1.Fizjologiczne działanie szkieletowego układu mięśni
Wykonywanie ruchów w stawach stabilizacja stawów
Rodzaje mięśni:
Mięsnie gładkie | Poprzecznie prążkowane szkieletowe | Poprzecznie prążkowane serca | |
Jądro komórkowe | Jedno, zlokalizowane centralnie | Wiele, zlokalizowane peryferycznie | Jedno(lub dwa)zlokalizowane centralnie |
Kształt komórek | Wrzecionowate | Cylindryczne | Proste lub rozgałęzione |
Unerwienie | Autonomiczny układ nerwowy | Somatyczny układ nerwowy | Autonomiczny układ nerwowy |
Zdolność do regeneracji | Tak | Tak, dzięki komórkom satelitarnym | Brak |
Skurcz | Nieświadomy, powolny | Świadomy, szybki | Nieświadomy, spontaniczny, rytmiczny |
Połączenie między komórkami | Liczne | Brak | Wstawki |
Liczba mitochondriów i sposób uzyskiwania energii | Niewielka; zdolność jedynie do oddychania tlenowego | Średnia; zdolność do oddychania beztlenowego na drodze fermentacji mlekowej | Bardzo duża; zdolność jedynie do oddychania tlenowego |
3. Rodzaje skurczu:
izotoniczny- dochodzi do zmiany długości mięśnia przy niezmienionym napięciu mięśniowym
izometryczny- zmiana napięcia mięśnia bez zmiany długości mieśnia
auksotoniczny- zmienia się długość i napięcie mięśni
4. Etapy skurczu mięśnia:
I. Impuls nerwowy dociera do włókna mięśniowego za pomocą synaps nerwowo-mięśniowych
II. Impuls wnika do włókna mięśniowego wzdłuż siateczki sarkoplazmatycznej
III. Z końcowych cystern siateczki sarkoplazmatycznej uwalniane są jony wapnia do cytoplazmy
IV. Dochodzi do zmiany konformacji przestrzennej białek towarzyszącym filamentom aktynowym
V. Filamenty miazynowe wślizgują się między filamenty aktynowe
Przykurcz miostatyczny- włókna mięśni mogą ulec zwyrodnieniu włóknistemu i wtedy ograniczają zasięg rozciągliwości i kurczliwości pozostałych, zdrowych włókien. Tego rodzaju trwałe skrócenie mięśnia znajdującego się w spoczynku nazywa się przykurczem miostatycznym. Przykurcz taki utrzymuje się przy zupełnym braku impulsów nerwowych, gdyż mięsień uzyskał, przeważnie pod wpływem zbyt długiego unieruchomienia, nową mniejszą długość spoczynkową.
Fazy zaników mięśniowych
Dochodzi do utraty przerostu włókien mięśni(faza odwracalna)
Zaczyna się zmniejszać liczba tych włókien w skutek ich nieodwracalnego zwyrodnienia
Procesowi stopniowej substytucji tkanki mięśniowej przez tkankę włóknistą towarzyszy zmniejszenie zdolności do magazynowania energii; tak więc mięsień traci zarówno na sile pojedynczego skurczu, jak i na wytrzymałości w wykonywaniu pracy.
Ustawienie czynnościowe kończyn
Ustawienie czynnościowe stwarza najlepsze warunki do wykonywania typowych czynności danego segmentu narządu ruchu, charakteryzuje się równowagą mięśni poruszających i stabilizujących tę część oraz najmniejszym zużyciem energii koniecznym do wykonywania tych czynności. Podczas okresowego unieruchomienia kończyny w opatrunku gipsowym, a także w razie zamierzonego, lub nie możliwego do uniknięcia trwałego usztywnienia stawów należy im nadawać usztywnienie czynnościowe.
Kątowe wartości ustawienia mogą się różnić u poszczególnych osób w zależności od:
Tryby życia, zmian chorobowych w sąsiednich częściach narządu ruchu i możliwości kompensacji tych zmian.
Biomechaniczne właściwości narządu ruchu
Mięśnie działające jako główne- agonistyczne
Współpracujące z innymi- synergistyczne
Stabilizujące elementy szkieletu, lub przeciwdziałające czynnościom poprzednich- antagonistyczne
Mięśnie jedno i wielostawowe
Mięśnie jednostawowe- mięsień przebiegający wraz z częścią ścięgnistą nad jednym tylko stawem
Mięsień wielostawowy- między skrajnymi przyczepami mięśnia znajduje się więcej stawów
Mięśnie jedno i wielofazowe:
Jednofazowy- działa tylko podczas jednej fazy automatycznej czynności kończyny, wyłącza się natomiast podczas fazy następnej, np. mięsień pośladkowy średni napina się w fazie podparcia kończyny dolnej, nie działa natomiast w czasie przenoszenia nogi ku przodowi.
Dwufazowy- jeśli czynność danego mięśnia typowa dla jednej fazy chodu utrzymuje się w pewnej części drugiej fazy, to mięsień taki nazywamy dwufazowym, mięsień półścięgnisty uda jest mięśniem dwufazowym, ponieważ, oprócz zginania kolana w fazie przenoszenia, zachowuje znaczną część swojej aktywności podczas fazy podparcia kończyny dolnej, współdziałając z mięśniem czworogłowym uda w stabilizacji kolana.
Stabilizacja bierna i czynna stawów:
Warunkiem wykonania ruchu stawu jest stabilizacja jednego z przyczepów mięśnia przechodzącego nad tym stawem. Dopiero w takich warunkach siła skurczu włókien mięśniowych zbliża przyczep ruchomy do przyczepu ustabilizowanego i powoduje ruch w stawie.
Stabilizacja bierna zespołów stawów stopy występuje podczas podparcia jej masą ciała do podłoża. Można ustabilizować staw biernie nadając mu ustawienie krańcowe. Niewielki, fizjologiczny przeprost kolana lub łokcia umożliwia bierną stabilizację tych stawów podczas obciążeń wydłużonych.
Kompensacyjne oraz adaptacyjne właściwości narządu ruchu:
Kompensacja: zdolność całkowitego, lub częściowego wyrównania skutków czynników szkodliwych. Kompensacja występuje samorzutnie, gdy po uszkodzeniu narządu ruchu zmniejsza się możliwość wykonywania ważnych czynności. Procesy kompensacyjne odtwarzają tę czynność za pomocą środków zapasowych, którymi organizm dysponuje.
® Możliwości kompensacyjne świadczą o wartości biologicznej organizmu. Organizmy młode łatwiej kompensują poniesione straty i sprawniej uruchamiają czynności zastępcze w nowych warunkach dynamicznych, czy statycznych.
Kompensacja skrócenia kończyny dolnej
- wydłużenie kończyny krótszej przez końskie ustawienie stopy
- czynnościowe skrócenie kończyny dłuższej poprzez przez zgięcie w kolanie i biodrze lub przez przegięcie kolana ku tyłowi
-skośne ustawienie miednicy – obniżenie miednicy
Adaptacja- przystosowanie ważnych narządów do zmniejszonej w następstwie wypadku lub choroby sprawności. Przystosowanie ułatwia człowiekowi życie w nowych, trwale zmiennych, trudnych warunkach.
-przystosowanie psychiczne
-przystosowanie organiczne
Funkcje mięśni:
-umożliwienie motoryki ciała, kończyn
-przepływ płynów ciała
-regulacja ilości płynów w organiźmie
-prawidłowa postawa ciała
-wytwarzanie ciepła- ciepło bierze się z pracy mięśni. Mięśnie wykonując pracę poruszają się dzięki czemu wytwarza się ciepło.