20.12.2011 dr Małgorzata Piasecka Wstęp do pedagogiki
Temat: Antropologiczna perspektywa pedagogiki.
1. Dwa konteksty pedagogiki.
Kontekst szeroki:
Jest synonimem dyskursu społecznego na temat edukacji;
Obejmuje wszelkie czynności formułowania sądów (jęz. Potoczny, literatury pięknej, opinii publicznej);
Jest synonimem kultury duchowej społeczeństwa, odnoszącej się do zjawisk edukacyjnych.
Kontekst wąski:
Obejmuje tylko intelektualne, umysłowe, teoretyczne formy świadomości edukacyjnej, będącej efektem pracy badaczy, rozprawy filozoficzne, monografie teoretyczne, podręczniki pedagogiki, raporty z badań, sprawozdania z eksperymentów pedagogicznych.
2. Inne nazwy i charakter dociekań.
* wstęp do pedagogiki, prolegomena do pedagogiki, propedeutyka pedagogiki, filozofia wychowania i pedagogiki.
* cechą jest akcentowanie ich ogólnego, fundamentalnego charakteru dla rozważań
a) studiowania pedagogiki;
b) praktykowania domowej i profesjonalnej edukacji
c) uprawiania nauk.
3. Status naukowy i misja pedagogiki.
Mimo uprawianej od dawna refleksji nad tożsamością pedagogiki jako dziedziny dyskursu pedagogicznego jej status jest dość nieokreślony, wieloznaczny, mało precyzyjny.
Misją jest budowa infrastruktury światopoglądowej dla działania i myślenia o wychowaniu, konstruowanie fundamentów ideowo- koncepcyjnych dla aktywności praktycznej i intelektualnej w dziedzinie edukacji, budowa integrujących, syntetyzujących, usensowniających, intelektualnych wizji świata edukacyjnego.
4. 3 wymiary uprawiania i nauczania pedagogiki.
Bierze pod uwagę całość rzeczy, całość bytu, w odróżnieniu na koncentracji na jego szczegółach.
Dotyczy tzw. Pytań pierwszych w odróżnieniu od pytań pochodnych
Obejmuje pytania o istotę rzeczy, świata, bytu (eidos) w odróżnieniu od pytań o jego przejściowość, powierzchowność
5. Funkcje koncepcji pedagogicznych.
Sterujące- kierowanie zachowaniami, procesem życia, modelowanie
Oceniająco- normatywne- ewaluacja rzeczywistości
Opisowe- określenie stanów rzeczywistości
Eksplikacyjne- wyjaśnianie świata
Normalizacyjne- nadawanie nazw tym własnościom rzeczywistości
Reprezentacyjne- rozpoznawanie, odzwierciedlanie istotnych aspektów rzeczywistości
6. Odpowiedzi światopoglądowe pedagogiki.
Odpowiedzi światopoglądowe pedagogiki to holistyczne i zaangażowane, aksjologiczne, ukierunkowane koncepcje, modele, portrety świata lub jego części
Zaangażowane ponieważ:
1) konstruowane nie z pozycji abstrakcyjnego, bezstronnego, pozaczasowego podmiotu, ale z pozycji konkretnego żyjącego w czasie i przestrzeni podmiotu
2) zawierające oprócz elementów opisowych także wartościujące
3) dokonywane przez pryzmat potrzeb, interesów, wartości jednostkowych, grupowych, ogólnospołecznych
7. Składniki koncepcji pedagogicznej.
Interpretacja, wizja, portret rzeczywistości (model świata)
Model( koncepcja) człowieka w sensie uniwersalnym (jako istoty, egzystencji, rozwoju)
Model człowieka partykularnego, indywidualnego (jego istoty, egzystencji, rozwoju)
Model egzystencji człowieka
Model rozwoju człowieka
Model wychowania człowieka
8. Dlaczego pedagogika powinna czerpać wiedzę z antropologii.
* cząstkowe doktryny, ideologie pedagogiczne tracą na znaczeniu, okazują się mało przydatne dla rozstrzygania fundamentalnych pytań ontologicznych
* aby określić uniwersalistyczne aspiracje pedagogiczne trzeba czerpać wiedzę z antropologii, która wypowiada się o człowieku w ogóle (każdym człowieku, wszystkich ludziach)- jego istocie, istnieniu i rozwoju w kategoriach najogólniejszych, uniwersalnych, holistycznych.9. 2 odmienne wizje pedagogiczne w jej najnowszej historii.
Wizja historyczna (klasyczna)- ujmuje przedmiot, status i zadania pedagogiki poprzez odniesienie do tzw. Praktyki edukacyjnej( odniesienie do paidagogosa), interesuje się opieką, wychowaniem, kształceniem
Wizja współczesna (prospektywna)- określa status, przedmiot, zadania, cel poprzez referencje do statusu…, innych nauk o człowieku, w tym antropologii jako ich syntezie. Odsłania tajemnice antroporozwoju, procesu stawania się człowiekiem.
10. Pojęcie antroporozwoju.
w sposób pełny, holistyczny i integralny zarazem określa ogół wpływów stawania się człowiekiem na rożnych poziomach tej tendencji: filogenetycznym, populacyjnym i osobniczym w różnych jej wymiarach: biologicznym (organicznym), kulturowo-społecznym, osobowym (podmiotowym) z uwzględnieniem zarówno normy jak i patologii tego procesu,
11. kierunki antroporozwoju człowieka
*rozwój biopsychiczny oraz procesy rozwoju struktur i funkcji organizmu( oraz psychiki)
*opieka (jako podmiot opiekujący się i podlegający opiece)
*podmiot uczący się, wzbogacający indywidualne doświadczenia
*podmiot podlegający socjalizacji i inkulturacji
podmiot wychowywany przy pomocy innych ludzi, czynnikujący dorobek dla celów rozwoju własnej osobowości
podmiot wychowywany i przekazujące innym dorobek kultury w celu ich rozwoju osobowościowego
podmiot samokształcący się
podmiot podlegający rewitalizacji, readaptacji
12. Proces (samo)kształtowania się człowieka.
* jest to proces zarówno indywidualistyczny zachodzący w trakcie rozwoju osobniczego jednostki ludzkiej, ale także jest to proces ponadjednostkowy- występujący w życiu całych pokoleń, formacji cywilizacyjnych. Człowiek to istota aktywna, stwarzająca samą siebie, świat wokół siebie.
13. Jakich ontologii potrzebuje pedagogika.
Ontologia porządku realnego (faktycznego)
Ontologia porządku normatywnego (pożądanego, postulowanego, idealnego)- tu tkwi racja dla obecności dociekań aksjologicznych w pedagogice.
14. Ład (porządek) edukacyjny
*polega na ustanawianiu (wyborze) przez określoną grupę ludzi (rodziców, opiekunów, pedagogów, wychowawców) kulturowo sankcjonowanych celów oraz wartości o charakterze rozwojowym, a następnie realizacji tych celów.
15. Dyskurs aksjologiczny w pedagogice.
Ma dwojaki charakter. Z jednej strony koncentruje się na wartościach wchodzących w skład kultury istniejącej tj. tradycjach przyjmowanych w społeczeństwie i reprodukowanych przez edukacje, z drugiej strony może on skupiać się na wartościach właściwych kulturze dopiero powstającej, przyszłej, pożądanej.
Po jednej stronie zachowanie, postrzeganie, replikowanie istniejącego ludu, z drugiej zmiana, odnowa, rekonstrukcja.
16. Przykładowe pytania porządku realnego.
z jakich elementów składa się porządek edukacyjny
na czym polega osobliwość rozwoju przez edukację jako składową antroporozwoju
Kiedy i jakie kształtowały się wizje świata ludzkiego jako rzeczywistości podlegającej zmianom i rozwojowi.
17. Przykładowe pytania porządku normatywnego.
Co to znaczy stawać się człowiekiem, jaka rola w tym procesie przypada obiektywnym przyczynom a jaka dobranym przez człowieka celom i wartościom
Jaki typ osobowości człowieka jest formowany w ramach realnego porządku edukacyjnemu, a jaki winien być kształtowany biorąc pod uwagę tendencję rozwoju spod kultury oczekiwania społeczeństwa? (tego ostatniego kuktury nie jestem pewna, jade na czuja)
18. Bogdan Suchodolski o sensie pedagogiki.
* Pedagogika nie jest tylko nauką o człowieku jaki on był i/lub jest.
chodzi nie tylko o to, kim był, jest człowiek, ale o to, co można z człowieka uczynić, co człowiek
potrafi uczynić z samego siebie.19. B. Suchodolski o sensie edukacji
W ujęciu klasycznym f. edukacji była definiowana w kategoriach nakazu, utrzymywania i zachowania kulturalnego dorobku przeszłości kolejnym generacjom- i jest to słuszne.
Jednak w czasach współczesnych szybkich zmian cywilizacyjnych rola nauczyciela w kulturze musi być wyznaczona nie tylko przez kulturę stworzoną w przeszłości oraz teraźniejszości, ale także przez siły tworzące nową kulturę, kulturę przyszłości.