Wych w Helladzie- nauka i wych obowiązywało tylko gr. wolnych. Ponieważ był państwem militarnym od małego hartowano, przyzwyczajano do trudów, niewygody, wyrabiano sprawność przez ćw. gry i zabawy. Powstał pięciobój(biegi, zapasy, rzut dyskiem, włócznią, skoki) Organizowano igrzyska co 4 lata. To nie wystarczało więc wprowadzili savoir vivre, wych. Muzyczne, religijne, teatr. 2. SPARTA-żyli z podbojów -państwo militarne, charakteryzowali się bezwzględnością, walecznością, prostactwem. Prawodawca LIKURG, dzieci nie były rodziców tylko państwa, kalekie zabijano Do 2 roku życia zajmuje się dzieńmi mamka, dzieci przywyczajane do chłodu, smrodu, bólu, niemowlaki nie płakały, dużo spały. Po 2 roku oddawane niańce. Tu wychowanie pod kątem militarnym. Po 7 roku życia oddawane do koszar, chłopcy przebywają tam do 30 roku, dziewczyny do 15. Wych. Intelektualne małe, tak żeby nie byli analfabetami. ATENY- państwo ceniace wolność, niezależność. Nie do pomyślenia ingerowanie państwa w dzieci. Do 6,7 roku życia wych. W rodzinie, potem dziewczynki uczyły się prac domowych a chłopcy szli do „szkółki” czyli do jednego naucz, którego wybierał ojcec i uważał go za myśliciela, dostawali wtedy niewolnika-pedagoga, który pomagał im się uczć, odprowadzał do szkoły. do 10 roku uczył się pisać, czytać, liczyć. Po 10 roku życia tylko bogaci szli do Gramatyka (literatura) i do Lutnisty(gra na instrumanetach). Po 15 roku szli do Gimnastyka(pięciobój), po 18 roku szli obowiązkowo do EFEBII wojska na 2 lata. Potem decydowali czy tam zostają czy zostają urzędnikami.3. SOFIŚCI, SOKRATES- Sofiści wprowadzili nowy dział fil. ANTROPOLOGIA. SOKRATES I poważył myśl sofistów, uważał, że obowiązkiem wych. Jest nauczanie młodego człowieka wsłuchiwania się i wydobywania istostnych wartości, które powinny być w życiu przestrzegane. Uważał że w każdym człowieku jest umiejętność odbioru i wyczulenia na dobro i zło. Uprawiał HEURYSTYKĘ -naprowadzał uczniów na samodzielne poszukiwanie. Uczył przez dialog który zmuszał do myślenia. Nie można nikogo zmuszać. Nie pozostawił po sobie żadnych dzieł. Ale wynika że był idealnym pedag. 4. PLATON ARYSTOTELES-PLATON- ucz. Sokratesa. Zwrócił uwagę na duże znaczenie wych. Uważał że Każdy człowiek rodzi się z pewnymi uwarunkowaniami i dzięki wych. Dobre można rozwijać a złe minimalizować.Zwrócił uwagę że o dziecku trzeba myśleć w okresie prenatalnym i dbać o matke. Postawiłł 3 tezy 1.Od jakości jednostki zalży jakość społ. 2. Ustrój państwa ustanawia szkolnictwo wobez swej ideoologii 3. O kierunkach wych stanowi prawodawca a państwo ma zapewnić realizację.. Poroponowal do 10 roku życia dziecka nie prrzymuszać do nauki, a po ma się uczyć. Ok 20 roku, ludzie podejmowali decyzję o tym czy chą iść do wojska czy zostać urzędasami, jak tak to musieli uczyć się 15 lat, i opanować wszystkie dziedziny. „Państwo” „o prawach”. ARYSTOTELES – uczeń platona, chodził do akademii platońskiej, miał poglądy Platona ale później eksponował swoje. -Uczył ALEKSANDRA MACEDOŃSKIEGO przez 8 lat. -Stworzył LYCEUM. -Uważał że człowiek ma 3 dusze- ROŚLINNĄ – kształ. Fizyczne, ZWIERZĘCĄ- moralne, MYŚLĄCĄ -intelektualne. Do tego wych. I etap: wych fizyczne i sprawnościowe. II etap: wych moralne. III etap edukowanie, naucz intelekt. -Dużą wartość kładł na wych w rodzinie.- Nie widział potrzeby uczenia dziewczyn. --Nauka od 7 roku. Przez pierwsze 7 lat naucz elementarne. Kolejne 7 fizyczne, kolejne 7 inne np. matem, astronomia, etyka, polityka. -Naucz podporządkowane państwu. -Każdy system dochodzący do władzy powinien podporządkować szkolnictwo pod swoje ideoologie. -Nauka bezinteresowna tylko dla rozwoju osobowości.
5. 6. PRZEMIANY NAUK, ALEKSANDER- Aleks wygał z persami i stworzył wielkie imperium. Grecy stracili niepodległość ale kultura HELLENISTYCZNA przeniosła się na cały ten obszar. Rozwinęłą się GEOGRAFIA, topografia, nawigacja przez podróżowanie. FILOLOGIA studiowanie nie tylko czytanie literatury, RETORYKA- piękne mówienie. Zmiany w FILOZOFII -etyka, -fizyka, -dialektyka. Aleks tworzył ALEKSANDRIĘ i w jednej z nich założono największy ośrodek nauki. Powstała tam I biblioteka, ogród botaniczny i zoologiczny, badania nad wszystkimi dziedzinami. Pracujący tam mędrcy stworzyli 7 SZTUK WYZWOLONYCH -Trivium, -Quatrivium. I przez to musiały być zmiany w szkolnictwie. Zakładano w większych miejscowościach szkoły ale osobno dla dziewczyn i chłopców. Był PENDONOM -nadzór. Wprowadzano pomocy dydaktyczne. -Obchodzenie uro mistrza. Stosowano nagrody dla najzdolniejszych (wieńce laurowe).7. RZYM- państwo urzędasów i wojowników, nacisk na tradycję. W bogatych rodzinach dzieci uczyły się u sprawdzonych naucz w domu, zakres ustalał ojciec. Nauka intelektualna + fiz. Jeśli był syn urzędasa wtedy chodził z ojciem i uczył się zawodu. Dziewczyny ucyzły się podst elementarnych i przydatnych rzeczy. Biednych uczyli LITERATORZY, za drobną oplatą na skrzyżowaniach placach targowych uczyli liczyć czytać pisać. W II w.p.n.e Impreium Rzymskie podiło śwait hellenistyczny i zaczeto naśladowac ich kulturę. J. Grecki był językiem elit. Tak jak w grecji był podział na 2 etapy szkół: -elementarny -gram – retor. Nauka zaczyła się o świcie trwała 6 godz. Wakacje od lipca do października. W I w.p.n.e. Tworzyli własne myśli pedagog. SENEKA, KWINTYLIAN, PLINIUSZ MŁODSZY. 8. KWINTYLIAN- „o kształceniu mówcy”- z poch hiszpan, jego tata i dziadek prowadzili szkoły retoryczne. On też uczył Retoryki. Studiował w Rzymie i tam uczył. Był prof. cesarskim. „o wych mówcy” jest o wych. W rodzinie rzymian, mówił jak wygląda wych w rodzinie, że ważni rodzice, niańki, pedagog,. Stosować pochwały, pomoce dydaktyczne. Zestawił wych. Domowe ze szkolnym szkolne wygrało. Jaki powinien być naucz. 9. KAROL WIELKI – Najaz barbarzyńców i upadek cesarstwa rzymskiego w 480r przyczyną regresji kulturowej. Powstawały państewka germańskie. Na Wyspach Brytyjskich zaczynała się rozwijać kultura. I w Vw powstawały pierwsze klasztory. Karol zaczął zapraszać benedyktynów do swojego chrześcijańskiego od 496r państwa Franków zalecajac zakładanie prz klasztorach punktów nauczania. Karol wprowadził zarządzenia: 789r. Zakładanie pkt naucz przy każdym klasztorze, w 797- zakładać pkt we wszystkich siedzibach biskupów (katedrach). 802r. Zarządzenie o obowiązku szkolnym. Po jego śmierci na nauke w całym chrześcijańskim świecie zwrócili uwagę papierze: 826r EUGENIUSZ II – we wszystkich katedrach i klasztorach zakłądać pkt naucz. - 853r LEON IV zakładać przy każdej parafii.10. ALCUIN 730-804 doradca Karola Wielkiego w sprawach oświaty, kierował szkołą dworską w Akwizgranie. Autor podr. 7 sztuk wyzwolonych, dzieł liturgicznych, komentarzy biblijnych. Teolog, filozof. ALFRED WIELKI 849 -899– władca Wessex, założył szkołę pałacową, szkoły klasztorne z pkt nauczania, ośrodek nauczania w Oxwordzie co potem przekształciło się w Uniwersytet. Autor i tłumacz wielkich dzieł starożytnych. ABELARD PIERRE 1079-1142 pedagog, filozof, teolog. Przedstawiciel scholastyki-średniowiecznej filozofii., dialektyki,. Wykładał teologie w szkole katedralnej w Noter Dame. Najcenniejsza jego biografia bo tam opisuje początki uniwersytetów. ALFONS MĄDRY 1221-1284 – Król Kastyni, miał na swoim dworze licznych uczonych którzy tłumaczyli na kastylijski z łaciny i arabskiego, kazał tłumaczyć biblię. Napiałs I historię Hiszpanii, opracował tablice astronomiczne, 400 pieśni religijnych w j. Celtyckim, współzałożyciel I uniwersytetu w hiszpanii. 11. SZKOLNICTWO ŚREDNIOWIECZNE- Podział szkół 10 klaszrtorne: wew.- ci co chcieli zostać i zew. Ci co chcieli być świeccy. 2) katedralne 3) parafialne. W Klasztornych: uczono po łacinie gramatyki, literatury, śpiewu kościelnego, kalendarza, mat. Była surowa dyscyplina i kara chlosty. 28.12 był dzień dzieck i wtedy się bawili. Po śmierci patrona szkół papieża Grzegorza Wielkiego stworzono święto GREGORY i wiązało się z akcją harytatywną przez pomoc najbiedniejszym. Wprowadzono wycieczki organizowane w maju. Szkoły katerdalne uczyły fragmentów 7 sztuk wyzwolonych. Po wyprawach krzyżackich w miastach zaczęły powstawać 13. szkooły STANOWE tam gdzie przygotowywali rzemieślników(dla klas niższych) Dla kl wyższych szkoły stanowe to rycerskie i tam do 7 roku chłopak był w domu, od 7 – 15 jako paź na dworze rycerza, od 15 do 21 był giermkiem a 21 lat pasowanie na rycerza. 14. Wyprawy Krzyżackie – 1096-1291 zburzył stan obecny szkolnictwa. Zmiany gospodarcze z tym związane siłą faktu zaczęły rzutować na przemiany mentalności społ – człowiek chciał się uczyć no i szkoły stanowe wtedy się zaczęły. 15. PCZĄTKI UNIW – żeby uniwesytet był założony potrzebna zgoda papieża. We wszystkich uczelniach studenci byli objęci ochroną i korzyściami, przywilejami mni zwolnienie z opłat pierwszeństwo wyboru mieszkania. Wykładano tylko w łacinie i upowszechniły się wędrówki z uczelni do uczelni. Więc zaczęto zakładać pierwsze bursy. Uniwer powstawały z ośrodków szkolnych gdzie toczyły się dyskusje filozoficzne np. paryż, tam gdzie były zgrupowania znawców prawa medycyny np. boloński 16 UJ – Kazimierz wielki założył w 1364 a jagiełło reformował w 1400. 17. VITTORINO DE FELTRE – założył typową odrodzeniową szkołę dworską gdzie przychodziły też dzieci z zew. Dziewczynki i chłopcy, nie było kar fizycznych, nauka o środowisku, gimnastyka, nauka oparta na programie świeckim a nie eliminuje religii. Szkoła była wzrem. ERAZM Z ROTTERDAMU- uczony, mędrzec podróżował po europie, potempiał spuścizne średniowiecza, podkreślał rodzinę i znaczenie dziecka. Wych. I uczenie dziewcząt. VIVES JUAN LUIS – intelekualista hiszpański wychowawca córki Henryka VIII Domagał się zakładania szkół w każdej gminie, by nauczyciele byli opłacani przez państwo, współpracy szkoły z rodzicami, edukacji dziewczyn na poziomie chłopców. 18. PL ODRODZENIE- Maricjusz z Pilzna „o szkołach czyli akademiach. ERAZM GLINCZER Autor pierwszy w j. Polskim pracy pt”książeczka o wych. Dzieci w której odzwierciedlił trendy typowe dla wych. Odrodzenia. ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI „o naprawie rzeczpospolitej” 1 rozdział o szkolnicwie. Mówił że trzeba szkolnictwo traktować na równi z innymi najważniejszymi elementami gospodarki, proponował gruntowną zmianę , naukę zachodznią, bezpłatność i dostępność. ELŻBIETA RAKUSZANKA – żona Kazimierza Jagiellończyka, wydała sprytnie za mąż córki i napisała „traktat o wych królewicza” gdzie są wychowawcze trendy i omówiła życie codzienne.
19. MARCIN LUTER: 1517 przemówienie, uznał szkolnictwo jako instytucje gdzie można pogłębiac poglądy religijne, W liście domagał się zakładania szkół wszedzie, bezpłatności i dostępności. Wprowadził w 1527 wizytacje szkół pod kątem ich funkcjonowania, opracował katechizm w j. Niemieckim i przetłumaczył biblię. 1530 obowiązek szkolny. FILIP MELANTCHON – na apel Lutra stworzył saksoński program szkolny, schemat poprawnego funkcjonowania szkoły wzorowano się na nim później. JAN STURM – stworzył I gimnazjum 10 letnie. Podział na klasy. Pirwsze 2 lata nauka elementarna, potem program szkoły średniej przez 8 lat. A potem Szkoła średnia 8 lat nauki humanistycznej j. Klasycnych. Jezuici potem się na tym wzorowali. W. TROZENDORF- rektor szkoły średniej w złotoryi, szkoła stała się na równym poziomie z akademiami, sławna na całą europę. Szkoła humanistyczna oparta na 7 sztukach wyzwolonych 20. MYSŁ KONTRREFORMACJI – KAROL BORENCJUSZ – założył towarzystwo szkół chrześcijańskich które zakładały szkoły dla najuboższych chłopców. URSZULANKI zakłaały tego typu szkoły dla dziewczyn. AMELA MERICI- założyła stowarzyszenie panien pod wezwaniem św ulszuli. Zakładano szkoły dla dziewczyn uczono podst elementarnych i robutek, osobowości. Po jej śmierci podtrzymywały to urszulanki. JÓZEF KALASANCJUSZ – założył bractwo szkół pobożnych dla chłopców, papierz Grzegorz XV zatwierdził to jako zakon |PIARÓW tak piarzy skladali 4 śluby że będą uczyć do końca życia, do polski wprowadzony przez Władysława IV z nakazem zakładania szkół.
23. Szkolnictwo |PIJARÓW – 1642. Szkoły niższe elementarne i wyższe łacińskie. Szkoły 7 letnie z których rok to elementarnea 6 program gim. Były bespłatne i dostępne. W XVII/XVIII w kulturze polskiej nastąpiła stagnacja. Na ten fakt pierwsi wzrócili uwagę Pijarzy i przedstawiciek 21. SZKOŁY INNOWIERCZE – po wystąpieniu lutra w polsce dochodzi do rozłamów. W 1573 Sejm polski jako I wprowadza ustawę o tolerancji religijnej i zaczynają się zjeżdżać i zakładać swoje gminy i szkoły. W Wielkopolsce byli Bracia Czescy i założyli gima o wysokim poziomie uczył się tam J.A. Komeński. I gim w Pinczowie dyra G Orsatus. II – P Stalorius i dokładnie opracował program tego gima, które miało 4 klasy o profilu humanistycznym a I kl to elementarna. Do 2 połowy XVII w. szkoły innowiercze maiały duży wpływ na kulture.22. KOMEŃSKI, FENELON, FRANCLEE – XVII i XVIII w zwrot w filozofii i postrzeganiu człowieka, dążenie do demokratyzacji życia i zrównania praw. KOMEŃSKI – Należał do braci czeskich na morawach po wojnie 30letniej przeniósł się do Leszna i był naucz w gimie. Napisał „wielką dydaktykę”. I zwrówił uwagę, że program naucz powienien być taki sam dla wszystkich szkół, nauka powinna być la wszystkich. Podzielił naukę na 4 etaoy 6 letnie. I etap: szkoła macierzysta(wpływ matki) II etap: Szkoła elementarna nauka w j. Ojczystym (w każdyej miejscowości powinna być taka szkoła) III etap: program rozszerzony nauka łaciny i w większej miejscowości. IV etap: studia. Komeński uważany za pioniera nowoczesnego wych. Metody: NIHIL PER SALTUM (nic przez skoki) -Od znanego do nieznanego. -Od ogółu do szczegółu.FENELON- był naa dworze Ludwika VIV i opiekował się kobietami. Napisał „traktat o wych córek” zakładał że ludzie są z natury dorzy tylko trzeba to wydobyć. Kobiety powinny się uczyć bo są słabsze fizycznie więc żeby wyrównać te różnice. Trzeba wzbudzić zainteresowanie, ciekawość potrzebę uczenia się. Napisał „przygody telemaka syna ulisesowego” było lekturą, „Rozmowy umarłych” historia.
25, KONARSKI. Zwrócił uwagę na konieczność dowartościowania j.polskiego i zrobił go obowiązkowym. Zreformował szkołę wg najnowszych osiągnięc ówczesnej nauki. Pod wpływem tych zmian postały inne szkoły tzw. korpus kadetów tam byli uczeni na militarni. Konarski założył kolegium Nobilium szkołe przygotowującą ludzi do rządzenia. Podzielono szkoło na 4 etapy: 1. Szkolnictwo elementarne 2) średnia 3)seminaria duchowe 4) szkolnictwo wyższe. |Powstały zał ogranizacyjne: program nauczania, achemat dnia, ustalono dni wolne, wynagrodzenie dla naucz. Piranowicz wydał I podr metodyczny.23. JEZUICI- od lat 30tych VI w zakładano liczne szkoły KOLEGIA, były to szkoły dla bogatych dzieci i były 8 letnie i wychodzili z założenia że podt elementarne poznałła w domu. W 1540 Paweł III zatwierdził regółę tego stowarzyszenia i osobiście w rzymie zakłada I kolegium jezuickie. KLAUDIUSZ AKWIWA założył kolegium jego celem kształtowani wartościowego katolika, żeby nie przechodzili na protesnatyzm. Podzielone na niższe kolegium 5 letnie i 3 letnie wyższe. Katolicy byli dumni z tych szkół. Bardzo szybko Jerzuici opanowali cała europę. Szlachta dawała kase. W 1773 Papież Klemens XIV kazał rozwiącać ale w 1814 znów powstał.