Twórczość filmowa D.W. Griffitha.
DAVID WARK GRIFFITH (1875-1948)
David Wark Griffith, początkowo aktor („Orle gniazdo”) i scenarzysta, później zajął się tworzeniem filmów. W latach 1908-1913 stworzył ok. 400 filmów krótkometrażowych. W tym wczesnym okresie twórczości pracował intensywnie nad specyficznymi dla filmu środkami artystycznego wyrazu i doskonaleniem filmowej dramaturgii.
Zgodnie z ówczesną konwencją realizował filmy fabularne krótkometrażowe, a następnie półgodzinne.
Największymi dziełami, wyróżniającymi się doświadczeniem artystycznym i rozmachem inscenizacyjnym, były Narodziny narodu i Nietolerancja.
Pierwszy, uważany za najwybitniejszy i najbardziej wpływowy w dziejach kina Narodziny narodu, były pierwszym na gruncie amerykańskim filmem prawdziwie epickim. Przedstawiał z wielkim rozmachem (18000 statystów) dzieje dwóch zaprzyjaźnionych rodzin o różnych orientacjach politycznych w czasie burzliwych wydarzeń okresu wojny secesyjnej. Griffith starał się połączyć „historię dużą” – obraz wielkich wydarzeń społeczno-politycznych, z jej odbiciem w „historii małej” - w wymiarach indywidualnych. Zbudował wielki fresk obrazujący amerykańską historię i targające społeczność konflikty. Niestety, film został zrealizowany na podstawie wyraziście rasistowskiej powieści Członek klanu (The Clansman) Thomasa Dixona. Pochodzący z konfederackiej rodziny Griffith zachował jednostronną ocenę wojny, negatywny obraz Murzynów i Mulatów (granych notabene poza statystami przez białych aktorów) oraz gloryfikację Ku-Klux-Klanu. Po premierze wywołało to liczne protesty środowisk demokratycznych i organizacji antyrasistowskich. Do dziś film pozostaje jednym z najbardziej spornych dzieł w historii kina. Natomiast drugi film – równie wielka, czterowątkowa epopeja – był doświadczeniem niezwykłym poprzez swój monumentalizm ale przez zbyt złożoną budowę, która utrudniała zrozumienie filmu, również nie odniósł planowanego sukcesu.
W latach późniejszych Griffith realizował głównie filmy kameralne utrzymane w konwencji melodramatu; najwybitniejsze z nich to Złamana lilia i Męczennica miłości. Do kina epickiego jeszcze raz powrócił historyczną Ameryką.
David Wark Griffith bywa nazywany prawodawcą języka filmowego i Homerem kina. Co prawda, większości zabiegów przez siebie stosowanych sam nie wymyślił, ale odpowiednio je sfunkcjonalizował. Jako pierwszy w pełni wykorzystał możliwość zmiany planu i ruchu kamery. Zamierzeniem Griffitha było upodobnienie filmowej narracji do struktury współczesnej (sobie) powieści (wielu pierwszoplanowych bohaterów, elastyczność fabuły, swoboda czasu i przestrzeni). Wprowadził w swoich filmach wielowątkową akcję (której wydarzenia nie muszą być przedstawiane chronologicznie) – porzucenie zasady trzech jedności. Narratorem uczynił kamerę.
Jako pierwszy w ogóle zastosował elipsę (montaż- cięcia) jak również zastosował montaż równoległy (montaż akcji równoległych; zmiana miejsca a nie czasu, tzw. montaż synchroniczny), a dzięki temu wprowadził do filmu tzw. „Griffithowskie ocalenie w ostatniej chwili” (gdy wywołane podczas filmu napięcie, spowodowane narastającym tempem naprzemiennego pojawiania się dwóch wątków, musi w końcowych scenach filmu znaleźć rozwiązanie poprzez konfrontację sił lub postaw).
Griffith również jako pierwszy podjął profesjonalną współpracę z aktorami: wprowadził próby gdzie starał się przede wszystkim ograniczyć ekspresyjność jaka w owych czasach cechowała aktorów teatralnych. Dostrzegając wielkie walory kina- rejestrowanie ludzkiej mimiki i zbliżenia twarzy, grę aktorską uczynił bardziej powściągliwą i skupił się na psychologizmie kreowanych postaci.
Do jego zasług należy również odkrycie możliwości kamery: montowanie jednej sceny z kilku ujęć, filmowanych z różnych punktów widzenia. Wykorzystywał odległe panoramy (Nietolerancja), ściemnienia i rozjaśnienia, które rozdzielały poszczególne sekwencje (różne opowieści). Długość ujęć pozwalała budować dramaturgię sceny, odpowiadała poziomowi opowiadanych emocji (niekiedy od kilku do kilkunastu sekund).
Griffitha uważa się też za twórcę filmowego melodramatu (Złamana lilia jako pierwsze arcydzieło tego gatunku).
Przez 16 lat stanowił twórczy duet z wybitnym operatorem Billym Bitzerem, z którym wspólnie stworzył swe największe dzieła.
Najważniejsze filmy:
„Narodziny narodu” (The birth of nation, 1915)
„Nietolerancja” (Intolerance, 1916)
„Złamana lilia” (Broken blossoms, 1919)
„Męczennica miłości”/”Droga na wschód” (Way down East, 1920)
„Ameryka” (America, 1924)