Savoir vivre w Kambodży

Mieszkańcy Kambodży bardzo dbają o zachowanie swoich odwiecznych zwyczajów i tradycji. Choć Khmerowie są niezwykle gościnni i tolerancyjni w stosunku do obcokrajowców, odwiedzający nawet te najbardziej uczęszczane przez turystów miejsca, powinni zwracać uwagę na podstawowe aspekty kambodżańskiej tradycji i zasad savoir-vivru.

Kambodża | Mieszkańcy Kambodży nade wszystko wystrzegają się "utraty twarzy", dlatego niechętnie biorą udział w sporach i unikają nadmiernych emocji (by quartje)

Społeczeństwo hierarchiczne

Większa część ludności Kambodży wyznaje buddyzm theravada, co znajduje odzwierciedlenie w zhierarchizowanym i kolektywnym charakterze kambodżańskiego społeczeństwa. Grupy, społeczności i wszelkie kolektywy mają tutaj większe znaczenie niż pojedyncza osoba.

Idea zbiorowości i hierarchii przenosi się też na sposób witania się Kambodżan. Oni doskonale orientują się w zasadach stosunków międzyludzkich i zwracają szczególną uwagę na okazywanie szacunku ludziom wyróżniającym się pozycją społeczną albo wiekiem.

Uczeń zawsze powinien odnosić się z szacunkiem do nauczyciela, dziecko zawsze powinno szanować rodziców. Taki punkt widzenia dotyczy wszystkich aspektów życia społecznego, obowiązuje tak samo pośród mnichów, jak i między pracownikami firmy.

Utrata twarzy

Buddyzm theravada – najstarsza tradycja buddyjska – nadaje szczególne znaczenie pojęciu "twarzy", na przykład "zachowaniu twarzy" albo "utracie twarzy".

Dla mieszkańca Kambodży bardzo ważne jest zachowanie własnej godności, dlatego postawienie kogoś w niezręcznej sytuacji albo narażenie go na nieprzyjemności jest tutaj uważane za zachowanie bardzo niewłaściwe – może stać się przyczyną utraty twarzy przez drugiego człowieka.

Kambodża | Khmerowie cenią sobie życie w zbiorowości (by samsith)

Powitanie i tytuły honorowe

Spotykając się po raz pierwszy z Kambodżaninem należy zaczekać, aż on pierwszy nas powita. Niektórzy mieszkańcy Kambodży, mający wcześniejsze kontakty z przedstawicielami Zachodu, mogą wyciągnąć do nas rękę na powitanie. Tradycyjne pozdrowienie wygląda jednak inaczej i zblizone jest do tajskiego gestu „wai”. Wygląda to w ten sposób, że Kambodżanie składają dłonie jak do modlitwy na wysokości piersi (albo wyżej) skłaniając się jednocześnie w stronę osoby witanej. Im niższy jest pokłon i im wyżej uniesione ręce w „modlitewnym geście”, tym większy szacunek wyraża człowiek swoim powitaniem.

Takie powitanie nazwa się w Kambodży „Som Pas” i zwykle towarzyszą mu słowa: „Choum Reap Sur” (witaj) albo „Choum Reap Lir” (do widzenia). Jeśli ktoś zwróci się do Was z takim pozdrowieniem, należy w taki sam sposób odpowiedzieć.

Podczas powitania  należy przedstawić najpierw starszego wiekiem albo pozycją społeczną, a następnie pozostałe osoby. O ile mężczyźni mogą wymieniać uścisk dłoni, kobiety powinny trzymać się tradycyjnych reguł.

Zwracając się do znajomego trzeba użyć tytułu grzecznościowego, który stawia się po nazwisku, a w bardziej oficjalnych wypadkach – po nazwisku i imieniu. Uprzejmy zwrot do mężczyzny, to „Lok” (pan), a do kobiety – „Lok Srey” (pani).

Etykieta przy stole

Stołowy savoir-vivre w Kambodży jest podobny do zachodniego. Zawsze należy jednak pamiętać o hierarchii wśród tych, którzy siedzą z nami przy stole.

Na znak szacunku koniecznie trzeba poczekać, aż miejsce zajmie najstarszy wiekiem albo stanowiskiem. Również nie należy rozpoczynać jedzenia przed wyżej wspomnianą osobą. W przeciwnym razie można zostać uznanym za osobę niegrzeczną, chciwą i nie szanującą innych.

Odstawienie naczynia do picia jest sygnałem dla gospodarzy do napełnienia go. Jeśli mamy dość napojów, trzymajmy naczynie w ręku.

Do jedzenia używa się pałeczek albo łyżki. Na swoją miseczkę nakłada się wszystkiego po trochu, w małych porcjach.

Kambodża | Powitania i pożegnania mają tu swoją etykietę (by cmichel67)

Prezenty

W przypadku wizyt rozpowszechniony jest zwyczaj przynoszenia prezentów, dlatego należy zabrać ze sobą mały, ale schludnie zapakowany podarunek. Mieszkańcy Kambodży nie obchodzą urodzin i nie wręcza się prezentów z takiej okazji.

Nigdy nie należy dawać Kambodżaninowi w prezencie noża – ten przedmiot jest symbolem zerwania przyjaźni albo wzajemnych relacji.

Biały kolor jest kojarzony ze śmiercią i żałobą, dlatego należy unikać prezentów w tym kolorze.

Jeśli Wasz kambodżański znajomy ofiaruje Wam prezent, najlepiej jest nie rozpakowywać go w obecności tego człowieka.

Napiwki

Chociaż nie ma żadnych oficjalnych doliczeń do rachunków płaconych w barach czy restauracjach, to jednak mile widziane jest zaokrąglenie rachunku „w górę”. Zarobki w Kambodży są bardzo niskie i każdy napiwek będzie przyjęty z wdzięcznością.

Czści ciała

Zgodnie z kambodżańskim obyczajem, głowa jest najważniejszą, świętą częścią ciała. W niej żyje duch i rozum. Nie wolno dotykać cudzej głowy (nawet małych dzieci).

Nie należy pokazywać na kogoś palcem.

Przyjmując coś albo wręczając, nie należy robić tego obiema rękami – można to robić tylko „czystą” prawą ręką.

Nie wolno kłaść nóg na stół ani pokazywać swojemu rozmówcy podeszew butów – nogi stykając się ciągle z ziemią są uważane za „nieczyste”.

Siedząc na krześle należy trzymać nogi prosto, krzyżowanie ich uznawane jest za niegrzeczne. Siedząc z kimś na ziemi czy na podłodze, nalezy uważać, aby nie wyciągać nóg. Najwłaściwszą pozycją jest tzw. „po turecku”, a dla kobiet klęcząca z siedzeniem na piętach, albo wygodniejsza – „skośna”.

Kambodża | W buddyzmie najświętszą częścią ciała jest głowa - siedziba ducha (by strupler)

Jak zachować się na terenie świątyni?

Podczas zwiedzania świątyń przyjęte jest pozostawianie nakryć głowy i obuwia przy wejściu, odnoszenie się z szacunkiem do mnichów i wizerunków Buddy, a także składanie ofiar.

Świątynię należy obchodzić zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Fotografowanie przedmiotów kultu religijnego oraz miejscowych ludzi wymaga uzyskania na to zgody (w większości wypadków trzeba za to zapłacić).

Turystom w Kambodży zaleca się nosić lekką, przewiewną odzież. Jeśli planujemy zwiedzanie obiektów religijnych, nie możemy ubrać szortów lub spódniczki mini, konieczne będzie także okrycie ramion. Poza świątyniami koszule z krótkimi rękawami i odzież bardziej swobodnego kroju są w pełni dopuszczalne.

Etykieta biznesowa

Spotkania biznesowe w Kambodży także muszą być podporządkowane pewnym zasadom. Punktualność  jest jednym z najważniejszych aspektów kambodżańskiego savoir-vivru, który ceni się bardzo wysoko.

Podczas spotkania w interesach także poddawanie się nadmiernym emocjom może działać na naszą niekorzyść.

Kambodża | Rodzinny savoir-vivre opiera się na zasadzie starszeństwa (by quartje)