Wykład 5

Monitoring wód

Podsystemy obejmujące zadania:

• Badania i ocena stanu rzek, w tym zbiorników zaporowych

• Badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach

• Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych

• Badania i ocena elementów hydromorfologicznych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych

• Wdrażanie wymagań znowelizowań dyrektywy 2008/105/WE/ w sprawie środowiskowych zmian jakości w dziedzinie polityki wodnej

• Opracowanie metody oceny stanu niemonitorowanych jednolitych części wód

• Badania i ocena standardu chemizmu jednolitych części wód podziemnych

• Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku

Monitoring jakości wód powierzchniowych

Cele:

• Stwarzanie podstaw do podejmowania różnych działań na rzecz poprawy stanu wód

• Ochrony ich przed zanieczyszczeniami, w tym przed eutrofizacją powodowaną wpływem sektora bytowo- komunalnego i rolnictwa

• Ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska, wodn. I subst. Priorytetowymi

Oceny jakości wód powierzchniowych będą wykorzystywane do zintegrowanego zarządzania wodami w układzie dorzeczy

Konieczne jest zapewnienie spójności badań i ocen realizowanych w monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych.

W ramach podsystemu wypełniane będą zobowiązania Polski wynikające z :

• Obowiązków sprawozdawania wobec KE, w tym z:

  • Ramowej dyrektywy wodnej

  • Dyrektywy dot. Ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych

• Z traktatu Akcesyjnego Polski do UE

• Ze współpracy z :

  • Komisją Helsińską

  • EAŚ

Struktura m.j.w.pow.

• Monitoring diagnostyczny

  • Jeziora

  • Jednolite części wód (JCW) w obszarze ochrony siedlisk i gatunków

• Operacyjnego

  • Rzeki, w tym zbiorniki zaporowe

  • Jeziora

  • Wody przejściowe i przybrzeżne

• Badawczego

• Obszarów ochrony

  • Wszystkie kategorie wód

Monitoring obszarów chronionych jest prowadzony przez JCW na obszarach:

• Wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych

• Zagrożonych eutrofizacją od komunaln.

• Przeznaczoną do wykorzystynia…

Wykład 6

Monitoring rzek i jezior

Głównym celem jest dostarczenie wiedzy o stanie ekologicznym i chemicznym rzek Polski – niezbędne do gospodarowania wodami w dorzeczach i ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi.

Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych w monitoringu diagnostycznym w strugach, strumieniach, potokach, rzekach lub kanałach, z wyłączeniem silnie zanieczyszczonych części wód w zbiornikach zaporowych:

1. W miejscu oddalonym od lokalizacji źródła oddziaływań antropogenicznych

2. W sposób umożliwiający ocenę stanu wód w zlewniach o powierzchni większej niż 2500 km2

3. W sposób umożliwiający oszacowanie ładunków zanieczyszczeń odpływających z określonych części dorzecza lub regionu wodnego, w tym zawsze na rzekach odprowadzających wody bezpośrednio do wód przejściowych lub przybrzeżnych,

4. Na JCW powierzchniowych znajdujących się na granicy regionów wodnych

5. Na ciekach wpadających bezpośrednio do Morza Bałtyckiego o istotnym znaczeniu ekonomicznym i hydrologicznym w regionach wodnych lub województwach (odc. Przejściowe)

6. W miejscach, w których duże JCW przekraczają granice państwa oraz w miejscach określonych przez umowy międzynarodowe

Szczególną rolę pełnią punkty pomiarowo-kontrolne monitorowania intensywnego, w których są badane:

• Metale ciężkie

• Biogeny

• Wskaźniki charakteryzujące warunki tlenowe

Częstotliwość pomiarów nie mniejsza niż 12 razy w roku. Ich wyniki posłużą m.in. do oceny ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych rzekami z Polski do Morza Bałtyckiego

Reprezentowane punkty pomiarowo-kontrolne, objęte monitoringiem operacyjnym , są zlokalizowane w wodach, w których występ. Źródła zanieczyszczeń o potencjalnych możliwościach zrzutu substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, zwłaszcza substancji priorytetowych, lub dla których wyniki monitoringu diagnostycznego z lat 2010-2012 były niepokojące.

2013-2015 zostanie wdrożony monitoring ichtiofauny jako stały elem. PMŚ, a ocena stanu JCW rzek obejmuje także makrobezkręgowce bentosowe

Po każdym programie następ. Ocena

Badania i ocena stanu jezior

Badania monitoringowe jezior uzupełniają informacje o stanie wód śródlądowych, niezbędne do gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi.

Badania są wykorzystywane w sieci krajowej na 22 jeziorach nie będących odbiornikami ścieków

• Zachodniopomorskie: Wielkie Dąbie i Morzycko

• Pomorskie: Szumińskie, Jasień pd. I Jasień pn.

• Warm-maz: płaskie, wukśniki, mikołajskie, jegocin i kortowskie

• Podlaskie: długie wigierskie, gremzdel

• Lubuskie: tarnowskie duże i głębokie

• Wielkopolskie: Mąkolno, śremskie i krępsko długie

• Kujawsko-pomorskie: borykowskie, chełmińskie, stelchno

• Mazowieckie: białe

• Lubelskie: Białe Włodawskie

Ponadto w okresie 2013-2015 w monitoringu diagnostycznym zostanie przebadane 170 jezior (1 pełny roczny program badawczy raz na 3 lata) w tym jeziora :

• Referencyjne

• Włączone do międzynarodowej sieci interkalibracyjnej

• Duże (o pow 100ha)

• O znacznych zasobach wodnych

• O istotnym znaczeniu gospodarczym

• Jeziora będące odbiornikami ścieków

• Znajdujące się na obszarach sieci NATURA2000 oraz położone na innych obszarach chronionych

• Liczba i dobór jezior w poszczególnych typach wód oraz poszczególnych grupach presji i zagrożeń, mają odzwierciedlać sytuację jezior w poszczególnych województwach

Wykład 7

Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych

Program realizowany będzie w 46 stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych na wodach przejściowych i przybrzeżnych wg. Programu monitoringu operacyjnego w tym w dorzeczu Wisły i Odry (WIOŚ)

W 2016 roku wykonana zostanie ocena stopnia eutrofizacji wód przejściowych i przybrzeżnych na lata 2012-2015, a w 2013 roku zbiorcze zestawienie oceny stanu ekologicznego lub potencjału ekologicznego i stanu chemicznego JCW przejściowych i przybrzeżnych w latach 2010-2012 (w 2016 za lata 2013-2015)

Zakres badań stanu wód przejściowych i przybrzeżnych:

• Elementy biologiczne (1 wybrany)

  • Fitoplankton

  • Makrofitobentos

  • Bezkręgowce bentosowe

  • Ichtiofauna

• Wskaźniki fizyko-chemiczne

  • Warunki termiczne

  • Warunki tlenowe

  • Zasolenie

  • Zakwaszenie

  • Substancje biogenne

• Substancje priorytetowe i inne zanieczyszczające (np. chlorofil „a”)

Częstotliwość badań wnosi:

• W zależności od parametru 4-8 pomiarów w roku

• Substancje priorytetowe 2-4 razy w roku

Badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach

Celem badań jest analiza długoterminowych trendów zmian zawartości substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń ulegających bioakumulacji, a także kontrola zawartości metali ciężkich i szkodliwych substancji organicznych akumulowanych w osadach

W latach 2013-2015 planuje się:

• W rzekach- badanie osadów w ok 150 punktach monitoringu corocznego i w cyklu trzyletnim w ok 300 punktach (co roku 100 punktów)

• w JCW jeziornych- badanie osadów w 400 jeziorach w cyklu 5-letnim 22 jeziora reperowe w cyklu 2- letnim

Zakres badań i oceny jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach.

program pomiarowy obejmuje oznaczenia we frakcjach < 0,2mm zawartości pierwiastków:

• głównych

  • Ca

  • Mg

  • Mn

  • Fe

  • P

  • S

  • C org.

• Śladowych

  • As

  • Ba

  • Cd

  • Co

  • Cr

  • Cu

  • Hg

  • Ni

  • Pb

  • Sr

  • Zn

  • V

  • F

• W wybranych punktach: suma 18 WWA

  • Acenaftylen

  • Acenaften

  • Fluoren

  • Fenantren

  • Antracen

  • Fluoranten

  • Piren

  • Benzo(a)antracen

  • Chryzen

  • Benzo(b)fluoranten

  • Benzo(k)fluoranten

  • Benzo(a)piren

  • Benzo(e)piren

  • Indeno(1,2,3 –cd)piren

  • Dibenzo(a,b)antracen

  • Benzo(g,h,i)perylen

  • Perylen

  • Naftalen

• PCB7- suma 7PCB

  • 28

  • 52

  • 101

  • 118

  • 138

  • 153

  • 180

• Inne szkodliwe substancje organiczne:

  • Bromowany difenyloeter

  • Trichlorobenzen (TCB)

  • Związki tributylocyny (kation tributylocyny)

  • Chloroalkany (10-13)

  • Chlorofenwinfos

  • Ftalany di (2-etyloheksyl) (DEHP)

  • Heksachlorobutadien (HCBD)

  • Heksachlorobenzen (HCH)

• Inne szkodliwe substancje organiczne:

  • α-HCH

  • β- HCH

  • γ- HCH

  • δ- HCH

  • heptachlor

  • epoksyd hebtachloru

  • aldryna

  • pentachlorobenzen (Pe Cls)

  • AOX- adsorbowane związki chloroorganiczne

  • p,p’- DDE

  • p,p’-DDD

  • p,p’-DD5

  • oldryna

  • Aldehyd endryny

  • Izodryna

  • Endosufan

  • dieldryna

Wykład 8

Monitoring jakości środowiska morskiego Bałtyku

Badania i ocena jakości środow. morsk. Bałtyku

Badania Bałtyku są wykorzystywane od 1979r w tym od 1990 w ramach PMŚ

Są one wypełnieniem zobowiązań Polski wynikających z Konwencji Helsińskiej z 1974r ( znowelizowanej w1992r), „o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego”

Ocena jakości wód Bałtyku- receptora zanieczyszczeń odprowadzanych z obszaru jego zlewni, jest wykorzystywana dla potrzeb zarządzania i oceny skuteczności ochrony zasobów wodnych

Dotychczas badania były prowadzone w ramach zintegrowanego programu COMBINE Polska rozpoczęła jego realizację zgodnie z zaleceniami HELCOM w roku 1998 HELCOM określa zalecenia …… częstotliwości i parametry .

Lokalizacja badań środowiska morskiego Bałtyku

Badania obejmują monitoring strefy głębokowodnej – 6 stacji badawczych (6 ekspedycji morskich) w rejonie:

• Głębi Gotlandzkiej

• Głębi Bornholmskiej

• Głębi Gdańskiej

Oraz monitoring przybrzeżny , zatok i zalewów w:

• Zatoce Gdańskiej

• Zatoce Pomorskiej

• Zatoce Puckiej

• Zalewie Wiślanym

• Zalewie Szczecińskim w punktach nieobjętych „badaniami i oceną wód przejściowych i przybrzeżnych”

Położenie monitoringowych stacji badawczych w polskiej strefie Morza Bałtyckiego od 2007 roku.

Zakres badań Morza Bałtyckiego

Wykonuje się badania wskaźników fizyko-chemicznych (ok 10tys pomiarów w roku:

• Temperatura

• Zasolenie

• Stężenie tlenu

• Widoczność krążka Secchiego

• Zawartość: biogenów, metali ciężkich, trwałych związków organicznych

Obserwacje pomiarów biologicznych środowiska morskiego:

• Fitoplankton

• Zooplankton

• Fitobentos

• Zoobentos

• Poziom:

  • Substancji szkodliwych w wodzie i organizmach morskich

  • Radionuklidów w wodzie, organizmach i osadach

• Ichtiofauna i fakultatywnie: mikrobiologia

Od 2014 r monitoring zostanie rozszerzony o dodatkowe elementy biologiczne, Czynniki fizjograficzne, hydromorfologiczne, chemiczne i akustyczne

Monitoring jakości wód podziemnych

Cel:

Przedmiotem monitoringu są 161 jednolitych części wód podziemnych ( w tym części uznane za zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu , ze szczególnym uwzględnieniem obszarów narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego

Wyniki badań posłużą:

• Optymalizacji działań związanych z ochroną i gospodarowaniem zasobami wód podziemnych, mających na celu utrzymywanie lub osiągnięcie dobrego stanu wód podziemnych

• Wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wobec KE wynikających z ramowej dyrektywy wodnej oraz innych uregulowań dotyczących wód podziemnych:

  • Dyrektywy w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniami (tzw dyrektywa wód podziemnych)

  • Dyrektywy w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (tzw dyrektywy azotanowej)

Badanie wody to:

• Wody gruntowe (poziomy wodonośne o swobodnym zwierciadle wody, słabo izolowane, wrażliwe na wpływ czynników antropogenicznych)

• Wody wgłębne (poziomy wodonośne głównie o charakterze subartezyjskim i artezyjskim o dobrej i średniej izolacji przed wpływem zanieczyszczeń

Badania są prowadzone w oparciu o zweryfikowaną i poszerzoną (do ok. 1000 punktów) sieć krajową, są to:

• Studnie wiercone

• Piezometry

• Ujęcia wody pitnej

• Rzadziej:

  • Studnie gospodarskie kopane

  • Źródła

• Inne (nowe) punkty

Części punktów sieci badawczej stanowią ujęcia komunalne i wiejskie wykorzystywane do zaopatrzenia ludzi w wodę pitną

• Większość punktów badawczych to punkty płytkie w najpowszechniej występującym czwartorzędowym piętrze wodonośnym

• Części- trzeciorzędowe i kredowe –pozostałe występują w utworach mezozoicznych i paleozoicznych

Badania stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych są prowadzone w ramach monitoringu:

• Diagnostycznego- wszystkie wody podziemne-2013- 1000pkt- 1 raz w roku

• Operacyjnego- części wód o statusie zagrożonych- 2013-2014- po ok 300 pkt- 2 razy w roku

• Badawczego- zakres i częstotliwości będące ustalane każdorazowo w zależności od potrzeb

Badania na obszarach narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego- min 2 razy w roku (w okresie wiosennym i jesiennym)

Monitoring operacyjny prowadzony jest z wyłączeniem roku w którym prowadzony jest monitoring diagnostyczny.

Ćwiczenie 5

Źródła zanieczyszczeń i zakres badań monitoringu wód powierzchniowych

O jakości wód powierzchniowych decydują przede wszystkim bardzo specyficzne zanieczyszczenia chemiczne i mikrobiologiczne pochodzące ze źródeł:

• Punktowych

• Przestrzennych

• Liniowych związanych z działalnością gospodarczą i bytowaniem człowieka

Zanieczyszczenia odprowadzane ze źródeł punktowych, to głównie ścieki ze:

• Źródeł komunalnych tj miejskich i wiejskich systemów kanalizacyjnych odprowadzających zazwyczaj mieszankę ścieków z gospodarstw domowych i z zakładów przemysłowych podłączonych do kanalizacji miejskich

• Źródeł przemysłowych tj z zakładów przemysłowych odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód za pośrednictwem własnych systemów kanalizacyjnych oraz przede wszystkim z kopalni węgla kamiennego- zrzut zasolonych wód dołowych z przemysłu wydobywczego

Zanieczyszczenia powierzchniowe lub obszarowe to zanieczyszczenia spłukiwane opadami atmosferycznymi z terenów zurbanizowanych nie posiadających systemów kanalizacyjnych oraz z obszarów rolniczych i leśnych a także wsiąkające do gruntu, przenikające do wód gruntowych i za ich pośrednictwem zasilające wody powierzchniowe

• Składniki nawozów mineralnych i organicznych (głównie nawozy azotowe, gnojowica, obornik)

• Chemiczne środki ochrony roślin

• Ścieki i osady ściekowe wykorzystywane do celów rolniczych lub w niewłaściwy sposób wprowadzane do ziemi

• Substancje wymywane przez opady z atmosfery itp.

Zanieczyszczenia ze źródeł liniowych lub pasmowych:

• Zanieczyszczenia komunikacyjne spłukiwane z powierzchni dróg lub torowisk przez opady atmosferyczne

• Zanieczyszczenia przenikające do wód gruntowych z:

  • Rurociągów, gazociągów, kanałów ściekowych, osadowych, doprowadzających wody słone

Głównym zagrożeniem jakości wód podziemnych są zanieczyszczenia obszarowe powodowane przez:

• Chemizacje rolnictwa i leśnictwa(stosowanie nadmiernych dawek nawozów mineraln. I chemicz. środków ochrony roślin)

• Niewłaściwe stosowanie nawozów naturalnych, w tym gnojowicy

• Brak systemów kanalizacyjnych

• Niedostateczna liczba i skuteczność oczyszczalni ścieków

• Nieodpowiednie przygotowanie składowiska odpadów, zwłaszcza niebezpiecznych, a także wylewiska odpadów płynnych

• Nieszczelne zbiorniki ściekowe

• Zanieczyszczenia atmosferyczne (imisja gazów i pyłów- kwaśne deszcze)

Dużym zagrożeniem jakości wód podziemnych są:

• Punktowe ogniska zanieczyszczające np. niewłaściwie zaprojektowane i wykonane magazyny środoków chemicznych, stacje benzynowe itp.

• Przemysł wydobywczy- górnictwo przez:

-Odwadnianie górotworu wokół wyrobisk górniczych

-Uruchomienie procesów migracji zanieczyszczeń z powierzchni terenu

-Procesów przesiąkania wód pokopalnianych

Klasyfikacja stanu ekologicz. Jednolitych części wód powierzchniowych

Klasa jakości stan eko. i biologiczny

I b.dobry

II dobry

III umiarkowany

IV słaby

V zły

Zakres badań w monitoringu wód pow. i podziemn.

Wskaźniki fizyczne i zakwaszenia

• Temp. Wody

• Barwa

• Zwiesiny ogólne

• Odczyn i zasadowość ogólna.

• Przeźroczystość (widzialność krążka secchiego)

Wskaźniki tlenowe

• Tlen rozpuszczony

• BZT5

• ChZT- Mn

• OWOC (C org.)

Wskaźniki biogenne

• N amonowy

• N kjeldohla

• N azotanowy (III, V)

• N ogólny

• Fosforany

• P ogólny

• Krzemionka

Wskaźniki zasolenia

• Przewodność w 20 ^oC

• Substancje rozpuszczone

• Siarczany

• Antymon

• Chlorki

• Ca

• Mg

• Twardość ogólna

Substancje priorytetowe

• Antracen

• Benzen

• Fluoranten

• Heksachlorobenzen (HCB)

• Heksachlorobutadien (HCBD)

• Heksachlorocykloheksan (HCH)

• Cd, Pb, Hg, Ni, naftalen

• WWA- benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, benzo(a)piren, benzo(ghi)perylen, indeno(1,2,3- cd)piren

Inne substancje zanieczyszczające

• Tetrachlorometan

• Aldryna

• Dieldryna

• Endryna

• Izodryna

• DDT

• Trichloroetylen (TRI)

• Tetrachloroetylen (PER)

Ćwiczenie 6

Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne I niesyntetyczne

• As

• Ba

• Fenyle lotne (indeks fenylowy)

• Węglowodory ropopochodne

• Glin

• Cyjanki wolne

• B

• Cr org. I Cr (VI)

• Zn

• Cu

Wskaźniki biologiczne

• Fitoplankton (chlorofil “a”)

• Fitobentos

• Makrofity

• Bezkręgowce bentosowe

• Makroglony I okrytozalążkowe

• Ichtiofauna

Wskaźniki mikrobiologiczne

• Bakterie grupy coli

• Bakteria grupy typu kałowego

• Paciorkowce kałowe- enterokoki

Ćwiczenie 7

Zmiany zanieczyszczeń wód w ostatnich latach

Zmiany jakości wód w Polsce

1. W porównaniu do 1990 pobór wody jest mniejszy o 22%

• 16% w przemyśle (72% udziału)

• 32% w eksploatacji sieci wodociągowej (18%)

• 34% w rolnictwie i leśnictwie (nawodnienia i uzupełnianie stawów rybnych) (10%)

1. Zwiększył się % ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków do 65% w 2011 w tym w miastach do 88,4% a na wsi do 30,6%

2. W latach 1990-2011 miał miejsce wyraźny postęp w ograniczaniu ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych z komunalnych i przemysłowych źródeł punktowych do wód powierzchniowych . wykazano spadek ilości odprowadzanych ścieków o 17%

   • Komunalnych- o 46% (87% udziału)

   • Przemysłowych- o 9% (13% udziału)

   • Wymagające oczyszczenia- o 45% (24% udziału)

   • Bez oczyszczania- o 87% (stanowiły one 2% ogółu ścieków)

3. Prognozy rozwoju oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych wskazują na możliwość kontynuowania tych pozytywnych tendencji i dalszego ograniczania ładunków zanieczyszczających ze źródeł punktowych

4. Daleki od rozwiązania pozostaje nadal problem ograniczenia ładunków ze źródeł powierzchniowych, jakkolwiek wystąpiło istotne zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych i racjonalizowanie nawożenia

5. tabelka

W ostatnich latach zanotowano zwiększenie zużycia nawozów sztucznych.

Ćwiczenie 8

Zmiany jakości wód w ostatnich latach

1. Jeziora – obniżenie stężeń związków fosforu i azotu w wodach w wyniku:

   • Znaczącego zmniejszenia ilości ścieków odprowadzanych do wód

   • Zwiększenia udziału ścieków oczyszczanych biologicznie wraz z chemicznym strąceniem fosforu

   • Zanieczyszczenia zużycia nawozów naturalnych i sztucznych

Na niezmiennym poziomie pozostaje:

• Zawartość chlorofilu

• Przezroczystość wód

• Liczebność glonów planktonowych

Poprawiają się wskaźniki sanitarne

1. Obserwowana jest stopniowo poprawa jakości wód Morza Bałtyckiego:

• Uległy zmniejszeniu ilości zrzuconych do M. Bałtyckiego: BZT5 (-36%) i stężenia chlorków (-8%), fosforanów (-53%), CHZT-Cr (-61%), azotu organicznego (-70%), fenoli lotnych (-96%), w odróżnieniu od Mg (+20%), siarczanów (+87%), Ca (+29%), azotu og. (+29%) azotanów V (+84%) od 1990r

• Wystąpiła poprawa stanu sanitarnego substancji odpowiedzialnych za zakwity glonów) w wodach morskich.

• Nastąpiło zmniejszenie ładunków metali ciężkich Cu (-88%), Zn,Pb i Cu (96% -97%) Cd, Fe i Mn (-100%) zrzuconych do Bałtyku z wodami rzecznymi w porównaniu do 1990r

Jakość wód Morza Bałtyckiego

• Występują głębokie deficyty tlenowe w głębiach Bohrnholmskiej Gotlandzkiej i Gdańskiej pogłębiane przez braki wlewów wód oceanicznych do Bałtyku wód morskich

• W Głębi Gdańskiej bytowanie i rozwój najbardziej odpornych na deficyty tlenowe gatunków makrozoobentosu jest niemożliwy

1. Jakość średnich i dużych ujęć wód podziemnych wiąże się z :

   • Wyższymi od dopuszczalnych dla wód pitnych stężeniami Fe i Mn

   • Małymi zawartościami związków azotowych azotanów V i azotanów III

   • Stwierdza się wysokie zawartości Sr i Ca oraz dużą twardość i mineralizację w wodach wgłębnych

   • Duże zawartości K, fosforanów, Fe i Mn w wodach gruntowych

   • Wody (gruntowe ) ze studni kopanych wykazują niezmiennie średnią lub niską jakość.