Przedsiębiorstwo a rynek
Charakterystyka różnych rodzajów podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Produkcja - działalność przetwarzania czynników produkcji w dobra.
Przedsiębiorczość – odpowiednie zestawienie ze sobą N, K, L
Funkcja produkcji pokazuje nam zależność między N, K, L a ilością produkcji.
Prywatyzacja – (odwrotność nacjonalizacji), polega na zmianie formy własności ze wspólnej na prywatną. Metody prywatyzacji:
Kapitałowa – przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę Skarbu państwa i sprzedaż akcji lub udziałów na giełdzie.
Likwidacyjna – Likwidacja przedsiębiorstwa i sprzedaż części tego majątku.
Założycielska – przekazanie przedsiębiorstw w ręce osób prywatnych.
REPRYWATYZACJA – zwrot dla tych którzy zostali wywłaszczeni po II WŚ.
Formy przedsiębiorstw:
Z punktu widzenia własności:
Kolektywna – Przedsiębiorstwa państwowe, Spółki Skarbu Państwa(jednoosobowe), Przedsiębiorstwa komunalne, Spółdzielnie,
Prywatne – Indywidualne gospodarstwa rolne, Przedsiębiorstwa zagraniczne, Spółki prywatne, zakłady osób fizycznych,
Z punktu widzenia form prawnych i organizacyjnych:
Przedsiębiorstwa jednoosobowe – jeden właściciel, przedsiębiorstwo takie nie ma osobowości prawnej (za wszystkie zobowiązania firmy odpowiada właściciel, może to oznaczać utratę jego majątku osobistego.)
Spółki jawne – przedsiębiorstwo należące do więcej niż jednej osoby, Spółki te nie mają osobowości prawnej.
Spółki kapitałowe – mają osobowość prawną,
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (z.o.o) – udziałowcy nie odpowiadają majątkiem. (50000zł –kapitał by założyć)
Spółki akcyjne - tylko dla dużych przedsięwzięć ( 500000zł – kapitał potrzebny by założyć)
Podstawowe zasady gospodarki finansowej przedsiębiorstw.
Celem przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku.
Zysk – stanowi różnicę utargu całkowitego ( wartość dóbr sprzedanych przez przedsiębiorstwo w pewnym okresie) i kosztu całkowitego (wartość czynników produkcji zużytych w tym okresie).
Wyróżnia się zysk brutto i netto.
Zb = Uc – Kc
Zn = Zb – T T – podatek(np. liniowy 19%)
Ruch okrężny kapitału
Kapitał pieniężny(Kp) – Towar (N,K = C – kapitał stały, L = v – kapitał zmienny) – Kapitał produkcyjny (m) – Towar(T) (c + v + m) – Kp’
Kp’ > Kp
Podział kosztów
Koszt – to bezpowrotne zużycie środków w wyniku czego otrzymujemy nową wartość.
Nakład – czynniki wytwórcze niezbędne do wytworzenia dobra,
Amortyzacja - wydatek ponoszony w przeszłości przy zakupie środków trwałych, a rozliczany przez cały okres eksploatacji (np. w ciągu roku tyle ile się go zużyje) – jest rodzajem kosztów tak jak np. zużycie materiałów, podatki itp.
Podział kosztów:
Stałe – niezależne od wielkości produkcji całkowitej (np. koszt za budynek)
Zmienne – zależą od wielkości całkowitej produkcji (większe zużycie surowców)
Całkowite – koszty stałe + zmienne,
Krańcowe – przyrost kosztu (zmiennego) wraz z przyrostem produkcji o jednostkę (koszt produkcji dodatkowej jednostki wyrobu.)
Przeciętne (jednostkowe) – koszt produkcji sztuki wyrobu, obliczany poprzez podzielenie kosztów całkowitych przez liczbę wyprodukowanych sztuk.
Stały
Zmienny
Całkowity (stały + zmienny)
Kcał = Kst +Kzm
Kcałj = Kst + Kzm /Q Q – wielkość produkcji
Koszt przeciętny maleje dopóki koszt krańcowy jest niższy od aktualnego kosztu przeciętnego.Gdy koszt krańcowy jest wyższy to koszt przeciętny rośnie.
Krótkookresowe. W krótkim okresie Koszt całkowity = koszty stałe + całkowite.
Prawo malejących przychodów – w miarę wzrostu wykorzystania zmiennych czynników produkcji przy niezmienionym poziomie innych czynników, wielkość produkcji przypadająca na jednostkę nakładu np. na godzinę pracy robotnika, zwiększa się. W mirę wzrostu stopnia wykorzystania tych czynników przyrosty te są coraz mniejsze. Produkcja może nawet spadać.
Długookresowe. Korzyści i niekorzyści skali.
Korzyści skali produkcji – koszty przeciętne zwiększają się w miarę wzrostu produkcji.
Niepodzielność dóbr kapitałowych – kupno maszyny wymaga poniesienia dużych kosztów, które rozkładają się w miarę wzrostu produkcji.
Wzrost wydajności np. maszyn i urządzeń zwiększa się szybciej niż koszty.
Stochastyczne korzyści skali –prawdopodobieństwo odchyleń różnych parametrów od normy maleje w miarę wzrostu produkcji.
Niekorzyści skali – gdy dochodzi do optimum technicznego (najniższe koszty przeciętne) lub gdy te optimum trwa dłuższy czas to pojawiają się niekorzyści skali:
Trudności w zarządzaniu, błędy kierowników
Niekorzystna zmiana warunków np. brak zbytu na rynkach lokalnych, wyczerpywanie się tanich surowców itp.
Koszty ponosimy by osiągnąć zysk.