Temat 10: Diagnoza, kontrola, ocena wyników kształcenia

-wewnątrzszkolny system oceniania, sprawdziany i egzaminy zewnętrzne

-ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów oraz efektywności dydaktycznej nauczyciela i jakości pracy szkoły

Kontrolując pewną działalność szukamy odpowiedzi co najmniej na trzy pytania:

1.„jak jest?”,

2.„jak być powinno?”

3. „jak można wykonać to lepiej?”.

Odpowiedź na drugie pytanie prowadzi do oceny.

Zadania kontroli oceniania:

1) zbadanie aktualnego i wcześniejszego stanu rzeczy,

2) ustalenie, czy dane działanie przebiega zgodnie z przyjętym planem

i czy wynik tego działania odpowiada zamierzonemu celowi,

3) oraz wskazanie sposobów usprawniania tego działania tak, aby

możliwe było osiągnięcie zamierzonego celu w sposób najbardziej

racjonalny.

Ocenianie możemy podzielić na:

1. 1. sumujące charakteryzuje się

      1. Bardzo ważne dla administracji szkoły zamyka pewien etap kształcenia wartościując uzyskane wyniki

      2. Występuje w egzaminie doniosłym (wysokich stawek), którego wynik ma dla ucznia znaczenie przewyższające znaczenie komentarza dydaktycznego.

   2. kształtujące charakteryzuje się:

      1. Ważniejsze dla ucznia, dostarcza jemu i jego nauczycielowi danych do indywidualizacji dalszego uczenia się i kształcenia.

      2. Występuje w egzaminie powszednim w którym , komentarz do wyniku ma większe znaczenie niż sam wynik.

2. 1. waskodydaktyczne charakteryzuję się:

      1. Ustalanie i komunikowanie oceny, wyłącznie na podstawie wyników sprawdzania , ograniczone do dziedziny poznawczej z pominięciem osiągnięć emocjonalno-motywacyjnych i warunków pracy ucznia

      2. Występuje w egzaminach zewnętrznych, gdzie uczeń jest z reguły nieznany egzaminatorowi , przy stosowaniu testów standaryzowanych jako jedynej postawy oceny.

   2. społeczno-wychowawcze charakteryzuje się:

      1. W codziennej pracy szkolnej stosuje się dodatkowe kryteria osiągnięć pracy ucznia: osiągnięcia emocjonalno- motywacyjne, praca ucznia, warunki domowe, szkoła.

      2. Ustalanie i komunikowanie oceny na podstawie wielu kryteriów, wśród których wymagania programowe mogą odgrywać główną lub tylko pomocniczą rolę.

      3. Przymiotnik „społeczny” sygnalizuje rolę kontekstu kształcenia, czyli tych czynników uczenia się które są niezależne od ucznia i nauczyciela.

      4. Przymiotnik „wychowawczy” podkreśla rolę emocji ucznia i jego motywacji do uczenia się.

Ocenianie pełni funkcje:

• klasyfikującą – ocena wyrażona za pomocą symbolu- służy zróżnicowaniu, uporządkowaniu uczniów według określonej skali

• diagnostyczną – wspieranie szkolnej kariery ucznia, obserwacja jego poglądów i określanie indywidualnych potrzeb.

Cele wewnątrzszkolnego oceniania:

- informowanie ucznia o jego osiągnięciach;

- umożliwianie uczniom samodzielnego planowania własnego rozwoju;

- pozytywne motywowanie dzieci do podejmowania wysiłku związanego z nauką szkolną;

- dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o sukcesach i trudnościach uczniów w nauce;

- umożliwianie nauczycielom podnoszenia jakości własnej pracy pedagogicznej

Sprawdzanie osiągnięć to nieodłączny element procesu kształcenia.

Ze sprawdzaniem osiągnięć uczniów wiąże się pojęcie:

1. Kontroli - to czynności związane ze sprawdzaniem postępów ucznia, aby dokonać oceny lub korekty pracy, poprzez pokazanie uczniowi jego osiągnięć i braków, służy podnoszeniu efektywności tego działania.

Kontrola według Cz. Kupisiewicza:

1. ustna, wyrywkowa kontrola stopnia opanowania przez wybranych uczniów przerobionego materiału;

2. tzw. kartkówka polegająca na pisemnym sprawdzeniu pod koniec lekcji wiadomości i umiejętności wszystkich uczniów w klasie za pomocą jednakowych zazwyczaj pytań;

3. test dydaktyczny;

4. prace praktyczne;

1. Oceny wyrażenie przez nauczyciela opinii w stosunku do osiągnięć ucznia, która może być przedstawiona w postaci

- stopnia,

- rozwiniętej opinii słownej bądź pisemnej,

-uśmiechu skierowanego do ucznia,

- wyrazistego gestu,

-grymasu twarzy,

- rozwiniętego uzasadnienia

Ocenianie jest procesem ustalania i komunikowania ocen szkolnych, a

ocena szkolna jest informacją o wyniku kształcenia wraz z komentarzem dotyczącym tego wyniku.

1. Pomiaru- uściślone sprawdzanie i ocenianie osiągnięć

szkolnych dokonywane według teoretycznie uzasadnionych i wypróbowanych reguł.

Prowadzi do to przyporządkowania ocen uczniom tak by poszczególne oceny odpowiadały uczniom ze względu na określone osiągnięcia

Terminy te są bliskoznaczne.

Poprzez sprawdzanie osiągnięć szkolnych W. Okoń rozumie jedno z ogniw procesu dydaktycznego, w którym nauczyciel stosuje różne sposoby kontroli, a jednocześnie ocenie podlega efektywność pracy dydaktyczno – wychowawczej nauczyciela

Sprawiedliwe ocenianie:

Bardzo ważne jest wnikliwe i uczciwe ocenianie, ponieważ dla uczniów:

Złe stopnie zaniżają samoocenę, zniechęcają do pracy- nie widzimy później ich poprawy.

Dobre oceny zaś- traktowane są jako nagroda lub jak punkty, których należy uzyskać jak najwięcej, a nie jako informacja o jakości wykonanej pracy

10 PRZYKAZAŃ DLA OCENIAJĄCYCH

1. WSPIERAJ OCENĄ CZŁOWIEKA W PRACY!
2. PAMIĘTAJ O TYM, CO OCENIASZ!
3. OCENIAJ BARDZO OSTROŻNIE, ROZWAŻNIE I RZETELNIE!
4. ZACHOWAJ W OCENIE CHARAKTER KOMENTARZA DO POSTAWY
KONKRETNEGO CZŁOWIEKA!
5.WYRAŹ W OCENIE ZACHĘTĘ DO POPRAWY WYNIKÓW!
6. NIE POMIŃ W OCENIE ŻADNYCH DOBRYCH STRON AKTYWNOŚCI
OCENIANEGO!
7. KAŻDEMU DAJ SZANSĘ WYKAZANIA SIĘ SOLIDNĄ  PRACĄ.
NAGRÓDŹ JĄ SOLIDNĄ OCENĄ!
8. STARANNIE DOBIERAJ FORMĘ OCENIANIA! JEST ONA RÓWNIE WAŻNA
JAK SAMA OCENA!
9. UPRZEDZAJ O SYTUACJI OCENIANIA!
10. PODAJ ZASADY GRY!

Ocenianie pełni dwie funkcje:

• klasyfikującą – ocena wyrażona za pomocą symbolu- służy zróżnicowaniu, uporządkowaniu uczniów według

określonej skali

• diagnostyczną – wspieranie szkolnej kariery ucznia, obserwacja jego

poglądów i określanie indywidualnych potrzeb.

Wewnątrzszkolny Przedmiotowy System Oceniania musi być zgodny z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej, ale jednocześnie dostosowany do warunków danej szkoły i jej potrzeb.

Cele wewnątrzszkolnego oceniania:

- informowanie ucznia o jego osiągnięciach;

- umożliwianie uczniom samodzielnego planowania własnego

rozwoju;

- pozytywne motywowanie dzieci do podejmowania wysiłku

związanego z nauką szkolną;

- dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o sukcesach i trudnościach uczniów w nauce;

- umożliwianie nauczycielom podnoszenia jakości własnej pracy

pedagogicznej. :

Cechy Przedmiotowego Systemu Oceniania:

1. jawny;

2. dostępny uczniom i rodzicom;

3. zaakceptowany przez uczniów i rodziców.

System Oceniania Zewnętrznego System egzaminów zewnętrznych, organizowanych przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne (ocenia wiadomości i umiejętności ujęte w standardach, w formie pisemnej)

1. test sprawdzający wiadomości i umiejętności nabyte w trakcie edukacji w szkole

podstawowej;

1. trzy egzaminy po gimnazjum (jeden z przedmiotów humanistycznych, drugi z

przedmiotów matematyczno-przyrodniczych oraz egzamin z języka nowożytnego);

1. egzamin maturalny.

Cele: dostarczenie informacji o poziomie wiedzy i umiejętnościach ucznia ( w porównaniu do innych uczniów).

Ewaluacja – to systematyczne działania związane z badaniem (diagnozowaniem, kontrolowaniem i ocenianiem) osiągnięć ucznia i wyników pracy nauczyciela i szkoły, zmierzające do podniesienia skuteczności nauczania.

Cele:

1. diagnozowanie stanu postępów uczniów;

2. wzmacnianie motywacji ucznia do polepszenia wyników w nauce, aktywizowanie go;

3. wzmacnianie motywacji nauczyciela do podwyższenia skuteczności działań dydaktycznych;

4. wdrażanie ucznia do samooceny, poznawanie kryteriów, według których można oceniać innych.

Błędy popełniane podczas oceniania i niekorzystne cechy oceniania:

1. nieprzemyślana i bezcelowa kontrola;

2. brak systematycznego oceniania ucznia;

3. stronniczość (kierowanie się osobistymi sympatiami lub stopniami wystawianymi

przez innych nauczycieli);

1. brak jawnych i zaakceptowanych przez uczniów kryteriów oceny;

2. tworzenie niekorzystnej atmosfery wokół ucznia, stres;

3. traktowanie ocen jako narzędzi budowania autorytetu nauczyciela, trudności w zachowaniu partnerskich relacji nauczyciel-uczeń;

4. selekcjonowanie na uczniów lepszych i gorszych;

Dobry komentarz:

1. pomocny w zdefiniowaniu braków ucznia;

2. jasny dla ucznia – napisany przystępnym językiem;

3. podkreślający zalety pracy;

4. unikający ogólnikowych stwierdzeń – konkretny;

5. napisany w życzliwym tonie.

Wnioski:

1. Każdy przypadek trzeba traktować indywidualnie, nie wolno ucznia przekreślać, trzeba dać mu szansę, ale w granicach kompromisu: nie karać pochopnie, ale też nie zwalniać od pracy.

2. Wyniki uczniów są informacją dla nauczyciela, w jakim stopniu jego praca jest efektywna, co musi w niej zmienić, udoskonalić.

3. Każda z informacji, uzyskanych na drodze ewaluacji potrzebna jest kilku adresatom – uczniom, ich opiekunom, nauczycielom i władzom szkoły.

4. Każda szkoła powinna sformułować ogólne zasady wewnątrzszkolnego sprawdzania, oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów.

5. Nauczyciel powinien dodawać do oceny odpowiedni komentarz, wskazujący dobre i słabe strony wypowiedzi ucznia.