TEORIE PODKULTUR COHENA.

Działanie jako rozwiązywanie problemów- każde działanie człowieka jest rozwiązywaniem problemów. Do czasu rozwiązania problemy te wywołują stan napięcia, braku równowagi; stanowią wyzwanie. Pomimo naszych wysiłków problemy te mogą nadal pozostawać nierozwiązane, bądź rozwiązanie jednego z nich rodzi następny. Większość z nich można z łatwością rozwiązać. Zdarzają się jednak i takie które nastręczają nam mnóstwo trudności
Sytuacja i ramy odniesienia- wszystkie ludzkie problemy powstają i są rozwiązywane w ramach dwóch kategorii determinacji: ich ram odniesienia, sytuacji w której działają. Rozwiązywanie problemów polega na zmianie jednego z tych czynników bądź obydwu naraz.
Sytuacja w ujęciu Cohena to świat, w którym żyjemy i miejsce, w którym w świecie tym jesteśmy usytuowani”.
Na postrzeganie sytuacji wpływają takie czynniki jak: Wychowanie, Stereotypy, Postawy, Wartości, Interesy.
Czynniki te stanowią swoisty pryzmat przez który postrzegana jest sytuacja. Każda zmiana ram odniesienia wiąże się z uruchomieniem mechanizmów przystosowawczych min.: Projekcji, Racjonalizacji, Substytucji.
Nacisk na konformizm- według Cohena grupy odniesienia wywierają na jednostkę presję w kierunku zachowania się zgodnie ze standardami, które obowiązują grupę. Z powyższego wynika że nie każde możliwe rozwiązanie problemu jest dostępne dla jednostki. Dostępne jest jedynie te które jest zgodne ze standardami, normami, obyczajami, obowiązującymi daną grupę. Dzieje się tak ponieważ „konformizm” jest nagradzany akceptacją natomiast „dewiacja” karana jest odrzuceniem. Konformizm stanowi kryterium trafności czy zasadności ram odniesienia rozpatrywanej jednostki. Nonkonformizm może spowodować utratę statusu w grupie a nawet odrzucenie przez grupę.
Procesy interakcyjne- Cohen kładł szczególny nacisk na grupowe procesy doprowadzające do dewiacji: podstawowym warunkiem wyłonienia się nowych form podkulturowych jest interakcja jednostek, które mają podobne problemy w przystosowaniu. Procesy interakcji mogą zachodzić między jednostkami oraz całymi grupami. Cohen wprowadził pojęcie gestów eksploracyjnych- psychologia tłumu. Dwa elementy koncepcji kształtowania się podkultur wymagają podkreślenia. Po pierwsze: dochodzenie w toku interakcji do nowych rozwiązań i wykształcenie się odmiennych norm i wartości jest zjawiskiem grupowym. Po drugie: innowacyjny rezultat wcale nie musi być zamierzony, poszczególni zaś uczestnicy interakcji mogą się przyczynić do jego osiągnięcia zarówno przez bezpośrednie działanie jak i przez działanie pośrednie lub nawet zaniechanie działania.
Problem statusu- problem statusu to problem zdobycia uznania w oczach otoczenia. Jeżeli grupa odczuwa, że nie może czy nie potrafi osiągnąć statusu zgodnie z obowiązującymi kryteriami, będzie dążyć do wypracowania nowych kryteriów statusu. Oznacza to powstanie nowej podkultury.
Podkultura a kultura- podkultura jest kulturowa, ponieważ każdy jej uczestnik znajduje się pod wpływem innych, którzy uczestniczą w tym systemie normatywnym. Jest ona podkulturowa, ponieważ normy dotyczą tylko jednostek czerpiących z nich korzyść i znajdujących klimat moralny, w którym normy te mogą się rozwijać i trwać. Podkultura może istnieć dłużej niż jej założyciele pod warunkiem, że jej normy zaspakajają potrzeby następców. Spoistość podkultury zwiększa się również poprzez poczucie zagrożenia zewnętrznego dla danej grupy.
Obronna prowokacja- Członkowie nowo powstałej podkultury nie są bez reszty przekonani, czy przyjęty przez nich system aksjologiczno-normatywny jest zasadny, jego uwierzytelnieniu służy mechanizm obronnej prowokacji. Obronna prowokacja polega na zachowaniu się w sposób który wywołuje gniew, oburzenie i potępienie społeczeństwa. Reakcje otoczenia świadczą bowiem / lub potwierdzają /, że społeczeństwo jako całość jest wrogo ustosunkowane do członków podkultury. W rezultacie powoduje to, że więzi łączące członków podkultury zacieśniają się przy jednoczesnym zerwaniu ostatnich więzi ze społeczeństwem
Dziewięć kryteriów statusu zgodnych z hierarchią wartości warstw średnich:
1. Ambicja- jest cnotą, jej brak ułomnością i oznaką nieprzystosowania. Ambicja oznacza wysoki poziom aspiracji zwłaszcza wobec celów trudno osiągalnych. Posiadanie ambicji oznacza również orientowanie się na realizację odległych celów. Dążenie do „bycia kimś” lecz także „lepszym niż” jest głównym komponentem ambicji. Cohen podkreślał, że ambicje są kształtowane w procesie socjalizacji.
2. Indywidualna odpowiedzialność- etyka warstw średnich to etyka indywidualnej odpowiedzialności. Główne jej cechy to: poleganie wyłącznie na sobie, niechęć do pomocy, niechęć do korzystania z pomocy. Jednak zasada indywidualnej odpowiedzialności nie wyklucza szerokiego gestu hojności i bezinteresowności jednak w takiej mierze, w jakiej nie utrudnia to realizacji własnych celów.
3. Szacunek dla osiągnięć- w warstwach średnich wysoko ocenia się różnego rodzaju zdolności, umiejętności oraz osiągnięcia. Odnosi się to do wszystkich osiągnięć, jednakże osiągnięcia w szkole oraz akademickie oceniane są najwyżej.
4. Umiejętność rezygnowania z natychmiastowej gratyfikacji- zdaniem Cohena w warstwach średnich kładzie się silny nacisk na umiejętność rezygnowania z bezpośrednich przyjemności i unikanie pokus w celu realizacji odleglejszych celów życiowych. Zdolność do wyrzeczeń, samo ograniczeń są cenione nie tylko jako środek, lecz jako wartość sama w sobie.
5. Racjonalność- w hierarchii wartości warstw średnich wysoko plasuje się również racjonalność. Jest to umiejętność przewidywania własnych działań, planowania oraz gospodarowania czasem i środkami w najbardziej skuteczny sposób.
6. Świadome kształtowanie wyglądu zewnętrznego, uprzejmości i manier- w warstwach średnich umiejętność przestrzegania pewnych konwencji mowy i gestów jest źródłem prestiżu i stanowi środek osiągania sukcesu.
7. Kontrola agresji fizycznej i niestosowanie przemocy- nacisk na „non violence” w warstwach średnich wynika z konieczności rywalizacji innych wartości, oraz nacisku na konkurencyjność. Błysk intelektualny ma racje bytu tylko wtedy gdy wyeliminuje się element agresji i przemocy fizycznej
8. Pożyteczny wypoczynek- wypoczynek w warstwach średnich powinien być „całościowy”. Nie należy „marnować” wolnego czasu. Zabawa powinna być pożyteczna, rozwijająca i kształcąca.
9. Poszanowanie własności- poszanowania własności nie można sprowadzić ani do zwykłej uczciwości, ani też do pożądania dóbr materialnych. Jest to specyficzny zbiór postaw wobec własności i wobec natury prawa własności.
Cechy podkultury przestępczej
1. Bezcelowość- nonutylitaryzm działań podkultur przestępczych jest ich zasadniczym rysem. Zakłada się że ludzie kradną bo potrzebują skradzionych rzeczy. Przyjmuje się że kradzież stanowi środek do jakiegoś innego celu, a zatem że jest ona działaniem racjonalnym i utylitarnym. Tymczasem większość kradzieży nie jest tym umotywowana. Kradzież jest zabawą ot tak sobie „dla draki”. Zdaniem Cohena w bezcelowych kradzieżach zawiera się właśnie negacja racjonalności i utylitarności, które to wartości, jak pamiętamy z poprzednich rozważań, są tak cenione w warstwach średnich.
2. Złośliwość- przejawia się we wrogości zarówno wobec innych gangów (w większości powoduje to walki między nimi) jak i wobec rówieśników nie należących do grup tego rodzaju. Przejawia się także obcesowym, brutalnym stosunkiem do uczniów w szkole oraz do nauczycieli. Jest to źródłem demonstracyjnej negacji autorytetów i wartości warstw średnich, które uosabiają nauczyciele.
3. Negatywizm- podkultura dewiacyjna składa się z norm, które nie są tylko indyferentne wobec norm szacowanego społeczeństwa dorosłych. Cechuje je negatywna polaryzacja. Poczucie odrzucenia ze strony instytucji formalnej kontroli społecznej i izolacji sprawia, że członkowie podkultury stają się w coraz większym stopniu skazani na osiąganie statusu w ramach standardów wykształconych przez grupę, co prowadzi do dalszej eskalacji dewiacji.
Krytyka- dyskusyjne ogólne założenie, że każde działanie ma na celu rozwiązywanie problemu oraz, że problem statusu jest zasadniczym problemem, przed którym staja ludzie, krytyka założenia, że podkultura nie może trwać siłą inercji, brak realności w odróżnieniu motywacji pierwotnych i wtórnych, ograniczenie się do charakterystyki form przestępczości młodzieży warstwy niższej, przerysowanie portretu podkultur klasowych, zniekształcony wizerunek młodziezowych podkultur dewiacyjnych.