24.10.2010 r.

Prawo finansowe ćwiczenia

Gmina TZ w roku 200(x-1) liczy 5698 mieszkańców. Powierzchnia gminy to 170, 51 km². W roku 200(x-1) gmina osiągnęła dochody podatkowe w wysokości 3678628,8 zł. W tym samym roku dochody podatkowe wszystkich gmin wynosiły 42 723 221 600 zł. A liczba mieszkańców kraju wynosiła 38 173 000 osób. Gęstość zaludnienia kraju to 122 osoby/km ². Wylicz kwotę podstawową i uzupełniającą części wyrównawczej subwencji ogólnej. (art. 20 ustawy o dochodach finansowych samorządu terytorialnego)

Liczba mieszkańców 5698

Powierzchnia 170, 51 km²

Dochody podatkowe ogólne 42 723 221 600 zł

l. mieszkańców kraju 38 173 000

gęstość zaludnienia 122 osoby/km ²

1. Obliczenie wskaźnika „G”: wskaźnik G = 3678628,8 zł / 5698 = 645,6

2. Obliczenie wskaźnika „Gg”: wskaźnik Gg = 42 723 221 600 / 38 173 000 = 1119,2

3. Czy kwota podstawowa przysługuje gminie: 1119,9 x 92% = 1029,6 > 645,6 (przysługuje)

4. Ustalenie wysokości kwoty podstawowej, relacja G do Gg: 645,6 x 100% / 1119,2 = 57,68 %

Ad. 3

40% wskaźnika Gg < wskaźnik G < 75% wskaźnika Gg

447,68 < 645,6 < 783, 44

Liczba mieszkańców x 83%(75% wskaźnika Gg – wskaźnika G) + 12,92 % wskaźnik Gg

5698 x [83% ( 783,44 – 645,6) + 12,92% x 1119,2]

5698 x [114,41 + 144,6) = 1475838,98 zł (kwota podstawowa części wyrównawczej subwencji ogólnej)

KWOTA UZUPEŁNIAJĄCA art. 20 ust. 7

5698 osób / 170, 51 km² = 33 os./km² < 122

17% wskaźnik Gg x liczba mieszkańców gminy x (średnie zaludnienie kraju – gęstość zaludnienia gminy)/średnie zaludnienie w kraju) 17% x 1119,2) x 5698 x (122 – 33)/122 = 190,26 x 5698 x 0,73 = 791394,08 (kwota uzupełniająca)

Procedura budżetowa budżetu państwa

Definicja budżetu publicznego, co wchodzi w skład budżetu publicznego.

Są dwa budżety : państwa i jednostek samorządowych.

Budżet publiczny są to tak jak w budżecie państwa dochody, wydatki, przychody i rozchody.

Zasady budżetowe są postulatami nauki skierowanymi do ustawodawcy a także postulatami praktyki budżetowej. Wskazują wzorcowe pożądane cechy budżetu które powinny zapewnić optymalną realizację jego funkcji w procesach organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej.

Zasada specjalizacji – zwana również zasadą klasyfikacji budżetowej, polega na ujęciu dochodów i wydatków budżetowych w podziale na grupy rodzajowe według jednolitej podziałki klasyfikacyjnej, tzn. żeby dochody i wydatki były ujmowane nie w sumach ogólnych, ale w formie dokładnie określonych sum dochodów i szczegółowych kwot wydatków.

Zasada uprzedniości: budżet winien być uchwalony przed rozpoczęciem roku budżetowego, w którym ma on obowiązywać.

Zasada jedności budżetu: wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być objęte jednym planem:

1. Jedność materialna = oznacza przeznaczenie całości dochodów budżetowych na całość wydatków budżetowych, przy czym konkretne dochody nie są powiązane z konkretnymi wydatkami budżetowymi tj. nie są z góry powiązane z konkretna inwestycją.

2. Jedność formalna – zakłada ona ustalenie budżetu w jednym dokumencie ujmującym całość gospodarki budżetowej danego szczebla, realizowana poprzez opracowanie bilansu systemu finansów publicznych obejmującego budżet państwa i budżety samorządowe

Zasada nie tworzenia funduszy celowych w ramach budżetu - zabrania ona przeznaczania środków budżetowych pochodzących z poszczególnych źródeł na finansowanie imiennie oznaczonych wydatków, (zasada jedności materialnej)

Zasada przejrzystości - układ budżetu powinien być logiczny, czytelny, zrozumiały.

Zasada operatywności wymaga opracowania budżetu w układzie podmiotowym, czyli wskazania zadań dla konkretnych podmiotów.

Zasada różnorodności form powiązań z budżetem : przewiduje kilka form rozliczeń państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych z budżetem. W zależności od form powiązania z budżetem wyróżnia się:

1. Formę realizującą gospodarkę brutto – najpełniej realizowana przez jednostki budżetowe, których istota jest pokrywanie jej wydatków bezpośrednio z budżetu oraz odprowadzanie pobranych przez nią dochodów na rachunek dochodów właściwego budżetu (metoda budżetowania brutto)

2. Formę realizującą gospodarkę netto – zakłada uwzględnienie w budżecie jedynie wyniku finansowego podmiotów realizujących budżet, czyli kwotę nadwyżki dochodów nad wydatkami, która w zasadzie powinna wpłynąć do budżetu, albo kwotę dotacji z budżetu potrzebną na pokrycie wydatków danej jednostki organizacyjnej (metoda budżetowania nett)

Zasada jawności : postuluje aby budżet był podawany do publicznej wiadomości w fazie uchwalania, realizowania i wykonywania, zasada niezbędna w celu sprawowania kontroli nad gospodarką środkami publicznymi.

Zasada racjonalnego wydatkowania środków publicznych : oznacza dokonywanie tych wydatków w sposób celowy, oszczędny i terminowy

Zasada roczności : ustalenie dochodów i wydatków budżetu na okres roku budżetowego

Zasada dopuszczalnego deficytu: dopuszczalność istnienia ujemnej różnicy pomiędzy dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego.

Najważniejsze funkcje budżetu:

1. Funkcja rozdzielcza polega na przyjmowaniu na rzecz budżetu części zasobów pieniężnych od podmiotów gospodarczych i od ludności oraz na przydzielaniu określonych części tych środków podmiotom wykonującym zadania publiczne.

2. Funkcja stabilizacyjna polega na wykorzystywaniu budżetu państwa jako narzędzia stworzenia stabilnego wzrostu gospodarczego.

3. Funkcja kontrolna polega na wykorzystywaniu procesów gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych do kontroli przebiegu procesów systemu budżetowego.

Przepisy konstytucyjne dotyczące finansów publicznych: art. 216 – 227

Budżet państwa a ustawa budżetowa

W konstrukcji ustawy budżetowej należy wyróżnić:

1. Część tekstowa

2. Budżet ujęty w formie załączników

3. Oraz inne załączniki

Do ustawy budżetowej jest ponadto dołączone uzasadnienie.

Ad. 1 W części tekstowej są określane podstawowe wielkości budżetu w danym roku budżetowym.

Ad. 2 Budżet ujęty w formie załączników obejmuje zarówno dochody i wydatki w różnych przekrojach lub uszczegółowionych fragmentach jak i plany finansowe jednostek sektora finansów publicznych oraz inne elementy planistyczne związane z gospodarką budżetową.

Uzasadnienie – wyjaśnia ono realizowaną przez ustawę politykę budżetową państwa w tym uwarunkowania realizacji planowanych dochodów oraz hierarchię zadań publicznych i cele wykorzystania środków publicznych.

Klasyfikacja budżetowa - oznacza ona jednolity obowiązujący w całym sektorze finansów publicznych system grupowania dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów. Każdemu ich rodzajowi przypisany jest cyfrowy symbol kategorii (podziałki) klasyfikacyjnej.

Podziałki klasyfikacyjne – w budżecie państwa najwyższym szczeblem klasyfikacji są części, które odpowiadają organom władzy i administracji państwowej oraz kontroli państwowej. Niższymi podziałkami klasyfikacyjnymi są działy i rozdziały a najniższym paragrafy. Działy odpowiadają rodzajom działalności np. leśnictwo, rolnictwo, rozdziały mają charakter przedmiotowy np. drogi publiczne bądź podmiotowy. Paragrafy odpowiadają ekonomicznemu charakterowi dochodu lub wydatków.

Zadaniowe ujęcie budżetu państwa: zasady i tryb sporządzania budżetu państwa w układzie zadaniowym określa artykuł 1 punkt 8 ustawy o finansach publicznych z 2009 roku. Rozumie się przez to zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzane według funkcji państwa oznaczających poszczególne obszary działań państwa oraz zadań i podzadań budżetowych wraz z opisem ich celów oraz miernikami stopnia ich realizacji.

Procedura planowania i uchwalania budżetu państwa

W fazie planowania budżetu uczestniczą organy administracji rządowej oraz te organy publiczne (są wymienione w art. 139 ustęp 2 ustawy o finansach publicznych), które projektują własne części budżetu włączane automatycznie przez ministra finansów do zbiorczego projektu budżetu. Formalnym początkiem prac planistycznych jest wydanie przez ministra finansów tzw. noty budżetowej.

Nota budżetowa jest to rozporządzenie ministra finansów określające zasady, tryb opracowywania materiałów do projektu budżetu państwa w tym także planów rzeczowym dotyczących zadań finansowanych ze środków publicznych.

Minister finansów:

1. Wydanie noty budżetowej

2. Opracowanie założeń do projektu

- prognoza makroekonomiczna (bezrobocie, inflacja, wzrost gospodarczy)

- aktualna i przyszła sytuacja społeczno gospodarcza

- ocena wykonania budżetu bieżącego roku budżetowego

1. Na podstawie przekazanych przez dysponentów części budżetowych planów rzeczowych i finansowych dotyczących realizacji przez nich zadań publicznych minister finansów opracowuje projekt budżetu państwa.

Rada ministrów jest zobowiązana do:

1. przedstawienia Sejmowi projektu ustawy budżetowej na rok następny trzy miesiące przed jego rozpoczęciem, czyli do 30 września roku poprzedzającego. Termin ten został określony w art. 222 Konstytucji, w wyjątkowych przypadkach dopuszcza się późniejszy termin przedłożenia tego projektu.

2. ewentualne wnoszenie autopoprawki do ustawy budżetowej, która polega na skorygowaniu pierwotnych ustaleń dotyczących konstrukcji budżetu.

3. opiniowanie budżetu państwa przez NBP - reguluje to ustawa o Narodowym Banku Polskim, z kolei Rada Polityki Pieniężnej równolegle ze złożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej przedstawia Sejmowi założenia polityki pieniężnej.

Budżet państwa uchwalany przez Sejm dokonywany jest w specyficznym trybie. Harmonogram prac przedstawia się: Etapy:

1. Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej na plenarnym posiedzeniu Sejmu.

2. Prace w komisjach sejmowych wśród których najistotniejszą rolę odgrywa komisja finansów publicznych. Następuje tu ocena wiarygodności prognoz makroekonomicznych oraz założenia polityki społeczno gospodarczej. Etap ten obejmuje także głosowanie w sprawie wniosków dotyczących poprawek zgłaszanych w poszczególnych komisjach.

3. Drugie czytanie na plenarnym posiedzeniu Sejmu – odbywa się tutaj debata i zgłaszanie poprawek.

4. Analiza zgłoszonych poprawek komisji finansów publicznych.

5. Trzecie czytanie na plenarnym posiedzeniu Sejmu obejmuje przedstawienie stanowiska komisji finansów publicznych wobec zgłoszonych poprawek, głosowanie nad wnioskami w sprawie poprawek i nad całością projektu ustawy.

6. Wyniesienie ewentualnych poprawek do projektu ustawy przez Senat.

7. Głosowanie w Sejmie nad poprawkami Senatu. Ostateczne uchwalenie ustawy budżetowej.

Procedurę uchwalania budżetu kończy podpisanie jej przez Prezydenta RP, który może w ciągu siedmiu dni ewentualnie przed podpisaniem skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z Konstytucją. Trybunał ma dwa miesiące na wydanie decyzji. Ustawa jest publikowana w Dzienniku Ustaw. W przypadku gdy ustawa budżetowa nie weszła w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego podstawą gospodarki budżetowej jest jej rządowy projekt.

Zasady wykonywania budżetu państwa.

Podmioty które wykonują budżet państwa:

• Minister finansów: sprawuje ogólną kontrolę nad wykonaniem dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów budżetu państwa a także nad poziomem deficytu sektora finansów publicznych; kontroluje wykorzystanie środków pochodzących z budżetu UE; posiada pewne kompetencje do dokonywania zmian w budżecie państwa w trakcie jego wykonywania.

• Rada ministrów: wydaje w drodze rozporządzenia wytyczne w celu wprowadzenia szczegółowych zasad dotyczących wykonywania niektórych wydatków; dysponuje kwotą rezerwy ogólnej czy też kwotami niektórych rezerw celowych; sporządza wykaz wydatków, które nie wygasają z końcem roku budżetowego.

• Dysponenci części budżetowych: sprawowanie nadzoru i kontroli nad całością gospodarki finansowej podległych jednostek; sprawowanie nadzoru i kontroli nad wykorzystywaniem udzielanych dotacji z budżetu państwa; wykonywanie zadań finansowanych z budżetu państwa.

Harmonogram realizacji zadań budżetu państwa przedstawia sekwencję czasową realizowania przez budżet państwa kwot prognozowanych dochodów, planowanych wydatków w trakcie roku budżetowego.

Dysponenci części budżetowych przekazują w ciągu 21 dni od uchwalenia budżetu podległym sobie jednostkom informacje o dochodach i wydatkach jakie uzyskały autoryzację parlamentu.

Istota wykonywania budżetu państwa - wykonywanie budżetu państwa polega na gromadzeniu i wydatkowaniu środków publicznych na cele publiczne zgodnie z ustawą budżetową. Realizacja dochodów następuje za pośrednictwem urzędów będących organami podatkowymi w mniejszym stopniu za pośrednictwem innych państwowych jednostek budżetowych. Dochody te odprowadzane są na właściwy rachunek centralnego rachunku budżetu państwa. Na pokrycie wydatków budżetu minister finansów przekazuje środki publiczne z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa na rachunki poszczególnych dysponentów części budżetowych. Zasadą jest, że wydatki zaplanowane na dany rok budżetowy wygasają z końcem roku budżetowego i nie mogą być realizowane po jego zakończeniu. Ustawa o finansach publicznych wskazuje jednak, że niektóre wydatki nie wygasają z końcem roku budżetowego a dodatkowo przyznaje Radzie Ministrów odrębne uprawnienia do określania w uchwale do 15 grudnia danego roku budżetowego wykazu wydatków, które nie wygasają z końcem roku budżetowego ze wskazaniem ostatecznych terminów dokonania tych wydatków.