ETNOGRAFIA KOMUNIKACYJNA

GERRY PHILIPSENA

(TEORIA KODÓW JĘZYKOWYCH)

E.Griffin, Podstawy komunikacji społecznej, 2003 Rozdział 31 do samodzielnego skojarzenia i powiązania z rozdziałem 29 (teoria kontroli niepokoju / niepewności)

KOD JĘZYKOWY

System utworzonych społecznie symboli i znaczeń, założeń i reguł, odnoszący się do

zachowań komunikacyjnych. Lokalny, środowiskowy wzorzec dopuszczalnych zachowań mownych. Dyskurs swoisty = normatywny rytuał społeczno-językowy, instytuowany przez

określoną wspólnotę organiczną.

Badania etnograficzne nad dyskursami swoistymi (kodami językowymi) mają przynieść odpowiedź na pytania:

-Jak odkryć istnienie kodu?

-Jak zdefiniować jego istotę?

-Z jaką siłą kultura wspólnoty organicznej determinuje (krępuje) zachowania językowe jej członków?

Jak badać?

Empirycznie, metodą porównawczą

1) TEAMERSVILLE społeczność ubogiej robotniczej dzielnicy Chicago

2) NACIREMA (anagram AMERICA) Santa Barbara – Seattle – Zachodnie Wybrzeże

ETNOGRAFIA wg Clifforda Geertza

nie jest nauką eksperymentalną zajmującą poszukiwaniem praw, lecz nauką polegającą na interpretacji poszukującej znaczenia => Poszukiwanie znaczeń wspólnych dla ludzi należących do tej samej kultury => Philipsen: „etnograf mowy to naturalista, który obserwuje, słucha i zapisuje komunikację słowną jako zachowanie jednostek w ich naturalnym otoczeniu”,

TWIERDZENIA PHLIPSENA

1. GDZIE ISTNIEJE ODMIENNA KULTURA, ISTNIEJE TEŻ ODMIENNY KOD

KULTUROWY

Tville: „Czy on jest z sąsiedztwa?

Nacirema: ??

Tville: „Dzieci i ryby głosu nie mają”

Nacirema: ??

2. KOD JĘZYKOWY ODKRYWA STRUKTURY TOŻSAMOŚCI JEDNOSTKI

I SPOŁECZEŃSTWA ORAZ REGUŁY STRATEGICZNEGO DZIAŁANIA

a) kod w szczególny sposób „tematyzuje” (określa) naturę jednostek

b) kod mówi mi, jakich powiązań mogę doszukiwać się między własnym JA a innymi osobami, a także jakimi zasobami symbolicznymi mogę się posłużyć, aby te powiązania nazwać i utrwalić

a) mężczyźni Tville mierzą i utwierdzają swoją indywidualną wartość przez kultywowanie

stylu mówienia obowiązującego w środowisku

=> każda próba „podniesienia rejestru” = niebezpieczny wygłup, zdrada

b) mowa jest indeksem (oznaką i wskaźnikiem) statusu, ma charakter ekskluzywny i dystynktywny, jest insygnium i narzędziem władzy

=> nie szasta się nią w relacjach z podmiotami o niższej pozycji

STRATEGICZNE DZIAŁANIE

c) kod podsuwa mi bezpieczną TOPIKĘ aksjologiczną, w obrębie której mam się poruszać, aby zaznaczyć swoją pełnoprawną przynależność do grupy i uniknąć zdeklasowania

=> mowa jako narzędzie władzy w grupie parów (grupie dominującej)

=> Tville: topika HONORU (krucha wartość / przymiot zewnątrzzależna)

=> Nacirema: topika GODNOŚCI (indywidualna wartość / przymiot niezbywalna)

3. WARTOŚĆ MÓWIENIA ZALEŻY OD TEGO, CZY DANY KOD JĘZYKOWY UZNAJE MOWĘ ZA NARZĘDZIE BUDOWANIA WIĘZI EMOCJONALNYCH

-Nacirema: komunikacja = tworzenie związków międzyludzkich („boskie terminy”)

„bliska, otwarta, służąca wsparciem wypowiedź”

-Tville: mówienie do „nie-swoich” (status + lub status -) = czyn niemęski

CO TO ZNACZY „bliska, otwarta, służąca wsparciem wypowiedź”?

BLISKA = w opozycji do więzi odległych, trzymania innego na dystans

OTWARTA = w opozycji do zrutynizowanej, sztywnej, niesymetrycznej

SŁUŻĄCA WSPARCIEM = w opozycji do neutralnych interakcji, w których pozytywna

reakcja nie jest bezwzględnie oczekiwana

4. KOD JĘZYKOWY MOŻNA UJAWNIĆ TYLKO PRZEZ ANALIZĘ RZECZYWISTYCH REALIZACJI MOWNYCH

- poszukiwanie wzorców konwersacyjnych: kto mówi, do kogo, kiedy, gdzie, po co i na

jaki temat

Tville: bar (miejsce mężczyzny)

- obserwowanie zdarzeń nadzwyczajnych

Tville: dramatyzacje społeczne

Nacirema: rytuały totemiczne

5. PRAWIDŁOWE UŻYCIE WSPÓLNEGO KODU JĘZYKOWEGO UMOŻLIWIA ROZMÓWCOM METAKOMUNIKACJĘ, CZYLI SPRAWOWANIE WZAJEMNEJ KONTROLI