16. Skóra
U dorosłego pow. skóry 1,5 – 2m2,
masa 18-20 kg (15% wagi ciała),
grubość 0,5-4 mm
Funkcje skóry:
1.ochorna przed czynnikami fiz.,chem. I biol.
2.termoregulacyjna
3.ochronna, przed utratą wody
4.stanowi narząd czucia
5.reguluje wydalanie wody i metabolitów
6.synteza wit.D3
Budowa skóry:
1.naskórek
2.skóra właściwa
3.tk.podskórna
4.przydatki skóry (włosy, gruczoły, paznokcie).
NASKÓREK skóry cienkiej zbud. jest z 4 warstw:
- warstwa podstawna
- warstwa kolczysta
- warstwa ziarnista;
warstwa jasna (skóra gruba)
- warstwa rogowa
Warstwa komórek złuszczających (skóra gruba).
Naskórek jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym – wywodzi się z EKTODERMY.
Pomiędzy kom.nabłonka znajdują się dodatkowe komórki:
Melanocyty – poch.ektodermalnego
Kom.Langerhansa (dendrytyczne) – poch.mezenchymalnego
Kom.Merkla – związane z ukł.nerwowym (czucie dotyku) – poch.ektodermalnego
Skóra to 2 rodz.tkanek.
Melanocyty (kom.barwnikowe) zlokal. W warstwie podstawnej – produkują melaninę (pochłania światło widzialne i ultrafiolet), barwnik ten przekazywany jest do kom.warstwy kolczystej.
Kom.Langerhansa – odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe
Komórki Merkela – zlokalizowane w warstwie podstawnej, mają kontakt z włóknami nerwowymi, odbierają wrażenia czuciowe.
W warstwie ziarnistej są ziarna keratochialiny.
W warstwie podstawnej melanosomy i melanocyty.
Błona podstawna: hemidesmosomy.
WARSTWA PODSTAWNA (stratum basale) – rząd walcowatych, dzielących się komórek, ściśle przylegających do siebie ułożonych na błonie podstawnej.
WARSTWA KOLCZYSTA (stratum spinosum)
- kilka rzędów komórek
- kształt wielokątny
- rozbudowany cytoszkielet
- połączone są ze sobą desmosomami
- przestrzenie międzykomórkowe wypełnia płyn bogaty w mukopolisacharydy i białka
WARSTWĄ MALPHIGIEGO („żywa”) = warstwa podstawna i kolczysta
Powyżej tej warstwy
- nie obserwuje się podziałów komórkowych
- rozpoczyna się proces keratynizacji
Naskórek żywy
warstwa podstawna (rozrodcza – stratum basale)
warstwa kolczysta (stratum spinosum)
Naskórek rogowaciejący
warstwa ziarnista i warstwa rogowa
WARSTWA ZIARNISTA
- zbud. z 2-6 warstw komórek, przylegających ściśle do siebie
- w cytoplazmie kom. występują ziarnistości zawierające keratochialinę, która bierze udział w procesie wytwarzania białka keratynowego
WARSTWA POŚREDNIA (jasna- stratum lucidum) nie występuje we wsz.okolicach ciała (występuje – dłonie, podeszwy).
Komórki tej warstwy są już silnie spłaszczone, zaw.białko załamujące światło zwane eleidyną – warstwa ta jest nieprzepuszczalna dla światła.
Warstwa rogowa (stratum corneum) – komórki płaskie, ściśle do siebie przylegające ułożone dachówkowato. Cechą charakterystyczną korneocytów jest szczątkowe jądro kom. lub jego całkowity brak.
W naskórku nie ma naczyń krwionośnych, wszystkie potrzebne subst.odżywcze czerpane są z krwi krążącej w naczyniach warstwy brodawkowej skóry właściwej.
SKÓRA WŁAŚCIWA (corium dermis) wywodzi się z mezodermy.
W skórze właściwej wyróżnia się warstwy:
-warstwa brodawkowa
-warstwa siateczkowa
Skóra właściwa zbud. jest z tk. łącznej właściwej, zawierającej liczne naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy i gruczoły.
Brodawkowa
- zbud. jest z tk.łącznej właściwej luźnej – liczne wpuklenia do naskórka – brodawki
- występuje w niej sieć naczyń krwionośnych splotu podbrodawkowego
- przebiega faliście zapewniając tym elastyczność skórze
- spełnia ważną rolę w metabolizmie skórno-naskórkowym
Siateczkowa
- zbud. z tk.łącznej właściwej zbitej o utkaniu nieregularnym
- zaw.wiele włókien kolagenowych (u płodu kolagen I, u dorosłych III ) i sprężystych
- w skład skóry istoty podstawowej tk.łącznej skóry wchodzi swoisty proteoglikan – zaw.siarczan dermatanu.
W skórze właściwej wyróżniamy:
przydatki (gruczoły łojowe, potowe – mieszki włosowe)
naczynia krwionośne
naczynia chłonne
receptory czuciowe
mięśnie przywłośne
3 rodzaje włókien:
- kolagenowe (2typy – I i III )
- elastynowe (sprężyste)
- retikulinowe (siateczkowe)
KOMÓRKI – gł.fibroblasty, histiocyty, mastocyty, limfocyty, granulocyty, kom.plazmatyczne
MIĘDZYKOMÓRKOWA SUBSTANCJA PODSTAWOWA
-mukopolisacharydy głównym przedstawicielem jest kwas hialuronowy
Opisano ok.20 typów kolagenu
Skóra zaw.typy I, III, IV
Najważniejsze dla skóry znaczenie ma typ I i III
Skóra osób dorosłych zawiera kolagen typu I – leżący głęboko w skórze
Ok.30.r.ż.zmienia się synteza kolagenu –
Kolagen typu III buduje głównie włókna kolagenowe u dzieci i osób młodych – jego synteza stopniowa ustępuje w wieku 30 lat, potem zanika
FIBROBLASTY – kom.najliczniej występujące w skórze, produkują kolagen
TKANKA PODSKÓRNA (hypodermis) – wywodzi się z mezodermy, zbud. z tk.łącznej właściwej luźnej i tk.tłuszczowej podskórnej składającej się z kom.tłuszczowych różnej wielkości zgrupowanych w tzw.zraziki tłuszczu.
Tkanka podskórna
- fibroblasty
- histiocyty
- naczynia i nerwy
- włókna kolagenowe i sprężyste
Pełni funkcje:
- podporowe i chroni przed urazami mechanicznymi
- stanowi magazyn energetyczny organizmu.
W skórze właściwej i tkance podskórnej występują gruczoły potowe, łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów.