Formy oddziaływań niewerbalnych:
Nazywane również formami oddziaływań z zastosowaniem ekspresji niewerbalnej lub niesłownej. Wykorzystuje się w nich psychoterapeutyczne i wychowawcze wpływy aktywności ruchowej, rekreacyjnej i artystycznej dzieci i młodzieży.

Trening relaksacyjny – stanowi jedną z form oddziaływań niewerbalnych i polega na przeprowadzeniu różnych ćwiczeń w celu zmniejszenia napięcia w mięśniach i nagromadzonych pod wpływem codziennych przeżyć. Służy szybszej regeneracji psychicznej. Są to przeważnie ćwiczenia fizyczne, oddechowe, czasem medytacyjne. Trwają ok 3-6 min. W stosowaniu treningu ważne jest zapoznanie się z jego wielowiekową tradycją, oraz korzystnym wpływem na stan zdrowia, samopoczucia, zwłaszcza odprężenie poszczególnych grup mięśni i napięć emocjonalnych. Aby trening był skuteczny należy przestrzegać obowiązujące zasady:
- utrzymanie ciała w ustalonej pozycji
- zwolnione, swobodne rytmiczne oddychanie
- odwrócenie uwagi od bodźców zewnętrznych
- rozluźnienie ciała
- wyłączenie się od napływu myśli
Należy systematycznie prowadzić trening i powoli przechodzić do stanu pełnego odprężenia do codziennego trybu życia.

Muzykoterapia – to też jedna z form oddziaływań niewerbalnych, jest to wykorzystanie muzyki i śpiewu na psychikę ludzką.

Dramatyzacja improwizowana – pozwala dzieciom na granie roli w sposób spontaniczny, bez tekstu scenicznego albo korzystania z tekstu w sposób dowolny.

Technika ekspresji plastycznej – polega na samorzutnym uzewnętrznianiu przez dzieci i młodzież swoich przeżyć oraz wiedzy o ludziach i świecie za pomocą rysowania, malowania, lepienia i wycinania. Zwane są różne wersje TEP. Każda zaczyna się nawiązaniem do jakiegoś wydarzenia np. udziału w wycieczce, a także udostępniania dziecku potrzebnych narzędzi i materiałów. O wykonanych pracach rozmawia się z dziećmi, co chciały przedstawić i czy im się to udało. Prace wykorzystuje się na wystawach lub przekazuje rodzicom. Wychowawca powinien podejść do twórczości dziecka indywidualnie i nie powinien przesadnie interpretować wytworów plastycznych.

Formy oddziaływań werbalnych
To szczególnie użyteczne formy pracy oparte na wzajemnych oddziaływaniach słownych.

Wyzwalanie pomysłów czyli „burza mózgów” - polega na wypowiadaniu przez uczestniczące w niej osoby nowych i śmiałych pomysłów dotyczących każdej niemal dziedziny działalności ludzkiej. Celem „burzy mózgów” jest nie tyle samo rozwiązanie problemu, ile zgłaszanie pomysłów mogących przyczynić się do jego rozwiązania. Liczy się śmiałość i oryginalność zgłaszanych idei czy koncepcji.
Zastosowana dla potrzeb wychowawczych „burza mózgów” sprzyja rozwojowi wyobraźni i twórczemu myśleniu dzieci i młodzieży, dzięki temu, że udział w niej pozwala zgłaszać pomysły w sposób spontaniczny i nieskrępowany, bez konieczności uzasadniania własnego stanowiska.

Technika decyzji grupowej- polega na omawianiu w klasie różnych aspektów określonego postępowania uczniów i powzięciu decyzji o jego ograniczeniu czy jego zupełnym wyeliminowaniu, albo też- o jego umacnianiu się czy nasilaniu. Technika decyzji grupowej pomaga wychowankom w przyswajaniu określonych norm współżycia i współdziałania obowiązujących w grupie. Normy postępowania wypracowane w ten sposób, cieszą się powszechną akceptacją i bywają przestrzegane przez większość wychowanków. Wypracowywanie norm grupowych odbywa się przez swobodną wymianę zdań, oraz powzięcie dobrowolne i zgodne z wewnętrznym przekonaniem decyzji przez wszystkich lub zdecydowaną większość grupy. Sposób zachowania wynikający z powziętej wspólnie decyzji staje się wewnętrzną potrzebą dzieci, a nie nakazem.
Sondaż opinii o uczniach- jednym z podstawowych warunków prawidłowego rozwoju osobowości jest umożliwienie jednostce poznania samej siebie. Utrwalony w świadomości negatywny obraz własnej osoby jest źródłem zarówno złego samopoczucia, wewnętrznego niepokoju lub przygnębienia, jak również różnych zaburzeń w zachowaniu i nauce. Natomiast obraz pozytywny, daje jednostce pewność siebie, przywraca równowagę emocjonalną, wyrabia przychylny stosunek do innych osób, ułatwia nawiązywanie osobistych kontaktów, pozwala patrzeć na świat i życie w sposób bardziej optymistyczny. Tak więc pewnych zmian w zachowaniu uczniów można oczekiwać dzięki pogłębieniu w nich poczucia własnej wartości. Wskazane jest to zwłaszcza u dzieci z wyjątkowo niską samooceną, dzieci nielubianych i odrzucanych przez kolegów. W wyniku okazanej takiemu wychowankowi aprobaty i sympatii poprzez wypowiadanie pozytywnych opinii i ocen nie tylko przebudowuje on własny obraz, lecz także nabiera większego zaufania do ogółu grupy i do poszczególnych dzieci.

Swobodna ekspresja słowna- nazywana także techniką swobodnych tekstów, polega na umożliwieniu wychowankom swobodnego wyrażania osobistych przeżyć i doświadczeń, własnych zainteresowań i potrzeb, myśli i uczuć w formie pewnego wytworu oraz udoskonalania go podczas zaaranżowanych w tym celu rozmów i dyskusji w klasie.
Swobodna ekspresja jest wyrazem naturalnej potrzeby tworzenia, a przede wszystkim potrzeby mówienia innym o tym, co aktualnie przeżywają, jakie mają problemy, co ich cieszy, bawi lub smuci, jakie są ich zainteresowania, dążenia, marzenia, poglądy itp. Umożliwia także coraz lepsze poznanie i zrozumienie wychowanków przez nauczyciela.
Psychoterapeutyczne walory tej techniki polegają na tym, że umożliwia ona odreagowanie bolesnych przeżyć i doświadczeń, przynosi ulgę, pozwala wyzwolić się od nich wewnętrznie. Podnosi także samopoczucie dziecka oraz pogłębia wiarę w swoje siły i możliwości, pozwala na przeżycie swoistego sukcesu i zadowolenia z pracy.

Trening spotkaniowy nazywany też treningiem kontaktów międzyludzkich lub treningiem interpersonalnym, jest techniką doskonalenia stosunków międzyludzkich i stymulowania wielostronnego rozwoju osobowości.
Trening spotkaniowy stosowany w pracy z dziećmi obejmuje ćwiczenia umożliwiające wychowankom doskonalenie umiejętności ważnych w kontaktach z innymi, a więc zdolności komunikowania się z kolegami i nauczycielem, w tym uważnego słuchania innych, okazywania im większego zainteresowania, akceptowania siebie i innych, mówienia wprost o swoich myślach i uczuciach.

Techniki wzmacniania negatywnego:

Technika szybkiej interwencji – stanowi próbę natychmiastowego oddziaływania wychowawcy na wychowanka w sytuacji uniemożliwiającej normalny tok zajęć. Technika ta polega na posługiwaniu się różnymi sygnałami niewerbalnymi. Polegać może na kategorycznym zaprzestaniu postępowania niezgodnego z wymaganiami nauczyciela. Przy jej użyciu należy spełnić kilka warunków:
- wymaga się aby wszystkie sygnały były dobrze znane przez wychowanków i przez nich akceptowane;
- warunkiem skuteczności jest natychmiastowe reagowanie nauczyciela/wychowawcy na przejawy niewłaściwego postępowania uczniów;
- konsekwencja w postępowaniu i poczucie humoru.

Technika słownego upomnienia – nie jest ona równoznaczna z publicznym napomnieniem czy zasypywaniem wychowanka wymówkami czy nagminnym udzielaniem mu nagany. Polega na dyskretnym i w miarę serdecznym zwracaniu uczniowi uwagi na jego niestosowne zachowanie. Udzielane uczniowi / wychowankowi napomnienie powinno być utrzymane w tonie spokojnym i rzeczowym. Należy zasygnalizować mu w jasny sposób, jakie zachowanie nie jest w danym momencie pożądane. W ten sposób apeluje się do ambicji ucznia i nie uwłacza się jego godności.

Technika potrącanych punktów – uczniowi / wychowankowi daje się do dyspozycji określoną liczbę punktów, które może utracić w wyniku zachowań niewłaściwych. Utrata tych e punktów pociąga za sobą ukaranie ucznia / wychowanka odmówieniem mu udziału w atrakcyjnych dla niego zajęciach lub imprezach. Należy łączyć ją z techniką nagradzania – sukcesywnej gratyfikacji. Daje ona dobre wyniki tylko wtedy, gdy jest bardzo czytelna. Czytelna jest wtedy, gdy każdą stratę można nadrobić.

Technika chwilowej izolacji – polega na krótkotrwałym, uprzednio zapowiedzianym zawieszeniu ucznia / wychowanka w zajęciach wskutek jego nieprawidłowego zachowania. Chodzi tutaj o chwilową izolację od aktywności, a nie wypraszanie ucznia / wychowanka z klasy.

Formy wzmacniania pozytywnego.
Nauczyciele często spotykają się z sytuacjami, które często wymagają szybkiego i indywidualnego podejścia do poszczególnych wychowanków. Jest to potrzebne w odniesieniu do wychowanków przejawiających trudności z koncentracją, nadmiernie ruchliwych, nieopanowanych, ospałych i niezdecydowanych, czyli dezorganizujących normalny tok zajęć. Niezawodną pomocą mogą okazać się różne formy wzmacniania pozytywnego i negatywnego. Pierwsze z nich zmierzają do utrwalenia w wychowankach pożądanych zachowań za pomocą nagród, a drugie do unikania zachowań niepożądanych w wyniku nieprzyjemnych dla wychowanków reakcji ze strony nauczyciela.

Technikę bezpośredniej gratyfikacji -nazywana też techniką natychmiastowej gratyfikacji. Polega na sygnalizowaniu wychowankowi swojego zadowolenia z racji poczynionych przez niego postępów w nauce lub zachowaniu, wyrażaniu pochwał lub uznania pod jego adresem poprzez np. ufne spojrzenie, nachylenie się nad nim, lekkie dotknięcia ramienia lub głowy. Ta technika ma dwie funkcje: zwraca uwagę na poprawne wykonywanie poleceń i zachęca do dalszego ich respektowania. Technika stosowana również przez rodziców. Początkowo wzmacnianie stosuje się po każdym wystąpieniu pożądanego zachowania. W miarę coraz częstszego występowania danego zachowania należy stopniowo ograniczać wzmacnianie, aby wychowankowie przestali traktować powierzone im zadania wyłącznie instrumentalnie. Ważne jest również, aby rezygnować ze wzmacniania materialnego na rzecz wzmacniania społecznego.

Technika zawierania kontraktu- podpisanie lub ustne zawarcie umowy między wychowawcą i wychowankiem co do określonych postępów w zachowaniu lub nauce. Kontrakt określa zadania i obowiązki jakie wychowanek powinien spełnić oraz warunki i sposób gratyfikacji za wykonanie zobowiązań objętych umową. Umowa jest jednostronna, nagradzany jest tylko wychowanek, w przypadku nie wykonania przez niego polecenia pozbawia się go gratyfikacji. Najpierw ustala się zobowiązania wychowanka co do poprawy w zachowaniu czy nauce, a także rodzaj gratyfikacji, do której zobowiązuje się nauczyciel, jeśli wspomniane zobowiązania zostaną spełnione. Umowa może zawierać: nazwiska osób zawierających umowę, czas jej realizacji, zobowiązania wychowanka i wychowawcy oraz ich podpisy. J. Korczak postulował, aby nie oczekiwać natychmiastowej, lecz stopniowej poprawy w zachowaniu, rozpoczynać zakład od łatwo dającej się przezwyciężyć wady lub słabości wychowanka, nie zniechęcać się brakiem szybkiej poprawy czy nawet pogorszeniem się zachowania dziecka. Należy liczyć się z realnymi możliwościami spełniania danych obowiązków przez dziecko. Nie należy formułować w sensie negatywnym ( np. Jeśli nie będziesz odrabiał lekcji to… )

Technika sukcesywnej gratyfikacji- nazywana również ekonomią żetonów, wzmacniania żetonowego. Polega na wzmacnianiu określonych zachowań przy pomocy punktacji lub symbolicznych pamiątek ( żetonów ). Otrzymane żetony lub pkt stanowią podstawę do nagradzania funkcjonalnego np. pochwały publicznej, nagrody materialnej. Technika poleca głównie dla dzieci nadmiernie pobudliwych, z zaburzeniami emocjonalnymi, społecznie niedostosowanych, upośledzonych umysłowo, dzieci autystycznych i schizofrenicznych. Należy bezwzględnie spełniać złożone wychowankowi obietnice zarówno co do rodzaju nagrody oraz jak i czasu jej przekazania. Pkt i żetony należy przyznawać za wykonanie podjętych zobowiązań w zależności od trudności jakie wychowanek musi pokonać, aby zasłużyć na wyróżnienie. Wychowanek powinien współzawodniczyć ze sobą, nie należy go porównywać z innymi.