Przedstaw różnice pomiędzy konsumentami wody a użytkownikami wody. - Konsumenci wody to użytkownicy, którzy powodują straty bezzwrotne jak rolnictwo, leśnictwo, gospodarka komunalna, przemysł w tym energetyka cieplna. - Użytkownicy wody to jednostki, które nie powodują strat bezzwrotnych, czyli energetyka wodna, żegluga śródlądowa i turystyka wodna. Podział użytkowania wody ze względu na charakter potrzeb. - bezwzględne – nie można zastąpić wody substytutem (zaopatrzenie ludności, QN, hodowla, niektóre rodzaje przemysłu np. spożywczy); - względne – mogą być zastąpione rozwiązaniami substytucyjnymi (technologie wodo oszczędne, żegluga, hydroenergetyka) Podział użytkowania wody ze względu na sposób jej wykorzystania. - konsumpcyjny – co najmniej czasowe uszczuplenie zasobów i ewentualnie zrzut ścieków (surowiec do produkcji, woda pitna) - niekonsumpcyjny – nie ma chwilowego uszczuplenia zasobów (żegluga, hydroenergetyka, rekreacja) Scharakteryzuj zużycie wody w gospodarce komunalnej w Polsce - Zużycie wody z roku na rok rośnie ze względu na przyrost ludności oraz wzrost wymagań bytowych ludzi. W latach 2000-2008 pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności zmniejszył się o ok. 2%, przy czym pobór wody na potrzeby eksploatacji sieci wodociągowej w 2008 r. wynosił o 10,5% mniej niż w roku 2000. Zmniejszenie poboru wody na cele komunalne wynika przede wszystkim z ograniczenia strat w dystrybucji wody, instalowaniu wodomierzy oraz wzrostu cen wody dla gospodarstw domowych, co skłania odbiorców do jej oszczędzania. Od czego zależą potrzeby wodne aglomeracji miejskiej. - liczby mieszkańców; - standardu wyposażenia sanitarnego; - rodzaju budownictwa; - w przypadku przemysłu: liczby pracowników, rodzaju przemysłu, stosowanej technologii. Zmienność roczna, dobowa i godzinowa rozbioru wody w aglomeracji miejskiej.

Zapotrzebowanie i zużycie wody nie jest równomierne w cyklu rocznym, podlega bowiem wahaniom sezonowym, miesięcznym i dobowym. Na przebieg tej zmienności istotny wpływ ma szereg czynników, do których można zaliczyć: •położenie geograficzne; -charakter i wielkość jednostki osadniczej, - porę roku; - warunki atmosferyczne,- porę dnia. Zmienność godzinowego rozbioru wody w jednostce osadniczej zależy głownie od:- zużycia wody przez poszczególne grupy odbiorców; - możliwości zaspokojenia potrzeb wodnych przez dostawcę wody zimnej i ciepłej w przypadku funkcjonowania centralnego systemu ciepłej wody użytkowej; - wielkości strat wody występujących w sieci wodociągowej i instalacjach wewnętrznych; -dobowego rozkładu czasu funkcjonowania mieszkańców; - zużycia wody związanego z wegetacją roślin. współczynniki nierównomierności: Nd – współczynnik nierównomierności dobowej, określony stosunkiem maksymalnego dobowego zapotrzebowania do średniego dobowego zapotrzebowania na wodę, Nh – współczynnik nierównomierności godzinowej, określony stosunkiem maksymalnego godzinowego zapotrzebowania do średniego godzinowego zapotrzebowania na wodę, Podaj definicje i zastosowanie: Przepływ Nienaruszalny, Przepływ Dopuszczalny. Przepływ nienaruszalny – przepływ minimalnej ilości wody, niezbędnej do utrzymania życia biologicznego w cieku wodnym, spełnienia wymogów turystycznych czy rybacko-wędkarskich; stanowi graniczna wartość przepływu rzecznego, poniżej której przepływy wody w rzekach nie powinny być zmniejszane na skutek działalności gospodarczej; Przepływ dopuszczalny – zakłada możliwość wystąpienia nieznacznych szkód powodziowych. Funkcje zbiornika retencyjnego – wyszczególnij i scharakteryzuj Zbiornik retencyjny to sztuczny zbiornik wodny, który powstał w wyniku zatamowania wód rzecznych przez zaporę wodną. Głównym celem zbiornika retencyjnego jest wyrównanie odpływu rzecznego i zgromadzenie wody w okresach jej nadmiaru (retencja), w celu wykorzystania w czasie niedoboru. Kryteria oceny stopnia realizacji zadań systemu warunki normalne – wzory i zastosowanie Gwarancja czasowa – Gt -Określa częstość występowania przedziału czasowego, w którym zadanie zaopatrzenia w wodę zostało zrealizowane; Gwarancja objętościowa – Gv - Określa stosunek sumy objętości poborów wody przez użytkownika do sumy objętości zapotrzebowania na wodę zgłoszonego przez użytkownika; Maksymalny czas trwania ciągłego deficytu – Lmax - Określa czas trwania najdłuższego okresu deficytowego mierzony liczbą przedziałów czasowych; Maksymalna głębokość ciągłego deficytu – Qdmax - Określa największy dekadowy deficyt wody w rozpatrywanym wieloleciu. Kryteria jakości pracy zbiornika w warunkach powodzi – wzory i zastosowanie – Maksymalne przekroczenie przepływu dop. – DQ (DQ = Tmax – Qdop [m3/s] (Tmax – max. odpływ ze zbiornika) ; Redukcja przepływu kulminacyjnego – R = Qmax – Tmax; Względna redukcja wysokości odpływu – RQ = Qmax-Tmax/Qmax-Qdop;

Plany dyspozytorskie w warunkach normalnych i deficytu – wymień i scharakteryzuj. - polityka standardowa; − polityka standardowa parametryczna typu I i II; − polityka typu „N dni” Plany dyspozytorskie w warunkach powodzi – wymień i scharakteryzuj. - polityka sztywna; − polityka półsztywna; Podaj definicje zintegrowanej gospodarki wodnej. Obejmuje całościowe spojrzenie na tworzenie się zasobów wodnych, możliwości ich wykorzystania i wszelkie procesy zachodzące w zlewni. Ingerencja w gospodarowanie woda dokonuje się na różnych poziomach: - wody podziemne i powierzchniowe traktowane jako jeden zakres dla określonego celu. - zrównoważony rozwój; Ochrona terenów erozyjnych, przez odpowiednie użytkowanie zlewni; Gospodarowanie wodą w profilu glebowym;

Całościowe podejście do zasobów jako wartości abiotycznych (surowiec) i biotycznych (czynnik środowiskowy właściwego funkcjonowania ekosystemów). Przedstaw zasady dublińskie i wyjaśnij, jakie miały znaczenie dla ZGW.

Rozwój gospodarki wodnej powinien opierać się na podejściu partycypacyjnym, obejmującym użytkowników, planistów, decydentów na wszystkich szczeblach; - Woda ma wartość gospodarczą we wszystkich konkurencyjnych sposobach wykorzystania i powinna zostać uznana za dobro gospodarcze; - Kobiety odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu, zarządzaniu i ochronie wód; - Słodka woda jest skończonym i zagrożonym zasobem, niezbędnym do podtrzymywania życia, rozwoju i ochrony środowiska; Dzięki zasadom dublińskim zaproponowano takie rozwiązania w gospodarce wodnej, które umożliwią jej prowadzenie w szerszym kontekście społeczno-ekonomicznym oraz przyrodniczym. W ten sposób narodził się termin „zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi”, które miało służyć realizacji wielu celów, uwzględniając interesy wszystkich sektorów gospodarczych, społecznych oraz ochrony środowiska. Opisz cykl planistyczny w GW, wyjaśnij jego poszczególne elementy. - Ustalenie celów środowiskowych dla części wód; programy z mapami sieci monitoringu; - Identyfikacja istotnych procesów gospodarki wodnej; - Opracowanie i przyjęcie programów działań; - Opracowanie i przyjęcie planów gospodarowania wodami (PGW); - Wdrożenie PGW i przekazanie raportu do KE; - Aktualizacja planów gospodarowania wodami. Co to jest bilans wodno-gospodarczy, w jakim celu się go wykonuje? zestawienie zasobów dyspozycyjnych wód powierzchniowych i podziemnych z potrzebami wodnymi użytkowników. Bilans obejmuje porównanie ilościowe i jakościowe, uwzględniające oddziaływanie obiektów hydrotechnicznych oraz wymagania ochrony środowiska. Cele:- ocena możliwości zaspokojenia potrzeb wodnych pod względem ilościowym i

jakościowym użytkowników; - ocena stopnia spełnienia wymagań związanych z ochroną środowiska (np. częstości występowania wiosennych zalewów doliny rzecznej); - ocena zmian w środowisku wodnym spowodowana oddziaływaniem zewnętrznym (zrzuty wody, nadmierna eksploatacja); - ocena sposobu działania istniejących obiektów hydrotechnicznych (zbiorników retencyjnych, kanałów przerzutowych); - ocena wielkości niedoborów wody pod względem ilościowym; - przygotowanie koncepcji działań perspektywicznych. Wyjaśnij terminy: zagrożenie, wrażliwość, ryzyko, gotowość i odporność w kontekście zmniejszania ryzyka powodziowego?

Zagrożenia- Potencjalnie szkodliwe wydarzenia, zjawiska mogące spowodować utratę życia lub zdrowia, szkody materialne, społeczno-ekonomiczne niedogodności czy degradację środowiska naturalnego; Wrażliwość- Zestaw warunków wynikających z fizycznych, społecznych, ekonomicznych i środowiskowych czynników, które zwiększają podatność społeczeństwa na skutki katastrof

Ryzyko- Iloczyn prawdopodobieństwa wystąpienia zjawiska niepożądanego i wartości oczekiwanej strat czyli określenie interakcji między zagrożeniami naturalnymi a podatnymi ludźmi i mieniem;Gotowość- Działania zapobiegawcze prowadzone w celu zwiększenia stopnia przygotowania lub zdolności operacyjnej w sytuacjach zagrożenia; Odporność– Zdolność społeczeństwa do. Jakie są elementy zintegrowanej ochrony przed powodzią? - Trzymać powódź daleko od ludzi.- ochrona naturalnej retencji; - budowa zbiorników retencyjnych; - budowa wałów; - budowa polderów; - budowa kanałów ulgi; Trzymać ludzi daleko od powodzi.- przygotowanie map zagrożenia powodziowego; - ograniczenie zabudowy na terenach zalewowych; Nauczyć się żyć z powodzią. - zdobycie wiedzy o zagrożeniu powodziowym; - zapoznanie się z systemem wczesnego ostrzegania mieszkańców; - przygotowanie domu na wypadek powodzi, techniczne i organizacyjne; - opracowanie rodzinnego planu powodziowego; Które metody są lepsze w redukcji ryzyka wezbraniowego – techniczne czy nietechniczne, uzasadnij; Nietechniczne – monitoring; - prognozowanie; - ostrzeganie. Co to jest ryzyko powodzi i na czym polega redukcja ryzyka powodzi? Ryzyko powodziowe - kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi i związanych z powodzią potencjalnych negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej; Ryzyko powodziowe jest funkcją: - wielkości zagrożenia; - stopnia narażenia; - podatności społeczeństwa na zagrożenie; Zmniejszenie zagrożenia powodzią poprzez: - łączenie środków politycznych, instytucjonalnych, prawnych, Na czym polega zintegrowane zarządzanie powodziowe? Zarządzanie powodziowe jest szeroko rozumianą koncepcją, która skupia się na zmniejszeniu zagrożenia powodzią poprzez łączenie środków politycznych, instytucjonalnych, prawnych, mając na uwadze fakt, że powódź nie może być nigdy w pełni kontrolowana.

Podaj i krótko opisz rodzaje wezbrań w Polsce

a) półrocza letniego: - opadowo-nawalne – na skutek krótkotrwałego, ulewnego opadu, mają charakter lokalny; - opadowo-rozlewne – na skutek kilkudniowych, ulewnych opadów, wywołują falę o wysokiej kulminacji i znacznej prędkości przemieszczania, zajmują rozległe obszary; półrocza zimowego: - roztopowe – na skutek nagłego stopnienia grubej pokrywy śnieżnej, wywołują gwałtowny przyrost fal o znacznej objętości oraz długi czas trwania; - zatorowe – na skutek zatamowania odpływu wody przez pokrywę lodową, występują lokalnie często przy ujściach rzek, czynnikami sprzyjającymi są: nieregularne koryto z licznymi kępami, przewężeniami i zakolami; - śryżowo-zatorowe – występują podczas formowania się pokrywy lodowej, na skutek blokowania odpływu przez śryż; - lodowo-zatorowe – występują podczas rozpadu pokrywy lodowej, na skutek blokowania odpływu przez kry lodowe; - sztormowe – w czasie silnych wiatrów od strony morza wpychających wodę morską w doliny rzeczne. Podaj i opisz kolejne fazy suszy i ich wpływ na społeczeństwo. susza atmosferyczna – brak opadów (przez 20 dni), wysoka temperatura i niska wilgotność powietrza, przyczyną jest antycyklonalna (wyżowa) cyrkulacja atmosferyczna, powodująca napływ ciepłych i suchych mas powietrza; - susza glebowa – oznacza niedobór wody dostępnej dla roślin, na tym etapie suszy obfite opady powodują szybkie uzupełnienie zasobów wody w strefie aeracji; susza hydrologiczna – zmniejszone zasoby wodne powierzchniowe i podziemne, późniejsza regeneracja wód podziemnych jest długotrwała; Bezpośrednie efekty:- zmniejszenie zasobów wody (wyczerpanie zbiornika); - zmniejszenie plonów (klęska nieurodzaju); - straty pogłowia zwierząt gospodarczych; - szkody środowiskowe – wpływ na dziką przyrodę, roślinność i zwierzęta; - ograniczenie świadczenia usług w sytuacjach krytycznych (pożary)

Pośrednie efekty:- konieczność sprzedaży ziemi, gospodarstw ; - stres emocjonalny i fizyczny; - dotyczy wspólnoty: wzrost ceny żywności, zmniejszenie dostaw, w skrajnych przypadkach prowadzi do głodu

Jakimi sposobami można zmniejszyć ryzyko suszy?

Plan przeciwdziałania skutkom suszy: - analiza możliwości powiększana dyspozycyjnych zasobów wodnych;- propozycja budowy, rozbudowy urządzeń wodnych; - propozycje niezbędnych zmiany w zakresie korzystania z zasobów wodnych Podaj definicje i zastosowanie: Stężenie zanieczyszczeń oraz Ładunek zanieczyszczeń.

stężenie zanieczyszczeń - ilość zanieczyszczeń, którą wyraża się w jednostkach masy lub energii przypadającej na jednostkę objętości ścieków. W powietrzu określa się stężenie zanieczyszczeń jako ilość zanieczyszczenia pyłowego lub gazowego w jednostce objętości powietrza; Ładunek zanieczyszczeń – ilość zanieczyszczeń odprowadzana w jednostce czasu. Podziel zanieczyszczenia ze względu na kryteria trwałości? rozkładalne – zawierające substancje organiczne, potencjalnie trujące, lecz podlegające przemianom chemicznym do prostych związków nieorganicznych przy udziale bakterii (ścieki domowe); nierozkładalne – zawierające substancje nie ulegające większym przemianom chemicznym i nie atakowane przez drobnoustroje (sole metale ciężkich); trwałe – zawierające substancje ulegające rozkładowi biologicznemu w niewielkim stopniu i pozostające w środowisku w niezmiennej formie przez długi okres (pestycydy, fenole, produkty destylacji ropy naftowej); bardzo trwałe w środowisku nazywa się zanieczyszczeniami refrakcyjnymi. Wymień grupy substancji szczególnie niebezpieczne dla wód naturalnych. zanieczyszczenia fizyczne - składają się substancje stałe, znajdujące się w wodzie w postaci mniej lub bardziej rozdrobnionych zawiesin lub cząstek koloidowych. Mogą to być drobne cząstki obumarłych organizmów roślinnych lub zwierzęcych, rozdrobnione cząstki gleby lub substancje nierozpuszczalne, pochodzące ze ścieków przemysłowych. zanieczyszczenia chemiczne są to różne rozpuszczone substancje chemiczne nieorganiczne lub organiczne, dostające się do wód naturalnych najczęściej wraz ze ściekami z zakładów przemysłowych. Wiele z nich ma działanie toksyczne na organizmy żywe: należą do nich sole ciężkich metali, cyjanki, fenole, składniki ropy naftowej.

zanieczyszczenia bakteriologiczne pochodzą od obecności w wodzie bakterii. Groźne są dla zdrowia i życia bakterie i wirusy chorobotwórcze, mogące żyć w wodzie jakiś czas i wraz z nią dostawać się do przewodu pokarmowego. Do takich należą np. bakterie cholery, duru brzusznego i rzekomego oraz czerwonki. zanieczyszczenia substancjami radioaktywnymi, pochodzącymi najczęściej ze ścieków zakładów wykorzystujących izotopy radioaktywne - względnie z  atmosfery, po wybuchach broni nuklearnej. Są one mutagenne i kancerogenne. Co to są zanieczyszczenia rozproszone i czym różnią się od zanieczyszczeń obszarowych? Zanieczyszczenia rozproszone - Są to zanieczyszczenia punktowe i liniowe występujące w dużym zagęszczeniu. Zanieczyszczenia punktowe Def.: Dostające się do wód w jednym punkcie (gł. ścieki), Stanowią główne źródło zanieczyszczeń wód, zwłaszcza powierzchniowych. Należą do nich ścieki: bytowo gospodarcze, przemysłowe, opadowe z terenów skanalizowanych, wody filtracyjne, podgrzane wody chłodnicze, zasolonych wód kopalnianych.
Zanieczyszczenia liniowe Def. pasmowe (liniowe) zanieczyszczenia do których dochodzi wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Zanieczyszczenia te są związane z emisją spalin przez pojazdy mechaniczne. Zawierają one związki ołowiu, mogące przedostać się do wód gruntowych. Obszarowe - Nazywamy substancje chemiczne i radioaktywne oraz mikroorganizmy występujące w glebach lub wodach gruntowych w ilościach przekraczających ich normalną zawartość, niezbędną do zapewnienia obiegu materii i energii w ekosystemach, zlokalizowane na dużym obszarze Podaj czynniki sprzyjające formowaniu kwaśnych deszczy. (SO4 NOx) ; Wybuchy wulkanów; Wyładowania atmosferyczne, Pożary Lasów; Spalanie paliw zasiarczonych – przemysł energetyczno-ciepłowniczy (spalanie węgla brunatnego i kamiennego). Proszę wymienić pięć zagadnień których dotyczy Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2014 poz. 1482). 1) sposób klasyfikacji: a) elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych, w oparciu o wchodzące w ich skład wskaźniki jakości, dla poszczególnych kategorii jednolitych części wód, uwzględniający różne typy wód powierzchniowych, b) stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz wodach przybrzeżnych, uwzględniający klasyfikację elementów; c) potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych i silnie zmienionych, uwzględniający klasyfikację elementów d) stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych i środowiskowe normy jakości dla substancji priorytetowych; 2) sposób interpretacji wyników badań wskaźników jakości; 3) sposób oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych; 4) sposób prezentacji wyników klasyfikacji: ; a) stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych; b) potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych; c) stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych; 5) częstotliwość dokonywania: a) klasyfikacji poszczególnych elementów; b) klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Co to są substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej? Substancje szczególnie niebezpieczne dla środowiska wodnego, których eliminacja powinna być priorytetem w polityce ochrony wód. Proszę podać nazwę i definicję jednostki przestrzennej, dla której aktualnie dokonuje się oceny stanu lub potencjału ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce oraz wymień na jakie dwa typy się dzieli (zgodnie z Dz.U. 2014 poz. 1482). Jednolita część wód- określona objętość wód podziemnych, występującą w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych; oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, takie jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich część, morskie wody wewnętrzne, wody

przejściowe lub wody przybrzeżne. Sztuczna jednolita część wód powierzchniowych- jednolita część wód powierzchniowych, powstałą w wyniku działalności człowieka. Proszę podać nazwę czterech metod statystycznych, według których są obliczane wartości stężeń granicznych (w przypadku analizy kilkunastu pomiarów w roku tego samego pierwiastka) w Rozporządzeniu nr Dz.U. 2014 poz. 1482. - ocena elementów biologicznych ( wskaźniki wód); - ocen elementów fizyko - chemicznych - wspomagających e. biologiczne; - ocena zakwaszenia

- ocena warunków biogennych (substancji biogennych ) np. azot ogólny, fosfor ogólny

Jakie elementy hydromorfologiczne mają wpływ na klasyfikację stanu jednolitych części wód powierzchniowych (wg. Dz.U. 2014 poz. 1482 lub/oraz Dz.U. 2011 nr 258 poz. 1549)?- Reżim hydrologiczny; - Ciągłość strugi, strumienia, potoku lub rzeki; - Warunki morfologiczne; Jakie elementy biologiczne mają wpływ na klasyfikację stanu jednolitych części wód powierzchniowych (wg. Dz.U. 2014 poz. 1482 lub/oraz Dz.U. 2011 nr 258 poz. 1549)?- Fitoplankton; - Fitobentos; - Makrofity; - Makrobezkręgowce bentosowe; - Ichtiofauna