Antropologia dr Zbyszek dymarski

03.10.12

Antropologia to nauka o człowieku, ale

Człowieka bada również psychologia, socjologia, historia, filozofia . Można też o człowieku powiedzieć coś dzięki biologii, fizyce, ekonomii, polityce. One jednak badają człowieka lub jego wytwory wyborczo, fragmentycznie pod pewnymi aspektami.

Antropologia chce badać człowieka we wszystkich aspektach jego życia bo wszystkie są ważne do tego by zrozumieć kim jest człowiek.

Kierunki antropologicznych poszukiwań:

1. zdefiniować istotę natury ludzkiej (co to jest człowiek) ku antropologii filozoficznej

2. zrozumieć zróżnicowanie kulturowe ustalić z czego one wynikają-> ku antropologii kulturowej

Gdziekolwiek natkniemy się na ludzi żyją oni w grupach

Wszystkie grupy wypracowały:

- pewne swoiste sposoby życia

- pewien język jako sposób wzajemnego komunikowania się

- określają formę organizacji

- pewien zasób wiedzy

- jakaś religia(wiedza o całość i jednostkowości + zbiór wartości + zasady postępowania)

Człowiek - zawsze człowiek wspólnoty dopasowuje swoje działania do oczekiwań i nakazów wspólnoty

Znaczenie Antropologii w znaczeniu historycznym:

1. anthropologium- XVI wiek dla oznaczenia anatomii filozofii

2. terminu "antropologiczne cechy Bogu" używali teolodzy w XVII i XVIII wieku

3. ethnologie (nim.) oznacza kulturowe różnych grup etnicznych ( koniec XVIII w.)

4. etnologia w XIX wieku odnosi się do badań nad różnicami kulturowymi do badań nad cechami wskazującymi człowieczeństwo wspólne ludom całego świata

Ludoznawstwo- koniec XVIII w Niemczech, XIX wiek w Polsce powstało by badać i dokumentować kulturę ludową ( najsławniejszy badacz ośrodków: Kolberg)

Etnografia- opisywanie ludów najczęściej obcych, odległych w przestrzeni ( i czasie)

Etnologia- teoria próbuje ustalić istotę dla danej kultury a c nie i co za tym idzie co badać co zignorować . Wyciąga wnioski z tego co zbadała etnografia.

antropologia kulturowa- fizyczne zróżnicowanie człowieka

antropologia społeczna- dział antropologii kulturowej (wg. Ewy Nowickiej) zajmuję się strukturą i organizacją społeczną ( inaczej jest w tradycji brytyjskiej)

antropologia społeczna- w USA kanadzie i Wielkiej Brytanii oznacza to samo co w Europie kontynentalnej rozumienia się pod pojęciem antropologia kulturowa

antropologia stosowana-

antropologia filozoficzna- dział filozofii poszukujących odpowiedzi na to kim jest człowiek w swej istocie co buduje

wg. Levis Strassa:

etnografia- badania ściśle opisowe i monograficzne

etnologia- poziom twierdzeń porównawczych międzykulturowych

antropologia- najogólniejsze dotyczy całej ludzkości ( twierdzenia)

Na antropologie w USA składa się

- antropologia biologiczna

- archeologia

- językoznawstwo antropologiczne

- antropologia kulturowa:

* bada zróżnicowanie kulturowe

* poszukuje uniwersoidów kulturowych

* ujawnia ( najczęściej niejawne) struktury społeczne

* bada znaczenie i interpretacje symboli

09.10.12

Antropology at home- w odniesieniu do kultury lokalnej dotkniętej współczesnością

Chłopi- obejrzeć film bo będzie pytać na egzaminie ( Tradycja Polska Łowicka )

W odniesieniu do kultury lokalnej i obyczajów mówimy o kulturze ludowościowej albo etnologii

Obrzędy ludowe polskie- jako przejaw tradycyjnych stałych wierzeń i wobrażeń

Święta:

-matki boskiej zielnej

- matki boskiej gromnicznej

- chodzenie z turoniem

- siano pod obrusem

- wszystkich świętych

- wianki świętojańskie

- obyczaje przy ślubie

- obyczaje przy zaręczynach

- obyczaje pogrzebowe

- jajka na Wielkanoc

- obyczaje przy chrzcie

- obyczaje budowlane( wiecha)

- skoki przez ogień

1 Listopada w Rzymie to święto bogów panteonu

Gdy przechodzimy na teren kultury pozaeuropejskiej-> antropologia kulturowa

Czy antropologia jest nauką?

trochę inaczej uprawiana niż fizyka czy chemia ale tak bo:

- dysponuje jedna ramą teoretyczna -> wiem co jest a co nie antropologią

- w jej obrębie funkcjonują szczegółowe paradygmaty ( np. ewolucjonizm i funkcjonalizm)

Pragmatyki antropologiczne?

Każda nauka:

- stawia specyficzne dla siebie pytania

- posiada pewną perspektywę( jaki plan na świat i za jakiej perspektywy formułuje)

-posiada założenia podstawowe, nierozstrzygalne na gruncie tej nauki

- ma charakterystyczne dla siebie metody badawcze

Dwie perspektywy antropologiczne

A. Kryteria podziału zależą od stosunku do czasu

- diachronicznie ( ewolucjonizm, dyfuzjonizm, marksizm(?))

- synchronicznie( strukturalizm, funkcjonalizm, interpretacjonalizm(?))

- interakcjonalizm( transakcjonizm, procesualizm, postmodermizm, poststrukturalizm )

B. kryteria podziału według tego co ważniejsze

- społeczeństwo ( ewolucjonizm, funkcjonalizm)

- kultura( dyfuzjonizm, interpretecjonalizm )

Edward Tyolr(rewolucjonizm), Levi Strauss( strukturalizm) twórcy

- antropologia najczęściej kojarzy się z badaniem społeczeństwa obcych, egzotycznych( innych od naszego sposobu życia)

- bierze początek z fascynacji rozmaitością i różnorodnością sposobów życia, organizowania się innych ludzi

- chodzi o badanie systemów różnorodności ludzkiej, raczej badanie ludów niż pojedynczych ludzi

- nie ma racji prof. Ewa Nowicka mówiąc, że kultura europejska to jeden z bardzo wielu sposobów organizacji życia człowieka . Poznanie jednego człowieka wynosi tyle samo co poznanie innej grupy( kilkusetosobowego plemienia z Nowej Gwinei )

Trzy cele antropologii kulturowej ( propozycja unifikująca)

1. Poznanie odmienności kulturowej

2. Zrozumienie rozmaitości form życia ludzkiego

3. Poznanie i zrozumienie człowieka w kontekście badanej kultury

Zachowanie pamięci o ginących kulturach z tęsknoty za małą Itaką jako miejscem innym niż globalizujący się świat

Spotkanie z innością ( pogląd w opozycji do Ewy Nowickiej) antropologia to dziecko cywilizacji zachodniej:

- jej ciekawość świata

- jej koncepcja prawdy

- otwartość na świat zewnętrzny

- bezinteresownego zainteresowania innymi

Co kieruje człowiekiem gdy wyrusz w podróż by pomóc innym ?

- rozpoznać innego( bo jest inny właśnie)

- rozpoznać siebie jako przeciwieństwo innego

Ta inność może być odległa ( ludy oceanii) ale może też ją badać w rodzinnej kulturze chłopskiej

Ishi- Indianin, którego plemię wybili biali, ukrywał się ale już nie mógł żyć w samotności i wyszedł do białych. Oni dali mu prace jako stróż na parkingu oprowadzał także wycieczki po rezerwacie. Ishi( znaczy w jego języku jako człowiek)Nie dostał żadnego imienia bo nie miał mu kto go nadać nie było nikogo do odprawiania obrzędów bo wszystkich zabili.

Antropologia jako nauka europejska- prof. Joanna Tokarska

Antropologia zbudowała empiryczną podstawę dla emancypacji "tego co niższe" czyli dla:

mitu i metafory, dziecka, kobiety, emocji, egzotyki, trzeciego i czwartego stanu, natury i witalności, irracjonalnego i pierwotnego, grup z marginesu

Antropologia jako nauka zachodu

1. badanie i porównanie kultury odbywa sie wg kryteriów ukształtowanych na zachodzie

2. badacz nawet gdy chce pomóc stasuje swoją hierarchię wartości. Po swojemu rozróżnia co jest etyczne i społecznie właściwe

3. badacz niejednokrotnie pojmuję dobro i zło inaczej niż tubylec

Dylematy etyczne antropologów wynikłe z zetknięcia z kulturą - uczy oceniać wg moralności zachodniej ( poprzez wartości kultury badacza) zachowania człowieka czy też tylko na gruncie jego kultury

10.10.12

Początki antropologii:

- jako oddzielna dziedzina wiedzy , nauki- połowa XIX wieku

- jako oddzielna dziedzina, dyscyplina akademicka koniec XIX wieku

Zaczątkiem antropologii:

1. pisma starożytności i średniowiecznych podróżników( Marco Polo, Herdof)

2. odkrycia wielkich podróżników ( Kolumb Vasco da Gama, Cook, Magellan)

3. Teoria umowy społecznej z wizją natury człowieka, charakterem społeczeństwa i zróżnicowania kulturowego( Lock Hobbes Rousseau)

4. Teoria wielkiego łańcucha bytu

5. Badania i dyskusje wokół początków języka XVIII w

6. dyskusja nad poligenezą i monogenezą

7. podboje kolonialne

Podróże Marco Polo 1254-1324

W celach handlowych wyruszył na wschód i dotarł do Chin tam osiadł nauczył się chińskiego. Pod koniec życia wrócił do Włoch spisał swoje przeżycia z wyprawy ale były traktowane jako bajka

Krzysztof Kolumb

Wyprawa Magellana

podróż dookoła świata udowodnił że ziemia jest okrągła wypłyną ale nie wrócił zginą zabity przez tubylców na Filipinach

Wyprawy Jansa Cooka

Zginą w wyprawie na Hawaje podróżował w XVIII w

Okręt Wazo- szwedzki "niszczyciel" wypłyną na basen portu i utoną miał podbić Polskę

Arkady Fidler- najbardziej znany polski podróżnik

Tony Halik- polski podróżnik robił furorę w PRL'u miał swój program w TV w latach 60, 70

Kazimierz Nowak- w latach 20, 30 zrobił wyprawę na rowerze po Afryce

Halina Korolec- ze swoim chłopakiem wyruszyła do Chin na motorze i za kasę pisała o tym artykuły do gazety( chyba Życie Warszawy)

Hugo Grotius- ( 1583-1694) Niderlandy Francja uważał że narody Świata są częścią ponadnarodowej społeczności, która podlega prawu natury ( a nie Bogu) - podstawowej więzi społecznej jest natura ludzka( te same naturalne prawa które określają zachowanie jednostek, dotyczyć powinny i relacji miedzy społecznościami) - podwaliny prawa międzynarodowego

Samuel von Pufendorf ( sprawdzić na wiki)

Thomas Hobbes ( 1588-1679) Anglia pesymistyczna wizja człowieka wojownicza wersja "stanu naturalnego" człowiek człowiekowi wilkiem

Johan Locke ( 1632-1704) Anglia, ludzie kojarzą się wyłącznie z interesem ale czasami zdolni są działać dla tego co wspólne, zależy to do stopnia utożsamiania się ze wspólnotą

Jean Jacques Rousseau (1712-1778) Szwajcaria, Francja. Rząd jest bo bogaci chcą zachować to co maja , umowa społeczna oparta jest na demokratycznej zgodzie społeczeństwa w którym ludzie zgadzają się zorganizować żyć w sposób korzystny dla wszystkich przeciwstawia stan natury( stan społeczny)

Co jest naturalne ( zachowanie pożądane od narodzin) a co kulturowe( nabyte w trakcie rozwoju) ?

Ludzie w stanie natury żyli samotnie, ale szczęśliwie

Wielki łańcuch bytu

Oświecenie ujęcie natury ludzkiej

W oświeceniu pytano:

- jak zdefiniować gatunek ludzki

- co odróżnia ludzi od zwierząt

- jaka jest naturalna kondycja rodzaju ludzkiego

Ludzie wg badaczy doby oświecenia to:

A. Dzikie dzieci

B. Organ Outang

C. Inni ludzie

Dzikie dzieci- wiele przypadków odnotowanych w XVIIIw. Karol Limeusz 1758 opisał aż 9 takich przypadków : dziki Piotruś z Hanoweru, Chłopiec Niedzwiec z Litwy, Chłopiec z Aveyronu( francja) Dzieci które były znalezione w dziczy lepiej czuły się w lesie niż pośród ludzi nie umiały mówić

Organ Outang- oznaczało to w czasie oświecenia małpę- leśny człowiek . Henry Hone Jord Kames zwolennik wąskie definicji, populacje należy traktować jako oddzielne gatunki( np. Indianie stoją niżej niż europejczycy)

Jomes Bunett- Jord Monboldo- szeroka definicja obejmowała takie, tych co nie umieli mówić ( w tym Organ Outang i Idian)

Inni ludzie( zachowują i ubierają się inaczej niż europejczycy czyli tubylcy wg dzisiejszego rozeznania) wielu twórców oświecenia uważało że człowiek żyjący w stanie natury jest lepszy niż ucywilizowany ( np. Jean Jacques Rousseau)

Spór miedzy zwolennikami monogenezy i poligenezy dał początek antropologii

monogenezy- ( jeden początek James Carles Prchard, Thames Hodgikin) zwolennicy monogenezy określani byli jako etnologowie

poligeneza- ( wiele początków) Robert Knox, Janes Hunt

1898- świat podzielony między imperia kolonialne

16.10.12

Polityczno społeczne uwarunkowania prowadzenie badań przez antropologów kulturowych

1. odkrycia geograficzne i podboje kolonialne dostarczały impulsów do narodzin antropologii

2. często miało miejsce uzależnienie antropologów od władców kolonialnych

a) Edward Evans Prichard- Afryka ( ludy Azande i Nurowie)

3. Rozwój antropologii amerykańskiej w czasie II wojny światowej badania na terenach gdzie przeprowadzano walki i gdzie stacjonowało

4. antropologia radykalna- jako reakcja na dominacje zachodu

Antropologia Kulturowa ulega ciągłym zmianą ale metalogicznie rdzeń jest ten sam od lat

1. gruntowna dobra znajomość literatury antropologicznej

2. doświadczenie zdobywanie w pracy terenowej w różnych kulturach

Wyróżnik myślenia antropologicznego:

- deskryptowany a nie wartościujący punk widzenia

- preferowanie jakościowo techniki badań

- oddziaływanie na świadomość społeczną ( uwalnianie od stereotypów i uprzedzeń etycznych, rasowych- postawa tolerancyjna

Elementy rdzenia Antropologii

- idea wspólnoty natury ludzkiej, ludzie są ludźmi w każdej kulturze zróżnicowanie nie ma charakteru biologicznego, a twórczy

- idea opisowego, poznawczego a nie oceniającego stosunki do różnorodności kulturowej człowieka

- idea równorzędności ( równości) kultur

- idea prawa do pielęgnowania własnej kulturowej odrębności - potępianie niszczenia różnorodności kulturowej

Antropologia a socjologia

Co różni antropologię od socjologii ( autorem nazwy August Camte)

1. stosowanie metod

2. szerszy zakres geograficzny i czasowy, antropologia historyczna

Dwa aspekty badań antropologicznych ( pozwalają odróżnić Antropologie od Socjologii)

1. Obserwowanie społeczeństwa jako całość by stwierdzić jak każda jego składowa pasuje do pozostałych lub jak ważna dla pozostałych np. jak polityka łączy się z gospodarką

2. Badanie każdego społeczeństwa w relacji do innych społeczeństw by znaleść podobieństwa oraz różnice i starać się je wyjaśnić w ramach:

a) izolowania przypadków

b) ramach religijnych

c) bardzo ogólnie- globalne społeczeństwo

Uniwersalia kulturowe- cechy które mogłyby być wspólne wszystkim ludziom

Perspektywa antropologiczna

1. badania porównawcze

2. holizm czyli etnocentryzm

3. relatywizm kulturowy

Etnocentryzm- podstawa polegająca na poddawaniu ludzi i innych kultur osądowi i ocenie pod jakimś kontem np. moralnym, odzieżowym. Zgodnie ze standardami naszej kultury

Antropologiczną kulturę cechują typ:

1. badania określające społeczeństwo

2. duży udział czynnika subiektywnego w badaniach człowieka i zjawisk kulturowych

3. całościowe ujęcie człowieka i kultury

Przyczyny szczególnego zainteresowania społeczeństwami pierwotnymi

a) metalogicznie - jedynie "laboratoryjna" forma organizowania się społeczeństwa czyli poszukiwań rozwiązań problemów w zależności od zastałych warunków geograficznych , biologicznych ( roślinność), społecznych ( sąsiedzi)

b) historyczne- fascynacja dostrzegania odmienności i różnorodności kultur nikt przedtem ich nie badał

c) praktyczne- wiedza o tych społeczeństwach nie może być zastąpiona przez żadną inną nie wielkie rozminięcia(?) określają typ organizacji społecznej, szczególny charakter więzi międzyludzkiej

- poznanie nieskomplikowanych form życia zbiorowego pozwala zrozumieć bardziej złożone formy. Kultura jest na tyle prosta że jeden człowiek jest wstanie ją ogarnąć i opisać wszystkie aspekty kultury.

Badanie przemian jakie zachodzą w społeczeństwie pierwotnym na skutek kontaktu z cywilizacją europejską

akulturyzacja( konsekwencja, asymilacja, integracja) i badanie nowych zjawisk oraz badanie słabo rozpoznawanych elementów społecznych zachowań

Subiektywizm w badaniach kulturowych- porzucenie punktu widzenia obserwatora zewnętrznego ( podróżnika, kupca) i poszukiwanie rozumienia kultur w jej własnych kategoriach. ważne jest znaczenie zjawisk kulturowych dla samych jej uczestników . Stąd badania:

a) świadomościowe sensu zjawisk kulturowych

b) ponad - subiektywnego sensu zjawisk kulturowych

Zjawiska kulturowe i ich:

a) świadomościowy sens

1. nie statystyczne badania lecz uczestnictwo, wywiady, rozmowa, obserwacja, najefektowniejsze metody przy badaniach odmiennych kultur

2. Aspekt wewnętrzny z punktu widzenia tubylca

3. zadanie podstawowe- ustalić jakie znaczenie mają wzorce

b) ponad subiektywny sens

1. znaczenie zjawisk coś więcej nić subiektywny sens

2. badacz oddala się od badanego obiektu i poznaje, pozostawia(?) go z podstawowymi obiektami występujących w innych kulturach

3. taki punkt widzenia pozwala odkryć ... ( nie zdążyłam zanotować )

Antropologia patrzy na człowieka:

społecznościowo, religijnego, kulturowego, psychologicznego, fizycznego, bada cechy wyróżniające człowieka

Chodzi o specyficzne ludzkie aspekty życia człowieka dzięki którym wyróżnia się ze świat istot żywych

Antropologia częściej i chętniej analizuję zjawiska kultury w związku z człowiekiem jako istotę; myślącą, przeżywającą, cierpiącą, odczulaną itp.

Socjologia bada grupowy aspekt życia i absorbuję od biologiczności

ekonomia-> wąski aspekt tylko gospodarka

antropologia- ambitna nauka bo próbuje uwzględnić wszystkie te aspekty kultury

Całościowe spojrzenie wynika z:

- historii antropologii( jest to młoda nauka)

- badania słabo znanych społeczeństw

- małolinijność badanych społeczeństw( jeden człowiek opisze wszystkie aspekty badanej kultury bo jest mała)

Kultura czyli cywilizacja o szerokim etnograficznym sensie jest złożoną całością która obejmuje: wiedze, moralność. wierzenia, sztukę. prawo obyczajowe oraz wszystkie inne zdolności i nawyki zdobyte przez człowieka jako członka społeczeństwa

film o Tuurgach ( sprawdzić gdzie żyją będzie pytać na egzaminie)

- żyją w Nigrze( Niger)

- poznali herbatę w XIX pija zieloną 3conajmniej 3 razy dziennie

- jedzą ryż jedzenie jest skromne

- to wędrowni pasterze hodują owce, kozy i wielbłądy jednogarbne Dramadery

- Piją mleko od dramaderów traktują to jako lek, jedzenie i napój

-czerwiec- październik 3 miesiące pora mokra bardzo korzystna dla plemienia

- kobiety zapatrują plemię w wodę mężczyźni doją wielbłądy

- od dziecka kobiety uczą się jak czerpać i znaleźć wodę na pustyni

- nosidła do wody robią z gumy lub z natłuszczonej koziej skóry

- pora sucha plemię szykuje się do drogi

- obozowisko nazywane wnętrzem , słowo dom kojarz im się z namiotem i kobietom

- język tomaszek

- toregowie boją się pustyni wierzą że żyją tam dżiny które zwodzą pasterzy szczególnie tych samotnie wędrujących

- słyną z odwagi , potrafią przegonić stado hien mając tylko kije

- mężczyźni symbolizują pustynię

-turbany symbolizują uczucia

- mężczyźni czule odnoszą się do dzieci i chętnie się nimi zajmują

- zwierzęta stanowią cześć społeczności ( konie i wielbłądy należą do szlachty)

- określają się jako lud szlachetny i wolny

- raz do roku spotykają się wszyscy z okazji wielkiego święta( święto to zbiega się z nowym rokiem muzułmanów)

-w trakcie tego święta każde klasy się demonstrują mężczyźni z dumą pokazują swoje miecze które są oznaką szlachectwa

17.10.12

Kultura jako atrybut życia ludzkiego- tu znamię ludzkości jako całość lub człowieka jako przedstawiciela wspólnoty ogólnoludzkiej, tylko człowiek tworzy kulturę ( przekracza naturę podejście atrybutowe)

Kultura jako zbiór cech i zjawisk charakterystycznej dla określonej zbiorowości np. kultura turgetów, kultura wschodu ale też kultura dystrybutywna.

1. Kultura jest związana-> człowiek jest twórcą odbiorcą

2. Kultura zjawisko ponadjednostkowe( czyli społeczne) istnieje dzięki zbiorowości , zróżnicowanie wynika z płci, wieku, pozycji społecznej,. Choć nowy element ma u swojego podłoża odchylenie od tradycyjnego sposobu zachowania, myślenia.

3. Kultura jest regularna - cechy regularne i powtarzalne

4. kultura jest zbiorem zjawisk wyznawczych czyli przekazuje się je nie na drodze biologicznej lecz przez uczenie, przekazuję się informacje o rzeczach, ludziach, sposobie funkcjonowania świata wartości itp.

1. Kultura ma wymiar czasowy rozumienie atrybutowe, rozwija się i kumuluje dorobek, rozumowanie dystrybutywne posiada fazy i powstania rozwoju rozkwitu i upadku

2. kultura ma wymiar przestrzenny- rożne sfery komunikacyjne itp

3. kultura to system- ma własne wnętrze logikę( święta)

4. kultura jest aparatem adaptacyjnym człowieka poszczególne kultury realizuje różne sposoby adaptacji do danego im środowiska naturalnego

ROLA I STRUKTURA SPOŁECZNOŚCI LUDZKICH

Funkcje realizowane przez grupy korporacyjne :

1. Regulowanie zachowań i praw członków

2. posiadanie własności dóbr

3. Wytwarzanie i dystrybucja dóbr

4. dziedziczenie własność

5. Konsumowanie i zamieszkiwanie

6. Zaspokojenie potrzeb społecznych i emocjonalnych członków grupy

7. zapewnia poczucie tożsamości

8. Przedłużenie istnienia grupy poprzez dostarczanie jej nowych członków

9. Ustawienie sojuszu (aliansów) z grupami sąsiadującymi

Grupy korporacyjne mogę być

1. oparte na pokrewieństwie

2. nie oparte na pokrewieństwie

każdy system pokrewieństwa jest powiązany z pewnymi rozwiązaniami w obrębie 3 zasad:

1. małżeństwo

2. zamieszkiwanie

3. pochodzenie

Ad.1 Małżeństwo

Łączenie jednostek w grupę i mające uznanie społeczne regulacji między jednostkami

Charakteryzuje je:

a) znaczna trwałość

b)wiąże się z określonymi prawami i obowiązkami w zakresie:

- ekonomicznym- wspólna praca

- politycznymi(reguły, zasady, ustalenia)

- wspólnota seksualna( wszędzie są jakieś reguły, dopuszczalna pozycja, miejsce stosunku itp)

c) spłodzenie i wychowanie potomstwa ( dzieci niezbędny element reprodukcji społeczeństwa)

d) reprodukcja siły roboczej

e) ustanowienie przymierza pomiędzy rodzinami

Małżeństwo egzogeniczne( najczęściej na poziomie wioski) nie można brać ślubu z osobami po za obszaru wioski lub określonego terenu kilku wiosek

Małżeństwo endogeniczne - USA ( sprawdzić w wiki)

- opłata małżeńska - cena za nażyczoną płaci mężczyzna np. 7 krów

- wysługa małżeńska ( coś w zamian za żonę dla rodziny)

- posag( żona wnosi jakieś bogactwo np. ziemię)

- mieszana( posag i opłata)

Zawarcie małżeństwa może być poprzedzone:

- wymianą darów ( czejenowie)

- zabiegami krewnych lub swatki( małżeństwo aranżowane)

- randka bez przyzwoitki( zachód)

23.10.12

Małżeństwo zachodnie

AD2. Zamieszkiwanie Rodzina- ludzie z którymi jednostki uważa się za spokrewnioną przez pochodzenie( krew) lub małżeństwo

Gospodarstwo domowe- wszyscy ludzie/ krewni którzy mieszkają "pod jednym dachem" i tworzą swoistą korporacje w obrębie tego miejsca

Patrylokalność( 70% przypadków) - mieszkanie w jednym domostwie lub obrębie wspólne zagrody

Matrylokalność( 15%) gdy ziemie lub inne dobra dziedziczy kobieta

Awmkulokalność( 4%) przy wuju czyli bracie matki mężczyzny

Ambilokalność(9%) wybór przy słabych gospodarkach np. zbierackich

Neolokalność(5%, niezależne miejsce) rodzi się forma małych gospodarstw, tworzy się rodzina nuklearna+lenikalna mentalność , prywatność, indywidualizm, ruchliwość ( spore koszty utrzymania dlatego wymaga sporego bogactwa)

Ad3 Pochodzenie

Pałryliarym- członkostwo grupy ustala się na podstawie przodków linii męskiej. Dzieci należą do grupy korporacyjnej ojca a nie matki ( efektem tego przyjęcie nazwiska ojca)

Matrylinearym- członkostwo grupy ustala się ba podstawie na podstawie przodków linii żeńskiej. Dzieci należą do grupy korporacyjnej matki a nie ojca( występuję w rodzinach skupieniowych wokół kobiet one posiadające majątek) Najważniejszym krewnym męskim jest wuj( brat matki bo jest członkiem lineożu(?))

Podwójne pochodzie- zależność od grupy matki i ojca( tu yaho nigeria) do linii i lasu dostęp dzięki ojcu do innych dóbr ( np. zwierzęta)

FILM DAŁ ZA MNIE 50 OWIEC

- Afganistan schronisko dla kobiet

- Seder- sprawdzić co to znaczyć

- do rozwodu nie wolno jej opuszczać domu pracować i wyjść za mąż

- schronisko składa się z dwóch budynków, jeden jest dostępny dla wszystkich a drugi gdzie śpią kobiety jest ukryty i gdzie on się znajdują wiedzą tylko niektórzy pracownicy schroniska

- analfabetyzm źródłem nieszczęść, kobiety traktowane jak zwierzęta

24.10.12

Dalszy ciąg filmu i lektury ( nie było mnie na zajęciach)

30.10.12

Grupy korporacyjne nie oparte na pokrewieństwie

Racje istnienia nie krewniaczych grup korporacyjnych:

1. Powstają bo grupy korporacyjne są zbyt rozproszone lub zbyt małe by poradzić sobie z wyzwaniami, które niesie życie i świat

2. Są "klejem" spajające różne grupy krewniacze zapobiegającym łagodzącym właśnie...

3. Inny niż krewniaczy sposób charakteryzowania społeczności

Rodzaje grupy korporacyjnych nie opartych na pokrewieństwie

1. grupy związane ze względu na tą samą płeć

2. grupy związane ze względu na podobny wiek

3. grupy złączone wspólnym interesem

4. grupy które łączy podobny status ekonomiczno- społeczny

Ad.1 Wspólna płeć

1. Różne rodzaje wykonywania prac ( zbieractwo- łowieckie)

2. Odrębne miejsce spotkań np. sambic ( papua Nowa Gwinea) i konyka( zachodnie Indie) dom mężczyzna bar(dom mężczyzn) yo( dom kobiet)

3. Stowarzyszenie wojowników ( np. stowarzyszenie militowne wojowników u Czejenów i Lis, łoś, Tarcza , cięciwa, wilk, szalony pies)

Ad. 2 Ze względu na wiek

1. Grupy wiekowe młodych chłopców, wejście poprzedzone obrzędami przejścia np.

- barmicwa u chłopców żydowskich i batmicwa u dziewcząt żydowskich po 13 roku życia

- u Masajów młodzi wojownicy ( mieszkali osobno i byli rodzajem armii) i starsi Aranss do grupy wyżej dołączali po przejściu odpowiednich obrzędów prób

- u Dinka ok 16 roku przejście inicjacja prób i gdy z sukcesem przejdą do grupy ojców mają nowe uprawienia mogą tańczyć flirtować i nowe obowiązki odwaga i samokontrola. Poczucie wspólnoty słabło z chwilą małżeństwa

2. Kobiety tez miały swoej grupy wiekowe:

- Kobiety Hidatsa ( równiny ameryki Pn) grupy wiekowe ( 12-20 taniec zwycięstwa) 20-30 ( ogłoszenie zakończenia wojny) 30-40 ( kulkowanie obrzędów płodności) 40+( opieka nad przedmiotami sakralnymi + obrzędy przywoływania bizonów)

3. Na zachodzie współcześnie- solidarność rówieśnicza- subkulturowa stowarzyszenia młodzieży bardzo wpływowe w kwestii gustów, więź trwała nawet w dorosłości

Ad. 3 Wspólny interes

Różnica między handlem a wymiana darów wynikająca z celów:

a) cel handlu- wymiana dóbr

b) cel daru- funkcje społeczne ( spoistość, utrzymywanie władzy)

1. o handlu możemy mówić gdy nie ma miedzy stacjami relacji osobistych

2. w społeczeństwie pierwotnym o handlu można mówić gdy wymiana ma miejsce miedzy różnymi społecznościami( między społeczeństwem plemiennym tylko gdy reguły są ustalone)

Np. :

- w Melanezji wymiana między producentami warzyw ( warzywa wyspa) a rybakami

- Na Trinrandaelach handlowano wyrobami z hebanu łodzami ozdobami z muszelek

- Pigmeje i Murzyni Bantu handle milczący( odbywał się na skraju wioski) produktami lasu i roślinami uprawionymi

1. Handel rozwija się w miarę postępów specjalizacji ( np. myślistwa )

2. Był to handel wymienny z ograniczeniami ( Melanezja nie żywność za sprzęt, ale często punktem odniesienia był handel rodzaj dobra-> orzechy kokosów, świnie)

Ad. 4 Status Ekonomiczno społeczny

Charakter hierarchiczny i nie wszystkie społeczność cechują wskazują ( społeczeństwo egalitarne)

Rozróżniają dostęp do bogactwa władzy, prestiżu

Dwa sposoby determinowania pozycji jednostki w społeczeństwach hierarchicznych:

1. Status przypisany- determinowany przez urodzenie lub "naturę" ( zapisany w jednostce) jednostka ma niewielki wpływ na jego zmiany np. kasty w Indiach

2. Osiągany- jest wynikiem starań jednostki

Każda jednostka łączy w sobie wiele statusów przypisanych i wiele osiągalnych. Pozycja jednostki zależy od wypadkowej ich wspólnego znaczenia.

1. Społeczeństwo zamknięte- gdy większość statusów jest jednostką przypisywane- kasty w Indiach należy się do kasy nie dlatego, że urodziło sie w tej rodzinie ale należy się do tej kasty dlatego urodziło się w tej rodzinie

2. Społeczeństwo otwarte- gdy jest wiele stosunków osiągalnych -indywidualizm mobilność społeczeństwa amerykańskiego rodzi przekonanie że każdemu może się udać

EKONOMIA- LUDZIE I PRZYRODA

Adaptacja- proces za pośrednictwem którego ludzie dopasowują sie do swojego otoczenia i w nim pozostają we wspólnocie

Wszystkie społeczeństwa stają przed problemem przetrwania -> rozwiązują go zbiorowym wysiłkiem. Potrzeba zatem mądrego gospodarowania ale i kultury

Człowiek ( anatomia fizjologia) dużo ale ale jednak nie wszystko może znieść

1. potrzeby biologiczne-> jeść spać schronienie potrzeby seksualne

2. potrzeby psychiczne- bezpieczeństwo

3. potrzeby duchowe- sens życia

Środowisko

1. Kultura jako bariera ochronna chroniąca od wpływów środowiska przyrodniczego

2. Kultura to zbiór zabiegów mających na celu korzystania z zasobów

Duży dyktat środowiska

Środowisko ubogie- Szoszoni- uboga roślinność niewiele zwierząt, brak specjalizacji-> chwytać to co da się chwytać

Eskimosi- polowania na zwierzęta północno- morskie( specjalizacja)

Norweski dyktat środowiska

Środowisko bogate- większa swoboda wybór sposobu życia

1. Im uboższe środowisko tym determinujący system gospodarczo społeczny ciągła pogoń za pożywieniem niewielkie różnice między kobietami a mężczyznami ( prawie brak własności prywatnej uboga kultura duże rozproszenie grupy)

2. Bogate środowisko wiele wariantów rozwoju kultury

3. Zasilenie danych( nowych) rejonów wynikiem presji silniejszych sąsiadów i kataklizmów

Działania ekonomiczne są powiązane z przekonaniami i znaczeniami( kultura)

- Eskimosi - >tabu po śmierci krewnego

- Święte zwierzęta u Szoszonów (wilk kojot, pies)

- Zabijanie dziewczynek dla równowagi u Eskimosów

Założenie między środowieskiem przyrodniczym a kulturą

1. Strefa techniczno- gospodarcza

- wiedz i umiejętności konstruowanie narzędzi i zdobywania prestiżu ról społecznych

3. Wizja świata

Wyobrażenie o początku w świecie zewnętrznym i o wartościach naczelnych z środowiska dostarcza materiału do budowy takiej wizji

06.11.12

Wpływ na działanie produkcyjne wywierają-...

Komponenty każdej gospodarki:

1. Zasoby naturalne

2. Praca

3. Narzędzia

4. Wiedza + umiejętności

5. Kapitał ( zawsze pod jakąś postacią)

Fazy procesu gospodarowania

1. Produkcja- przekształcenie "surowca" w coś co jest ludziom potrzebne

2. Dystrybucja- przemieszczenie(?) dóbr i usług od wytwórców do konsumentów

3. Konsumpcja- zużywanie dóbr ( jedzenie, spalanie, noszenie)

Ad. 1 o produkcji

System produkcji

1. łowiectwo myślistwo

2. Zbieractwo

3. Pasterstwo

4. Ogrodnictwo (uprawa poletek)

5. Rolnictwo intensywne

Badanie systemu ekonomicznego ma na celu:

1. Zrozumienie sposobu produkcji- znalezienie sposobu , zakotwiczenie społeczności w środowisku

2. Poszukiwanie zarysów wzorów łączących określenie tych czynników ekonomicznych z określonymi typami czynników nieekonomicznych

Zbieractwo- występuje razem z łowiectwem ( nawzajem się uzupełniają)

Dziś plemiona- !kug i Juhoansi ( pustynia Kalahari), aborygeni, Eskimosi

1. Wariant(np. aborygeni Warkpri) polowania- mężczyźni, zbieractwo- kobiety, ale małe zwierzęta mogły kobiety i dzieci polować a mężczyźni mogli zbierać niektóre rośliny np. tytoń

2. Wariant- myślistwo- mężczyźni, zbieractwo kobiety i mężczyźni ( np. Hadza Tanzania)

3. Wariant- i kobiety i mężczyźni - polują łowią i zbierają ( Agta Filipiny oraz Pigmeje Mbutu)

4. Wariat- mężczyźni polują , kobiety oporządzają zdobycze.

Pasterstwo- ok 10 000 lat p.n.e. ludzie( niektórzy) zaczęli prowadzić życie osiadłe( półosiadłe)

- dojenie i szlachtowanie, upuszczenie krwi( bydło, kozy świnię)

- doglądanie zwierzą - domena mężczyzn, kobiety i dzieci codzienne czynności, ale to mężczyźni podejmują podstawowe decyzje

- początki rozróżnienia bogactwa kopytnego+ ziemia do wypasu , większa skłonność do rywalizacji i wchodzenia w konflikty ( Mongołowie, Beduini, pośrednicy)

- bogowie pasterzy męscy

Ogrodnictwo

- karczowanie lub wypalanie( pozostawienie pni, kamieni, niewyrównane pola, tylko kilkakrotny zbiór)

Wiele modeli podziału pracy:

1. Mężczyźni- oczyszczanie pola, kobiety sianie i sadzenie, zbiór plonów ( ( Dani z Nowej Gwinei)

2. Kobiety i dzieci przygotowują pole, mężczyźni usuwają drzewa. Mężczyźni i chłopcy wykopują dolki a kobiety i dziewczynki sadzą nasiona (Semi z Kalezi)

3. Karczowanie i sadzenie (sadzenie mężczyźni - Yonomzani)

4. Kobiety starsi mężczyźni oczyszczają i pogłębiają, młodsi mężczyźni karczowanie, mężczyźni sadzenie, kobiety przyklepują doły , chłopcy i dziewczynki pielą chwasty Iniwa- kobiety i mężczyźni

Własności ziemi- bardzo zróżnicowana - rodzina, osoba, kobieta( Irokeni), ci co użytkują (Semai)

Coraz więcej nadwyżek+ jakoś społeczna ( np. garncarz) Społeczeństwo coraz liczniejsze -> łatwiej o konflikt

Rolnictwo intensywne- irygacja, nawiezienie, pług i zwierzęta pociągowe- duże nadwyżki wypracowane przez całą rodzinę.

Własność ziemi zwykle związane z mężczyzną

Duże nadwyżki - różnice w bogactwie i władzy

Wyłanianie się z tych co zarządzali lub koordynowali i dużo mieli

- kapłani, skrybowie, namiestnicy

- powstanie rynku jako miejsca wymiany towarów + pieniądz

- miasta ( jako miejsce wymiany towarów)

Gdy gospodarka wytwarza nadwyżkę -> powstaje bogactwo( bydło, pieniądz, ziemia)

Gdzie bogactwo-> powstają nierówności

Gdzie różnice w bogactwie> powstają różnice ze względu na władze lub status

Status kobiet wyższy gdy mają kontrolę nad produkcją i jej owocami

Praca na roli wiąże się z miejscem- nie można odjeść gdzieś dalej tam gdzie się chce

Ad.2 O dystrybucji

System dystrybucji

1. Wymiana oparta na wzajemności

2. Redystrybucja

3. Wymiana

Ad.1 Wymian oparta na wzajemności

1a) Uogólnienie wzajemności - nie handluje się zbytnio wartości dóbr i nie oczekuje "za bardzo" na wzajemności " dziś ja daję bo mam jutro ty bo będziesz miał to dasz" ( szczególnie częste w społeczeństwach zbieracko- łowieckich)

1b) Zrównoważona wzajemność - już występuję, ocenia się wartość dóbr i w skończonym czasie oczekuje opłaty ale warunkiem reakcji mniej bliskiej

1c) negatywna wzajemność- wartość dobra się zna i oczekuję się że dostanie w zamian dobro o wartości większej niż ofiarowane

7.11.12

Ad. 2 Redystrybucja

Wymiana w wyniku którego bogactwo jest gromadzone przez jedną grupę/osobę jest następnie rozdzielane pomiędzy potrzebującymi- "wielki człowiek" w Helaneyi- najpierw wypracować pozycję przez dar to dobrze przeprowadzone przyciąga innych ( bo to wielki człowiek) -> zwolennicy dodają swoje nawyki- rośnie mir/posług

Ad. 3 Wymiana rynkowa

Wymiana rynkowa- pojawia się " własny interes" związany z maksymalizacją zysku i odniesienie wartości towaru do "popytu i podaży" Jeśli wymiana trwa dłużej to może rodzić się -> zaufanie

Przykład:

Na targowisku spotkali się ludzie Jqbo ( Nigeria) miejscowi producenci + handlarze

- kobiety- towary lokalne

- mężczyźni- dobra egzotyczne- sól bydło, niewolnicy, towary przemysłowe

- wymiana informacji i plotek, spotkanie przyjaciół

- ściąganie długów

- kojarzenie małżeństw

- wytwarzały sie " strefy interesów"

W Indonezji sprzedaż i wymiana towarów odbywa się m.in. na pływającym targu w Lok Ba Intan w południowej części wyspy Borneo

Ad. 3 Konsumpcja

Dobra konsumpcyjne i sama konsumpcja nie są naturalnym symbolem niosącym informacje w....

Ostentacyjna konsumpcja - manifestowanie pozycji Thorsteub Veblen. W pracy "klasa próżniacza" pisze że klasa wyższa nadaje ton , a klasa niższa chce dorównać wyższej ( podciągnąć sie do )

USA pójście na drinka oznacza niezobowiązujące spotkanie

USA pójście na obiad oznacza randkę zobowiązujące spotkanie

Jedzenie to więcej niż jedzenie i ma związek z tożsamością jednostki np. we wiosce Gopalpar( Indie) ważne kto z kim e. Ludzie z różnych kast mogli jeść razem ale z innych talerzy, i siedzieć naprzeciw albo po skosie. Wówczas bowiem interpretowanie bo to że -> nie jedli różnie

Przykład:

W plemieniach Hua( Nowa Gwinea):

- kobiety w ciąży- nie mogą jeść zwierząt "gawrzących" np. kot, pies, zły wpływ na dziecko

- wojownik nie powinien jeść ostrej żywności, czyli drapieżnej bo mógłby się skaleczyć - wówczas następował upust krwi ( siły)

- wojownik- niebezpiecznie także jedzenie przygotowane przez kogoś obcego ( bo tam jest drugi i jego uczucia) czyli inne "nu"

Zgodność religijna i kulturowa jest kryterium co jeść a czego nie i kiedy

- nakazy pokarmowe Żydów( zakaz jedzenia cieląt, gotowanym w mleku matki)

- Indy na święto dziękczynienia w USA

- Współczesne konsumowanie to forma rozrywki bazujących na własnych prawach. Gerge Ritzer ( magiczny świat konsumpcji-> możliwość manipulacji , upodobaniami)

RELIGIA W RELACJI ZE ŚWIATEM POZA-LUDZKIM

Dwie uwagi->

1. Religia jest najmniej uwarunkowana przez kwestie praktyczne i materialne

2. Religia jest uważana za źródło prawdy o tym co prawdziwe i realne( to sfera relly real- realnej rzeczywistości Cliffert Gieertz)

Junes Frazer- Religia to Mit

Edward Tylar- religia to wiara w istoty duchowe

Według Emila Durkheima

"Religia jest systemem powiązanych ze sobą wierzeń i praktyk odnoszących się do rzeczy świętych to znaczy rzeczy wyodrobionych i zakazanych wierzeń i praktyk łączących wszystkich wyznawców w jedną wspólnotę moralną zwaną kościołem"

13.11.12

Poziomy integracji społecznej:

1. Rodzina

2. Horda

3. Grupa religijna ( grupa sąsiadów, do 30 osób)

4. Plemię(1200-3000 osób) grupa spokrewnionych rodów wywodzących się od wspólnego przodka

4.1 Szczep grupa spokrewnionych rodów nie wywodzących się od wspólnego przodka

5. Społeczeństwo wodzowskie

6. Państwo

PLEMIĘ

1. Plemię zamieszkuje jeden obszar

2. To zatem lokalna wspólnota złożona z kilku lub kilkunasto mniejszych wspólnot terytorialnych ( wiosek)

3. Jego członkowie połączeni są wspólnymi związkami społecznymi oraz ekonomicznymi

4. Mają świadomość bliskiego pokrewieństwa - często głoszą że mają wspólnego przodka

5.

6. ( Brakuje)

Cliford Geertz- religia to system mobilny budujących w ludziach mocne wszechogarniające i trwałe nastroje i motywuje przez formowanie koncepcji ogólnego ładu istnienia i tworzenia wokół tych koncepcji takiej faktyczności, że owe nastroje i motywacje wydają sie niezwykle rzeczywiste

Religia wg. Leszka Kołakowskiego- religia nie jest zbiorem sądów lecz dziedziczą kult gdzie:

- rozumienie

- wiedza

- poczucie uczestnictwa w rzeczywistości ostatecznej niekoniecznie chodzi tu o Boga osobowego

- zobowiązania moralnego

Pojawiają się jako jeden akt który wprowadzenie można rozłożyć na klasy twierdzeń metafizycznych moralnych i innych , ale za cenę nieuchronnego wypaczenia własnego aktu kultu .

Religia wg Joanny Fokarskiej-Bakir

Religia jest sposobem:

- na to by kontaktować się z tym wszystkim czym człowiek nie jest

- Religia podobnie jak nauka jest przejawem spowiedzi człowieka

- tym różni się od nauki że w dziedzinie religii człowiek kieruje się na transcendencje

- podczas gdy w pierwszej musi się skupić raczej na tym co w ciele w wokół niego

Religia wg Józefa Tischnera

Religia nie polega już

- na wyniosłych uczuciach zachwytu, który unosi człowieka do nieba

-dni racjonalnej spekulacji o najważniejszym z bytów

- ale na poczuciu odpowiedzialności za odpowiedź jaką zapytamy i wierzymy winien dać pytającemu i wyznającemu

Podział religii: kosmiczna, mistyczne, prorockie

Kosmiczne- religie neologiczne 900- 700 p.n.e kultura Indii( Ariów) , pigmejów( prorockie), Eskimosów, Celtów, Indian

Prorockie-judaizm, chrześcijaństwo, islam

Istoty duchowe: Nie mają ciał materialnych( najczęściej) Mogą działać w sposób czasami niezgodny z prawami natury są nieśmiertelne( albo mniej śmiertelne)

Lud Tausung( Filipiny)- człowiek składa się z 4 części

ciało
umysł
Wątroba/emocje
Dusza

14.11.12

Związki między środowiskiem przyrodniczym a wizją świata

1. Religia monotoniczna

2. Religia politeistyczne

Podział czasu na sezony:

- coś się dzieje lub zastój( lud Afryki)

- nazwa miesięcy u Słowian w zależności od przemian w przyrodzie

-> Mówimy tu ( i przedtem) o zależności a nie o determinacyjnej zależności społeczności od środowiska i zawsze są jakieś zasady ( sporo) których nie da się wyjaśnić na gruncie zależności od środowiska

1. Wiara a wiedza

2. Czym jest wiara?

3. Wiedza czym jest i czego dotyczy->

a) mieszkańca- tubylca z rubieży znanego świata

b) dla współczesnego człowieka zachodu

c) do współczesnego tubylca poddanego wpływ globalizacji

4. Pytanie o stary( średniowieczny) obraz świata i współczesna wizja świata

Huronowie/Huroni- sami zwali się wyandotami ( po irokesku znaczy to wypisanie)- są dwie dusze w człowieku mają taką samą wielkość i kształt jak ciało jedna pozostaje z ciałem po śmierci a druga je opuszcza

Struktura człowieka- 1. caiało2. dusz3. duch( buddyzm możliwość otwarcia na inną rzeczywistość)

Animizm- od anima tac. bycie żywym, w ruchu. Przekonanie że rzeczy, zwierząt, rośliny, minerały żywioły mogą mieć elementy duchowe ( twórcą pojęcia jest Edward Tylor)

Każda indywidualna istota może mieć swojego ducha, ale może być i duch wspólny np. "duch puszczy" W związku z tym przedmioty i zwierzęta należy traktować z szacunkiem. Dlatego polowanie nie było tylko czynnością materialną związane było z wchodzeniem w interakcje z duchami.

Totemizm- przekonanie że grupa społeczna pozostaje w duchowym związku z określonym gatunkiem przyrodniczym lub przedmiotem w takim sposób, że ten gatunek lub przedmiot stanowi "totem" tej osoby lub grupy. Ta sama substancja lub duch znajduje się i w ludziach i w totemach stąd tabu zabraniające wyrządzające krzywdy totemowi.

Duch nat(brimieńska wieś, dziedzictwo przedbuddyjskie)

1. Duch rdzennie rezydujący na drzewach wzgórzach polach i potrafił być złośliwy

2. Duch buddyjskie- devas, dobre i zaradne. Wyższe bardzo odległe pozaludzkie, niższe zainteresowanie ( bardziej) ludzi niektóre były bogami i duchami szczególnie pobożnych ludzi stanowiły łącznik między typami istot ludzi przodków duchów i bogów .

3. 37 natów mają opinie złych duchów każdy znany był z imienia i musiał być obłaskawiony ofiarami i pożywieniem

Bóg- potężna i stwórcza istota zwykle bardziej odległa niż inne istoty duchowe

1. Bywają tacy odległe że nie porozumiewano się z nimi bezpośrednio lecz za pośrednictwem istot duchowych Ja/hoansi ich bóg to Gao Na i niższy bóg Kauha ale mimo to głównie bycie w religi z przodkami

2. Bywają wysoce spersonalizowane i moralni kanyali Nagus angażował się w problemy moralne ludzi u Azande Mbol był naturalny moralnie obojętny na ludzkie problemy.

Teizm- wiara w jednego boga lub bogów którzy integrują w świat i roztaczają opieką nad swoim wiernym ludem

*Politeizm- polega, że istnieje wiele bogów lub bogini

* Monolatria- wiara w wielu bogów ale kult obejmuje tylko jednego z nich

* Monoteizm-istnieje tylko jeden bóg. Jest standardową praktyką używanie słowa Bóg gdy odnosimy się do boga monoteistycznych systemów wierzeń

*Deizm- wiara w boga który nie integrują w los świata

* Panteizm- wiara że bóg jest tożsamy ze światem

* Panenteizm- wiara że świat jest częścią boga

"Specjaliści religijni"

1. Szaman- często na pół etatu stanowisko niedziedziczne mające jakąś moc duchową uzdrowicielską (znachor) często wybierany przez nadzwyczajne okoliczności do bycia szamanem dopiero potem następstwo terminowanie( podpatrywanie próby, zadania) spotkanie w czasie transu z duchami

2. Czarownik

3.Kapłan- pełnoetatowy ekspert od składania ofiar mający wiedzę o przebiegu rytuału strażnik kultu stąd konserwatyzm pierwotnie było dziedziczne ( kasta bramistów w hinduizmie, lewici w indiach)

4. Prorok

5. Mich

6. Mędrzec

20.11.12

Siły bezosobowe i duchowe - przepływają przez naturę występują niezależnie od bogów albo obok nich

Mana- energia przewijająca się w przedmiotach materialnych w ludziach ale nie będąca ich naturalnym przedmiotem jest czymś od nich odrębnym może przewijać się i znikać występuje w religiach Polinezji u mieszkańców Borneo jej siedzibą jest głowa gdzieś indziej też krew

1. Ilość mama w danym obiekcie może ulec zmianie

2. Może jej przybywać lub ubywać dlatego człowiek może ją utracić

3...

Qi( albo chi) połączenie znaku ryżu i pary wodnej oznacza "życiowe tchnienie kamienia energii" tao to droga chi po niej prowadzi. Tao płynie jak woda wybierając drogę zgodnie z zasadą najmniejszego oporu. Ten kto pragnie dobrego życia winien podążać za tao. Gdy wola popycha człowieka wbrew tao to efektem jest walka i zmarnowany wysiłek. Mądry płynie z nurtem powodując nieść się naturze.

Diyi- siła u Apaczów. Występowała pod wieloma postaciami np. zwierząt lub siły przyrody była niewyczerpalna i częściowo osobowa. Wyszukiwała ludzi z którymi chciała się związać ( jednostki te mogły jej poszukiwać) albo by gniewając się szkodziła ludziom

N(um- u Ju ) hoansi energia duchowa znajdująca się w samym "dołku" ( tu w brzuchu) . Uaktywniała się podczas uzdrawiającego tańca. Ruchy tantryczne rozgrzewają ją kiedy znacznie się wierzyć podnosi się wzdłuż linii kręgosłupa i eksploduje w mózgu. Panował nad nią szaman i przywoływał ją w obrzędach

Ju( hoansi)- szaman śpiewający i zawodzący . Wykonując swoje czynności wpadał w trans dusza uchodziła w przestrzeń duchową

Birma- nat kadow( żona nata) kobieta zawładnięta przez ducha męża - nat który podpowiadał jej co dolega duchowo lub cieleśnie pacjentowi

Szaman (Ewenkowie)- człowiek poruszony, podekscytowany. Komplet działań i następstw postępowania mających na celu osiągnięcie kontaktu z istotami

RELIGIA A MAGIA

Religia związana z podległością, szacunkiem, uznaniem nadprzyrodności . Zachowanie człowieka religijnego charakteryzuje prośba i błaganie oraz modlitwa i ofiara

Magia- przy jej pomocy człowiek chce manipulować siłami boskimi ( pojmuje je bardziej bezosobowo). Malinowski i Frazer mówią o pewnym podobieństwie magii do nauki. U pa? przekonania, że pewnych sposobów aktywności człowieka jest w stanie wywołać pożądanie że .... swoista technologia

MAGIA HMEOPATYCZNA- (podobnie wywołuje), podobnie opiera się na podobieństwie jakie zachodzi między działaniami, przedmiotem i celem ( np. wywoływać deszcz można wylewając wodę na ziemie płodność wywołuje się płoszenie szczególnie płodnego zwierzęcia)

MAGIA STYCZNOŚCI - to co raz weszło w kontakt zawsze w nim będzie. Naznaczenie czarami jakiegoś przedmiotu i zetknięcie go z innym człowiekiem skutkuje przejściem ich (tych mocy) na niego. Aborygeni - magiczna kośc, Voodoo - kosmyk włosów.

MAGIA- posługują się nią czarownicy i stosuje się ja w sytuacjach niepokojących

CZARY- przekonanie co do możliwości rzucania uroków

WRÓŻBIARSTWO- służy każdemu umożliwia przewidywanie przyszłości

RYTUAŁY- (termin bliski obrzędowi)- zestaw czynności które należy wykonać by coś ...

Religie i magie łączy wiara w istnienie świata pozazmysłowego ( brak tu możliwości weryfikacji drogą doświadczalną)

W RELIGI:

- kapłan jest przekonany, że nie potrafi i nie może wywierać wpływu na istoty duchowe lecz może jedynie je przebłagać przez modlitwę

- myślenie religijne zakłada, że bieg zdarzeń w świecie jest zależny od istot wyższych

- istotą religii jest zogniskowanie wokół idei życia pozagrobowego a z tym wiąże się troska o losy dyszy po śmierci

W MAGII:

- w magii nie ma miejsca na złożony kontakt duchowy między sprawującymi obrzędy a duchami do których się zwraca

- niepowodzenie obrzędu przypisuje się niewystarczającej umiejętności maga. Mag tłumaczy niepowodzenie spotkaniem ze szorstką (?) magią . Szaman przekonany jest, że dzięki praktykom ma wpływ na bieg znaczeń otaczającego świata

KAPŁAN- pełnoetatowy ekspert od składani ofiar mający wiedze o przebiegu rytuału, strażnik kultu stąd konserwatyzm (?) pierwotnie było ono dziedziczne wyświęcony przez osobę za którą stoi tradycja i instytucja ( kasta braminów w Indiach, Zewici w Judei). Kapłan ma kontakt z siłami nadprzyrodzonymi jedynie poprzez obrzędy nie cechy

PROROK- człowiek, który otrzymuje od boga przekaz dla ludzi, w sprawach ważnych. Często prorocy nie chcą się tej funkcji podejmować . Prorok niejako zmuszony do przekazywania słowa bożego.

MOHAMET- "bałem się że umrę" i dopiero anioł Gabryel przydusił twarz do napisanego tekstu i nakazał (...)

Jeremiasz nie chciał przemawiać

CHARAKTERYSTYKA PROROKA KSIĘGII:

- żywa i namiętna relacja z bogiem

- jest człowiekiem walki z fałszywymi bogami albo fałszywymi obrazami boga

- ustanawiają nową tradycję albo dokonują reinterpretacji starej

- jest człowiekiem czasu teraźniejszego ( nie przepowiada przyszłości, mówi czego bóg chce od swojego ludu)

- pozbawiony zmysłu pedagogicznego jest tym który porywa swoimi mowami a nie tłumaczeniem i wyjaśnieniami

- stawia wymagania czeto przekraczające ludzkie możliwości wzbudza przez to gwałtowne emocje

- jego wiedza o (...)

- prorok jest powołany- to nie jest w woli człowieka kto zostanie prorokiem

- prorok to konkretna osoba

- prorok jest samotny bo nie zawsze się go rozumie

PROROCY W INNYCH RELIGIACH:

- Pytia- dziewica ubiera się tylko w stroje dziecięce

- Kasandra- ukochana Apollina

- Prorokinie z wyspy Buru(Indonezja) dar prorokowania wynikać miał z obcowania cielesnego z duchem ziemi.

27.11.12

Czarownik osoba o nadprzyrodzonych mocach wyrządzającej szkody. Miewał dodatkowe organ w klatce piersiowej emanujące negatywne moce. Czasami mogło się odbywać wbrew jego woli czyli czarownik mógł zaszkodzić tym którzy unieszczęśliwiają lub szkodzą innym albo wykorzystywać swoją moc do szkodzenia swoim wywalą a także w czarnoksięstwie. Być oskarżonym o czarnoksięstwo w konsekwencji groziło mu kara potępienie, śmierć, ostracyzm

WYROCZNIA- posiadała moc z odczytywania woli chichów

Boskiego komunikatu szukano w :

- w układzie gwiazd

- liściach herbaty

- kościach lub wnętrznościach zwierząt

SYMBOL- element doświadczalnego świata, który ma jedno znaczenie dosłowne i niewyczerpalną ilość znaczeń nie danych wprost:

- Może być odpowiedzeniem pojęcia tyle że danych na sposób zmysłowy

- w formie obrazowej wyraża to co w opisie wymagało by wielu słów

- obraz który ma oddać naturę tego czego jest symbolem

- znak odnoszący się do innego systemu znaczeń

HIEROFONIA- wg Eliadego objawienie się świętości

RODZAJE OBRZEDÓW:

OBRZĘDY WZMACNIAJĄCE- mają na celu zwiększenie wydajności roślin zwiększenie pogłowia, poprawy zdrowia. Odbywają się regularnie, ale mogą i w nocy(?)

OBRZĘDY OFIARNICZE- dobrowolne oddanie poświęcenie czegoś cennego dar lub opłata może być konieczna od dalszego trwania świata

OBRZEDY PRZEJŚCIA- (Gemep, Victor Turner) przejście od jednego stanu do drugiego- ślub, narodziny, inicjacja w dorosłość, pogrzeb, chrzest

OBRZEDY NIESZCZEŚĆ- odwrócenie nieprzyjaznego przebiegu zdarzeń ( Victor Turner- rytuały myśliwskie), płodność, uzdrowienia.

MIT- forma opowieści o ważnych sprawach i wydarzeniach. Nadaje sens biegowi zdarzeń. Porzadkuje szczegóły włączając je w ciąg i sensowną opowieść o bogach duchach i ludziach często niosą przekaz moralny.

- Mit bada w swej żywej postaci nie jest symboliczny lecz bezpośrednim wyrazem przedmiotu, którego dotyczy

- nie jest wyjaśnieniem zaspakającym potrzebę zainteresowań naukowych ale narracja, w której zmasowana jest rzeczywistość

- narracja opowiadaną dla zaspokojenia głębokich potrzeb religijnych

- uzasadnienie dążeń moralnych

- legitymacji nierówności społecznych

- wyjaśnienie twierdzeń czy nawet wymogów praktycznych

W kulturze pierwotnej mit jest nieodzowny wyraża wzbogaca i (...)

MODLITWA:

- Jedna z najważniejszych form sposobów życia religijnego

- polega na skierowaniu swoich myśli do istoty będących przedmiotem kultu( bóg, śmierć, aniołowie)

- może być ustna jeśli werbalizowana , wokalizowana

- dzieli się je ze względu na ich charakter ( modlitwa uwielbiająca, dziękczynna, błagalna)

KONTEMPLACJA- w której po przez wiarę dochodzi do realnego (...)

CECHY MYŚLENIA PIERWOTNEGO

Mit jako sposób myślenia człowieka pierwotnego czyli mit to przeszłość(Ewa Nowicka), ciągle obecna rzeczywistość (Leszek Kołakowski krąg mitów współczesnych)

MIT:

- brak respektowania zasad logiki formalnej

- dopuszczalność transformacji

- symbolizm i obrazowanie

- koncepcja czasu zamkniętego

- koncepcja mestrzenia(?)

- prawdziwość i dosłowność mitu przekaz przez autorytet

- sakralność ład społeczny ma odzwierciedlać ład święty na jego straży stoi tabu

- konserwatyzm mała podatność na zmiany

- etnocentryzm normy odnoszące się tylko do danej społeczności

FILM PLEMIENNE RYTUAŁY PRAKTYKI SZAMAŃSKIE

- szamani wróżą z wnętrzności zwierzą co wskażą to trzeba zrobić ( źle wnętrzność barak zgody na ślub)

- PŁ. Sudan wzgórza Etiopii plemię Mekuon

- wróżba z jelit szukają charakterystycznych pęknięć

- po 3 tygodniach od śmierci odbywa się uczta żałobna i tym samym kończy się żałoba

- uzdrowiciel zna siłę ziół i ma siły nadprzyrodzone uwalnia od złych duchów

- szaman będących w transie stosuję w transie

- Brazylia Wenezuela (deszczowa pora)

- wszystkie rany to sprawa złych duchów

- czarny kolor symbolizuje śmierć i przejście

- kiedyś malowali ciała by budzić postrach wrogów

- mutogura gra w której trzeba mieć spryt( dwóch kolesi obkłada się kijami)

-na pogrzebie cieszą się z możliwości spotkania

- włosy ojca w nieładzie oznaczają że jest w żałobie

- w drzewie znajdują się prochy chłopca z wodą ozdobione wiankiem który całują

- mężczyźni opłakują zmarłego w szerokim gronie, żują liście drzewa a potem wypluwają

- na pogrzebie też wróżą z jelit

- (...) z mąki i wody mają chronić przed duchami

- córka musiał przejść rytuał oczyszczenia ( chroniący przed złymi duchami) bo jako jedyna miała kontakt ze zmarłym

- Dankowie zamieszkują pomiędzy Saharą ( zamieszkują równiny)

- plan wszystkich domów odwzorowuje sylwetkę siedzącego człowieka

- taniec ma wieść duch śmierci jeśli się powiedzie dusza trafia do innego świata

- maski łączą świat zmarłych ze światem żywych

28.11.12

Kajapowie- Wenezuela, Peru, i Brazylia ( dokładnie sprawdzić gdzie zamieszkują)

Dognowie- stare plemię twierdzą że dorównują Egipcjanom . Dlaczego Dongowie się nie rozwinęli ?

ZASADY ŁADU SPOŁECZNEGO I JEGO KONTROLA

1. W cywilizacjach można mówić o polityce - nazwa od polis

2. W kulturze pierwotnych polityki nie da się wydzielić z zasad i ról społecznych oraz kulturowych- polityka jest ich integralną częścią

Problemy do rozpatrzenia:

- Sposób podejmowania decyzji

- zasady tworzenia norm

- sposób rozwinięcia społecznego

- sposób egzekwowania norm i praw

- karanie odstępstw

- sposób zapewnienia integracji społeczeństwa

- obrona wspólnoty

- Natura i przyczyny agresji skierowanej przeciw innym wspólnotom

SPOSÓB REALIZACJI KONTROLI SPOŁECZNEJ:

1. uzewnętrzniona kontrola -. modelowanie i egzekwowanie społecznie oczekiwanych zachowań poprzez grupy instytucje i jednostki związane w stosunku do jednostki (od pouczenia po karę)

2. kontrola uwewnętrzniana(najbardziej skuteczna) jednostka sama się kontroluje i akwizycja polega na zasadach i wytrwałości danego społeczeństwa - wnikają do wnętrza jednostki stają się częścią jej osobowości ->co społeczeństwa uznają za słuszne - naprawdę jest słuszne a co nie, to nie

SPOSOBY WYWIERANIA WPŁYWU NA NIESUBRYWANE JEDNOSTKI:

1. Sankcje formalne ( pozytywne i negatywne)

2. Sankcje nieformalne( pozytywne i negatywne)

WŁADZA:

1. AUTORYTET- może wpływać z wiedzy, wieku, wykształcenia, charyzmy, urzędu( czasowy lub dożywotni)

2. PERSWAZJA- wynika ze zdalności do wpływania lub manipulowania ludźmi np. namawianie do czegoś , kontrolowanie zasobów ekonomicznych, symbolicznych ( Baurdieu)

3. PRZYMUS- oparty na groźbie zrobienia czegoś lub zabrania czegoś używa się go gdy słabnie autorytet , jest skuteczny na krotką metę , używanie go podbudowuje aurę prawomocności. Przybiera postać:

- miękką naginaną wolę ( bezsenność, głodzenie, zimno, manipulowanie emocjami i informacjami, reklama, marketing)

- twardy- terror, przemoc fizyczna

Możliwe jest dysponowanie kilkoma typami władzy np. nauczyciel, rodzic, policjant

POZIOM INTEGRACJI POLITYCZNEJ:

1. wielkość społeczeństwa

2. złożoność społeczeństwa

3. centralizacja władzy

4. skala przymusu

5. stopień sformalizowania władzy

04.12.12

STOPIEŃ INTEGRACJI POLITYCZNEJ:

1. Rodzina

2. Horda gromadna ( 13-50)

3. Wspólna wioska

4. Plemię, szczep( 1500-3000)

5. Społeczeństwo wodzowskie

6. Państwo

U IROKEZÓW:

- segment - rodzina w długim domu

- lineai- wielka rodzina

- wioska- kilka domów

- plemię- kilka wiosek

- kilka plemion- konfederacja ( na czas niepokojów)

GROMADA HORDA- np. Aborygeni i Ju /hoansi, Eskimosi, Sernai

1.Naczelnik z niewielką władzą

2. Brak integracji na wyższym poziomie

3. Gospodarka zbieracko- łowiecka

4. Niewielka zdolność do obrony zwykle spychania na pobocze

5. Oparte na krewniactwie

WSPÓLNOTA WIOSKOWA-

1. Gospodarka rolnicza lub pasterska

2. Zwykle stanowi cześć plemiennej wspólnoty

PLEMIĘ-

1. Gospodarka rolnicza lub pasterska

2. Zwykle składa się z kilku, kilkunastu wiosek ( grup rezydencyjnych)

3. Zaczątki władzy- rada starszych albo przedstawiciele rodu, rodzin. Zwoływana w sytuacjach zagrożenia lub w kwestii plemiennej ( rada 44 u Czejenów)

4. Big men- przywódca plemienny, którego władza wynikała z pozycji w systemie redystrukcji ( tam gdzie były nadwyżki) autorytet, perswazja

5. Istnienie specjalistów religijnych na pół etatu

SPOŁECZENSTWO WODZOWSKIE

1. Wódz i jego otoczenie ( dwór doradcy) specjalizuje się w rozstrzyganiu spraw politycznych

2. Na społeczeństwo składa się wiele wspólnot lokalnych

3. Pojawia się gdy są duże nadwyżki żywności

4. Przed kolonialne Rwanda lub Burundi

5. System hierarchiczny

6. Pojawiają się wodzowskie siły zbrojne

PAŃSTWO:

1. Scentralizowany system polityczny z rzędu mającym monopol na władze na swoim terytorium

2. Twór posiadający moc ustanawiania i egzekwowania praw sięgania podatków utrzymywania armii

3. Państwo jeśli nie chce przed nikim nie odpowiada( ONZ nie jest systemem nadzorującym)

4. Pojawiło się wraz z rozwojem rolnictwa na Bliskim Wschodzie

5. Pojawiają się na dużą skalę miasta

6. Rola rynku

METALOGICZNA STRONA ANTROPOLOGII:

1. Metoda terenowa

2. Obserwacyjna

3. Wywiad

4. Autobiografia

5. Biografia rodzinna

6. Metoda wizualna

7. Metoda ilościowa

BADANIA TERENOWE:

1. Antropologia jest światkiem naocznym

2. Dłuższy pobyt wśród krajowców sprawia, że dokonuje się w nim zmiany przez kontakt z osobowością traci też oparcie w ludziach ze swojej kultury - wykorzenianie

3. Roczny pobyt pozwala być z tubylcami cały naturalny cykl roku ( ich rytuał życia)

4. kiedyś poróżowano statkiem , na wielbłądach, jechało się daleko tajemniczy świat inność, dziś odległość zmniejszyły się

5. Miara się przybliżyła- pulsuje wokół nas różnorodności kulturowe ulica pobliska wioska

6. Antropologia prowadząca- badacz musi się utrudzić i ubrudzić

7. Antropologowie nie ufają wynikom zebranym przy okazji podróży przez niefachowców sami wyruszają zbierać dane- bezpośredni kontakt z przedmiotem badań

DANE JAKIE ZBIERA BADACZ TERENOWY:

1. Przedmioty materialne - wytrwały człowiek, przedstawiciela badanej kultury najłatwiejszy dostęp

2. Zachowania jednostek ludzkich- widzenie od zewnątrz bez wyjaśnienia motywów i emocji i form wyjaśniania

3. Wypowiedzi w formie zapisu nagrania niezbędne do tego by zrozumieć co się rozgrywa

RADY MALINOWSKIEGO DLA INNYCH BADACZY:

- ustawienie stacji badawczej

- znajomość języków tubylców

- wprowadzeni własnej metody po rozpoznaniu sytuacji na miejscu

- nie sensacji i przekazom miejscowym

- nie powinien projektować swoich przekonań na badanych ludziach

- uczestniczyć ale nie kierować i nie podpowiadać

- posiadanie przewodnika- tubylca który wprowadza w kulturę i czuwa nad poprawnością rozumienia obserwowanych zachowań

- respektowanie reguł, obyczajów, konwenansów zachowań obecnych w badanej społeczności

- tubylcy nie muszą i na ogół nie zrozumieją celu pobytu antropologa

- zawsze na miejscu okres adaptacji i obserwacji przez tubylców

- notatki na bieżąco lub zaraz po obserwacji

ZADANIE SPRAWY Z POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO:

- opisać warunki w jakich prowadzi obserwacje

- podać czas i miejsce badań

- podać język w jakim się bada czy porozumiewa

- podać informacje o informatorach

- przedstawić trudności na jakie się napotkało

O TECHNIKACH BADAŃ TERENOWYCH:

- samodzielność badań

- podróżnicy i misjonarze a nie teoretycy

- zbytni nacisk na terenowe badania na początku XX wieku przyniósł ubóstwo teoretyczne

- Max Gluckman - badania terenowe to tylko środek do celu

- Bronisław Malinowski- badania terenowe winno mieć zaplecze

- ile czasu w terenie ( Margaret Mead, Czaplińska, Malinowski)

- poznanie powierzchni ( struktury i państwowych mechanistów) a poznanie głębi ( podstawowych przekonań - warstwa duchowa)

-Problem języka p. na terenie Syberii wola tłumaczenia terenowego. Zawsze na miejscu przykład kto ma to robić?

- dystans czy asymilacja badacza np. stosunek tubylców

05.12.12

OBSERWACJA:

1. Uczestnicząca

- incognito ukryta badacz nie daje się rozpoznać jako badacz

- jawna uczestnicząca udział w życiu badanych

2. Zewnętrzna

- badania aspektu behawioralnego

- badanie rzeczy materialnych

WYWIAD KIEROWANY- wymaga dużej wiedzy badacza o badanej społeczności ale pozwala na uczestniczenie pogłębionej wiedzy

PRAKTYCZNE RADY:

- Porządna szeroka uprzednia wiedza o kulturze w której żyje rozmówca

- staranny dobór osób wybieranych do rozmowy

- głębsze rozeznanie i zrozumienie jest możliwe dzięki zdobyciu wielu relacji o tym samym obrzędzie takie od ludzi zajmujących różne pozycje społeczne

RODZAJE WYWIADÓW:

1. Wywiady wyraźnie ustrukturyzowane - pytania precyzyjne z opracowane listy i według ściśle przestrzeganego porządku

2. Wywiad częściowo ustrukturyzowany- luźnie rzucane tematy rozmowy w mniej rygorystyczny porządku i różno szczegółowe

3. Wywiad swobodny- zbliżony do naturalnej rozmowy bez kartki lecz z głowy tak prowadzony sprawia wrażenie zupełnie spontanicznej rozmowy

ZAŁOŻENIA CHARAKTERYSTYCZNE DLA ANTROPOLOGII- ludzie jednostki, ludzie są jedynymi twórcami, nosicielami, odbiorcami i modyfikatorami kultury

ANTROPOLOGIA:

1. Bada życie ludzi innych kultur: ich losów i czynników postępowania

2. Bada kultury, ale poprzez badanie życia jednostki

3. Nawet badający normy wzorce instytucje pragnące przez nie poznać jakie mają znaczenie dla życia jednostki

SOCJOLOGIA- stosuje metody statystyczne bo interesuje ją wymiar ponadjednostkowy kultury i życia społeczności

Metoda antropologiczna

przypomnienie założenia - kultura wyraża się poprzez życie jednostki ich emocje satysfakcje smutki, klęski, decyzje

Znana biografia zebrana przez afrykańskich antropologów na początku XX w-

- Indianie Winncago opracowan przez Paula Radina

- Indianie Winnebago sprecyzowane przez Nancy Lurie

Przy wyborze jest inteligencja wiedza otwartość życzliwość oraz łatwość nawiązywania kontaktów. Ważna jest pozycja społeczna autora opowieści o sobie.

Jakub Wojciechowski

Biografia Rodzinna - umożliwia spojrzenie na rzeczywistość z różnych punktów widzenia

Opis tych samych wydarzeń ale w innej perspektywie

11.12.12

FOTOGRAFIA W ANTROPLOGII OBRAZU

Rozróżnienie:

1. Fotografii artystycznej i naukowej

2. Przekazu informacyjnego od ekspresyjnego- wszystko to mieści się w każdej fotografii

Spór Margaret Mead i Geirgy Batesonema na Bali w 1936 roku.

FOTOGRAFIA- metoda umożliwiająca dokonanie antropologiczne wartościowego. Zapisu różnych wymiarów rzeczywistości( to nie tylko ilustracja)

Zofia Rydet- "Mały człowiek" 1956-1964

FAZY W ZASTOSOWANIU FOTOGRAFII:

1. FAZA DZIECIĘCA- przekonanie o obiektywizmie fotografii - lustro życia wpływ idea pozytywistyczna

Rzeczywistość świata obrazów nie da się przełożyć na opis świta społecznego w zgodzie z pozytywistycznymi oczekiwaniami

2. FAZA MŁODZIĘCZA- około 1927- 1970 w XX w, nieprzydatna do celów naukowych ( odkrycie niepokonywanego subiektywizmu )

Fotografia jako sztuka najwięcej mówi o postrzeganiu rzeczywistości po przez jej autora

3. FAZA DOJRZAŁA- od lat 70 XX wieku, wykorzystanie całej złożoności fotografii, podejście analityczno- interpreatywne

Ikoniczny- symboliczny charakter fotografii . Związek między fotografią a sfotografowanym obiektem, fotograf przedłuża życie. Symboliczny komunikat oparty na skonwencjonalizowanych kodach, które autor i odbiorca muszą rozumieć starać się odczytać go przez właściwą innną formę strukturę style

Fotografia to społeczno - kulturowo konstrukt subiektywności może stać się źródłem przydatnym do poznania rzeczywistości.

PYTANIA DO FOTO- ANTROPLOGA

1. W jakich sposób można wykorzystać fotografie do zapisu ludzkich zachowań i jakie

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Rogera Fenta- ważne nazwisko dla fotografii - 1855 rząd brytyjski wysłał go by zrelacjonował udział anglików w wojnie krymskiej

Sposób ugrzeczniana fotografii :

1. upiększanie

2.Sprowadzenie do banału

12.12.12

Metody badawcze z użyciem fotografii

1. Inwentarz kulturowy (Rydet)- zapis socjologiczny+ Peter Henzek

2. Wywiad z użyciem fotografii

3. Fotografia fenomenologiczna

4. Esej fotograficzny

5. Metoda analizy fotograficznej

WYWIAD PROJEKCYJNY- - wypowiedź na temat niejasnego nieodpowiedzialnego zestawu plam- obrazu (forma tekstu projekcyjnego)

FOTOTERAPIA- analiza swoich lub cudzych zdjęć ( mowa o zdjęciu także mowa o sobie) np. rozmowa Bilak Aranc ze starym Żydem

WYWIAD odwołujący się do przyniesionych fotografii , przynosi to zmianę relacji, rozmówca przestaje być obiektem badania lecz staje sie asystentem

FOTOGRAFIA FENOMENOLOGICZNA:

Zalecenie(prośba o) wykonywanie zdjęć przez fotografa lub osoby trzecie umożliwia wgląd w czyjś świat , środowisko.

UMOŻLIWIA:

- Sposób spostrzegania świata przez fotografującego

- Poznanie czyjeś koncepcji, self ( seria lub 1 zdjęcie)

- Wykonanie komuś serii zdjęć i prośba o ich skomentowanie

1. Szczególna więź łącząca esej i fotografię ( wspólna wyrywkowość i rozszerzenie do pełności )

2. Rys indywidualnej osobowości ( obraz własnego zdania , osobistych wspomnień i odniesień)

3. Niespełnione i niewyczerpalne rozpoznawanie zagadnienia

METODY ANALIZY FOTOGRAFII:

1. Przyglądanie się fotografii całościowo. Wyłapywanie podobieństw i różnic. Przyglądanie się swoim odczuciom i znaczenie jakim elementy fotografii były ich katalizatorem. Zapisywanie pytań i wątpliwości.

2. Zinterpretowanie albo zarejestrowanie całości materiału. By objąć jego całość w kontekście tematyki badawczej

3. Analiza ustrukturyzowana. Przyglądanie się poznanym zdjęciom pod kątem tematyki badań. Wyciąganie statystycznych danych np. ilość, intensywność ruchów, kolorystyka

4. Wynajdowanie podtekstów i znaczenia szczegółów poprzez jeszcze jeden przegląd komplementarnego materiału badawczego . Czy szczegóły pasują do ogólnej wizji odczytanej fotografii. Przebudowanie kontekstu i spisywanie wniosków

Role jakie może przybrać antropolog chcący zdobyć interpretacje :

1. TURYSTA- najmniej wartościowa, wcale nie jest niezauważalny , lecz jest specjalnie niezauważalny, zakłóca normalny bieg rzeczy który powróci jak on wyjedzie

2. GOŚCINA- ofiaruje się mu gościnność ale oczekuje się by uszanował miejscowe obyczaje, dalej ma miejsce ochrona niektórych sfer, często aparat rodzi reakcje obronne zachowawcze

3. UCZESTNIK WYDARZEŃ- tylko taki poziom zadomowienia w społeczności, otwiera przed badaczem większość drzwi

ETAPY ANTROPOLOGICZNE BADAŃ TERENOWYCH :

1. REKONESANS- czyli szerokie spojrzenie na badaną rzeczywistość. Ogólny ogląd danej społeczności i jej środowiska. W jej wyniku powstają wstępne pytania i zależy w jakim kierunku prowadzić dalsze badania

2. ZAWĘŻENIE SPOJRZENIA- dokładne badanie wybranych aspektów otoczenia zdobywanie konkretnych danych

3. ANALIZA ZEBRANYCH DANYCH- odczytywanie i interpretacja

4. PRÓBA SYNTEZY- formowanie wniosków

18.12.12

INWENTARZ KULTUROWY

1. Sporządzenie inwentarza kulturowego opiera się na założeniu, iż wygląd np. domu jest odzwierciedleniem tego kim są zamieszkujący go ludzie i jak radzą sobie w życiu

2. Sporządzenie inwentarza kulturowego jest to coś więcej niż spis rozmaitych dóbr materialnych

3. Ważne jest nie tylko to co ludzie mają ale jak tego używają jak porządkują przestrzeń i jak rozlokowują to co (...)

Na co zwracać uwagę badając zawartość inwentarza kulturowego:

1. Poziom ekonomiczny gospodarstwa(stan, wystrój)

2. Estetyka wystroju wnętrzna

3. Prześledzenie formy aktywności domowej

4. Dodatkowe elementy- ozdoby zwierzęta

5. Obecność przedmiotów oryginalnych

6. Rozpoznanie funkcji pomieszczeń

PETER HENCEL:

Chce przedstawić materialne różnice pomiędzy rodzinami żyjącymi w różnych zakątkach kuli ziemskiej. Kolejne kroki podjęte w dążeniu do zrealizowania ambitnego znaczenia .

1. W pierwszym kroku, na podstawie danych z ONZ i Banku Światowego sporządzał model rodzinny przyjętej z danego kraju ( wielkość rodzinny, roczny dochód sposób zamieszkania)

2. Przekonanie wybranych rodzin do demontażu własnego mieszkania i wystawienie wszystkiego na zewnątrz

3. ( nie zapisałam)

ZWIĘKSZENIE POZIOMU ZAUFANIA:

1. Fotografia jakiegoś miejsca przez kilku fotografów

2. Fotografowanie według wcześniej zapakowanego skryptu uwzględniając wszystkie obiekty lub klasy obiektów, które winny być zainteresowanie

3. Obecnie danych fotograficznych w zestawieniu z danymi zebranymi w inny sposób np. wywiad

4. Przezwyciężenie ograniczenia standardowego wizualnego konstruowania próbki np. poprzez robienie zdjęć przypadkowych lub na automacie czasowych

RADY I ZALECENIA

Istniejąca rola fotografii przy pomaganiu w pracy rybaków i (...)

Zasady i wskazówki dla antropologa fotografa jak wykonać poznawczo wartościowe zdjęcie.

1. Dobór właściwego kompetentnego lokalnego przewodnika

2. Respektowanie odczuć fotografowanych ludzi

3. Działanie bez pośpiechu z determinacją

4. Rozpoczynanie od tego co publiczne i metafizyczne a następnie stopniowe przechodzenie do tego co prywatne i ukrywane

5. Fotografować to czego tubylcy są dumni to pomaga pozyskać zaufanie

MIASTO JAKO NOWE WYZWANIE DLA ANTROPOLOGA FOTOGRAFA:

1. POŁOŻENIE- gdzie leży z czym graniczy, cechy geograficzny

2. WYGLĄD- typy budynków, ogląd okolicy

3. ORGANIZACJA- jakie są elementy, współtworzenie środowiska miejskiego

4. FUNKCJE- komu służy instytucje publiczne

5. LUDZIE- kto tu mieszka, pracuje, populacja młoda czy stara

6. TRANSPORT- jak poruszają się ludzie, jakie są ważniejsze drogi

7. TERENY MIESZKALNE- charakter i stan budynków

8. CYKLE DZIENNE- jak przebiega dzień

9. HISTPRIA- jakie są znaki przeszłości

10. ZMIANY- co uległo zmianom

NARODZINY KULTURY I ROZÓWJ CYWILIZACJI

Paleolit dzieli się na:

Paleolit dolny( ok2-2,5 mln lat- ok 120 tys. lat temu)

Paleolit środkowy( ok. 350 lub 300 tys.- ok 40 tys. lat temu)

Paleolit późny( ok 14 tys. lat temu- 8 tys. lat p.n.e.)

Okres między 70 tys. a 10 tys. lat p.n.e. to czas zlodowacenia północnej Europy

Ewolucja człowiekokształtnych :

Archipitek- 5,8-4,5 mln lat temu

Australopitek- 4,2-1,0 mln lat temu

Homo Sapiens

19.12.12

Pojawienie się cech typowo ludzkich:

1. Pionowa postawa ciała

2. dwunożny chód

3. Wyostrzenie wzroku

4. Wyrobienie manipulacyjności dłoni

5. Rozwój mózgu

Wykorzystywanie narzędzi w paleolicie:

1. Celowe posługiwania sie przedmiotami wziętymi z otoczenia, a także zmodyfikowania przez siebie

2.

3. Wykorzystywanie narzędzi według określonych wzorów

4. Zróżnicowanie regionalne narzędzi

5. Obecność pewnych reguł estetycznych

6. Obecność norm etycznych nakazujących opiekę nad słabszymi i chorymi

Górny paleolit- 35 000 do 8 000 p.n.e.

Neolit- 9000 p.n.e. w starym świecie ( 7000 p.n.e. w Nowym Świecie)

Powstanie cywilizacji- 5000 p.n.e. (Mezopotamia, Egipt, Chiny)

GŁÓWNE CECHY KULTURY PALEOLITU:

-okres między powstaniem współczesnej formy człowieka a epoką lodowca

- powstanie pierwszych instytucji społecznych i form organizacji życia zbiorowego

- gospodarka zbieracko-łowiecka, polowania

- wykorzystywanie kamienia samodzielnie albo w połączeniu z kością, drewnem

- zamieszkiwanie, jaskiń, ziemianek

- organizacja pogrzebów+ wyposażenie grobów w sprzęt codziennego użytku

- ułożenie w grobie w pozycji podłużnej lub embrionalnej malowanie czerwonym barwnikiem

- sztuka- rysowanie na skałach figurki kobiet Wenus

W malowidłach nie zachowywano proporcji i perspektywy

Figurki Venus= kult płodności

Życie w górnym paleolicie a życie współczesnych tubylców:

- podobne wykorzystywanie podobnych narzędzi

- ze sferą gospodarczą nie jest tak prosto:

* organizacja

* wierzenia

* struktura

* rodzinny

* obecne społeczności zbieracko łowieckie tkwią w tej samej kondycji bo zostały zepchnięte na tereny gorsze rolniczo i życiowo= regres

Warunki zajścia rewolucji neolitycznej:

- zmiana klimatu ok 13 tys. lat temu

- wycofanie się lodowca z Europy i Azji i Ameryki Północnej

- zmiana krajobrazu

- zmian roślin i zwierząt

Mezozolit- okres stanowiący stopniowe przejście od paleolitu do neolitu:

- trwał na bliskim wschodzie w latach 11000- 7000 p.n.e.

- trwał na niżu europejskim w latach 8000- 4800 p.n.e.

Ludność mezoliczna prowadziła jeszcze na ogół koczowniczy tryb życia ( okres osadowy otwarte i schronienie skalne)

REWOLUCJA NEOLITYCZNA:

- przejście od gospodarki nieproduktywnej do produktywnej

- hodowla i uprawa roli - osiadły tryb życia cykl roczny ziemi

- rodzi się własność- możliwość gromadzenia dobytku

- powstanie garncarstwa, tkactwa, plecionkarstwa, a z czasem metalurgii

- wyroby z gliny umożliwiały przechowywanie żywności

- koło garncarskie

-plecenie ubrań z sierści zwierząt

- narzędzia z kamienia, kości, muszli, drewna a później metali

- wytop metali- miedź, żelazo, brąz

- potrzeba planowania myślenia

- mniejsza śmiertelność niemowląt

- zagęszczenie i częstsze kontakty międzyludzkie, wymiana pomysłów

- nadwyżki żywności specjalizacja

- rozwarstwianie społeczne

Proces neolizacji i jego mechanizmy:

1. Ocieplenie klimatu od ok 13000 lat p.n.e.

2. Mezolit- zanika malarstwo naskalne ( związane z zanikiem koczowania)

3. Narzędzia do polowania na mniejsze zwierzęta, precyzyjniejsze

4. Rozpowszechnienie roślin zbożowych

*Rozsiewanie nasion roślin wokół miejsca obozowania

* Wypalanie dużych obszarów

*Nawadnianie późno

*2 i 3 połówka

Azja przednia- góry Zagras ( Iran):

- przejście na rolnictwo pod wpływem przymusu środowiska ( ok. 13000 p.n.e.)

- budowle o charakterze religijnym

3. Pierwsze uprawy na obszarze mało żyznym Bliski Wschód, następuje osuszenie klimatu zanika bujna roślinność

4. Gospodarka mieszana często zbieracka

5000 p.n.e.- przemieszczenie upraw w doliny nawadniane/ zalewane? rzek Nil ,Eufrat ,Tygrys

Żyzny Półksiężyc - rejon w którym zaczął najwcześniej rozwijać się teren rolniczy

1. Wielkim przełomem było zastosowanie siły zwierząt do uprawy rolnictwa

08.01.13

Uprawa Ziemi i osiadły tryb życia

Przełomem było zastosowanie siły zwierząt pociągowych i pługa- uprawa sprzężona. To przyniosło wzrost efektywności a w dalszej kolejności przemian społecznych

1. Pierwsze osady oparte na zasadach pokrewieństwa i osobistych

2. Niewielka socjalizacja i podział ról

3. każdy dom to osobne gospodarstwo z magazynem żywności i własnymi narzędziami

- Integracja w naturę

- Pierwsze rolnictwo mniej efektywne od myślistwa

- przejście na rolnictwo często wymuszane pod wpływem środowiska

Osady neolityczne- najstarsze to Dżarmo i Jerycho 7000 lat p.n.e.

Dżarmo ( koło Kirkuku Kurdystan na granicy Turcji Iraku i Iranu) :

- gliniane figurki

- około 150 mieszkańców

- domostwa z mułu rzecznego i papki roślinnej

- domostwa o podstawie kwadratu

- naczynia gliniane( domieszka sieczki)

- uprawa pszenicy, jęczmienia

- posługiwanie się sierpami

- hodowla kóz, owiec i świń

JERYCHO na Jordanem:

- otoczone murem

- domy z cegły

- pszenica, jęczmień, żyto, len, soczewica

- owce kozy świnie, bydło

CATAL HUYUK

- prawdopodobnie założona między 7400 a 7300 p.n.e.

- ludność od 10 000

- dwupiętrowe domy z kamienia oraz wypalanej na słońcu cegły

- zabudowa typu Pueblo( piętrowa)

-wewnątrz kompleksu miejsca kultu i pochówku ( pozycja embrionalna)

- wewnątrz drabiny a nie schody

CYWILIZACJA- całość społeczno-kulturowa charakteryzuje się zespołem powiązane ze sobą logicznie i historycznie cech kulturowych:

- sprawna organizacja

- złożona struktura historyczna

- specjalizacji odnośnie pełnienia ról i funkcji społecznych

- duże zagęszczenie ludności

- duża liczba ludzi

- wspólnie zamieszkiwany obszar

-liczne i duże ośrodki miejskie

Cywilizacje to odrębne zarówno geograficznie jak i społecznie oraz kulturowo całość

1. epoka neolityczna

2. Osadnictwo w dolinach nawadnianych rzek żyzne osady popowodziowe

3. Produkcja i magazynowanie nadwyżek żywności

4. Możliwość zajęcia się czymś po za rolnictwem - możliwa specjalizacja

5. kapłani i rzemieślnicy po za rolnictwem

6. rozwarstwienie społeczne, różne domy i grobowce

Na północy Europy i Afryki( 5000 lat p.n.e.)zamieszkiwali jeszcze rybacy i myśliwi, ale budowali już stałe osady

Neolityczne wzgórza Silbary

Skara Brae pł. Szkocja:

- najlepiej zachowane osiedle neolityczne ( Okrady Szkocja) zamieszkałe od 3100 do 2500 r. p.n.e.)

Neolityczna osada:

- 8 kamiennych domów

- elementy kamiennego wyposażenia

- brukowane kamienne uliczki

- domostwo ok 40 m2 z dużą izba o przekątnej od 4,4 do 6 m z paleniskiem

- narzędzia z kości zwierząt

- mieszkańcy osady łowili ryby hodowali bydło i owce uprawiali zboże oraz polowali

ZASIEDLENIE AMERYKI:

Fale emigracji do Ameryki 25 000- 30 000 lat temu ludność paleolityczna 4 000 lat temu protoeskimoska