Monitoring wód podziemnych

Paweł Kłósko

Jakub Kolasa

Szymon Kozok

Wojciech Kurek

GiG WGiG Gr.V

1. Wstęp teoretyczny:

Monitoring wód podziemnych - Kontrolno-decyzyjny system oceny dynamiki przemian w wodach podziemnych. Polega na prowadzeniu w wybranych charakterystycznych punktach (stacjach, posterunkach, punktach obserwacyjnych) powtarzalnych pomiarów i badań stanu zwierciadła wód podziemnych oraz ich jakości, a także interpretacji wyników tych badań w aspekcie ochrony środowiska wodnego. Celem monitorowania wód podziemnych jest wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne.

M.w.p. jest w Polsce prowadzony w sieciach: krajowej, regionalnych i lokalnych. Sieć krajową tworzą wybrane, reprezentatywne punkty (stanowiska) obserwacyjne (aktualnie 726)

Głównym zadaniem monitoringu regionalnego jest rozpoznawanie oraz stała kontrola jakości wód w zbiornikach o znaczeniu regionalnym, w tym GZWP. Zadaniem monitoringu lokalnego jest rozpoznawanie i śledzenie wpływu (stwierdzonych i potencjalnych) ognisk zanieczyszczeń na jakość wód podziemnych. Dla ujęć wód podziemnych ma znaczenie osłonowe (Różkowski, 2002)

Do poboru probówek wody stosuje się:

- butelki szklane z doszlifowanym korkiem lub nakrętką z podkładką teflonową, wykonane ze szkła zwyczajnego lub ze szkła specjalnego (np. ciemnego, bromokrzemowego),

- pojemniki z tworzyw sztucznych: polietylenu, teflonu, polipropylenu itp. ze szczelnym zamknięciem

Według PN-EN-25667-2:1999 pojemniki powinny być tak dobrane, aby zapewnić:

- uniknięcie zanieczyszczeń próbki składnikami tworzywa, z którego śa wykonane (np. uwalniania z tworzywa związków organicznych i metali),

- możliwość mycia i oczyszczania ścianek w celu usunięcia powierzchniowych zanieczyszczeń,

- uniknięcie wzajemnego oddziaływania między składnikami próbki i naczyniem

(Rogoż, 2004)

Określenie „analiza wody” oznacza zarówno czynność, jak i wynik badań składu chemicznego, cech fizycznych, organoleptycznych i bakteriologicznych wody. Analiza dotyczy składu substancji rozpuszczonych w wodzie. Samej wody może dotyczyć jedynie ocena składu izotropowego i temperatury (Macioszczykowa,1997)

Analizy wody można podzielić ze względu na zakres i cel, szczegółowość oraz miejsce wykonania. Ze względu na zakres rozróżnia się:

- analizy fizykochemiczne,

- analizy bakteriologiczne,

- analizy organoleptyczne,

- analizy techniczne

- analizy balneologiczne.

Ze względu na stopień szczegółowości rozróżnia się:

- analizy jakościowe,

- analizy ilościowe,

- analizy przybliżone (wskaźnikowe),

- analizy szczegółowe (pełne).

Ze względu na miejsce wykonania rozróżnia się:

- analizy polowe (terenowe),

- analizy laboratoryjne .

(Rogoż, 2004)

Związki azotowe występują w wodzie w niewielkich ilościach. Amoniak powstaje w wyniku rozkładu substancji białkowych przy współudziale bakterii gnilnych i amonifikujących. Znajduje się on również w ściekach fekalnych i niektórych ściekach przemysłowych. Jego źródłem mogą być także nawozy azotowe używane do uprawy roślin

Żelazo jest jednym z najpospolitszych metali skorupy ziemskiej. W wodach podziemnych występuje powszechnie, ale w małych ilościach, od tysięcznych części miligrama na decymetr sześcienny do kilkudziesięciu miligramów na decymetr sześcienny. Tworzy zarówno roztwory rzeczywiste, jak formy koloidalne i zawiesiny. Zawartość żelaza w wodzie zależy od warunków filtracji, składu mineralnego utworów wodonośnych oraz składu chemicznego wody, a w szczególności jej kwasowości, potencjału redoks i zawartości tlenu w wodzie.

Głównym źródłem pochodzenia chlorków jest ługowanie przez wody złóż soli kamiennej, soli potasowych i magnezowo-potasowych, a także ziarn halitu występujących w niektórych skałach osadowych. W obszarach nadmorskich chlorki mogą pochodzić z infiltracji wody morskiej. W głęboko występujących wodach reliktowych duża zawartość chlorków pochodzi z wód morskich z dawnych epok geologicznych.

Jon siarczanowy występuje w wodzie w warunkach utleniających i jest związany głównie z jonami wapnia, rzadziej magnezu, sodu i dwuwartościowego żelaza. Głównym źródłem jego pochodzenia jest ługowanie przez wodę gipsów, anhydrytów oraz soli magnezowo-potasowych. Może on również powstawać w wyniku utleniania siarczków, np. pirytu. W rejonach występowania siarki rodzimej, jej utlenianie prowadzi do powstania kwasu siarkowego, który w małych stężeniach ulega całkowitej dysocjacji na jony wodorowe u siarczanowe.

(Rogoż, 2004)

Literatura:

Słownik hydrogeologiczny A. Różkowski i inni, 2002

Hydrogeologia kopalniana z elementami hydrogeologii ogólnej M. Rogoż, 2004

A Macioszczykowa Słownik hydrogeologiczny, 1997