejska Konwencję o statusie prawnym Pracowników Migrujących z 1977 roku
- z 1985 roku Europejska Kartę Samorządu Terytorialnego
Do chwili obecnej Polska ratyfikowała 4 dokumenty:
- 1994 rok - Europejską Kartę Samorządu Terytorialnego
- 1997 rok - Europejska Kartę Społeczną w wersji z 1961 roku
- 1999 rok - Europejska Konwencję o statusie prawnym Dziecka Pozamałżeńskiego
- 1999 rok - Europejska Konwencję o Przysposobieniu Dziecka
Jeśli chodzi o Radę Unii Europejskiej to jest to organ ustawodawczy wspólnot i zajmuje się on zarządzaniem polityki ekonomicznej. Z kolei zaś Komisja Europejska jest organem wykonawczym europejskich wspólnot. Od 1 lipca 1997 roku działa ona jako jedna - połączona Komisja dla trzech wspólnot.
Trybunał Sprawiedliwości to nadrzędny sąd wspólnot, który występuje w przypadkach jeżeli dochodzi do działań przeciw prawu wspólnotowemu.
Jeśli chodzi o orzeczenia tego sądu, w zakresie polityki społecznej w państwach członkowskich Unii Europejskiej, to obejmowały one następującą problematykę:
- warunków pracy
- dyskryminacji praw pobytu
- zabezpieczeń społecznych
- swobodnego przepływu pracowników
- równouprawnienia kobiet
- dostępu do informacji
Komitet Ekonomiczno-Społeczny to organ doradczy Rady Ministrów oraz Komisji. Mają one prawo do zasięgania jego rady w różnych kwestiach z zakresu spraw ekonomiczno-społecznych, jak na przykład: transportu, z zakresu rolnictwa, polityki społecznej, przepływu siły roboczej, zakładania przedsiębiorstw lub energii atomowej.
Jeśli chodzi o Komisje funkcjonujące w Parlamencie Europejskim, to na dzień dzisiejszy w Parlamencie Europejskim działa około 20 parlamentarnych komisji.
Każda z komisji posiada swój numer, jest to uzależnione od czasu jej powstania. 4 Komisje zajmują się polityka społeczną:
- nr. 8 - Komisja Spraw Socjalnych i Pracy
- nr. 11 - Komisja Środowiska Zdrowia i Ochrony Konsumentów
- nr. 12 - Komisja do spraw Młodzieży, Kultury, Nauki, Mediów i Sportu
- nr. 18 - Komisja do spraw Kobiet
Rzecznik Praw Obywatelskich
Do podstawowych kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich należy: przyjmowanie skarg, zażaleń obywateli Unii Europejskiej, a także skarg i zażaleń zgłaszanych przez osoby oraz same instytucje, które dotyczą przede wszystkim wadliwie działającej administracji, różnych instytucji, a także poszczególnych organów wspólnotowych.
Siedzibą Rzecznika Praw Obywatelskich oraz jego Sekretariat znajdują się w Parlamencie Europejskim.
Podmioty państwowe polityki społecznej
Ustawodawcze podmioty polityki społecznej
To właśnie Sejm oraz Senat należą do naczelnych organów ustawodawczej władzy. One podejmują decyzję na temat treści socjalnego ustawodawstwa. Jeśli chodzi o inicjatywę ustawodawczą to należy ona do:
- posłów, senatorów, prezydenta i Rady Ministrów.
Jeśli chodzi o komisję w zakresie polityki społecznej to w sejmie funkcjonują:
- Komisja Polityki Społecznej, Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży, Komisja Rodziny, Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisja Łączności z Polakami za Granicą, Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Komisja Zdrowia.
Natomiast jeśli chodzi o Sejm, to tam funkcjonują następujące komisje:
- Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Komisja Nauki i Edukacji Narodowej, Komisja Spraw Emigracji i Polaków za Granicą.
Podmioty wykonawcze polityki społecznej
Podstawowym podmiotem wykonawczym jest zgodnie z zapisem konstytucji Prezydent, który pełni funkcje najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości państwowej władzy.
Prezydent dla wykonywania swojej funkcji dysponuje organem pomocniczym, którym jest Kancelaria.
Jeśli chodzi o problematykę polityki społecznej to w aktualnej kadencji należy do zakresu działań na szczeblu Podsekretarza Stanu.
Jeśli chodzi o Prezesa Rady Ministrów to wypełnia on zadania z zakresu polityki społecznej za pośrednictwem Rady Ministrów.
Komitet Społeczny Rady Ministrów
Jest to wewnętrzny, kolegialny organ Rady Ministrów, który ma na celu koordynowanie i zapewnienie sprawnej realizacji rządu w zakresie społeczno-politycznym.
Komitet należy przede wszystkim:
- systematycznie rozpatrywać stan realizacji zadań z dziedziny przestrzegania i respektowania praw człowieka oraz obywatela
- analizować sytuację społeczno-polityczne oraz stan realizacji założeń polityki społecznej w takich kwestiach jak: oświata, bezrobocie, nauka, ochrona warunków pracy, bezpieczeństwo, zdrowie czy polityka społeczna.
- rekomendować Radzie Ministrów oraz prezesowi wszelkie stanowiska albo projekty rozstrzygnięć w dziedzinie i na płaszczyźnie społeczno-politycznej.
- inspirować, podejmować i koordynować działania mające na celu umacnianie więzi z Polakami poza granicami kraju oraz uchodźcami, a także dbanie o stworzenie odpowiednich warunków i miejsc pracy dla narodowych i etnicznych mniejszości, które żyją w Polsce.
- dbanie o stworzenie odpowiednich warunków i miejsc pracy dla narodowych i etnicznych mniejszości, które żyją w Polsce.
- projektować zasady i warunki współpracy rządu oraz innych organów rządowej administracji ze związkami zawodowymi, a także licznymi organizacjami samorządu zawodowego oraz stowarzyszeniami.
Jeśli chodzi o departament rozwoju społecznego to prowadzi on następujące działania:
- prowadzi on studia oraz programy, które dotyczą zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie przekrojów strukturalnych, terytorialnych i rodzajowych.
- prowadzi analizy sytuacji w jakich znajdują się domowe gospodarstwa.
- bada natężenie społecznych problemów na rynku pracy, jak na przykład bezrobocie
- współuczestniczy w opracowywaniu poszczególnych koncepcji z zakresu polityki społecznej danego państwa
Rządowa Rada Ludnościowa
Do podstawowych zadań Rządowej Rady Ludnościowej należy:
- dokonywać oceny sytuacji demograficznej kraju, a także opracowywać co roku odpowiednie raporty o istniejącej sytuacji
- inicjować badania naukowe na płaszczyźnie demografii polityki ludnościowej oraz rodzinnej
- inicjować badania naukowe na płaszczyźnie prognoz całego procesu - reprodukcji polskiej ludności w tym skutków społeczno-ekonomicznych tego zjawiska
- dokonywać ocen z wykonania zaleceń Rady Ministrów, odnośnie polityki ludnościowej i powiązanych z nią spraw społeczno-politycznych
- inicjować prace nad projektami różnych aktów normatywnych z zakresu polityki ludnościowej
- współpracować z zagranicą w kwestiach ludnościowych
- współpracować z różnymi naukowymi placówkami i GUS-em, w zakresie badań demograficznych oraz badań w zakresie polityki społecznej państwa.
Wymienia się następujące departamenty:
- Departament Budżetu Państw, który planuje budżetowe wydatki
- Departament Sfery Budżetowej
- Departament Polityki Finansowej i Analizowania
- Departament Polityki Regionalnej i Rolnictwa
- Departament Samorządu Terytorialnego
Do zadań Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej należą następujące zadania:
- realizacja ustawy socjalnej
- badanie sytuacji socjalnej ludności
- realizuje politykę ograniczania bezrobocia
- kreowanie polskiego prawa pracy i harmonizacja jego z prawem Unii Europejskiej
- analizowanie i ocenianie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy
Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej podlegają następujące instytucje:
- Krajowy Urząd Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Centralny Instytut Ochrony, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
Krajowy Urząd Pracy
Jest to instytucja, którą zalicza się do centralnych podmiotów wykonawczych polityki zatrudnienia w państwie, która kierowana jest przez prezesa. Samego prezesa Krajowego Urzędu Pracy powołuje i odwołuje premier na wniosek nadzorującego ministra, oczywiście po wcześniejszym zaopiniowaniu przez Naczelna Radę Zatrudnienia.
W skład Rady Zatrudnienia wchodzą przedstawiciele w równej liczbie poszczególnych organizacji związkowych, organizacji rządowej administracji, organizacji pracodawców, a także przedstawiciele samorządu terytorialnego.
Należy podkreślić, iż organy polityki zatrudnienia funkcjonują na 3 podstawowych szczeblach:
Krajowy Urząd Pracy
Wojewódzki Urząd Pracy
Powiatowy Urząd Pracy
Na poszczególnym z tych szczebli funkcjonują Rady - tzw. rady zatrudnienia, które składają się z 12 przedstawicieli, wybierani według tej samej zasady co do Rady Naczelnej.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych należy do centralnych organów administracji państwowej, którego zadaniem jest działanie na płaszczyźnie ubezpieczeń społecznych, a także realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych.
Do zakresu jego zadań należy:
- stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczenia społecznego
- ustalanie uprawnień do różnych świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych, jak również wypłacanie tych świadczeń
- ustalanie oraz pobieranie odpowiednich składek na ubezpieczenia społeczne, fundusz pracy, ubezpieczenia zdrowotne, fundusz gwarantowanych świadczeń, a także wpłat na PERON.
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi rozliczenia z płatnikami składek ubezpieczeniowych wpłacanych jako należne oraz wypłaca składki pochodzące z funduszy ubezpieczeń społecznych
- prowadzi indywidualne konta ubezpieczeniowe oraz konta podatników składek
- prowadzi również prewencję rentową, która obejmuje rehabilitację leczniczą
Minister Spraw Wewnętrznych
Jest to bardzo ważna instytucja, bowiem na jej funkcji spoczywa obowiązek realizacji jednej z najważniejszych potrzeb człowieka - a więc zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.
Minister Edukacji Narodowej
Do zakresy zadań tego ministra należą sprawy z obszaru polityki społecznej, a w szczególności polityki edukacyjnej. Do podstawowych zadań należy:
- realizacja prawa nauki, które zapisane jest Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
- dbanie o równy dostęp i szans w edukacji dzieci i młodzieży
- promowanie modelu - obywatela wykształconego
- wspieranie dla tzw. ustawicznej edukacji
- inicjowanie nowych projektów edukacyjnych, a przede wszystkim realizacja reform edukacji
Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
Jest to bardzo ważny urząd. Jego działania polegają głównie na zapewnieniu kombatantom oraz ofiarom wszelkich wojennych i powojennych represji koniecznej pomocy oraz opieki, a także zapewnienie przysługującego im należnego szacunku oraz pamięci.
Minister Sprawiedliwości
Jeśli chodzi o to ministerstwo, to sprawy z zakresu polityki społecznej koncentrują się i są podejmowane w specjalnie powołanym departamencie spraw rodziny i nieletnich.
Minister Zdrowia
W tym ministerstwie sprawy z zakresu polityki społecznej realizowane są w następujących departamentach.
- Departament przekształceń systemowych
- Departament do spraw wprowadzania powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego
- Departament świadczeń zdrowotnych
- Departament Zdrowia publicznego, w którym następuje inspiracja i projektowanie działań w dziedzinie promocji zdrowia
- Departament farmacji, który opracowuje oraz nadzoruje politykę lekową
- Departament pielęgniarstwa
- Departament do spraw uzdrowisk
Państwowa Inspekcja Sanitarna
Jest to organ powołany do sprawowania nadzoru nad warunkami higieny środowiska, higieny w placówkach szkolnych, higieny pracy na stanowiskach pracy, higieny na uczelniach, poszczególnych ośrodkach wypoczynkowych.
Inspekcja ta posiada również prawo do kontroli zdrowotności oraz żywienia.
Minister Rozwoju Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Jeśli chodzi o specyfikę polityki społecznej na terenach wiejskich to wynika ona przede wszystkim z konieczności wyrównywania wszelkich różnic socjalnych oraz szans życiowych - dość dużej grupy społeczeństwa, która w porozumieniu z ludnością miast często nie posiada równego dostępu do pracy, edukacji, zdrowia czy kultury.
Podmioty kontrolne polityki społecznej
Najwyższa Izba Kontroli
Najwyższa Izba Kontroli jest najwyższym organem mającym uprawnienia kontroli państwowej bezpośrednio podporządkowana Sejmowi. Jeśli chodzi o obszar polityki społecznej, to w Najwyższej Izbie Kontroli powołana jest specjalna jednostka organizacyjna - departament pracy i spraw socjalnych oraz departament zdrowia i fizycznej kultury.
Rzecznik Praw Obywatelskich
Zgodnie z artykułem 209 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - Rzecznik Praw Obywatelskich powołany jest przez Sejm na 5-letnią kadencję.
Głównym zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest stanie na straży przestrzegania praw oraz wolności obywatelskich.
Rzecznik podejmuje swoje czynności, jeżeli z wnioskiem wystąpią do niego: obywatele, organizacje obywateli lub organy samorządowe. Może również sam podjąć inicjatywę w zbadaniu danej sprawy.
Rzecznik Praw Dziecka
Głównym obszarem działania Rzecznika Praw Dziecka to przede wszystkim realizacja prawa dziecka do życia, ochrony jego zdrowia, prawa do wychowania w rodzinie, godnych warunków socjalnych, nauki.
Jego działania to głównie: ochrona dziecka przed przemocą, różnymi okrucieństwami, wyzyskiem, demoralizowaniem, a także złym traktowaniem.
Szczególną troską otoczone są dzieci niepełnosprawne.
Państwowa Inspekcja Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy prowadzi działania mające na celu:
- nadzorowanie i kontrolowanie przestrzegania przez zakłady pracy - prawa pracy.
- analizowanie przyczyn wypadków w pracy oraz chorób zawodowych
- orzeka ona w kwestiach o wykroczenia przeciw prawom pracownika
- opiniuje projekty pracy, a także inicjuje prace legislacyjne na tej płaszczyźnie.
- inicjuje przedsięwzięcia, a także prace badawcze w zakresie przestrzegania prawa pracy
- pomaganie związkom zawodowym w prowadzeniu szkoleń poszczególnych inspektoratów pracy
Podmioty sądownicze polityki społecznej
Trybunał Konstytucyjny
Biorąc pod uwagę płaszczyznę polityki społecznej Trybunał Konstytucyjny jest instytucją, która posiada status sądu i wydaje orzeczenia na temat zgodności z ustawą zasadnicza poszczególnych normatywnych oraz ustawodawczych aktów, które stanowią regulację na temat kwestii socjalnych oraz socjalnych praw obywateli.
Trybunał ma również kompetencję wpłynięcia na kształt i zapisy w prawie socjalnym prowadząc do zgodności poszczególnych orzeczeń z konstytucją. Może ona także zmienić stosowanie danego aktu prawnego albo w całości albo w jej części.
Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Podstawowym zadaniem w działaniu tych sądów jest rozpoznawanie spraw dotyczących sporów i konfliktów między pracodawcą a pracownikiem.
Jeśli chodzi o ubezpieczenia to bardzo często pojawiają się sporne spraw, do których zalicza się na przykład sprawy z zakresu powszechnego zaopatrzenia emerytalnego lub o zasiłki rodzinne.
W sytuacji konfliktu pomiędzy osobą zainteresowaną a samym płatnikiem tych składek - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje odpowiednią decyzję, na którą przysługuje prawo odwołania się do Sądu Okręgowego.
Właśnie w strukturze Sądu Okręgowego funkcjonuje Sąd Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto, strony mają prawo wniesienia apelacji do sądu apelacyjnego.
Sądy Rodzinno-Opiekuńcze
Jeśli chodzi o te sądy, to w Polsce funkcjonuje taka procedura, iż funkcjonują one w strukturze powszechnych sądów i mają one prawo rozpatrywać sprawy zarówno procesowe ale też nieprocesowe.
W sprawach, które związane są z władzą rodzicielską oraz opieką - to sądy opiekuńcze działają jako - mediator.
Sądy te pełnią również obok orzekania bardzo ważne funkcje profilaktyczno-wychowawcze, a także socjalizacyjne.
Jeśli chodzi o sprawy procesowe to należą do nich kwestie rozwodowe, ustalania ojcostwa, przysposobienia, o ustalenie opiekuna, ale też o wykonywanie ograniczenia, zawieszenia, pozbawienie lub przywrócenie rodzicielskiej władzy również o zakazaniu osobistej styczności z dzieckiem czy odebranie dziecka.
Podmioty pozapaństwowe polityki społecznej.
Wśród pozapaństwowych podmiotów polityki społecznej wymienia się przede wszystkim te organizacje, które mają na celu wspierać lub uzupełniać działania państwa w zakresie wyrównywania różnic i nierówności społecznych, a także szans życiowych poszczególnych jednostek lub całych grup obywateli.
Są to: stowarzyszenia, fundacja oraz związki które, poprzez swoje działania dążą do poprawy sytuacji osób, które doświadczyły subiektywnie odczuwalnej krzywdy. Na przykład:
- Caritas, Monar, Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci, Polski Czerwony Krzyż, Akcja Humanitarna, Towarzystwo im. Brata Alberta, Polski Komitet Pomocy Społecznej, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci.