Etyka w rachunkowości

Działalność gospodarcza stwarza wiele pokus i możliwości nieetycznego zachowania wobec współpracowników, konkurentów czy Urzędu Skarbowego. Brak etyki może spowodować narażenie na straty finansowe.

Główną osobą odpowiedzialną za etykę rachunkowości przedsiębiorstwa jest główny księgowy. Z tego powodu osoba wybierana na to stanowisko powinna mieć odpowiednie kwalifikacje oraz odpowiednią postawę etyczną.

Osoba zajmująca się rachunkowością można uznać za wzbudzające zaufanie publiczne, podczas gdy spełnia odpowiednie zasady:

• Kompetencji zawodowych.

• Wysokiej jakości pracy.

• Niezależności zawodowej.

• Odpowiedzialności za przygotowane i prezentowane informacje z zakresu rachunkowości.

• Właściwego postępowania w relacjach z osobami, jednostkami i instytucjami powiązanymi zawodowo.

• Właściwego postępowania w przypadkach sporu i sprzeczności interesów.

• Właściwego postępowania w szczególnych sytuacjach jednostki prowadzącej rachunkowość.

• Zachowania tajemnicy zawodowej.

• Właściwego oferowania usług z dziedziny rachunkowości.

W granicach prawa księgowi często stosują różne sposoby, które kwalifikują się do etycznej „szarej strefy”. Zjawisko to jest znane pod pojęciem twórczej, kreatywnej rachunkowości. Kreatywna księgowość jest w społeczeństwie i mediach mylnie utożsamiana z agresywną księgowością, która jest prawnie zabroniona i nieetyczna.

Sprawozdanie finansowe

W skład sprawozdania finansowego wchodzi:

• Bilans,

• Rachunek zysków i strat,

• Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,

• Rachunek przepływów pieniężnych,

• Sprawozdanie z działalności jednostki,

• Informacje dodatkowe, obejmujące:

  • Wprowadzenie do sprawozdania finansowego,

  • Dodatkowe informacje i objaśnienia,

Przygotowując sprawozdanie finansowe trzeba kierować się następującymi zasadami:

• Rzetelności,

• Sprawdzalności,

• Przejrzystości i zrozumiałości,

• Jednolitości,

• Istotności,

• Ciągłości,

• Kompletności,

• Terminowości,

• Przystosowalności.

Celem sprawozdań finansowych jest dostarczenie informacji o:

• Sytuacji finansowej jednostki,

• Wynikach finansowych jednostki,

• Zmianie sytuacji finansowej jednostki.

Dla kogo jest przygotowywane sprawozdanie finansowe i jakich informacji oczekują:

• Inwestorów, rozmiar ryzyka, niepewności związane z inwestowaniem oraz stopa zwrotu zainwestowanego kapitału.

• Kredytodawców, zdolności kredytowe jednostki, czyli spłaty w terminach kwoty głównej wraz z odsetkami.

• Kontrahentów, zawierania w bliższej i dalszej przyszłości transakcji handlowych, a także wypłacalność jednostki.

• Pracowników, informacje o stabilności funkcjonowania i braku zagrożeń w dalszym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, ponadto informacje o rentowności przedsiębiorstwa i możliwości regulacji zobowiązań wobec nich.

• Klientów, szczególnie gdy na dłużej chcą się związać z daną firmą, informacja o kontynuowaniu działalności przez jednostkę.

• Rządu i agencji rządowych, informacje o firmie, polityce gospodarczej oraz podatkowej, a także dla sporządzanie statystyki dla celów makroekonomicznych.

• Społeczeństwa, zwłaszcza lokalne interesuje sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, możliwość nieprzerywalnego funkcjonowania jednostki ze względu na zatrudnianie pracowników, wspieranie lokalnych dostawców, rozwój infrastruktury, a oprócz tego także zasilanie budżetów samorządowych.

Jakie przedsiębiorstwa mają obowiązek ujawniania swoich sprawozdań finansowych?

Wszystkie przedsiębiorstwa, które w poprzednim roku obrachunkowym spełniły co najmniej dwa z trzech następujących warunków:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,

• przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

A także obligatoryjnie wszystkie:

• Grupy kapitałowe,

• Banki,

• Zakłady ubezpieczeń,

• Spółki akcyjne,

• Fundusze inwestycyjne,

• Fundusze emerytalne.

Znaczenie rachunkowości w działalności jednostki gospodarczej

W literaturze rachunkowość określa się jako „ szczególny system informacyjny o charakterze retro- i prospektywnym, który ma monopol na ustalanie wyniku finansowego i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego w pewnym okresie czasu

Rachunkowość – podstawowy cel

• dostarczenie prawdziwego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej firmy

• przekazywanie informacji ekonomicznej pozwalającej na formułowanie opinii i sądów oraz podejmowanie decyzji przez użytkowników tych informacji

Współczesna rachunkowość jest traktowana wieloaspektowo, jako:

• dyscyplina naukowa,

• język działalności gospodarczej,

• system informacyjny,

• zbiór regulacji prawnych i standardów,

• system rejestrowania zdarzeń gospodarczych,

• system pomiaru i wyceny zdarzeń

Funkcje Rachunkowości

• Informacyjna - polega na tworzeniu informacji finansowych o procesach gospodarczych w jednostce

• Kontrolna – przejawia się w umożliwieniu dokonywania kontroli wykonania planów. Pozwala także na kontrolę merytoryczną zapisów księgowych

• Analityczna – umożliwia badanie i interpretację osiągniętych wyników finansowych

• Optymalizacyjna – związana jest z dostarczaniem informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym

• Sprawozdawcza – przejawia się w okresowym sporządzaniu sprawozdań finansowych obrazujących całokształt działalności za określony czas.

Rachunkowość jako język działalności gospodarczej

• Rachunkowość jest uznawana jako język działalności gospodarczej (biznesu),

• Dostarcza ona całą terminologię dotyczącą sfery finansowej przedsiębiorstwa: zasobów, źródeł ich finansowania, przychodów, kosztów i wyników finansowych, przepływów pieniężnych itd.

Użytkownicy rachunkowości => obecni i potencjalni inwestorzy, pracownicy, kredytodawcy, dostawcy produktów lub usług, inni wierzyciele, odbiorcy produktów lub usług, agendy i instytucje rządowe, kadra kierownicza jednostki.

Rachunkowość zarządcza to proces identyfikacji, pomiaru, analizy, przygotowania i prezentowania informacji wykorzystywanych przez kierownictwo do planowania, oceny i kontroli w ramach organizacji oraz do zapewnienia systemu rozliczeń

• Rola rachunkowości zarządczej w zarządzaniu:

  • wspomaga planowanie poprzez dostarczanie wszechstronnych danych,

  • dostarcza informacji przede wszystkim do opracowywania planów na krótkie okresy czasu,

  • opracowuje dane niezbędne do podejmowania decyzji,

  • pokazuje zarówno negatywne i pozytywne relacje o zjawiskach zachodzących w działalności przedsiębiorstwa, dzięki czemu motywuje zachowania pracownicze,

  • automatycznie pełni funkcje kontrolne, dostarczając przy tym istotnych informacji dla potrzeb zarządzania.

W warunkach transformacji polskiej gospodarki oraz postępu w prowadzeniu działalności gospodarczej, który dokonał się w XX wieku i nadal postępuje, konieczne jest stosowanie w zarządzaniu przedsiębiorstwami nowoczesnych narzędzi zarządzania z dziedziny rachunkowości.

Główną rolę odgrywa:

• Controlling

• Rachunek kosztów

• Rachunkowość zarządcza

Rachunek kosztów

• Definiowany zwykle jako proces identyfikowania, gromadzenia , przetwarzania, prezentowania i interpretowania informacji o kosztach.

• Zasługuje na szczególną uwagę ze względu na:

- Rolę kategorii kosztów w sprawozdaniu finansowym

- Zarządcze znaczenie zjawisk kosztowych

Controlling to oparta na rachunkowości koncepcja koordynacji, planowania, sterowania i kontroli w przedsiębiorstwie ukierunkowaną na zapewnienie rozwoju i wzrostu pozycji przedsiębiorstwa w Konkurencyjnej walce