Diagnoza resocjalizacyjna – rozpoznanie stanu sytuacyjno – społecznego, jego odchyleń od normy, symptomów, mechanizmów psychospołecznych oraz uwarunkowań konkretnej jednostki lub grupy społecznej

Diagnostyka to dyscyplina naukowa o sposobach trafnego i rzetelnego diagnozowania, jest, więc metoda rozpoznawania określonych stanów oraz parametrów charakteryzujących je w wymiarach:

• Normalne – Zaburzone

• Prawidłowe – Wadliwe

• Korzystne – Niekorzystne

Funkcje diagnoz:

• Opisowa – dotyczy opisów symptomów, genezy oraz mechanizmów generujących nieprzystosowanie społeczne

• Poznawczo – praktyczna – rzetelny i trafny opis służący korekcji, doskonaleniu lub kreacji czynności praktycznych, zmieniających wybrany odcinek rzeczywistości

• Eksplanacyjna – wyjaśnienie, uzasadnienie, usprawiedliwienie występowania pewnych zjawisk, procesów, stanów czy obiektów (ich struktury, funkcji, genezy) w kategoriach naukowych danej dyscypliny

• Prognostyczna – racjonalne przewidywanie (kierunku i przebiegu) ewolucji zjawisk i procesów w dwojakim sensie:

  • W razie nie interweniowania w zjawisko

  • W razie podejmowania działań resocjalizacyjnych

• Optymalizacyjna – dobór najtrafniejszych sposobów i środków modyfikowania rzeczywistości

• Ewaluacyjna – ocena z punktu widzenia przyjętego systemu norm, standardów i wartości

• Ekspresyjno – terapeutyczna

• Represyjno – traumatyzująca

• Konstatująca – porównanie aktualnego stanu wychowanka ze stanem postulowanym, opisanie różnic, diagnoza obejmuje opis, wyjaśnienie i ocenę:

  • Rodzaje zaburzeń w wychowaniu

  • Rodzaje mechanizmów psychologicznych i społecznych prowadzących do powstania rozpoznanych zaburzeń przystosowania

  • Udziału poszczególnych przyczyn w powstawaniu i utrzymywaniu się rozmaitych odchyleń

  • Pozytywnych cech wychowanka i środowiska

• Ukierunkowująca (projektująca) – dotyczy sporządzania projektu resocjalizacji w zakresie metod, środków i warunków

• Weryfikująca (sprawdzająca) – sprawdza słuszność rozpoznania wypadku i efektywność zastosowania procedury resocjalizacyjnej

Socjometria:

Socjometryczna Skala Akceptacji

Pozycja na skali antypatii	N	-X	X	+X	W
Pozycja na skali sympatii
W	A0	A1	A1	P1	P0
+X	A2	A2	X	P1	P1
X	I2	X	X	X	O1
-X	I1	I1	X	O2	O1
N	I0	I1	I2	O2	O0

Krytyczne wartości statusów socjometrycznych

Liczba wyborów	Trzy kryteria
	N
1	0
2	0-1
3	0-3

Metoda – typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowania, analizy i interpretowania sanych empirycznych, sluzace do uyskania maksy,malnie…

• Monografia – terenowa

• Metoda sondażowa – reprezentacyjna

• Metoda indywidualnych przypadków – studium przypadku

• Metoda eksperymentalna

• Metoda socjometryczna

Technika to zespól konkretnych czynności praktycznych związanych ze zbieraniem materiałów niezbędnych do przeprowadzenia analizy i wysuwania na tej podstawie wniosków i ogólnie

• Techniki bezpośrednie – wywiad, rozmowa

• Techniki pośrednie – badania ankietowe, wszelkie prace pisemne, wytwory działania, analiza dokumentów

• Techniki standaryzowane – obserwacja kontrolowana, wywiad kwestionariuszowy, ankieta, testy pedagogiczne itd.

• Techniki niestandaryzowane – obserwacja niekontrolowana, wywiad swobodny, analizy informacji zawartych w dokumentach, wytworach, pamiętnikach, listach itd.

Wywiad - jest to rozmowa badającego z respondentem lub respondentami wg opracowanych wcześniej dyspozycji lub oparcia o specjalny kwestionariusz

• W zależności od zasad konstrukcyjnych

  • Skategoryzowany

  • Nieskategoryzowany

• Ze względu na sposób prowadzenia

  • Jawny – badany zna cel wywiadu

  • Ukryty – badany nie zna celu wywiadu

  • Jawny nieformalny – badany nie zna rzeczywistego celu wywiadu

• Ze względu na ilość osób

  • Indywidualny

  • Zbiorowy

Jakość wywiadu zależy od:

• Indywidualnych cech i predyspozycji badacza(cierpliwość, życzliwość, nie krytykowanie badanego)

• Wzbudzanie zaufania respondenta

• Atmosfery szczerości i zaufania

• Łatwość nawiązywania kontaktu

• Tendencyjnej analizy lub kierowania wywiadem poprzez badającego

Ankieta:

• Technika badawcza polegająca na zbieraniu informacji poprzez samodzielne udzielanie przez badanego odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu

  • Ustna (telefoniczna)

  • Pisemna (pocztowa, prasowa, audytoryjna)

W technice ankiety stosuje się:

• Arkusz papieru z wydrukowana lista pytań (otwarte, zamknięte, półotwarte)

• Którym towarzyszy mniej lub bardziej zamknięty zbiór odpowiedzi (kafererie – dysjunktywna – 1 odpowiedz koniunktywna – wiele odpowiedzi)

• Spośród których osoby badane wybierają te, które uznają za właściwe

Pytania ankietowe:

• Pytania powinny być sformułowane w formie grzecznościowej

• Zrozumiale, jednoznaczne

• Należy unikać zadawania kilku pytań w jednym

Pytania powinny:

• Stanowić spójna i logiczna całość (od ogółu do szczegółu) od jednej do drugiej kwestii:

• Od jednej do drugiej kwestii: pytać o fakty, potem o opinie, pytania drażliwe powinny być na końcu

• Liczba pytań musi być dostosowana do możliwości badanych

• Pytania nie powinny być sugestywne lub emocjonalnie zabarwione

Walory ankiety

• Duża ilość informacji od badanych

• Niewielkie koszty

• Eliminuje wpływ osoby badającej

• Daje poczucie anonimowości – odpowiedzi bardziej szczere

• Czas wypełniania ankiety jest dostosowany do badanego, co daje warunki do udzielenia odpowiedzi bardziej przemyślanych

Wady ankiety:

• Mała wiarygodność i przydatność materiałów

• Nieumiejętne (wieloznaczne) formułowanie pytań

• Brak możliwości dopytania badanego

Socjometria – metoda polegająca na dokonaniu przez badane osoby wyborów pozytywnych bądź negatywnych innych osób spośród członków określonej grupy ze względu na podane przez badacza kryterium

• Techniki socjometryczne

  • Technika Moreno – jest pomiarem stosunków przyciągania, czyli sympatii, przyjaźni, zaufania oraz stosunków odpychania i opartych na uczuciach antypatii wrogości uprzedzeń. Może być zastosowana w każdej grupie w tym również w klasie szkolnej.

  • Technika zgadnij, kto – polega na wypisywaniu przez poszczególnych członków grupy tych dzieci, które pasują do konkretnego pytania, możemy posługiwać się wyłącznie pytaniami ukazującymi pozytywne zachowania uczniów.

    • To jest ktoś, kogo wszyscy bardzo lubią

    • To jest ktoś, kto żyje w zgodzie z innymi

  • Szeregowania rangowego – polega na ustalania kolejności danych wg ważności. Pytania przykładowe: uszereguj wg ważności wszystkie osoby w klasie – od najbardziej do najmniej lubianych. Osobie, która zajęła najwyższe miejsce na liście przyznajemy największa możliwa do przyznania liczbę punktów (11 osób – 11 pkt)

  • Plebiscyt życzliwości i niechęci – umożliwia wzgląd w całokształt stosunków społecznych w grupie, polega na wypisaniu przez osoby (można zrobić alfabetyczny wydruk) nazwisk, a następnie dopisaniu do nich ocen wg skali np.

    • Bardzo lubię

    • Lubię

    • Nie lubię

Zalety:

• Umożliwia wyodrębnienie jednostek wymagających szczególnej opieki tzw. samotników

• Pozwala organizować efektywne grupy robocze

• Pomaga wyodrębnić nieformalnych przywódców

• Umożliwia obserwowanie efektów pracy wychowawczej

• Pozwala obserwować losy jednostki na przestrzeni czasu w grupie

• Pozwala zidentyfikować osoby niedostosowane, słabo adaptujące się w grupie

• Określa uznanie i popularność społeczna

• Umożliwia określenie wewnętrznej struktury grupy

• Pomaga określić wpływ jednych osób na drugie

Etyczne zasady badań Brzeziński

• Przed przystąpieniem do badania całościowa ocena z etycznego punktu widzenia

• Odpowiedzialność badacza za etyczność postępowania badawczego – również współpracowników

• Obowiązek udzielenia pełnej i szczegółowej informacji osobie badanej o wszystkich aspektach badania, aby zgoda była świadoma

• Unikanie utajenia badan w pozostałych przypadkach wyjaśnienia badan

• Respektowanie prawa do odmowy udziału lub przerwania badania

• Unikanie nacisku badanego

• Chronienie przed formami psychicznego i fizycznego dyskomfortu (lek , wstyd, ból)

• Omówienie badan z osoba badana

• W przypadku niebezpieczeństwa wystąpienia negatywnych skutków zrobienie wszystkiego aby je zneutralizować

• Anonimowość – poinformowanie o tym badanych