Konsultacje: Środa 12.00-13.15 pok. 322 IF UMK (harmonijka)

Kontakt: [e-mail]

Wykład 1 – 21.02.2012

Prezentacja kursu

Tematyka wykładów

1. Po co w ogóle etyka?

   1. Przeszkody i szanse etyki w biznesie

2. Pojęcie, przedmiotu i struktura etyki

   1. Moralność a etyka

   2. Etyki szczegółowe i zawodowe

   3. Etyka społeczna – etyka gospodarcza

3. Religijne, historyczne i kulturowe uwarunkowania etyki biznesu

   1. Etyka gospodarowania w aspekcie wielkich religii

      1. Judaizm

      2. Buddyzm

      3. Chrześcijaństwo

      4. Islam

4. Historyczne i kulturowe uwarunkowania etyki biznesu

   1. Starożytność

   2. Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze

   3. Okres nowożytny i

5. Historia etyki biznesu

   1. Trzy poziomy etyki biznesu

6. Istota, treść i zakres etyki biznesowej

   1. Poziom makroetyki

   2. Poziom mikroetyki

   3. Poziom etyki indywidualnej

7. Dobre praktyki w biznesie

• Teorie moralności a typy argumentacji etycznej adresowanej do ludzi biznesu

  1. Kongnitywizm a nonkongnitywizm

  2. Konsekwencjalizm vs nonkonsekwencjalizm

  3. Utylitaryzm: etyka pomyślności

  4. Deontologizm: etyka obowiązku

  5. Prawo naturalne: etyka uprawnień

  6. Kontraktualizm: teoria umowy społecznej

  7. Teoria cnót

1. Istota i rola kodeksów etycznych w biznesie

   1. Kodeksy etyczne firm

   2. Kodeksy etyczne menadżera

2. Zastosowanie etyki biznesu

   1. Etyka i teoria gier

      1. Wprowadzenie do teorii gier

      2. Dylemat więźnia -> dylemat dwóch podstawowych strategii społecznych: egoizm( zdrada) lub współpraca (lojalność)

      3. Gra wolnorynkowa

      4. Dylematy wieloosobowe na przykładzie dylematu wspólnego pastwiska -> dynamika współzależności społecznej

3. Korporacja a biznes

• Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)

1. Zdobywanie rynków: etyka perswazji (reklamy)

   1. Perswazja a „szacunek dla osób”

   2. Reklama a ideologia

   3. Studium przypadku: reklamowanie papierosów

2. „Zielony biznes”

3. Etyka pracy

   1. Zatrudnienie a prawa

   2. „Prawo do pracy”?

   3. Równość szans

   4. Działanie „kompresujące”

   5. Mobbing/molestowanie

   6. Sprawiedliwa praca

   7. Związki zawodowe

4. Etyka a świat finansów

   1. Etyka w dziedzinie inwestycji finansowych

   2. Prywatyzacja

   3. Korupcja

5. Etyka a umiędzynarodowienie biznesu

6. Etyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem

   1. Funkcje zarządzania i ich kontekst etyczny

   2. Etyczny kierownik, menadżer i lider

   3. Role kierownicze i ich kontekst etyczny

      1. Przeciążenie rolą i pracą

      2. Stres i wypalenie zawodowe

      3. Etyczny wymiar zarządzania czasem

   4. Zarządzanie: misja (służba) społeczna czy kosztowna usługa?

Warunki zaliczenia:

• Test wielokrotnego wyboru

• Termin – 5 czerwca

• Poprawka tydzień później w ustalonej porze

Wykład 2- 28.02.2012

Po co w ogóle etyka biznesu?

• George D. Chryssides , John H. Kaler

  • “Zainteresowanie problemami etyki w biznesie stale rośnie, zarówno w kręgach oświatowych, jak i w świecie interesów”.

  • Ma charakter publiczny i podlega ocenie

• Istnieje kilka powodów wzrostu zainteresowania etyką w biznesie

  • Informacja w środkach masowego przekazu o skandalach w świecie biznesu oraz
    o nieszczęściach jakie wyniknęły…

• Katastrofalne skutki wywołane przez:

  • The Hardd Of Free Enterprise

  • Piper Alpha (poważne skażenie wód oceanicznych, które są nieodwracalne)

  • Skandal spowodowany przez Bank of Credit and Commerce International (pracownik banku przez pół roku okradał konta klientów)

  • Wymienione skandale postawiły przed opinią publiczną kwestię etyki w działalności gospodarczej.

• Skandale które utkwiły w pamięci ludzi doprowadziły do przekonania ze takie maksymy jak „biznes to biznes”, czy takie zasady jak „ caveat emptor” (niech kupujący się strzeże - > sprzedający „ nie odpowiada za wady ukryte”) nie spełniają słusznych oczekiwań ludzi.

• Stad przedsiębiorstwa poddawane są wzrastające presji, by określały swoje standardy
  i wyrażały je formalnie w kodeksach postępowania (dwa wymiary – przejrzystość
  i odpowiedzialność)

  • Np. Toruń został nazwany miastem przejrzystym, transparentnym przestrzegającym zasad etycznych – ogłaszając przetarg na limuzynę dla prezydenta, takie ogłoszono zasady, że pasował tylko jeden model auta jednego dealera Skody.

• Za wszelkie działania transparentne trzeba wziąć odpowiedzialność, za podejmowane działania (te dwa wymiary powinny składać się na kodeks postępowania)

• George D. Chryssides , John H. Kaler

  • “… oraz szybszy wzrost zainteresowania etyką w biznesie wzmocniła najnowszą tendencję do stosowania całościowego zarządzania jakością (TQM).

  • Całościowa jakość wcale nie musi oznaczać wysokiej jakości , mimo ze tak się powszechnie uważa

  • Faktycznie kompleksowe zarządzanie jakością oznacza, ze kierownictwo organizacji gospodarczej powinno z góry określić jaki rodzaj jakości jest do zaakceptowania w ramach firmy.

  • Oraz zapewnić system kontroli ustalonego standardu jakości.

  • Obejmuje to wiedzę o tym , kto odpowiada za każdy etap koniecznych operacji

  • Oraz jakie materiały i wyposażenie są potrzebne w danym miejscu i czasie, aby zestandaryzowana jakość została utrzymana.

• Punktowe zarządzanie jakością jest samo zwrotne. Czyli wszelką odpowiedzialność zrzuca się na klienta. Dotyczy dbałości o własny interes. Tak było wcześniej. Obecne TQM ma cechę zewnątrz sterowalną (nie oznacza charytatywności).

Całościowa jakość wcale nie musi oznaczać wysokiej jakości mimo że tak się powszechnie uważa. Faktycznie kompleksowe zarządzanie jakością oznacza, że kierownictwo organizacji gospodarczej powinno z góry określić jaki rodzaj jakości jest do zaakceptowania w ramach firmy oraz zapewnić system kontroli ustalonego standardu jakości. Obejmuje to wiedzę o tym, kto odpowiada za każdy etap koniecznych operacji:

1. Projektowanie: przejrzyste

2. Wprowadzenie systemu kontroli

3. Etapizacja i przydzielenie odpowiedzialności za etap.

Odpowiedzialność podzielona jest na osoby, które odpowiadają za każdy etap oraz jakie materiały
i wyposażenie są potrzebne w danym miejscu i czasie, aby zdecentralizowana jakość została.

Wykład 3- 06.03.2012

Kompleksowe zarządzanie jakością ma dla etyki biznesu dwojakie konsekwencje:

• Konieczność określenia poziomu jakości, jaki ma być utrzymany, zmusza kierownictwo przynajmniej do rozważenia kwestii, co jest do przyjęcia dla konsumenta na końcu procesu.

  • Uwzględnienie kwestii ostatecznej jakości dóbr i usług oznacza, że interesów klienta nie można ignorować

  • Przedsiębiorstwo nie może już działać na zasadzie „caveat emptor”

• Fakt , iż od kierownictwa wymagane jest zdefiniowanie procedur oraz skrupulatne ich skodyfikowanie stanowi impuls do wprowadzenia kodeksów postępowania.

Wypowiedź anonimowego przedsiębiorcy pt. „Czy muszę oszukiwać?”, symbolicznie podsumowująca ankietę miesięcznika „Znak” pt. „Wielbłąd i ucho igielne., której uczestnicy m.in. odpowiadają na pytanie: „Jaki powinien być wzór osobowy polskiego biznesmena?

• „z punktu widzenia drobnego przedsiębiorcy- a takich jest 90%- zasady etyczne i normy religijne generalnie przeszkadzają w zarabianiu pieniędzy”.

• „patrzę na te sprawę bardzo praktycznie i napotykam takie problemy codziennie. Kontrakty , umowy, wzajemne rozliczenia itp. Zmuszają do myślenia w kategoriach …”

• „W takiej sytuacji automatycznie starasz się nagiąć rzeczywistość, podbarwić jej obraz żeby wygrać, żeby w przyszłości zająć lepszą pozycję, żeby pokonać konkurencję.”

• „bardzo blisko jest się wtedy granicy kłamstwa i oszustwa”

• Kolejne pytanie, które się nasuwa: Czy stan prawa i sposób funkcjonowania organów państwowych skłania do łamania norm moralnych?

• „zacząłem pracować w swojej firmie w roku 1988. Wtedy naprawdę było ciężko pracować ze względu na dużo większą ilość koncesji, licencji, zezwoleń. Wyraźnie dawał się odczuć układ my-oni. Moralnie łatwiej było oszukiwać państwo.”

• „nakłada się na to duża ilość zmieniających się przepisów, z których wiele interpretowanych jest na różne sposoby.”

• Cała ta sytuacja „ zaczyna w końcu złościć i daje argumenty za oszukiwaniem.”

• Dla ankietera przełomem była decyzja (obecnego wtedy) ministra Osiatyńskiego o utrzymaniu na wcześniejszym poziomie kwot do opodatkowania”

• „”Mój” rząd złamał umowę ze mną, w sposób jawny tłumacząc się, że potrzebne są mu pieniądze”, „mnie też są potrzebne”

• Ankieter mówi: „potem przyszły rządy koalicji SLD – PSL. Nagle zaczęła zwiększać się ilość koncesji firmy, ustawione politycznie”

Warunki obiektywne, na które my nie mamy wpływu nie powinny skłaniać nas do nieestetyczności, do zmiany prawa. Warunki obiektywne – warunki środowiskowe wpływające na działania podmiotu. Podmiot nie może na nie wpływać, oddziaływać, wpływać np. na prawo.

Jan Winiecki podsumowuje to tak: przedsiębiorcy wywodzą się z czterech grup: 1) z byłej nomenklatury, 2) legalnych „prywaciarzy” czasów komunizmu, 3) szarej strefy, 4) ludzi, którzy mają za sobą doświadczenie z Zachodu. Tylko ostatnia grupa ma pozytywne nastawienie.

Etyka Biznesu w rodzinnych warstwach jest konieczna po to aby wykształcić obyczajowość biznesu (etos biznesu) – sytuacji w której moralnymi zasadami gry posługują się przedsiębiorcy.

Raducha twierdzi, że od zawsze wiadomo że biznes powinien być uczciwy. W związku z tym zadaje pytanie dlaczego działalność ma regulować kodeks: „Ludzie pieniądza” nie dyktują całemu społeczeństwu normy wg których ma postępować. Ustalone normy reguluje świat biznesu.

Dyskutanci ankiety „Znak” jednoznacznie wskazują, że bezwzględność zdominowała polski biznes. Ludzie czują się zwolnieni z zasad moralnych, bo nie istnieje etos biznesu. Panuje asertywność.

Uczestnicy ankiety przyjmują jednak dzisiejszą rzeczywistość nad wyraz spokojnie stwierdzając, że:

• Klasa polskiego biznesu będzie rosła wraz ze wzrostem klasy całego społeczeństwa. (fatalny wniosek! – bo wynika z tego, że skoro społeczeństwo jest rozchwiane to i klasa biznesowa może być rozchwiana).

Podsumowanie:

1. Polski Biznes nie sformułował etosu biznesowego

2. Skoro on nie istnieje, ludzie biznesu czują się zwolnieni z przestrzegania reguł i zasad etyki

3. Pragmatyki z ankiety:

1. Uczestnicy ankiety przyjmują jednak dzisiejszą rzeczywistość nad wyraz spokojnie stwierdzając, że: Klasa polskiego biznesu będzie rosła wraz ze wzrostem klasy całego społeczeństwa. (fatalny wniosek! – bo wynika z tego, że skoro społeczeństwo jest rozchwiane to i klasa biznesowa może być rozchwiana).

Wykład 4 – 13.03.2012

Teresa Bogucka w książce „Polak po komunizmie” zauważyła: „doskonale wiemy, co powinien Polak robić w leśnej partii w legionach, na barykadzie, w podziemiu, ale przekaz zbiorowej pamięci milczy na temat tego jak być dobrym Polakiem na dorobku”. Kobieta wskazuje inną przyczynę nie zawiązania się w Polsce etosu biznesu. Twierdzi, że Polacy interesują się polityką, a nie tym jak być dobrym biznesmenem, nie koniecznie pracować w korporacji, czyli jak się dorobić w etyczny sposób.

Wojciech Raduch „Czyli jak przejść z nędzy do pieniędzy?”, należy zmierzyć się z przeszkodami
i szansami etyki biznesu.

Przeszkody i szanse w biznesie

Rebarbaryzacja kultury - proces wtórnego barbarzyństwa - wywłaszczanie ludzi z dobrze funkcjonujących systemów aksjonormatywnych (zestaw wartości i norm w społeczeństwie) społeczeństwa (wypłukiwanie z systemów społecznych elementów z systemów aksjonormatywnych). Na straży tego wypuklenia stoi relatywizm. Różne ma oblicza, ale zasadniczo jest przeciwny absolutyzmu (oznacza - system aksjologiczny zawierany jest na takich wartościach i normach absolutnych, czyli bez względu na osoby, rzeczy, znajomości. Zatem relatywizm oznacza zmienność.
Z absolutyzmem wiąże się uniwersalizm.

Relatywizm- [przeciwieństwo absolutyzmu (niezmienność ,trwałość norm społecznych)-> uniwersalizm (powszechność norm społecznych)], żaden system aksjonormatywny nie jest trwały, jeśli system akcjo normatywny jest zmienny to oznacza ,że można przy nim manipulować

Relatywizm kulturowy (typ kultury wyznacza rodzaj systemu aksjonormatywnego)

Absolutny oznacza bezwzględny, zawsze obowiązujący, bez względu na zmiany społeczne, jest to jego nienaruszalność, niepowtarzalność, uniwersalny. Absolutyzm pociąga za sobą uniwersalizm. Oznacza on powszechność norm społecznych – przyznanie określonych wartości i norm lokalnych, nie mają zakresu lokalnego tylko obowiązują powszechnie.

Relatywizm – wywraca do góry nogami absolutyzm. Żaden system aksjonormatywny nie jest trwały, jest zmienny, można w niego ingerować. Np. zespół norm i wartości społecznych podlega negocjacjom, czasem warto być uczciwym a czasem nie. Każdy system redukuje się do kontekstu kulturowego. Typ kultury – wyznacza rodzaj systemu aksjonormatywnego (lokalnie). Nie istnieją żadne normy ani wartości lokalne, nie są powszechne. Podlegają zmianie ze względu na zmianę kultury.

Każdy z nas jest odpowiedzialny za własne podejmowane decyzje, decydować w sposób zadowalający, bez żadnej pomocy, np. kodeks etyczny – indywidualizm.

Anna Barcik : Etyka w zarządzaniu biznesem

• Etyka biznesu jako nowa dziedzina w sensie teoretycznym i praktycznym stała się wyzwaniem dla ludzi życia gospodarczego, stawiając wiele dylematów o charakterze koncepcyjnym, a także zastosowań pragmatycznych.

  • Mają one swe źródło:

    1. W konflikcie wartości (wszystkie wartości mają w naturze konfliktogenność, bierze się to z ich pluralności, zróżnicowania, hierarchiczności, tzw. mocy ich obowiązywania)

Wielkość wartości – gdyby istniała tylko jedna, nie było by problemu, ale istnieje nieograniczona liczba wartości, ludzie nie rozpoznali wszystkich wartości, np. wartości ekonomiczne, etyczne. Wartości ekonomiczne często wchodzą w konflikt z wartościami etycznymi.

Zróżnicowanie wartości – w pluralnych skupiskach wartości różnią się między sobą. Są wartości pozytywne i negatywne. Wcale nie jest tak, że wybór wartości pozytywnych przynosi pozytywny rezultat i na odwrót.

Rozróżnienie poziomów (każdy z nas funkcjonuje na ich przecięciu)

Sfera dóbr Sfera słuszności

Występuje dobry stan / ważny / dobry/ Słuszny / słuszna / (nie)godziwy

Prawdomówność przynosząca właściwe konsekwencje

Zły stan/ zła / kłamliwość (zawsze zła) niesłuszny / niesłuszna

Niektóre działania są dobre i słuszne.

Niektóre działania są dobre i niesłuszne.

Niektóre działania są złe i słuszne.

Niektóre działania są złe i niesłuszne.

Kłamliwość -> zło

Prawdomówność -> dobro

Godziwość -> słuszność

Niegodziwość -> niesłuszność

Możemy zachować się w sposób interesowny jak i bezinteresowny. Interesowny – altruistyczny (troszczy się o innych) i egoistyczny (dbam o własny interes).

Bezinteresowne – idzie pod prąd interesownemu. Ani nie interesuje się sobą, ani najbliższych osób. Liczy się zachowanie czyste, wg normy.

Krąg troski interesownej:

- egoistyczny: dbam o swój własny interes,

- altruistyczny: troszczą się o innych (tych najbliższych).

Krąg troski bezinteresownej:

- jestem kantystą, przeciwność kręgu troski interesownej, najważniejsze jest działanie czysto moralne.

1. W tradycji zarządzania

2. W recesji gospodarczej (do recesji doprowadził bark etyki w biznesie)

3. Brak wrażliwości etycznej w ekonomice

4. W rozumieniu ekonomii jako nauki niezależnej od etyki

5. W braku wiedzy etycznej ludzi działających w biznesie (Sokrates – intelektualizm etyczny – przyjecie stanowiska, aby podjąć decyzję etyczną)

Wykład 5 – 20.03.2012

Anna Barcik „Etyka w zarządzaniu biznesem”

• Wobec licznych przeszkód i ograniczeń etyki w biznesie powstają pytania:

• Czy jest ona potrzebna w tej dziedzinie życia społecznego?

• Jakie ma szanse zaistnienia jako system etyczny w systemie ekonomicznym?

Bariery w zarządzaniu biznesem

Józef Maciuszek (dyrektor instytutu psychologii stosowanej, Zakład Komunikacji Społecznej UJ)

• W teoretycznym formułowaniu strategii etyki biznesu wskazuje się problem konfliktu miedzy wartościami gospodarczymi-ekonomicznymi (utylitarnymi i prakseologicznymi)
  a wartościami moralnymi.

Utylitarne – wartości nastawione na realizację korzyści

Spolegliwość (Kotarbiński) - Spolegliwy- taki na którym zawsze można polegać, w każdych okolicznościach

Prakseologia- nauka o tym co praktyczne, sprawcze

Wartości prakseologiczne – wartości nastawione na skuteczność w działaniu

Wartości moralne nie są nastawione na korzyści, na odnoszenie korzyści ani nastawione na skuteczność w działaniu.

• Konflikt ten rozstrzygany jest na korzyść wartości gospodarczych, gdyż są one silniejsze, „bardziej podstawowe i konieczne” dla egzystencji człowieka.

• Dlatego wartości wyższe- moralne uznawane są przez ludzi interesu za zbędne,
  a moralność sprowadzona zostaje w działaniach gospodarczych do „punktu zerowego” (przekroczenie norm społecznych, prawnych i moralnych) lub ograniczona do niezbędnego minimum.

• Konflikt wartości niższych z wyższymi, tj. gospodarczych z moralnymi z preferencją dla niższych nazywa się „ moralnością krańcową”.

• Przejawia się ona w niewrażliwości ludzi biznesu na moralność oraz braku
  w odpowiedzialności za skutki forsowania własnego interesu ponad dobro innych.

• Kolejnym ograniczeniem etyki w biznesie jest koncepcja etycznej neutralności ekonomii, która opiera się na mechanizmach wolnego rynku i wolnej konkurencji, traktowanych jako warunki konieczne wolności biznesu i sukcesu ekonomicznego.

• Biznesmeni chętnie nawiązują do formuły „niewidzialnej ręki” Adama Smitha, wedle której realizacja prywatnych interesów przyczynia się do dobrobytu ogółu.

• W efekcie w biznesie występują zachowania nieetyczne:

  • Redukcja aksjologiczna: dobro, zło, sprawiedliwość są zastępowane dobrym kontraktem, zyskiem, skutecznością i efektywnością działania.

• J.E. Moore – błąd naturalistyczny – definiowanie terminów etycznych przez terminy nieetyczne (np. zysk).

Wykład 6 – 27.03.2012

Moralność krańcowa:

• W rezultacie prowadzi to do relatywizmu naturalnego w praktycznym działaniu wolnego rynku, a więc do:

  • Nieuczciwej konkurencji (sankcjonuje jako niemoralną)

  • Korupcji

  • Oszustw podatkowych (relatywizm – sprowadzenie wartości moralnych do określonego kontekstu, z relatywizmu moralnego wynika, że wartości
    i normy moralne mają status niebytu, są konstruktami)

  • Kłamliwej reklamy (istnieje odłam etyki tzw. etyki reklamy, która zbytnio nie funkcjonuje dobrze)

  • Oraz praktyk monopolistycznych

• Kolejna przeszkoda etyki w biznesie:

  • Brak wiedzy etycznej

Etapy rozwoju:

1. Metafizyczny -> dobro (dobra materialne, dobra użytkowe) – od początku VII w. p.n.e. aż po wiek XVII naszej ery

2. Aksjologiczny -> wartości (wartości materialne, wartości użytkowe}-> ekonomiczno – użytkowe)

3. Ekonomiczny – wypieramy pojęcie wartości w kierunku interesu (nowe pojęcie: grupy interesu) – XX – XXI w.

   • Brak uwrażliwienia moralnego na sytuacje i potrzeby innych

(syndereza- sumienie)

Wrażliwość moralna – zmysł moralny – odwołanie do kategorii czucia moralnego czyli wrażliwość moralna.

Wrażliwość to podatność na odbieranie wrażeń (umiejętność odbierania bodźców moralnych). Pośród wielu bodźców pochodzących ze świata, istnieją bodźce, które pobudzają naszą wrażliwość moralną.

Wrażliwość moralna = oddźwięk uczuciowy = syndereza - sumienie

Sumienie – sumuje fakty, wydarzenia, w których uczestniczy się i rozstrzyga, co Kumu jest winien.

Psychologia moralności w kwestii etyki: ROZWÓJ MORALNY (rozróżnienie postępu i rozwoju)

Rozwój Postęp

może być „+” i „-„ jest zawsze „+”

Rozwój jest pierwotnym pojęciem od postępu. Rozwój ujemny jest regresem, rozwój dodatni jest progresem, rozwój wstecz – pregres.

Jak jest możliwa wrażliwość moralna? Może dokonać się rozwój, ale nigdy postęp wrażliwości moralnej.

Trzy stadia rozwojowe moralności w życiu człowieka:

1. Stadium anomii moralnej 0-3 lat

2. Stadium heteronomii moralnej 4-12 lat

3. Stadium autonomii moralnej 13-… lat

Prawidłowy rozwój moralności przebiega od 1 do 3 lat.

Anomia – brak prawidłowości moralnej, nie ma osoby, która mogłaby wziąć na siebie odpowiedzialność moralną.

Heteronomia – wykształca się postawa moralna, kształtuje się zdolność wzięcia odpowiedzialności za swoje zachowania, ale nie całkowita.

Autonomia – zdolność brania odpowiedzialności za swoje zachowanie, zdolna jest do wrażliwości moralnej.

Wykład 7 – 03.04.2012

Zróżnicowanie w zależności od płci – wniosek:

• Nie można liczyć na całkowitą stabilność zasad etycznych ani na ich powszechność, gdyż relatywizuje je nie tylko specyfika przedsiębiorstwa, ale nawet cechy społeczno-demograficzne.

• Proces etyczny w biznesie jest zróżnicowany i złożony. Wydają się konieczne działania edukacyjne w celu osiągnięcia optymalnej uniwersalność etyki.

Uniwersalizm etyczno – biznesowy ≠ Relatywizm etyczny

dyrektywy etyczno – biznesowe biznes nie ma uniwersalnych

zobowiązują wszystkich metod etyczno – biznesowych, które

zajmujących się biznesem miałyby zobowiązywać wszystkich

wypośrodkowanie

Etyka biznesu rozumiana jako etyka optymalnego uniwersalizmu –

etyka, która zawiera w sobie relatywizm połączony z uniwersalizmem;

relatywizm etyczny ma charakter:

- empiryczny – bazowe pochodne z empirii,

- reaguje na przesłanki empiryczne normatywnie w sposób uniwersalny.

Przeszkody etyki w biznesie:

• Rozwój konsumpcji

• I rosnące znaczenie pieniądza

Epikur stworzył hedonizm (przyjemność). Tylko życie przyjemne daje szczęście , nie każda przyjemność jest etycznie pożądana.

Przyjemność 1. Naturalne, konieczne – tylko wtedy życie jest przyjemne

2. Naturalne, niekonieczne – przyjemności biesiady i stołu – np. do obiadu można
wypić wodę a nie wino.

3. nienaturalna, niekonieczna – przyjemność władzy, sławy, bogactwa, niewynikająca
z ludzkiej natury ani konieczności do życia, dlatego Epikur nie uważa
ich jako przyjemności.

Etyka reaguje na empiryczny kontekst bazowy.

Przykład

Pryncypalizm etyczny (skrajny) ≠ Sytuacjonizm etyczny (skrajny)

Łac. principium: zasada, coś na czym coś się 1. Nie istnieją żadne zasady moralne,

zasadza, sadza, podobne słowo: które obowiązują bezwzględnie (bez

podstawa -> stać się czymś wyjątków)

zasadniczo ma charakter uniwersalny, 2. Należy przyjąć wszystkie zasady

prawidłowo skonstruowane zasady etyczne w tym biznesowe są

moralne: względne, tzw. obowiązywanie

1. respektuj zasady etyczne zasad etycznych

2. tylko respektując zasady etyczne

działasz w sposób właściwy (istnieją

takie zasady moralne, które obowiązują

wszystkich ludzi w sposób bezwzględny)

Etyka optymalnego uniwersalizmu

przyjmuje postać etyki sytuacjonalizmu umiarkowanego:

1. stara się wypośrodkować pryncypalizm et. a sytuacjonizm et.

2. meta reguła – nad reguła – to reguła wyższego rzędu regulująca sposób

obowiązywania innych reguł (w związku z tym istnieją pewne

reguły wszystkich względnie – dopuszczaj wyjątki w zależności

od sytuacji – np. bezwzględny zakaz tortur)

3. dostosowanie do sytuacji, adekwatnie podstosowywać reguły

Wykład 8 – 24.04.2012

Anna Lewicka- Strzałecka

• „balansowanie między etycznością a opłacalnością działań”

Zarówno skąpstwo i rozrzutność są moralnie wadliwe. Arystoteles – watek sytuacyjny. Powinno znaleźć się kontekst w jakim się znajdujemy i umiejętnie zastosować system ocen zachowań. Trzeba uwzględnić też kontekst społeczny. Trzecim elementem (najistotniejszym) jest element fronetyczny (tzw. rozsądek) – działać kierując się rozsądkiem (rozeznać sytuację tak, żeby wyprowadzić prawidłowy sąd moralny).

Leszek Preisner

• Bariery strukturalne- z dominantą

Rozdzielać, rozkminiać -> Rozsądek <- sądzić

• Orientacja na zysk (zysk przede wszystkim – etyka może poczekać)

  • Wartości: uznawane, deklarowane, realizowane.

  • Podstawowe wartości w zarządzaniu – demokratyzm, autorytaryzm itp.

  • MULTI – KULTI – wiele kultur – koncepcja filozoficzno – polityczna, odejście od tego na rzecz racjonalizmu

• Pozycja firmy na rynku

• Redukcja kosztów

• Prawo podaży i popytu „dominują nad innymi miernikami sukcesu przedsiębiorstwa”.

• „Pierwszorzędną i najważniejszą miarą sukcesu są wskaźniki finansowe, a szersze uwarunkowania etyczne schodzą na dalszy plan”.

• „Zbyt silny nacisk na pieniądz, dyktowany przez system ekonomiczny, stanowi więc barierę dla przyjęcia strategii opartych na koncepcji zrównoważonego rozwoju”

Dr Justyna Szumniak- Samolej

• Firmy są elementami złożonego globalnego systemu, do którego muszą się dostosować
  i który jednocześnie mogą kształtować

• Zmieniające się otoczenie przynosi wszystkim uczestnikom życia społecznego ….

• Wyraźnie wylania się coraz liczniejsza grupa świadomych klientów, którzy stojąc przed sklepową półką podejmują wybory zgodne ze swoimi wartościami i są skłonni wspierać firmy odpowiedzialne względem społeczeństwa i środowiska naturalnego

• Np. konsumenci z tzw. segmentu LOHAS (Lifestyle of Health and Sustainability), którzy w swoich wyborach konsumenckich zwracają szczególną uwagę na zdrowie, sprawność fizyczną i psychiczną, ochronę środowiska, życie zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju

• Jednak większość z nas nie myśli o tym, że sposób w jaki kupujemy i konsumujemy ma ogromny wpływ na jakość życia obecnych i przyszłych pokoleń

Dwa podejścia do życia:

1. Jakościowy

2. Sakralny (życie jako świętość)

Świętość życia – personalistyczna koncepcja – nie jest w etyce zarządzania przyjmowana. „Każde życie jest święte” (bezwzględnie zawsze tak jest). Jest tak dlatego, ze człowiek nie jest posiadaczem życia (nie jest jego twórcą, tylko dysponentem). Życie ma wartość bezwzględną, nie ma takiego względu, który pozwala na pomiatanie człowiekiem.

Jakość życia – utylitaryzm społeczny – wartość życia jest zmienna, względna, labilna, ze względu na jakość. Im wyższa jakość tym większa wartość życia. Im niższa jakość życia, tym mniejsza jego wartość.

Egoizm generacyjny – próba pokazania, że pokolenie które żyje odpowiada za siebie, inne pokolenia nas nie obchodzą, my jesteśmy zależni tylko od siebie.

Szowinizm gatunkowy – człowiek myśli, że tylko życie ludzkie ma wartość (bo ma świadomość tego, że żyje).

1. Etyka dalekiego zasięgu – należy pamiętać, że nawet nasze zachowania wpływają pośrednio na czyjś los

2. Etyka przyszłości – ma szerszy zasięg

Wykład 9 – 08.05.2012

Dr Justyna Szumniak Samdej – katedra Teorii Zarządzania SGH

• Zrównoważony marketing to wkład, jaki firmy mogą wnieść w zrównoważony rozwój

• Można go zdefiniować jako proces planowania i wdrażania wszystkich elementów marketingu mix w taki sposób , aby zaspokajać potrzeby konsumentów i realizować cele biznesowe nie wywierając negatywnego wpływu na otoczenie

• Według autorów raportu „Talk the walk. ..” różnorodne działania marketingowe, podejmowane przez firmy w kontekście zrównoważonego rozwoju można uporządkować według następującego schematu:

  • Odpowiedzialny marketing

  • Zielony marketing

  • Marketing społeczny

Marketing zrównoważonego stylu życia

Marketing społeczny Zielony marketing Odpowiedzialny marketing

Budownictwo zrównoważone – budownictwo jest niezwykle silnie związane z koncepcją zrównoważonego rozwoju gdyż jego wpływ na środowisko jest ogromny.

Zasady zrównoważonego rozwoju sformułowane przez Hermana Daly:

• Tempo zużycia zasobów odnawialnych nie może przekraczać tempa ich odtwarzania

• Tempo zużycia zasobów nieodnawialnych nie może przekraczać tempa , w jakim pojawiają się ich odnawialne substytuty

• tempo emisji zanieczyszczeń nie może przekraczać tempa zdolności asymilacyjnej środowiska

Milton Friedman:

• funkcją biznesmenów i menadżerów jest podnoszenie zysku przedsiębiorstwa i udziały
  w rynku, w konkurencji, a nie przejmowanie się etyczną odpowiedzialnością

Niezrozumienie rozumienie porozumienie dialog – paternalizm nieporozumienie spełnia się dopiero (dialog – aby wyeliminować

w rozumieniu, nie realizuje z biznesu paternalizm)

się indywidualnie

Anna Barcik:

• „Zmiany zachodzące w gospodarce światowej domagają się odejścia od tradycyjnych koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem i biznesem nastawionych na zysk, na rzecz globalnego społeczeństwa informacyjnego, które wymaga nowego pojmowania organizacji gospodarki i nowych koncepcji kierowania zasobami ludzkimi”

• „w interesie publicznym , w interesie biznesu i samego przedsiębiorstwa leży podjęcie działań znoszących ograniczenia etyki w biznesie”

• Dynamiczne zarządzanie biznesem zależy od proporcji 3 głównych kategorii:

  • Ekonomiczności

  • Efektywności

  • Etyczności

• Niedomiar którejś z tych 3 kategorii może prowadzić do stagnacji

• Orientacja prowadzenia biznesu bez etyki i skupiania uwagi wyłącznie na szczegółach zycia ekonomicznego prowadzi do osłabiania organizacji

Andrzej Tubielewicz, Kazimierz Frydel

• „w nowej strategii zarządzania biznesem przechodzi się od ilościowego do jakościowego traktowania kwestii w przedsiębiorstwie” zaś etyka „wiąże działania zorientowane na wynik porozumienia”

• „wzajemne zrozumienie stanowi fundament wszystkich osiągnięć firmy i jej kierownictwa”

• Kluczową kwestią w promowaniu etyki w przedsiębiorstwie i biznesie jest etyczne przywództwo, które powinno dawać przykład podwładnym

• Luki w polskiej orientacji zarządzania biznesem: …

Wykład 10 – 15.05.2012

Kierunki działań:

• Zmiana mentalności z homo economicus na homo etricus (aby wyzbyć się postawy konsumeryzmu, bo o byciu człowiekiem decyduje konsumpcja, aby powrócić do tezy konsum izmu, bo poziom i jakość konsumpcji to konsumeryzm, który powinno się odrzucić, bo wg niej decyduje o byciu człowiekiem)

  • Konsumizm – najsłabsza

  • Konsumpcjonizm

  • Konsumeryzm – „rozpasany konsument”

• Redukcja poziomu objętości etycznej

• Etyzacja biznesu – pozwala dostrzec problemy ekonomiczne w innym świetle (zdystansować, spojrzeć w inny sposób na problemy, zajrzenie w siebie) w humanistyczny, cywilizowany sposób patrzeć.

• Etyzacja biznesu – ‘oddehumanizacja’ – czyni pracowników wrażliwszymi, doskonalszymi i bardziej ludzkimi w środowisku zawodowym

Wykład 11 – 22.05.2012

Biznes wpływa dehumanizacyjnie – jest to proces mentalny, społeczny, który może zdefiniować słowami korupcja humanizacji (idei humanizmu)

Humanizm = humanus – ludzki – charakterystyczny dla człowieka, była odpowiedzią na teocentryzm (Bóg w centrum).

Godność – dignitas (grecki) – ważność, wynikają z określonych szacunków, ważność do czegoś, żeby przyjąć = zasługuje na coś. Wiąże się ze sprawiedliwością. Nie jest to wartością dodaną człowieka. Ma charakter niematerialny, formalny. „Godzien” - zasługujący na …

Wartość, która decyduje o godności to rozumność.

Humanizacja – wychowanie do godności, natomiast dehumanizacja jest to proces odwrotny.

Dehumanizacja – prowadzi do ekospazmy, a to z kolei do ekonomyślenia (myślenie o człowieku w kategoriach ekonomicznych)

• Czyni pracowników wrażliwszymi, doskonalszymi i bardziej ludzkimi w środowisku zawodowym -> dehumanizacja

• polityka edukacji etycznej

• szkolenie etyczne

• kodeksy etyczne (bardzo wiele ich jest, naśladują kodeksy prawne)

• konsultanci ds. etyki biznesu

• komisje etyczne (zazwyczaj pozarządowe, szerokie grono ekspertów)

POJĘCIE, PRZEDMIOT I STRUKTURA ETYKI

1. Zarys metodologii etyki

   1. Etyka jako dziedzina aksjologii (filozofii wartości)

   2. Pojęcie etyki [(teoria/filozofia moralności) -> przedmiot etyki (moralność)] i moralność (praktyka moralna)

• Pole semantyczne terminu ‘moralność’ / ‘moralny’

• Dwie grupy znaczeń tego terminu w języku potocznym – dwie grupy

  • Oceniające

- Moralny znaczy tyle, co zgodny z zasadami moralnymi, poprawny, nie będący z nimi w konflikcie; uznawany za właściwy (moralnie) (a1/a2)

a1 - Znaczenie oceniające pozanormatywne- moralny w sensie neutralny tj. wyzbyty jakiegokolwiek elementu pochwały czy nagany; moralny podobny jest do prawy czyli zgodny z normami prawa, czy zgodny z normami grzecznościowymi; Ocena zgodności z kodeksem norm moralnych.

a2 - Znaczenie oceniające normatywne- moralny, który ‘ już nie jest neutralne, lecz staje się dodatnim przeciwstawieniem słowa ‘niemoralny’ (‘zły’, ‘zepsuty’)

• Dopełniające

- Moralny tożsamy z psychiczny, duchowy, niematerialny (w sensie nie –przedmiotowy, nie- rzeczowy), dokładnie tak jak w związkach frazeologicznych : „cierpienia moralne i fizyczne”

Pole semantyczne terminu „etyka” / „etyczny” - kłopoty z etymologią

• Ethos (zwyczaj, przyzwyczajenie) - Zwyczaj jest to działanie , które często wykonujemy

• Etos- usposobienie, charakter, cecha charakteru, zachowanie się, dyspozycja,

• Etos znaczeniowo bliższe etyki