UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE

WYKŁAD 1 22.02.13 Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jako instrument polityki społecznej

Na zaliczenie prezentacja: na 30 minut.

Test: P/F + otwarte (opisać jakieś zagadnienie)

• Polityka społeczna – to system idei oraz działań, zmierzających do polepszenia całokształtu warunków życiowych ludności.

• W skład polityki społecznej wchodzi:

• polityka ludnościowa i rodzinna

• polityka zatrudnienia (przeciwdziałanie bezrobociu)

• polityka mieszkaniowa

• polityka ochrony zdrowia

• polityka zabezpieczenia społecznego

• polityka edukacyjna…

• Polityka społeczna składa się z działań o charakterze:

• kształtującym

• antycypacyjnym (działaniem antycypacyjnym są ubezpieczenia - założenie ze ryzyka można uprzedzać, np. ubezpieczenia społeczne, zdrowotne na wypadek choroby, inwalidztwa)

• interwencyjnym (założenie zasadności usuwania napięć społecznych np. gdy jest wysokie bezrobocie, mamy podjąć działanie aby to zminimalizować)

• Funkcje polityki społecznej:

• Opisowa (deskryptywna) – definiuje jaka jest rzeczywistość, która nas otacza

• Wyjaśniająca (eksploracyjna) – definiuje dlaczego ta rzeczywistość taka jest

• Prognostyczna (predyktywna) - Jaka będzie ta rzeczywistość

• Praktyczna (instrumentalna) – jakie podjąć działania aby ta rzeczywistość była z naszego punktu widzenia optymalna

• Metody badawcze polityki społecznej:

• Diagnoza

• Prognoza

• Programowanie – wybór środków i kierunków działania

Należy po pierwsze poznać rzeczywistość, później dawać politykom do realizacji wzorzec, rozważać środki prowadzące do celu oraz zastosować teorię najprościej, najszybciej.

Cele stawiane przed polityką społeczną:

- zapobieganie występowaniu dotkliwych problemów społecznych

- zaspokojenie podstawowych potrzeb ludzkich

- zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego

- realizowanie zasad sprawiedliwości społecznej

- organizowanie postępu społecznego

Aby te cele spełnić, potrzebne są do tego pewne środki, instrumenty, należą do nich:

- Ustawodawstwo społeczne

- Służby społeczne

- Usługi społeczne

- Świadczenia społeczne (pieniężne, rzeczowe)

- Infrastruktura społeczna (np. szpitale, ośrodki pomocy społecznej itp.)

- System podatkowy (system finansowania polityki społecznej na zasadzie redystrybucji dochodów)

• Dwie podstawowe grupy instrumentów polityki społecznej: prawne i finansowe

• Instrumenty prawne:

- Prawa socjalne w Konstytucji RP

- Kodeks Pracy

- Ustawodawstwo socjalne

• Instrumenty finansowe:

- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

- Fundusz pracy

- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

- PFRON (Państwowcy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych)

- Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników

- Narodowy Fundusz Zdrowia

Geneza

• Etapy rozwoju polityki społecznej:

• Etap wielkiego eksperymentu

• Etap konsolidacji

• Etap ekspansji

• Etap modernizacji i globalizacji

• Ustawodawstwo zaczęło się kształtować w sferze:

• Przepisów regulujących działania na rynku pracy

• Właściwe ustawodawstwo ochronne zapobiegające wyzyskowi przy zawieraniu umowy o pracę, jak również szkodliwym skutkom zdrowotnym i kulturalnym pracy najemnej

• Ustawy ubezpieczeniowej zapewniającej pracownikowi zasiłki w razie niezdolności do pracy czasowej lub stałej

• Ustawy umożliwiającej działalność organizacji w celu obrony interesów

Przepisy regulujące działania na rynku pracy,

Właściwe ustawodawstwo ochronne zapobiegające wyzyskowi przy zawieraniu umowy o pracę, jak również szkodliwym skutkom zdrowotnym i kulturalnym pracy najemnej,

Ustawy ubezpieczeniowe zapewniające pracownikom zasiłki w razie niezdolności do pracy tymczasowej lub stałej,

Ustawy umożliwiającej działalność organizacji w celu ochrony instrumentów

1802 – górna granica dnia pracy małoletnich określana na 12 godzin oraz obowiązek pobierania przez nich nauki czytania, pisania i rachunków.

1833 powołanie inspekcji pracy

1833 zakaz zatrudniania dzieci, które nie ukończyły 9 lat, ustalono 8 godzinny dzień pracy dla dzieci w wieku 9-13 lat oraz 12 godzinny dla młodzieży w wieku 13-18 lat

1883 – ubezpieczenia na wypadek choroby

1884 – ubezpieczenia od wypadków przy pracy

1889 - ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa i na starość

1911 – jednolita Ordynacja ubezpieczeniowa w Niemczech i wprowadzenia wdowich i sierocych oraz uprawnień leczniczych a członków rodzin ubezpieczonych

Konwencja 102 minimalne zabezpieczenie społ (1952)

1973 – wzrost cen ropy, wzrost inflacji, deficytu, podatków

Polska zalążki aktów prawnych- sejm czteroletni.

1918 – powołano Ministerstwo Zdrowia Publicznego , Opieki Społecznej i Ochrony Pracy,

23 XI 1918 - dekret o 8 godzinnym dniu pracy i 46 godzinnym tygodniu pracy

19 XII 1918 – moratorium mieszkaniowe dla biedoty

16 XII 1919 – dekret ochronie lokatorów

11 I 1919 dekret o obowiązkowym ubezpieczeniu robotników na wypadek

Luty 1919 – wprowadzenie przymusu edukacji

24 11 1927 – dekret jednolitego ubezpieczenia pracowników umysłowych

29 XI 1930 – weszło w życie rozporządzenie prezydenta RP o organizacji i funkcjonowaniu instytucji ubezpieczeń społ

28 III 1933 – ustawa scaleniowa !

1935 – utworzenie ZUSu

Od 1934 w ramach unifikacji systemu opieki zdrowotnej na obszarze kraju zaczął obowiązywać tzw system lekarza domowego

1939 – ustawa o sądach ubezp. Społecznych

1945 – organizacje organów ubezp. Społ; zniesienie składek od pracowników

1946 – podniesienie zasiłków

1947 – dekret o zasiłkach rodzinnych

1949 – zniesienie wyodrębniony fundusz ubezpieczeniowych

1950 – włączenie ubezpieczeń społ do budżetu państwa

1951 – przekazanie lecznictwa społ służbie zdrowia

1954 – dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym

Faza 4 lata 60

Faza 5 lata 70 zaczęto skracać czas pracy, pojawiły się wolne soboty

Faza 6 lata 80 schyłkowa – spadek rzeczywistych…

Współczesna polityka społeczna

I faza 198? – 1993 rozszerzono system emerytalno-rentowy

II faza 1994-1998 łagodzenie skutków transformacji, wzrost gospodarczy, odejście od ograniczania świadczeń

III faza 1999-2004 reformy systemowe:

• Przesuwanie administrowania socjalnym sektorom publicznym ze szczebli centralnych na regionalne i lokalne,

• Dopuszczenie do źródeł środków publicznych niezależnych i prywatnych instytucji socjalnych,

• Odchodzenie od dyskrecjonalnych metod przyznawania świadczeń do metod opartych na precyzyjnych regulacjach prawnych dotyczących uprawnień do świadczeń,

• W finansowaniu popieranie systemów ubezpieczeniowych ,tj. opartych na składkach.

WYKŁAD 2 01.03.2013

• Doktryny polityki społecznej:

• Liberalizm, (doktryna indywidualistyczna, dobro jednostki ponad wszystko, gloryfikacja egoizmu, neoliberalizm)

• Społeczna myśl kościoła ( zasada dobra wspólnego, solidarności, pomocniczości, uczestnictwa)

• Socjalizm (opiera się na wartości równości, odmiany: socjalizm utopijny, marksizm, socjaldemokratyzm)

• Zasady polityki społecznej:

• Przezorności (wynika z odpowiedzialności człowieka za własną przyszłość i rodziny, prowadzenie trybu życia który minimalizuje wystąpienie ryzyka)

• Samopomocy (istnienie i rozwój pomocy wzajemnych ludzi w podobnej sytuacji)

• Solidarności społecznej ( przenoszenie ryzyk)

• Pomocniczości (subsydiarności, przyjęcie porządku w jakim różne instytucje przynoszą wsparcie jednostki, państwo pomocodawcą ostatniej instancji)

• Partycypacji (uczestnictwa)

• Samorządności (realizacja wartości wolność, podmiotowość człowieka)

• Dobra wspólnego ( działania władz publicznych które uwzględniają interesy poszczególnych członków społeczeństwa)

• Wielosektorowości ( działają nie tylko publiczne podmioty ale również instytucje rynkowe itp.)

• Podmioty polityki społecznej:

Ze względu na obszar działania:

• Podmioty globalne

• Podmioty regionalne

• Podmioty krajowe

  • Organizacje publiczne – podstawowe funkcji z konstytucyjnego porządku społecznego

  • Organizacje pozarządowe – mają uzupełnić w sferze socjalnej

Ze względu na rodzaj podmiotów:

• Ustawodawcze - sejm i senat. Organ przedstawicielski. Działaja liczne komisje

• Wykonawcze

• Kontrolne

• Sądownicze

Państwo :

• Ustala cele postępu społecznego, sposób ich realizacji określa w aktach prawnych zadania i sposoby ich realizacji, a także zakres włączenia się do działań międzynarodowych.

• Tworzy organy administracji państwowej odpowiedzialne za realizację przewidzianych przez prawo uprawnień społecznych i obywateli za urzeczywistnianie celów postępu społecznego, wydaje szczegółowe przepisy prawne w ramach ustawodawstwa społecznego.

• Wydaje na cele społeczne sumy z budżetu państwa ustalając zasady gromadzenia i wydatkowania środków przez inne podmioty państwowe

• Kształtuje i określa zasady funkcjonowania urządzeń i infrastruktury społecznej.

Podmioty ustawodawcze:

• Sejm

Komisja polityki społecznej i rodziny

Komisja edukacji, nauki i młodzieży

Komisja samorządu terytorialnego i polityki regionalnej

Komisja zdrowia

• Senat

Komisja rodziny i polityki społecznej

Komisja nauki, edukacji i sportu

Komisja samorządu terytorialnego i administracji państwowej

Komisja zdrowia

Podmioty wykonawcze:

• Administracja centralna (prezes rady ministrów, premier, ministerstwo pracy i polityki społecznej-

zabezpieczenie społeczne:

• Ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia spleconego

• Funduszy emerytalnych

• Pomocy społecznej i świadczeń na rzecz rodziny

• Świadczeń socjalnych zatrudnienia rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych

• Kombatantów i osób represjonowanych

• Koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z wyjątkiem rzeczowych świadczeń leczniczych,

• Działalność pożytku publicznego w tym nadzoru nad prowadzeniem działalności przez organizacje pożytku publicznego z wyłączeniem nadzoru nad działalnością w zakresie ratownictwa i ochrony ludności.

ZUS ma kluczową rolę na poziomie wykonawstwa.

Administracja- ministerstwo pracy

Podmioty sądownicze:

• Sąd najwyższy dzieli się na izby(sądy pracy, sądy rodzinne)

• Naczelny sąd administracyjny

• Trybunał konstytucyjny

• Trybunał stanu

Podmioty kontrolne( uzupełnienie do pozostałych):

• Najwyższa Izba Kontroli (podlega sejmowi)

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Rzecznik Praw Dziecka

• Państwowa Inspekcja Pracy

Samorządy terytorialne:

Określa podmiot (społeczność lokalna, która zamieszkuje na danym terenie)

przedmiot uznaje się wykonywanie przez niego zadań publicznych( zasada pomocniczości samorządności, domniemania właściwości samorządu terytorialnego)

Międzynarodowe podmioty polityki społecznej:

• Organizacja narodów zjednoczonych, system narodów zjednoczonych(ONZ zbudowana z sześciu organów: zgromadzenia ogólnego, rady bezpieczeństwa, rady gospodarczej i społecznej, rady powierniczej, międzynarodowego trybunału sprawiedliwości i sekretariatu)

• programy funduszy Narodów zjednoczonych, takie jak fundusz narodów zjednoczonych na rzecz dzieci( UNICEF) program narodów zjednoczonych dla spraw Rozwoju (UNDP) światowy program żywnościowy

• wyspecjalizowane organizacje narodów zjednoczonych które zajmują się takimi dziedzinami jak ochrona zdrowia rolnictwo i meteorologia.

Podmioty UE realizujące politykę społeczną

UE:

• Główne organy (rada europejska, rada UE, Komisja europejska, Parlament europejski, Europejski Trybunał sprawiedliwości)

• Komitety doradczo-konsultacyjne( komitet ekonomiczno-społeczny, komitet ds. zatrudnienia, komitet ds. ochrony socjalnej, europejski fundusz społeczny)

• Agencje wspólnotowe( Europejskie centrum rozwoju i kształcenia zawodowego, europejska fundacja kształcenia, europejska fundacja na rzecz poprawy warunków życia i pracy, europejskie centrum monitorowania zmian)

System Narodów Zjednoczonych:

• ONZ

  • Zgromadzenia Ogólnego

  • Rady bezpieczeństwa

  • Rady gospodarczej i społecznej – 54 państwana okresy 3 letnie. Pakt prawny

  • Rady powierniczej

  • Międzynarodowego trybunału sprawiedliwości i sekretariatu

• Programy i fundusze Narodów Zjednoczonych

  • Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF)

  • Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju (UNDP)

  • Światowy Program Żywnościowy (WFP)

• Wyspecjalizowane organizacje Narodów Zjednoczonych, które zajmują się takimi dziedzinami jak ochrona zdrowia, rolnictwo i meteorologia

• Modele polityki społecznej:

• Marginalny (liberalny) –(państwo powinno ingerować w ostateczności , dla tego społeczeństwa, które nie jest w stanie samo zaspokoić swoich potrzeb)

• Motywacyjny (socjalna gospodarka rynkowa)- (potrzeby powinny być zaspokajana w oparciu o zasługi, staż pracy itp.)

• Instytucjonalno-redystrybucyjny (uznaje się że to społeczeństwo ponosi odpowiedzialność za sytuacje materialną każdej jednostki)

• Śródziemnomorski (oparty na zasadzie pomocniczości )

• Konfucjański (duży zakres odpowiedzialność rodziny za zakres potrzeb ich członków)

• Skutki realizacji polityki społecznej:

Sfera ekonomiczna korzyści rozbudowy państwa:

• Zmniejszenie skali wahań koniunkturalnych

• Utrzymaniu spokoju społecznego

• Pełniejszym dostępie społeczeństwa do edukacji

• Zachęcanie do oszczędzania zasobów, ochrony środowiska, a ponad to stwarzanie preferencji dla technicznej modernizacji i ochrony pracy

Przeciw - sfera ekonomiczna:

• Dodatkowe obciążenia przedsiębiorstw

• Utrudnienia w przystosowaniu gospodarki do zmian wydajności i koniunktury w świecie

• Przeciążenie budżetu państwa,

• Tworzenie i utrzymywanie kosztownych instytucji utrudniających funkcjonowanie gospodarki, demotywujących pracowników,

• Powstanie tzw. szarej strefy.

Sfera społeczna dodatnie efekty a cele społeczne:

• Zmniejszenie ryzyka obywatela jeśli chodzi o popadnięcie w ubóstwo,

• Zwiększenie poczucia godności obywatela,

• Zmniejszenie skali marginalizacji, ekskluzji, deprywacji i patologii społecznej,

• Pomniejszanie społecznych nierówności, szczególnie jeśli chodzi o szanse startu.

• Zmniejszenie tendencji do anonimowości

Negatywne aspekty rozbudowy państwa – sfera społeczna

• Zmniejszenie się skłonności jednostki do inicjatywy

• Zmieszenie poczucia odpowiedzialności jednostki za swój los co prowadzi do tworzenia postawy roszczeniowej

• Wytwarzaniem nowych nierówności w dostępie i korzystaniu z usług społecznych oraz tworzeniu nowych grup pokrzywdzonych,

• Zanikanie pewnych tradycyjnych wartości więzi społecznej.

Sfera stosunków politycznych dodatnie efekty to:

• Umacnianie poczucia związku obywatela z państwem,

• Zmniejszenie zagrożenia konfliktami klasowymi

• Zmniejszenie się liczby strajków.

Negatywy- sfery stosunków politycznych

• Zaostrzanie konfliktu na tle podziału dochodu narodowego

• Pogoń za głosami wyborców

• Upadek tradycyjnych cnót obywatelskich na rzecz wytargowania od państwa dodatkowych świadczeń

• Trudności w zakresie zmian przyznanych uprawnień.

WYKŁAD 3 08.03.13 Ubezpieczenie społeczne w systemie zabezpieczenia społecznego

• Raport Beveridge'a:

Raport składał się z kilki części:

CZĘŚĆ I: Ogólne zasady ubezpieczeń społecznych oraz ogólnych świadczeń. Koncepcja zabezpieczenia społecznego opierała się na:

• Oparcie systemu zabezpieczenia społecznego na zasadzie podwójnej redystrybucji dochodów – pionowej oraz poziomej.

• Ubezpieczenia stanowią podstawę i zasadniczy element systemu zabezpieczenia społecznego.

• Pomoc społeczna ma stanowić margines systemu zabezpieczenia.

• Ubezpieczenia dobrowolne będą stanowiły uzupełnienie systemu ubezpieczeń społecznych zarówno co do katalogu ryzyk jak też wysokości gwarantowanych świadczeń.

• Zasiłki na dzieci (rodzinne) będą traktowane jako niezbędny warunek prawidłowego funkcjonowania systemu zabezpieczenia społecznego.

• Konieczna jest walka z bezrobociem jako zagrożeniem funkcjonowania systemu zabezpieczenia społecznego i nieszczęściem jednostek.

• Niezbędne jest także wprowadzenie powszechnej, bezpłatnej opieki zdrowotnej a tym samym nadanie zdrowiu charakteru celu i wartości ogólnospołecznej.

CZĘŚĆ II:

CZĘŚĆ III: Dotyczyła kwestii szczegółowych: ustalenia wysokości świadczeń ubezpieczeniowych, problem ludzi starych oraz metody uzupełniania systemu ubezpieczeń społecznych przez inne techniki – czyli możliwość objęcia tym tytułem osób, które z jakiegoś powodu nie podlegają temu zabezpieczeniu społecznemu.

CZĘŚĆ IV: Omówiono kwestie finansowania systemu: powinien to być skarb państwa (poprzez system podatkowy), składki klientów ubezpieczeń społecznych oraz wpływy pracodawców – od osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub służbę.

CZĘŚC V: Stanowi prezentację planu zabezpieczenia społecznego. Prezentuje projekt reform. System miał być zabezpieczany przez pomoc społeczną, ochronę zdrowia ale też zasiłki dla dzieci cz. System miał być zabezpieczany przez pomoc społeczną, ochronę zdrowia ale też zasiłki dla dzieci czy politykę przeciwdziałania bezrobociu

• Zasady zgodnie z którymi powinien funkcjonować system ubezpieczeń.

Ubezpieczenia społeczne powinna charakteryzować:

• Powszechność

• Klasyfikacja:

- osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę czy służbę

- osoby utrzymujące się z pracy lecz we własnym zakładzie

- kobiety zamężne

- inne osoby w wieku produkcyjnym (np. osoby które się kształcą po ukończeniu pełnoletniości)

- osoby w wieku poprodukcyjnym

- osoby w wieku przedprodukcyjnym

• Jednolitość zasiłków ubezpieczeniowych

• Jednolitość składek ubezpieczeniowych

• Wystarczalność zasiłków ubezpieczeniowych (dot. wysokości świadczeń oraz okresów wypłaty)

• Ujednolicenie odpowiedzialności administracyjnej (zwiększenie efektywności ubezpieczeń oraz zmniejszenie kosztów administracyjnych)

• Ryzyka, które powinny być objęte systemem (katalog ryzyk):

• Bezrobocie

• Niezdolność do pracy

• Utrata dochodów przez osobę utrzymującą się z innych źródeł niż praca zarobkowa

• Osiągnięcie wieku emerytalnego i zaprzestanie pracy

• Ryzyka związane z sytuacją rodzinną kobiet (koszty związane z macierzyństwem, ślubem itp.)

• Zgon ubezpieczonego lub członka jego rodziny

• Posiadanie na utrzymaniu dzieci

• Trwała choroba lub ułomność fizyczna

• Każdemu w wymienionych ryzyk zostało przypisane odpowiednie świadczenie:

• Zasiłek z tytułu bezrobocia

• Zasiłek chorobowy

• Zasiłek szkoleniowy

• Emerytura

• Dla przeciwdziałania ryzykom i sytuacjom szczególnym, zwi,azanym z życiem rodzinnym przwidziano m.in. następujące świadczenia:

• Wszystkie kobiety pracujące i opłacające składki przed zawarciem małżeństwa otrzymywałyby jednorazowy zasiłek z okazji ślubu

• każda kobieta, niezależnie od opłacenia składek, byłaby uprawniona do jednorazowego zasiłku pordowego oraz wszelkich usług medycznych związanych z urodzeniem dziecka

• kobiety zatrudnione byłyby uprawnione do 13-tygodniowego urlopu i zasiłku macierzyńskiego w wymiarze wyższym niż pozostałe zaiłki

• w celu zapewnienia środków utrzymania także kobietom nie zatrudnionym, których mężów dotknęło ryzyko socjalne, wszystkie zasiłki ubezpieczeniowe byłyby skalkulowane w dwu wysokościach: dla osoby samotnej i dla pary małżeńskiej

• proponuje się, by kobiecie nie pracującej zarobkowo, czasowo niezdolnej do wykonywania obowiązków domowych z powodu choroby, wypłacany był zasiłek na opłacenie pomocy domowej

• Zasiłek pogrzebowy

• Zasiłki dla dzieci

• Renta inwalidzka

• Wysokość świadczeń i składek ubezpieczeniowych:

Ubezpieczenia społeczne miały objąć wszystkich ubezpieczonych, pomoc społeczna miała być niezbędna w trzech typach: w związku z zabezpieczeniem emerytalnym, zawsze poza systemem ubezpieczeń społecznych pozostaje grupa osób które nigdy nie zdołają uzyskać uprawnień , ubezp obejmują ryzyka typowe, które powszechnie występują.

• Wysokość świadczeń i składek ubezpieczeniowych

- Składki miały mieć jednakową wysokość dla wszystkich ubezpieczonych w danej klasie(im niższe składki tym niższe świadczenia)

- Świadczenia obejmowały wszystkich ubezpieczonych

• Pomoc społeczna jest niezbędna ponieważ:

- Konieczne jest uzupełnianie emerytur dla os które nie posiadają własnych środków

- Poza systemem ub. społ. zawsze pozostaje pewna grupa osób

- Uzupełnienie ryzyk szczególnych

- Miała być integralną częścią zabezpieczenia społecznego

- Całkowicie na zasadzie redystrybucji pionowej( z podatków)

- Zaspokaja poziom minimum(niższy jednak niż świadczenia z ub. społ.)

CZĘŚĆ VI: Ostatnia część raportu:

Dodatkowe działania oprócz systemu ubezpieczeń społecznych (by zapobiegać ubóstwu)

- zasiłki na dzieci

- wprowadzenie powszechnej opieki lekarskiej i rehabilitacji

- utrzymanie pełnego zatrudnienia

Plan zabezpieczenia społecznego w polityce. Wolność od ubóstwa, niedostatku, jest pokonaniem jednej bariery, pozostałymi barierami maiły zająć się inne dziedziny życia społecznego. Wprowadzenie powszechnej, bezpłatnej opieki medycznej i rehabilitacji, utrzymanie pełnego zatrudnienia.

Zostało sformułowane w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948 r. uchwalone przez stowarzyszenie ONZ, każda jednostka ludzka ma prawo d o zabezpieczenia społecznego.

To prawo zostało potwierdzone w artykule 9 uchwalone przez ONZ w 1966.

Aktem normatywnym który wywarł największy wpływ jest konwencja 102 w 1952 w sprawie minimalnym norm zabezpieczenia społecznego objęła zakresem wszystkie uznane ryzyka w prawie międzynarodowym , wszystkie ryzyka socjalne i związane z nim świadczenia.

• Pomoc lecznicza,

• Zasiłki chorobowe,

• Świadczenia z tytułu bezrobocia,

• Świadczenia na starość,

• Świadczenia w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

• Świadczenia rodzinne,

• Świadczenia w razie macierzyństwa,

• Świadczenia w razie inwalidztwa,

• Świadczenia w razie śmierci żywiciela rodziny.

Każdy ubiegający się o świadczenia może mieć prawo do odwołania się od odrzucenia przyznania świadczenia

• W konwencji nr 121 1964, o świadczeniach w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

• Konwencja 128 w 1967 r. o świadczeniach na wypadek inwalidztwa na, starość i w razie zgonu żywiciela rodziny

• Konwencja nr 130 z 1969 r. o pomocy leczniczej i zasiłkach chorobowych

Akty normatywne określają sposób zabezpieczenia:

• Europejka karta społeczna przyjęta w 1961 r. wraz z protokółem dodatkowym do karty przyjętym w 1988 r., protokołem zrewidowanym z 1991 r. oraz drugim protokołem dodatkowym z 1992 r.

• Zrewidowana karta europejska społeczna z 1996 r.

• Europejski kodeks zabezpieczenia społecznego oraz protokół do kodeksu przyjęty w 1964

• Zrewidowany Europejki kodeks zabezpieczenia społecznego przyjęty w 1990r.

• Europejska umowa tymczasowa dotycząca systemów zabezpieczenia społecznego na wypadek starości , inwalidztwa i śmierci żywiciela rodziny wraz z protokołem dodatkowym z 1953 r.

• Europejska umowa tymczasowa dotycząca systemów zabezpieczenia społecznego z wyłączeniem systemów na wypadek starości inwalidztwa i śmierci żywiciela rodziny wraz z protokołem dodatkowym z 1953 r.

• Europejska konwencja o pomocy społecznej i medycznej z 1953 r.

• Europejska konwencja o zabezpieczeniu społecznym oraz porozumienie dodatkowe w sprawie stosowania konwencji przyjęte w 1972 r.

• Europejska konwencja o statucie prawnym pracowników migrujących z 1977 r.

Rozporządzenia w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, uprościć.

Termin - Zabezpieczenia społeczne po raz pierwszy został użyty w 1911 r. w Związku Radzieckim. Jest używany powszechnie, nie ma jednej definicji, można podzielić na 2 grupy

Pierwsza grupa akcentuje wyodrębnienie przedsięwzięć na zagwarantowanie odpowiedniego poziomu życia. Definicje :

• Całokształt środków i działania instytucji publicznych, za pomocą, których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatkiem, przed groźba niemożności zaspokojenia podstawowych społecznie uznanych za ważne potrzeb.

• System świadczeń, do których obywatela mają prawo, lub z których maja możliwość korzystania i na warunkach określonych odpowiednimi przepisami.

Obejmowane przez:

• Ubezpieczenia społeczne,

• Ubezpieczenia na życie i nie na życie,

• Świadczenia o charakterze zaopatrzeniowym,

• Pomoc społeczna,

• Ochrona zdrowia,

• Rehabilitacja osób niepełnosprawnych.

Art. 66 konstytucji gwarantuje ochronę obywateli w razie niezdolności do pracy.

Druga grupa definicji zabezpieczenia społeczne wychodzi od traktowani jako jakiejś wartości, definicja:

Rezultat osiągnięty za pomocą całego szeregu kompleksowych i uwieńczonych powodzeniem przedsięwzięć publicznych mających na celu ochronę ludności (lub jej dużych grup) przed niedostatkiem środków materialnych, które w razie braku takich przedsięwzięć mógłby być spowodowany utartą dochodów w razie choroby, bezrobocia , inwalidztwa, starości lub zgonu oraz przedsięwzięć zapewniających dostęp do opieki zdrowotnej w razie potrzeby i pomagających rodzinom wychowującym małe dzieci.

WYKŁAD 4 15.03.2013

Celem zabezpieczenia społecznego jest bezpieczeństwo socjalne.

Główne ryzyka socjalne:

• Choroba,

• Wypadek przy pracy i choroba zawodowa

• Inwalidztwo,

• Starość

• Utrata pracy,

• Macierzyństwo,

• Zgon żywiciela rodziny

Bezpieczeństwo społeczne- to także zagrożenia psychospołeczne jednostki, których źródłem jest również całokształt uwarunkowań społecznych, ekonomicznych

3 techniki administracyjno-finansowe zabezpieczenia społecznego

technika ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa, opiekuńcza.

Ubezpieczeniowa

• Ubezpieczenie realizuje się przez tworzenie wspólnot osób narażonych na podobne zdarzenia losowe (wypadek przy pracy, choroba)

• Środki na realizację świadczeń ubezpieczenia gromadzone są ze składek ubezpieczeniowych dostosowanych do rozmiaru ryzyka

• Świadczenia są różnicowane odpowiednio do rozmiaru szkody i wysokości opłaconych składek.

• Rodzaje świadczeń i zasady ustalania ich wysokości są określone przepisami prawa, a świadczenia wypłacane są niezależnie od posiadanych środków własnych

• Prawo do świadczeń jest prawem podmiotowym. ( świadczenia przysługują z mocy prawa po stwierdzeniu zajścia ryzyka ubezpieczeniowego)

• Ubezpieczenia są wykonywane przez specjalnie do tego celu powołane mniej lub bardziej autonomiczne, zdecentralizowane instytucje ubezpieczeniowe o zróżnicowanym statusie prawnym

Zaopatrzeniowa

• Obejmuje zakresem podmiotowym ogół obywateli danego kraju lub ściśle określone ich kategorie

• Środki na realizację świadczeń zaopatrzeniowych pochodzą ze źródeł publicznych

• Świadczenia są przyznawane bez związku z pracą, a jedynie w uznaniu określonej prawnej potrzeby lub zasługi

• Rodzaje świadczeń, ich wysokość oraz okoliczności i warunki nabycia prawa do nich są określone ustawowo na podstawie zobiektywizowanych kryteriów

• Prawo do świadczeń jest prawem podmiotowym, ale może być uzależnione od faktu nie posiadania innych źródeł utrzymania

• Systemami zaopatrzeniowymi administrują urzędy państwowe lub samorządu lokalnego

Opiekuńcza

• Obejmuje zakresem podmiotowym ogół ludności przebywającej na terytorium danego kraju

• Świadczenia finansowane są ze środków publicznych( np. budżet centralny, budżet gminy)

• Realizacja zabezpieczenia społecznego na zasadzie opiekuńczej oznacza zapewnienie niezbędnych środków zróżnicowanych co do ich rodzaju i wysokości odpowiednio do indywidualnych potrzeb jednostki według uznania organu przyznającego świadczenie

• Nie istnieje tu prawo do świadczeń w sensie roszczenia prawnego

• Systemami pomocy społecznej administrują organy publiczne przeważnie lokalne

	Ubezpieczenie	Zaopatrzenie	Pomoc społeczna
Administracja	Zdecentralizowane publiczne zakłady ubezpieczeń	Scentralizowana administracja państwowa	Zdecentralizowane gminy
Finansowanie	Zdecentralizowane fundusze składkowe	Budżet centralny państwa – brak składek	Budżet gminy pomocniczo budżet państwa – brak składek
Uprawnieni	Pracownicy lub zawodowo aktywni	Całość ludności lub określone grupy	Całość ludności
Świadczenia	Typowe zależne od wkładu pracy (składki) - roszczeniowe	Typowe zależne od potrzeb - roszczeniowe	Indywidualne, zależne od potrzeb - uznaniowe

W ramach technik wyróżnić można różne rodzaje świadczeń zabezpieczenia społecznego:

Ze względu na ich charakter:

• Obligatoryjne

• Fakultatywne( stanowią uzupełnienie obligatoryjnych)

Ze względu na formę:

• Pieniężne (dominujące, wypłacane w postaci emerytury, renty itp)

• Rzeczowe (np. ubrania, wyżywienie)

• Usługowe (np. usługi pielęgnacyjne)

Ze względu na czas trwania:

• Długoterminowe (np. emerytury, renty)

• Krótkoterminowe (np. zasiłek chorobowy, macierzyński)

• Jednorazowe (np. zasiłek celowy, pogrzebowy

Ubezpieczenia społeczne różnią się od gospodarczych przymusem, odmiennym przedmiotem ochrony ubezpieczeniowe a także bezwzględny charakter przepisów których nie można zmodyfikować.

Porównanie ubezpieczeń społecznych i gospodarczych (ze względu na wybrane cechy)

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE	UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
podobieństwa
Spełnianie funkcji ochrony ubezpieczeniowej Przedmiot ubezpieczenia (osobowe ubezpieczenia gospodarcze) Tworzenie funduszu ubezpieczeniowego Składka – cena ochrony ubezpieczeniowej
różnice
Instrument polityki społecznej	Instrument polityki gospodarczej
obowiązkowe	Dobrowolne
Ubezpieczenia osobowe	Ubezpieczenia osobowe i majątkowe
Publicznoprawne instytucje ubezpieczeniowe	Komercyjne zakłady ubezpieczeń i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych
Warunki ubezpieczeń ustalone ustawowo	OWU określa zakład ubezpieczeń (wyjątek ubezpieczenia obowiązkowe)
Stosunek publicznoprawny	Stosunek cywilnoprawny

Pomoc społeczna- jej celem jest przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym którzy nie są ich w stanie pokonać wykorzystując własne możliwości, zasoby i uprawnienia. Pomoc wspiera ich w wysiłkach do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Zadaniem jest tez niedopuszczenie do powstania trudnych sytuacji życiowych przez podejmowanie działań do usamodzielnienia się. Pomocą społeczną zajmuje się minister pracy i polityki społecznej i administracja samorządowa (marszałek województw, starostowie, wójt burmistrz bądź prezydent).

Ogólne zadania w sferze pomocy społecznej

• Przyznawanie i wypłacania przewidzianych ustawą świadczeń

• Praca socjalna ( forma wsparcia, jedna z podstawowych zadań)

• Prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej ( zakładanie i utrzymanie jednostek pomocy społecznej)

• Analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej

• Realizacja zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych ( jest następstwem wyżej wymienionego)

• Rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, przysługuje:

Osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 542zł

Osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 456zł,

Wyjątki: straty w wyniku zdarzenia losowego; w szczególnie uzasadnionych przypadkach przysługuje: zasiłek celowy, zasiłek okresowy; rodzinie zastępczej udziela się pomocy[…]

Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:

• Ubóstwa,

• Bezdomności

• Sieroctwa

• Bezrobocia

• Niepełnosprawności

• Długotrwałej lub ciężkiej choroby

• Przemocy w rodzinie

• Potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi

• Potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności

• Bezradności w prawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych

• Braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawcze

• Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy

Podział świadczeń z pomocy społecznej:

Rodzaje świadczeń:
pieniężne ( zasiłek stały, okresowy, zasiłek celowy)
niepieniężne: pomoc rzeczowa, usługi

Formy wsparcia:
- świadczenia dla osoby
- pomoc dla rodziny

Formy pomocy:
-materialna
-niematerialna

Regulacja przesłanej do uzyskania świadczenia:
-obligatoryjne
-fakultatywne

Miejsce realizacji świadczenia:
pomoc środowiskowa ( realizowana w miejscu zamieszkania danej osoby)
pomoc zakładowa ( pomoc realizowana w instytucjach pomocy społecznej np. w ośrodkach)

Okoliczności przesądzające o wydaniu decyzji odmownej:
- dysproporcja pomiędzy udokumentowaną a rzeczywistą sytuacją majątkową
-marnotrawienie własnych zasobów finansowych albo przyznanych świadczeń
- niszczenie lub wykorzystywanie świadczeń niezgodnie z przeznaczeniem
-brak współdziałania osoby lub rodziny w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej
- odmowa zawarcia kontraktu socjalnego lub niedotrzymanie jego postanowień
- nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy ( w tym wykonywania prac społecznie użytecznych) lub leczenia odwykowego
- odmowa złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym
- naganne zachowanie osoby usamodzielnianej (np. porzucenie nauki lub pracy albo uchylanie się od podjęcia zatrudnienia)

Podsumowanie Pomocy Społecznej:
- wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej
- zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalne
- zapewnienie dochodu do wysokości poziomu interwencji socjalnej osobom i rodzinom o niskich dochodach
- zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym skutkami patologii społecznej
- integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie
- stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie

Zakres przedmiotowy zabezpieczenia społecznego obejmuje:
- dożycie wieku emerytalnego
- trwała lub okresowa niezdolność do pracy
- choroba
-macierzyństwo
-wypadek przy pracy lub choroba zawodowa
- śmierć żywiciela
- bezrobocie
- niedostatek dochodu w rodzinie
-trudne sytuacje życiowe

KOORDYNACJA SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W UNII EUROPEJSKIEJ

Podstawą prawną jest ART. 42 traktatu ustanawiającego wspólnotę europejską.
Rozporządzenia:
nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i
nr 987/2009 z 16 września 2009 roku dotyczących wykonywania rozporządzenia
nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Zasady wspólnotowe koordynacji:
- równego traktowania obywateli własnych i obcych
-jedności stosowanego ustawodawstwa
- sumowania okresów ubezpieczenia
-zasada zachowania praw nabytych (uchylenie w prawie krajowym klauzuli zamieszkania)

Zakres podmiotowy koordynacji: początkowo objęto tylko pracowników migrujących. Potem zmieniło się ro z rozporządzeniem 407 i objęto następujące grupy: pracownicy, pracownicy sezonowi, pracownicy przygraniczni, urzędnicy państwowi, studenci, osoby pracujący na własny rachunek, cudzoziemcy z krajów trzecich, członkowie rodzin wymienionych kategorii. Obecnie rozporządzenie 883 stosuje się do obywateli krajów UE, bezpaństwowców itd.

WYKŁAD 5 22.03.13 Koordynacja c.d. oraz system ubezpieczeń społecznych

• Świadczenia objęte koordynacją zabezpieczeń społecznych:

• Świadczenia chorobowe

• Świadczenia macierzyńskie oraz równoważne świadczenia ojcowskie

• Świadczenia inwalidzkie

• Świadczenia emerytalne

• Świadczenia dla osób pozostałych po śmierci żywiciela

• Świadczenia pogrzebowe

• Świadczenia dla bezrobotnych

• Świadczenia przedemerytalne

• Świadczenia rodzinne

• Zakresem objęto także świadczenia bezskładkowe łączące cechy charakterystyczne dla legislacji zabezpieczenia społecznego. Są to :

- świadczenia służące zapewnieniu uzupełniającej, zastępczej lub dodatkowej ochrony w przypadku wystąpienia rodzajów ryzyka objętych ochroną realizowaną przez działy zabezpieczenia społecznego.

- świadczenia finansowane ze środków pochodzących z obowiązkowych podatków przeznaczonych na pokrycie ogólnych wydatków publicznych, których przeznaczenie oraz określenie wysokości nie zależy od opłacania składki przez osobę uprawnioną (są to świadczenia dodatkowe)

- świadczenia wskazane przez państwa członkowskie UE w załączniku nr X do wskazanego rozporządzenia. (np. świadczenia socjalne mają takie zastosowanie – w razie zmiany miejsca zamieszkania (chodzi o zmianę państwa) świadczenia socjalne nie są eksportowane)

Skutki włączenia zabezpieczenia społecznego w zakresie rozporządzenia koordynacyjnego: dot. UE

1. Najpierw stosowane są przepisy prawa UE. A następnie prawa wewnętrznego danego kraju wspólnoty

2. Na terenie kraju nie mogą obowiązywać przepisy, które nie są zgodne z przepisami UE

3. W rozporządzeniu 883 wskazana jest zasada automatycznego zastępowania umowy zabezpieczenia społ.

4. Obywatele polski, który podejmują legalne zatrudnienie na terenie Unii podlegają prawnie zabezpieczeniu społecznemu – dotyczy to wszystkich krajów wspólnoty. Uwzględniane są wszystkie okresy zatrudnienia na terenie UE.

5. Uwzględniane są okresy sprzed 2004 r. – czyli przed uprzystępnieniem polski do unii.

• System ubezpieczeń społecznych:

Ubezpieczenie społeczne jest kategorią interdyscyplinarną ponieważ występuje w polityce społecznej, ekonomii oraz systemie prawnym.

• W ujęciu polityki społecznej - polityka społeczna eksponuje w ubezpieczeniach społecznych aspekty solidaryzmu zawarte zbiorowo w funduszach na pokrycie utraty dochodów.

• W ujęciu ekonomicznym, ubezpieczenie społeczne to określone dochody i ich źródła oraz wydatki i metody ich finansowania.

• W ujęciu prawnym ub. Społ. To zespół stosunków prawnych między ubezpieczonym, ubezpieczającym oraz instytucją ubezpieczeniową w ramach których powstają i są realizowane obowiązki i prawa tych podmiotów. W szczególności jest to obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne oraz prawo do otrzymywania świadczeń.

• Definicja ubezpieczenia społecznego – to system zagwarantowania ustawowo i związanych z pracą świadczeń charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowanych na zasadzie rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze, na zbiorowość osób do nich uprawnionych.

• Podstawowe cechy:

• Cel społeczny - Zapewnienie niezbędnych świadczeń w przypadku gdy człowiek nie potrafi samodzielnie zapewnić sobie środków utrzymania

• Przymus ubezpieczenia – wynika z przezorności (aby ludzie odkładali składki na utrzymanie się w przyszłości). Przymus ten zapewnia jednocześnie powszechność ubezpieczenia, przez co ubezpieczenia społeczne w porównaniu do ubezpieczenia dobrowolnego jest tańsze. Jego elementem jest składka, ale nie stanowi ona jednego dochodu ubezpieczeniowego, ponieważ bardzo często fundusz ubezpieczenia społecznego jest dofinansowany przez państwo

• Zasady ubezpieczenia społecznego lub cechy konstytutywne:

1. Związek z zatrudnieniem (inną działalnością zawodową)

2. Przymusowość – przepisy określają ściśle krąg osób objętych przymusowym ubezpieczeniem społecznym. Wiąże się to z brakiem możliwości dobrowolnego zrezygnowania z tego ubezpieczenia.

3. Wzajemność ochrony ubezpieczeniowej – oznacza ścisłą zależność pomiędzy opłacaniem składki na ubezpieczenie społeczne, jej wysokością oraz okresem opłacenia tej składki a prawem do świadczeń i jej wysokości – im wyższe składki oraz dłuższy okres ich opłacania, tym świadczenie będzie wyższe.

4. Roszczeniowość świadczeń – [przysługuje osobom uprawnionym w razie spełnienia prze znich ustaowo przewidzianych przesłanek. Rola instytucji ubezpieczeniowej sprowadza się do stwierdzenia tych uprawnień. Decyzje podlegają kontroli ze strony niezależnych organów, do których zainteresowany może się odwołać jeżeli instytucja nie przyzna poszkodowanemu określonego świadczenia.

5. Formalizm i schematyzm – przepisy precyzyjnie określają przesłanki nabycia prawa do świadczeń, rodzaji świadczeń oraz zasady ustalania ich wysokości.

6. Niekomercyjność – ub. społeczne jest instytucją niedochodową – nie jest nastawione na zysk.

7. Samorządność – jedna z idei przewodnich, oznaczająca wpływ podmiotów gromadzących składki na gospodarowanie ubezpieczeniami. ZUS i KRUS nie mają na to tak znaczącego wpływu.

• Funkcje ubezpieczenia społecznego: (pewne określenie socjalne od pewnego ogółu norm prawnych które regulują jego dziania)

• Ochrony ubezpieczeniowej (ochronno-kompensacyjna) – oparta jest na koncepcji solidarystycznej u podstaw której leży idea samopomocy społecznej i ma na celu zabezpieczenia ubezpiecz nowego w przypadku zajścia ryzyka. Realizowana jest na płaszczyźnie ekonomicznej, ponieważ dla ubezpieczonego oznacza wypłatę świadczenia w razie realizacji ryzyka i spełnienia przesłanek do nabycia określonego świadczenia. Realizowana jest także na płaszczyźnie psychologicznej – istnieje świadomość poczucia bezpieczeństwa i pewności zabezpieczenia. Jej istotą jest zapewnienie ubezpieczonemu świadczeń. Związana jest z rewaloryzacjom świadczeń – czyli ograniczania wpływu np. inflacji. Rozważa także możliwość stosowania egzekucji oraz potrąceń podlegających temu ubezpieczeniu.

• Rozdzielcza – polega na podziale środków pochodzących ze składek między grupy osób uprawnionych. Finanse systemu ubezpieczeń społecznych są mechanizmem podziału dochodu narodowego realizowanym w procesie gromadzenia i rozdziału pieniędzy. Jej podstawę stanowią świadczenia. Redystrybucja odbywa się między generacją osób czynnych zawodowo do nie czynnych zawodową. Druga generacja to między dziećmi a osobami czynnymi zawodowo. Występuje także redystrybucja ze względu na płeć.

• Zatrudnienia – ub. Społeczne postrzegane jest jako instrument polityki rynku pracy za pomocą którego wpywa się na kształtowanie podaży oraz struktury zatrudnienia. Łagodzi ona skutki bezrobocia. Wiąże się z oznaczeniem wieku emerytalnego generalnego oraz wskazaniu pewnych grup zawodowych, dla których wiek emerytalny jest nieco inny. Kształtowanie wysokości świadczeń w sposób motywujący do zatrudnienia. Następna rzecz to uwarunkowanie prawa do świadczeń na podstawie dobranych okresów zatrudnienia. To także wprowadzenie instytucji emerytur wcześniejszych i świadczeń emerytalnych. Także objęcie ubezpieczeniem emerytów oraz rencistów, którzy pozostają w stosunku pracy. Związane są z nią także zasiłki dla bezrobotnych mających na celu ochronę bezrobotnego prze pogorszeniem jego sytuacji materialnej w związku z utratą zatrudnienia oraz mobilizowania go do aktywnego szukania pracy.

• Polityki ludnościowej – wiąże się z akcentowanym wpływem niektórych świadczeń na kształtowanie procesów ludnościowych. Do tych świadczeń zalicza się: zasiłki porodowe, wychowawcze, opiekuńcze itp. Polityka pronatalistyczna – ma na celu zwiększenie ludności. Polityka antypronatalistyczna ma na celu zmniejszenie ludności. Służy także inwestycjom w człowieka – poprawie jakości życia. Wiąże się ze stanem zdrowotnym ludności oraz niepełnosprawnością – osobom taki przysługują określone świadczenia.

• Fiskalno-ekonomiczna – łączy się z funkcją rozdzielczą. To działania ubezpieczenia społecznego w sferze finansów oraz ich skutki ekonomiczne dla gospodarki jako całości. W odbiorze społecznym tą funkcję postrzega się przez pryzmat obowiązku realizacji zobowiązań składkowych powszechnie uznanych za zbyt wysokie. Składki te ustalane są w procencie wydatków na pracę. Stanowi to obciążeni zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Gdy składki te są za wysokie, łączą się z poszerzanie nielegalnej strefy zatrudnienia – czarnym rynkiem. Dlatego należy oszacować optymalną barierę w zakresie wysokości składek. Dużą rolę w tym zakresie odgrywa metoda kapitałowa – czyli sposób lokowaniu środków, łączy się w z metoda kapitałową, która polega na tym ,ze każdy pracujący posiada środki na swoim koncie i takie środki w przyszłości będzie otrzymywać, lokowane w pap skarbowe służą finansowaniu części długu publicznego, możliwość gromadzenia oszczędności w przypadku wysokich świadczeń.

• Prewencji ubezpieczeniowej – rola ubezpieczenia społecznego w przypadku zagrożeń dla zdrowia i życie nie ogranicza się tylko do kompensaty realizacji aktywnej prewencji ubezpieczeń zmierzającej do zapobiegania zachorowalności wypadkowości oraz inwalidztwu, zaś w przypadku ich wystąpienia do minimalizacji ich straty. Ta prewencja jest współcześnie realizowana w systemie ubezpieczeń i obejmuje rozwiązania które mają na celu zmniejszenia zdarzeń losowych , stosowana profilaktyka indywidualna i zbiorowa ograniczania skutków zaistniałych zdarzeń poprzez restytucyjną metodę, podstawowe kierunki działań możemy zaliczyć stymulowanie przedsięwzięć zmierzające so poprawy warunków pracy jej bezpieczeństwa i higieny, propagowanie rozwoju rehabilitacji leczniczej i zawodowej, propagowanie wśród ubezpieczonych edukacji zdrowotnej przez podejmowanie inicjatyw poprzez pogłębienie ich świadomości, rozbudzanie ich zainteresowani problematyką bezpieczeństwa i higieny oraz ergonomii, kształtowanie wzorców zachowań oraz dbałości o własne zdrowie.

Poprzez grupy instrumentów:

- stwarzające finansowe dolegliwości w stosunku do podmiotów zatrudniających winnych skutków niewłaściwych warunków pracy

- zachęcające do podejmowania przedsięwzięć poprawiających warunki pracy w stopniu ograniczającym zachorowalność o wypadkowość

- finansujące niektóre rodzaje wskazanej działalności, w szczególności związane z poprawą bezpieczeństwa i higieny pracy oraz restytucja zdolności do pracy.

WYKŁAD 6 05.04.13

Wprowadzanie ubezpieczeń społecznych:

• 15 czerwca 1883r. o ubezpieczeniu na wypadek choroby,

• 1 grudnia 1884r. o ubezpieczeniu od wypadków w zatrudnieniu,

• 22 czerwca 1889r. o ubezpieczeniu rentowym na starość i na wypadek inwalidztwa.

Miały one obligatoryjny charakter, państwo zaczęło aktywnie interweniować w zabezpieczenie ryzyka życiowego swoich obywateli. Nastąpił przymus ubezpieczenia. Jego pochodną stała się powszechność tego ubezpieczenia, zaczęło obejmować wszystkie osoby zatrudnione. Zbiorowościami objętymi ubezpieczeniem nie byli początkowo objęci rolnicy. Odstąpiono od zasady uzależnienia wysokości składek od rozmiarów indywidualnego ryzyka. W przypadku tych ubezpieczeń wprowadzono składkę przeciętną. W przypadku ubezpieczenia chorobowego i emerytalno-rentowego składkę finansowali pracodawcy oraz pracownicy. W ubezpieczeniu emerytalno-rentowym- po połowie, natomiast w ubezpieczeniu chorobowym- 1/3 pracodawca, 2/3 pracownik. Natomiast ubezpieczenie wypadkowe finansowane było w całości przez pracodawców. 19 listopada 1919 r. wprowadzono modyfikacje -

Cechy ubezpieczeń wprowadzone przez Bismarcka:
- przymusowy charakter
- powszechność
- podstawy finansowe w postaci składek
- zasada solidaryzmu: „ jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”

Niemieckie ubezpieczenia stały się wzorem rozwiązań które zostały przyjęte przez większość krajów Europejskich.
W Polsce to ustawodawstwo zapoczątkował dekret naczelnika państwa o obowiązkowym ubezpieczeniu społecznym na wypadek choroby, Ten dekret został potem zastąpiony ustawą z 19 maja 1920 roku o takiej samej nazwie. Ta ustawa była wzorowana na rozwiązaniach niemieckich. W okresie międzywojennym polska wprowadziła ustawy w zakresie ubezpieczeń społecznych:
- ustawa z 18 lipca 1924 o zabezpieczaniu na wypadek bezrobocia
- rozporządzenie prezydenta RP z 24 listopada 1927r o ubezpieczeniu społecznym pracowników umysłowych
-ustawa z 28 marca 1933 o ubezpieczeniu społecznym (scaleniowa)
- ustawa z 28 lipca 1939r o sądach ubezpieczeń społecznych

Rozwój ubezpieczeń społecznych w Polsce zahamował wybuch II wojny światowej. Na tych ziemiach które zostały wcielone do rzeszy Polaków obowiązywały ustawy, które zawierały niekorzystne rozwiązania w porównaniu z prawem które dotyczyło Niemców.

Organizacja ubezpieczeń społecznych w Polsce

- ustawa z 13 października 1988 o systemie ubezpieczeń społecznych zgodnie z czym ten system obejmuje ubezpieczenie emerytalne, rentowe, w razie choroby i macierzyństwa (chorobowe), z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (wypadkowe).W znaczeniu szerszym system tych ubezpieczeń obejmuje rozwiązania które są zawarte w przepisach:
- ustawa z 28 sierpnia 1997r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz
- ustawa z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
- ustawa z 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych

Podstawy normatywne tego systemu ub społecznych stanowią akty prawne:
- ustawa z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
- ustawa z 25 czerwca 199r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
- ustawa z 30 października 2003r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Te akty prawne określają rodzaj świadczeń z ub społecznego. Warunki nabycia prawa do tych świadczeń oraz zasady i tryb przyznawania świadczeń. Kwestie wspólne dla wszystkich ubezpieczeń pozarolniczych ubezpieczenia społecznego (np. organizacja powszechnego systemu ub społecznego) to jest unormowane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

System ubezpieczeń społecznych w Polsce
a) Ubezpieczenia społeczne rolników indywidulanych:
- ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie
b) Pozarolnicze ubezpieczenie społeczne (system powszechny)
- ubezpieczenie emerytalne: * emerytury z FUS ( tzw I filar)
* emerytury z OFE (tzw II filar)
- ubezpieczenie rentowe
-ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa
-ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Zasada równego traktowania wszystkich ubezpieczonych dotyczy:
- warunków objęcia systemu ubezpieczeń społecznych
- obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne
- obliczania wysokości świadczeń
- okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń

Jeżeli ubezpieczony uzna ze któraś zasada została naruszona ma on prawo dochodzi roszczeń z tytułu ub społecznych przed sądem.

Katalog osób które podlegają ubezpieczeniu społecznemu zostały określone w art. 6 (chyba ustęp 1) ustawy u ub społecznych

1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów

2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;

3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej „członkami spółdzielni”;

4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;

6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczy-pospolitej Polskiej, zwanymi dalej „posłami i senatorami”;

7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej „stypendysta-mi sportowymi”;

7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;

8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej „bezrobotnymi”;

9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej „osobami pobierającymi stypendium”;

9b) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji za-trudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;

10) duchownymi;

11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką;

12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;
18a) funkcjonariuszami Służby Celnej;

19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;

20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;

21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.

Prawo do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i chorobowego na wniosek jest w Polsce traktowany jako wyjątek od tej podstawowej zasady ich przymusowości. Osoby ubezpieczone w ramach 4 rodzajów ubezpieczenia nabywają prawo do świadczeń które mają na celu pokrycie szkody po powstaniu ryzyka. W Polsce zakresem tej ochrony ubezpieczeniowej są objęte sytuacje:
- czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, choroby zawodowej, wypadku przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy
- odosobnienie w związku z chorobą zakaźną
- zmniejszoną sprawność do pracy
- niemożność wykonywania pracy w związku z rodzicielstwem
- trwałą niezdolność do pracy
-niezdolność do samodzielnej egzystencji
-utrata żywiciela
-zaprzestanie pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego

Rodzaje świadczeń ubezpieczeń społecznych
a) rodzaj
- emerytalne
-rentowe
-chorobowe
-wypadkowe
b) z punktu widzenia formy realizacji
- pieniężne
- rzeczowe ( z zakresu rehabilitacji leczniczej i zawodowej)

Zadania z zakresu powszechnego ub społecznego wykonuje ZUS, OFE, płatnicy składek

ZUS jest państwową jednostką organizacyjną, ma osobowość prawną, nadzorowany przez prezesa rady ministrów. ZUS powstał na mocy umowy scaleniowej. Działania:
Art. 68.

1. Do zakresu działania Zakładu należy między innymi:

1) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,

e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,

f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

1a) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego;

2) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych;

2a) wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta–rencisty, potwierdzających status emeryta–rencisty

3) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego21);

4) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych;

5) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy;

6) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi;

7) wydawanie Biuletynu Informacyjnego;

8) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

Do zakresu działań ZUS należny też prowadzenie prewencji rentowej ( obejmuje rehabilitację leczniczą ). W skład ZUS wchodzi centrala, jednostki terenowe organizacyjne.

Organy ZUSU:
- prezes
1. Stanowisko Prezesa Zakładu może zajmować osoba, która:

1) posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny

2) jest obywatelem polskim
3) korzysta z pełni praw publicznych;

4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

5) posiada kompetencje kierownicze;

6) posiada co najmniej 6-letni staż pracy, w tym co najmniej 3-letni staż pracy na stanowisku kierowniczym;

7) posiada wykształcenie i wiedzę z zakresu spraw należących do właściwości Zakładu.

- zarząd
- rada nadzorcza (powoływana przez premiera na 5 lat)

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
Jest to państwowy fundusz celowy, który jest powołany do realizacji zadań z zakresu ub społecznych. Dysponentem FUS jest ZUS.

1. Przychody FUS pochodzą:

1) ze składek na ubezpieczenia społeczne, niepodlegających przekazaniu na rzecz otwartych funduszy emerytalnych;

1a) ze środków rekompensujących kwoty składek przekazanych na rzecz otwartych funduszy emerytalnych;

2) (uchylony);

3) z wpłat z budżetu państwa oraz z innych instytucji, przekazanych na świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi, z wyjątkiem świadczeń finansowanych z odrębnych rozdziałów budżetowych oraz wpłat z instytucji za-granicznych;

4) z oprocentowania rachunków bankowych FUS;

4a) z lokat dokonywanych w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych));

5) z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS;

6) ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wraz z odsetkami;

7) z dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 24 ust. 1a, i z opłaty prolongacyjnej;

8) z dotacji z budżetu państwa;

9) ze środków FRD, o których mowa w art. 59;

10) z innych tytułów

FUS może otrzymywać z budżetu państwa dotacje oraz nieoprocentowane pożyczki. Mogą być przeznaczane wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłatę świadczeń gwarantowanych przez Państwo.
FUS może zaciągać kredyty za zgodą MF.

Świadczenia z ubezpieczania społecznego- system powszechny ????? ( było to z panią ogrodnik)

ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO – SYSTEM POWSZECHNY

Świadczenia emerytalne – fundusz emerytalny

Świadczenia rentowe – fundusz rentowy FUS

Świadczenia chorobowe – fundusz chorobowy

Świadczenia wypadkowe – fundusz wypadkowy

FUS dzieli się na 4 fundusze: f. emerytalne (emerytury), f. rentowy (renta z tyt. niezdolności do pracy, szkoleniowa, rodzinna, zasiłek pogrzebowy itd.), f. chorobowy (zasiłek chorobowy, wyrównawczy, macierzyński, opiekuńczy, świadczenia rehabilitacyjne), f. wypadkowy (pokrywają się w części ze świadczeniami z ubezpieczenia chorobowego, tyle, że są wyższe).

Składki na ubezpieczenia społeczne:
a) emerytalne: 19,50% po połowie pracownik i pracodawca ( z czego 2,8% trafia do OFE, 4,5% wymiaru na subkonto)
b) rentowe 8% (pracownik 1,5% ,pracodawca 6,5%)
c) chorobowe 2,45% pracownik
d) wypadkowy 0,67%- 3,86% w całości pracodawca

Fundusz Rezerw Demograficznych

1. Środki FRD mogą być wykorzystane wyłącznie na:

1) uzupełnienie wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego, o którym mowa w art. 55 pkt 1, z zastrzeżeniem ust. 3 i art. 112 ust. 1;

2) nieoprocentowaną pożyczkę uzupełniającą środki funduszu emerytalnego na bieżącą wypłatę świadczeń, zapewniającą płynność finansową FUS, zwrotną w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia otrzymania środków przez FUS.

Ostatnie uruchomienie FRD było dwa lata temu. Stan tej rezerwy wynosi 13 mld.

Fundusz Emerytur Pomostowych

Utworzony 1.01.2010 w celu finansowania emerytur pomostowych. Dysponentem jest ZUS. Przychody funduszu pochodzą ze składek na fundusz emerytur pomostowych.

OFE

Jest wyposażony w osobowość prawną. Powołany na czas nieograniczony. Nadzór na nim stanowi KNF.

Zwrot nienależnie pobranych świadczeń:
Osoba która pobrała świadczenia jest zobligowana do jego zwrotu wraz z odsetkami na zasadach prawa cywilnego.

2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących usta-nie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach – za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności.

8. Zakład może odstąpić od żądania zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin ich płatności albo rozłożyć je na raty, jeżeli:

1) zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności lub

2) kwota nienależnie pobranych świadczeń nie przewyższa kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

FUS dysponuje także funduszami rezerwowymi, tworzonymi dla ubezpieczeń rentowych, chorobowego- ze środków pozostałych na koniec każdego roku na rachunku FUS i wypadkowego- ze środków pozostałych na rachunku ubezpieczenia wypadkowego oraz z odsetek funduszy rezerwowych. Jako zabezpieczenie funduszu emerytalnego przed niedoborem utworzono fundusz rezerwy demograficznej, ma status państwowego funduszu celowego, głównym celem jego jest zwiększenie bezpieczeństwa wypłacalności świadczeń z ubezpieczenia rentowego, dysponentem jest ZUS. Podstawowym źródłem są składki na ubezpieczenie emerytalne oraz środki z prywatyzacji mienia skarbu państwa, są lokowane w celu osiągnięcia przychodów i maksymalnego bezpieczeństwa, mogą być lokowane w obligacje, akcje, i depozyty skarbowe Te środki mogą być wykorzystane wyłącznie na uzupełnienie wynikające z przyczyn demograficznych, mogą być udzielone jako nieoprocentowana pożyczka. Stan funduszu wynosi obecnie 13 mld zł. Fundusz Emerytur Pomostowych utworzono 1.01.2010 r., dysponentem jest ZUS, przychodami są składki na FEP, z dotacji budżetu państwa, z oprocentowania rachunku bankowego FEP. Może otrzymywać dotacje z budżetu państwa. Składki opłacane są za pracownika urodzonego po 1948 r. i wykonuje prace o szczególnym charakterze np. chemia, górnictwo, energetyka. Składka wynosi 1,5%, finansowana przez pracodawcę.

OFE realizują zadnia związane z II filarem ubezpieczenia emerytalnego. Posiada osobowość prawną, powołany na czas nieokreślony. Nadzór na nim sprawuje KNF.

Płatnicy składek to osoby fizyczne i jednostki organizacyjne zobligowane do przekazywania składek do ZUS-u. Wpłacają składki na FP i FGŚP. Zobligowani są do zgłaszania do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, przygotowują wnioski emerytalne i rentowe.

Zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Osoba, która pobrała nienależnie świadczenia obowiązana jest do ich zwrotu wraz odsetkami. Za takie świadczenia uznane są: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania, świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów lub świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego.

WYKŁAD 7 12.04.2013

• UBEZPIECZENIA CHROBOWE

• Świadczenia:

- zasiłek chorobowy

- świadczenie rehabilitacyjne

- zasiłek wyrównawczy

-zasiłek macierzyński

-zasiłek opiekuńczy

Zasiłek chorobowy – karencja, w ubezpieczeniu obowiązkowym po 30 dniach, osoba ubezpieczona dobrowolnie ma prawo do zasiłku po upływie 90 dni po upływie przebywania na chorobowym. Od pierwszego dnia prawo do takiego zasiłku przysługuje :

• Absolwentom szkól lub szkół wyższych

• Jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy

• Ubezpieczonym obowiązkowo, którzy maja wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego

• Posłom i senatorom.

• W wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganie oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,

• Z powodu przebywania w :

- stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,

-stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia os środków odurzających lub substancji psychotropowych

• Wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż 182 dni, jeśli nie zdolność do racy jest spowodowana gruźlica lub ciążą 270 dni. Wysokość zasiłku chorobowego 80% wymiary wynagrodzenia, zasiłek przysługujący hospitalizacji danej osoby to 70% wynagrodzenia.

Może przysługiwać również w wysokości 100% (3 przypadki):

1) ciąża

2) Niezdolność do pracy powstała w skutek wypadku w drodze do lub z pracy

3) Niezdolność do pracy powstała: Niezbędne badania dla dawców tkanek, narządów lub komórek lub procesowi pobierania tych narządów. Powstała wskutek poddawania się niezbędnym badaniom lekarskim aby pobrać tkanki i narządy lub w czasie przeszczepu tych narządów lub tkanek.

Zasiłek chorobowy nie będzie przysługiwał za te okresy zdolności do pracy, w których zachowuje prawo do wynagrodzenia, oraz za okresy:

• Urlopu bezpłatnego

• Urlopu wychowawczego

• Tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności

• Jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstw lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego

• Jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności

• W przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane

Jeżeli ktoś wykorzystuje inaczej zwolnienie lekarskie niż ma (np. pracuje), to traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres przebywania na zwolnieniu chorobowym.

Świadczenie rehabilitacyjne:

Przysługuje gdy wyczerpał zasiłek chorobowy lecz ciągle jest niezdolny do pracy.

Świadczenie na zakończenie leczenia , nie dłużej niż 12 miesięcy,

Wynosi 90 % podstawy wymiaru zasiłku chorobowego,

85% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego

W czasie ciąży jest wypłacane w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego

Przez pierwsze 3 miesiące, pracodawca nie może zwolnić pracownika pobierającego świadczenie

Zasiłek wyrównawczy:

Przysługuje ubezpieczonym którzy są pracownikami ze zmniejszoną sprawnością do pracy, jeżeli ich wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddaniu się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji do przyuczenia się do wykonywania określonej pracy. Prawo do tego zasiłku przysługuje też pracownikom którzy na skutek zmiany stanu zdrowia został przeniesiony na inne stanowisko w celu adaptacji do nowej pracy. Przysługuje przez okres rehabilitacji zawodowej, jednak nie dłużej niż przez 24 miesiące. Prawo do tego zasiłku ustaje z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej.

Zasiłek macierzyński:

Przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

• urodziła dziecko

• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie i wystąpi jego przysposobienia do sądu opiekuńczego w sprawie

• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia na wychowanie …(USTAWA)

Okres na jaki przysługuje ten zasiłek:

• 20 tygodni (140 dni) – w przypadku urodzenia 1 dziecka przy jednym porodzie

• 31 tygodni (217 dni) – w przypadku urodzenia 2 dzieci przy jednym porodzie

• 33 tygodnie (231 dni ) – w przypadku urodzenia 3 dzieci przy jednym porodzie

• 35 tygodni (245 dni) – w przypadku urodzenia 4 dzieci przy jednym porodzie

• 37 tygodni (259 dni) – w przypadku urodzenia 5 dzieci przy jednym porodzie

Wysokość zasiłku wynosi 100 % podstawy wynagrodzenia. Z zasiłku może skorzystać także ojciec dziecka, w sytuacji gdy matka dziecka umrze lub porzuci dziecko lub w sytuacji gdy osoba ta zwolni się z pracy w celu wychowywania dziecka. Matka może scedować pewną część urlopu na ojca dziecka. Z zasiłku macierzyńskie może skorzystać ojciec jeśli matka wykorzystał 14 dni urlopu.

Zasiłek opiekuńczy:

Przysługuje w sytuacji gdy konieczne jest sprawowanie opieki nad:

• Dzieckiem w wieku do 8 roku życia w przypadku:

- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do którego dziecko uczęszcza

- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem jeżeli poród lub choroba uniemożliwiła temu małżonkowi sprawowanie opieki nad dzieckiem

- pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem w zakładzie opieki zdrowotnej

• Chorym dzieckiem w wieku do 14 lat

• Innym chorym członkiem rodziny

Wypłacany jest do 80% podstawy wynagrodzenia.

Ustalanie prawa do zasiłków oraz ich wysokości odbywa się dzięki zaświadczeniom lekarskim. W zaświadczeniu znajduje się okres niezdolności do pracy, nr statystyczny choroby, kody literowe takie jak:

• Kod A – oznacza niezdolność do pracy powstałą po przerwie nie przekraczającej 60 dni – spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą

• Kod B – oznacza niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży

• Kod C - – oznacza niezdolność do pracy spowodowaną nadużyciem alkoholu

• Kod D - – oznacza niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą

• Kod E – oznacza niezdolność do pracy spowodowaną chorobą zakaźną

W zaświadczeniu lekarskim, na pisemny wniosek ubezpieczonego, nie umieszcza się kodu B i D. Wystawiane są 2 kopie - dla ubezpieczonego, a drugą zatrzymuje wystawiający. Oryginał jest wysyłany w ciągu 7 dni bezpośrednio do ZUS. Pierwszą kopię otrzymuje ubezpieczony, a druga kopia musi być przechowywana przez 3 lata przez osobę wystawiającą zaświadczenia. Lekarz orzecznik może przeprowadzić kontrolę chorego.

Rzecznik ZUSu może:

• Przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego: w wyznaczonym miejscu lub w miejscu jego pobytu

• Skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta ZUS

• Zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie

• Zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie

Zaświadczenie lekarskie ubezpieczony jest zobowiązany dostarczyć w ciągu 7 dni od otrzymania płatnikowi, nie dostarczenie zaświadczenia w tym terminie następuje obniżenie o 20%,

Wypłata zaświadczenia , roszczenia przedawniają się w przeciągu 6 miesięcy, nie zgłoszenie roszczenia o wypłatę tych świadczeń , termin 6 miesięcy biegnie od kiedy ustała przeszkoda niepozwalająca zgłosić roszczenia, wina zusu roszczenie przedawnienia się po upływie 3 lat.

Roszczenia zasiłków po okresie 6 miesięcy się przedawniają. Chyba że nastąpiło niezależnie od osób uprawnionych. Jeżeli wina jest po stronie ZUSu to roszczenie to przedawnia się po upływie 6 lat.

UBEZPIECZENIA WYPADKOWE:

• Za wypadek uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia

- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony

- podczas wypadku, w którym ubezpieczony uległ w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań

Ponadto:

- uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe

- wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania

- odbywana szkolenia, stażu, (z ustawy)

• Kategorie wypadków:

1. Śmiertelny wypadek przy pracy ( w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od daty wypadku)

2. Ciężki wypadek (nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak utrata wzroku, słuchu, rozstrój zdrowia naruszający podstawowe czynności organizmy, także choroba psychiczna)

3. Wypadek zbiorowy ( w wyniku którego uległo wypadkowi co najmniej 2 osoby)

Choroba zawodowa: określona jest w wykazie chorób zawodowych. Spowodowana jest działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub spowodowana sposobem wykonywania pracy.

• Świadczenia jakie przysługują z ubezpieczenia chorobowego:

- zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (100% wymiaru)

- świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy (100% wymiaru)

- zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzeni uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

- jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty.

- renta z tytułu niezdolności do pracy – dla ubezpieczonego który stał się niezdolny do pracy w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

- renta szkoleniowa – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowane wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową

- renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

- dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej

- pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą

Nie będą przysługiwać świadczenia wówczas, gdy wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia lub zdrowia, spowodowanego przez niego umyślnie, lub w skutek rażącego niedbalstwa.

Te świadczenia nie przysługują także w przypadku niezgodności z ustawą podczas, gdy do wypadku doszło gdy ubezpieczony był pod wpływem alkoholu lub środków odurzających.

• UBEZPIECZENIE RENTOWE:

Żeby uzyskać prawo do renty ( 3 warunki):

- Za niezdolną do pracy uważa się osobę która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zawodowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowania.

- Całkowicie niezdolna to osoba która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

- Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę która utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi przez nią kwalifikacjami.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy i rokowania odzyskania uwzględnia się stopień naruszenia organizmu, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy a także celowość przekwalifikowania biorąc pod uwagę charakter wykonywanej pracy

Niezdolność do pracy orzeka się an okres nie dłuższy niż 5 lat, jeżeli nie ma rokowań na odzyskanie zdolności wówczas na okres dłuższy. Tej oceny niezdolności dokonuje lekarz orzecznik, i ustala

• Daty powstania niezdolności do pracy

• Trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy

• Związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami

• Trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji

• Celowości przekwalifikowania zawodowego

Orzeczenie lekarza orzecznika do którego nie wniesiono wadliwości, lub orzeczenie komisji stanowi dla organu… postawę przyznania renty. Po wydaniu orzeczenia osobie, która go otrzymała przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia. Orzeczenie lekarza orzecznika, co do którego nie zgłoszono sprzeciwu stanowi podstawę do wymierzania wymiaru renty

Kto ma prawo do renty:

Renta z tytułu niezdolności do pracy:

- jest niezdolna do pracy

-ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (niewymagalne jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do lub z pracy)

- niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie , np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego ( chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

• Renty, które można uzyskać:

- Renta stała przysługuje osobie która została stale uznana za niezdolną do pracy

- Renta okresowa, charakter czasowej niezdolności do pracy

- Renta szkoleniowa jeśli ubezpieczony spełnił wskazane warunki do przyznania renty, uzyska orzeczenie o przekwalifikowaniu zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie,

Przyznawana na 6 miesięcy z możliwością przedłużenia na 36 miesięcy, także może ulec skróceniu, gdy Starosta zawiadomi organ…. , lub osoba się nie przekwalifikuje

Niezdolność do pracy:

• Całkowita (utrata zdolności do wykonywania pracy):

  • Trwała ( brak rokowań odzyskania zdolności do pracy-----renta stała

  • Okresowa ( wg wiedzy medycznej istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy)----renta okresowa

• Częściowa

  • Trwała

    • Renta stała celowość przekwalifikowania

  • Okresowa

    • Renta okresowa

Wykład 8 19.04.2013

Renta rodzinna: - należy się uprawnionym członkom rodziny, osoba która w chwili śmierci spełniała określone warunki. Osoba zmarła i była całkowicie niezdolna do pracy.

Uprawnieni Członkowie rodziny:

• Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione; - do ukończenia 16 roku życia lub 25 lat gdy się uczą, lub bez względu na wiek gdy jest przed 16 rokiem i jest niezdolny do pracy. Gdy osiągnęło wiek 25 i jest na ostatnim roku studiów, to jest to przedłużone do końca roku odbywanych studiów

• Przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej – zostały przyjęte na wychowanie na co najmniej rok przed śmiercią, i jednocześnie nie mają prawa do renty rodziców biologicznych

• Małżonek – wdowa – jeżeli w chwili śmierci miała ukończone 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa, uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli się uczą to 18 lat, lub są całkowicie niezdolne do pracy. Okres nie dłuższy niż 5 lat, lub gdy wychowa dzieci. Rozwiedziona wdowa – ma prawo do renty, jeżeli powyższych warunków w chwili śmierci miała prawo do alimentów. Gdy wdowa nie spełnia żadnych warunków i nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania to ma prawo do renty okresowej (przez okres 1 roku) lub możliwość do uczestniczenia w szkoleniach. Wdowiec – te same zasady co do wdowy

• Rodzice – jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią utrzymywał rodziców.

Renta rodzinna wynosi 85 % świadczenia które przysługują zmarłemu. Gdy są dwie osoby to 95%, gdy 3 i więcej 95%, Gdy jest więcej ludzi to jest to podzielone na wszystkie uprawnione osoby

Renta socjalna – przysługuje osobie:

• Jest pełnoletnia – tez kobieta która ma ślub a ma 16 lat

• Jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

  • Przed ukończeniem 18 roku życia albo

  • W trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia albo

  • W trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej

Nie jest ważne kiedy powstała ta niezdolność do pracy, musi ta niezdolność wystąpić we wskazanych powyższych okresach

Nie przysługuje renta socjalna:

• Ma ustalone prawo do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej, renty strukturalnej, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego,

• Pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych

• Jest tymczasowo aresztowana albo odbywa karę pozbawienia wolności

• Ma ustalone prawo do renty rodzinnej (część renty) przez jednostkę organizacyjną ZUS lub przez inny niż ta jednostka organ emerytalno – rentowy, w wysokości przekraczającej 200%kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

• Jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej w rozumieniu Kodeksu cywilnego o powierzchni użytków rolnych przekraczających 5ha przeliczeniowych lub – jako współwłaściciel- ma udział w takiej nieruchomości, który przekracza 5ha przeliczeniowych

Wyjątki: pierwsza kropka – ma prawo do renty uczniowskiej ma prawo do renty rodzinnej,

Może złożyć wniosek o 50% renty jeżeli:

• Jest osoba samotnie gospodarująca

• Nie posiada innego przychodu

• Nie ma ustalonego prawa do renty rodzinnej,

• Jest właścicielem lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego) albo przysługuje jej spółdzielcze prawo do lokalu albo najemcą lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, innych jednostek samorządu terytorialnego albo stanowiącego własność Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych oraz zobowiąże się pisemnie że z kwoty tej renty będzie dokonywała opłat z tytułu czynszu lub innych należności za lokal mieszkalny a w tym lokalu nie przebywają inne osoby

Wynosi 84% kwoty najniższej renty z tyt. Całkowite niezdolności do pracy

Renta rodzinna i socjalna nie może przekroczyć 200% najniższej renty z tyt. Całkowitej niezdolności do pracy.

Renta socjalna zostaje zatrzymana gdy przekroczy 30% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał

Zawieszenie : z tyt. Pracy (z powodu odprowadzenia składek):

• Pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy,

• Pracy nakładczej

• Pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej oraz współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów

• Wykonywania pracy w ramach mowy o świadczenia usług (innej niż umowa zlecenia lub agencyjna) do której zgodnie z Kodeksem cywilnych stosuje przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywania tej umowy

• Wykonywania pracy na podstawie:

  • Umowy zlecenia

  • Umowy agencyjnej

  • Innej umowy o świadczenie usług do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu

  • Umowy o dzieło

• Prowadzenia pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej wykonywaniu

• Wykonywaniu pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych

• Odpłatnego świadczenia pracy, na podstawie skierowania do pracy w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania ) o ile przysługuje renta w wysokości 50% renty socjalnej

• Pobieranie stypendium sportowego

• Gdy przychód ma się z umowy najmu itd.

Dodatki do emerytury:

Dodatek pielęgnacyjny – przysługuje osobie uprawnionej do renty lub emerytury gdy osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy , oraz do samodzielnej egzystencji, lub ukończyła 75 lat, gdy jest w zakładzie opiekuńczym to nie przysługuje. 203, 55 zł

Dodatek do sierot zupełnych – jeżeli do renty rodzinnej jest upoważniona sierota 382,50

Zasiłek pogrzebowy – w razie śmierci ubezpieczonego , osoby pobierającej emeryturę albo rentę, bądź członków ich rodzin – 4000zł –

Członkowie rodziny uprawnione do zasiłku pogrzebowego :

• Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione

• Przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej

• Wnuki i rodzeństwo

• Małżonek (wdowa i wdowiec)

• Rodzice, w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające

przysługuje osobie które pokryła koszty pogrzebu, może tez przysługiwać pracodawcy lub ośrodki opiekuńczej, na podstawie rachunków lecz nie wyżej niż 4000zł. Zasiłek wygasa gdy po 12 miesiącach od dnia śmierci osoba się po niego nie zgłosi (wniosek). Przysługuje tylko jeden zasiłek pogrzebowy z tego tytułu

Ubezpieczenia emerytalne:

• Podstawowe ubezpieczenie emerytalne o charakterze obligatoryjnym, prowadzone przez ZUS i finansowane repartycyjne

• Ubezpieczenie w otwartych funduszach emerytalnych (OFE), zarządzanych przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE); obowiązkowe lub dobrowolne – w zależności od wieku ubezpieczonego i finansowane kapitałowo

• Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne w ramach instytucji pracowniczych programów emerytalnych lub/i indywidualnych kont emerytalnych oraz IKZE

Świadczenia w ramach ubezpieczeń społecznych:

• Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 styczna 1949

• Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 – zdefiniowana składka

  • $E = \sum_{}^{}{Sk + \left( \text{KP} \right):n}$

  • N – liczba miesięcy przeciętnego życia

• Emerytura górnicza

• Emerytura kolejowa

• Emerytura w obniżonym wieku emerytalnym

• Emerytura wcześniejsza

Nabycie prawa bez tego drugiego przysługuje ubezpieczonym którzy mają ustalony wiek emerytalny, nastąpiło rozwiązanie stosunków pracy

Pozostałe zdefiniowane świadczenie – stała kwota świadczenia i kwota indywidualna w zależności od stażu pracy

E = 24%Kb + [(s*1,3)+(ns*0,7)] * P

Kb – kwota bazowa, wynosząca 100% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenie społeczne, określone w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

S – okresy składkowe (w miesiącach)

Ns – okresy nieskładkowe ( w miesiącach)

P – podstawa wymiaru świadczenia

Emerytura pomostowa – praca w szczególnych warunkach. Jest świadczeniem przejściowym, jest na podstawie definiowanej składki. Świadczenie wygaszane.

Emerytura kapitałowa – środki zgromadzone na otwartych funduszach emerytalnych. Indywidualne konto.

• Okresowa – przysługuje członkowi OFE po ukończeniu 60 roku życia, jeżeli kwota środków na koncie OFE jest równa lub wyższa od 20 krotności dodatku pielęgnacyjnego. Charakter przejściowy do 65 roku życia (do kobiet) . Suma ilorazu podana przez OFE kwot zgromadzonych środków na rachunku OFE przez resztę średniego trwanie życia

• Dożywotnia – każdemu członkowi OFE jeżeli ukończył 65lat oraz kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej jest równa lub wyższa 50% kwoty dodatku pielęgnacyjnego. Ustalane na podstawie wniosku członka OFE i jednocześnie jest też brane pod uwagę o wypłatę ubezpieczeń społecznych

Emerytura bazowa – gwarancja nie obejmuje osób które nie posiadają okresów składkowych 20 lat – kobity25 lat – mężczyźni

• Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 – gdy pobierają rentę to jak osiągną wiek to jest zamieniane na emeryturę.

• Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 styczna 1949 –

  • Ubezpieczeni przysługuje emerytura gdy : osiągną wiek emerytalny oraz mają okres składkowy i bez składkowe (20 lat – kobiety, 25 – mężczyźni)

  • Gdy udowodni okresy składkowe i nieskładkowe (15 lat kobiety – do 20lat mężczyźni). Gdy kwota jest niższa niż najniższa (730) to wypłaca wyliczona

  • Emerytura z urzędu – gdy pobierały rentę ztyt. Niezdolności do pracy, po osiągnięciu wieku emerytalnego dostaje emeryturę

Emerytura górnicza –

• Ukończył 55 lat życia

• Ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat racy górniczej

• Nie przystąpił do OFE albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa

Może być obniżony do 50 gdy kobiety mają 20 lat a mężczyźni 25lat pracy.

Świadczenia przedemerytalne 975,8 –

Do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat kobieta i 61 mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn lub […] Tu coś brakuje

Do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy w których była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna oraz posiada okres prawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat mężczyzn

Muszą spełnić warunki:

• Nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna

• W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia albo innej pracy zarobkowej lub prac interwencyjnych i publicznych

• Złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie do 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6 miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Jest z FUSu

Emerytura prezesa? – szczególny tryb są finansowane z budżetu państwa.

Emerytury są waloryzowane 1 marca. Polega na rewaloryzacji z powodu wzrostu cen z poprzedniego roku

Gdy następuje zbieg do kilku świadczeń

To wypłaca się jedno świadczenie wyższe lub wybrane przez osobę:

(jedno świadczenie w pełnym wymiarze i połowie drugiego) gdy:

• Inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową

• Z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady oraz w więzieniach i obozach karnego zesłania w ZSRR, więzieniach polskich w latach 1944-1956 za działalność związaną z walką o suwerenność i niepodległość lub w związku z pobytem na deportacji w ZSRR

• Z tytułu, niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy zaistniałym przed 1 stycznia 2003 wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy lub chorobą zawodową

Powstanie i ustanie świadczenia: trzeba spełnić wszystkie warunki powyższe. A ustanie gdy prawo ustaje(rentowe, lub ze śmiercią osoby uprawnionej) w przypadku okresowej niezdolności do pracy ( to gdy kończy się okres na jaki została przyznana).

Renta szkoleniowa ustaje:

• Z upływem 6 miesięcy jeżeli starosta nie wystąpi z wnioskiem o przedłużenie tego okresu

• Od dnia otrzymania zawiadomienia starosty o braku możliwości przekwalifikowania od innego zawodu, także wówczas gdy zawiadomienie to organ rentowy otrzymał przed upływem 6 miesięcy

• Z upływem okresu, na jaki świadczenie przyznano na wniosek starosty

• Od dnia otrzymania zawiadomienia starosty tym, że osoba zainteresowana przed upływem 6 miesięcy lub w okresie wcześniej wskazanym, nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu

WYKŁAD 9 26.04.13

Zawieszeniu lub zmniejszeniu ulegają:

• Emerytura przysługująca osobie , która nie ukończyła wieku 60 lat- kobieta, i 65 lat mężczyzna

• Renta z tytułu niezdolności do pracy

• Renta rodzinna do której uprawniona jest jedna osoba

• Część renty rodzinnej do której uprawniona jest osoba osiągająca dochód

• Renta inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy nie pozostaje w związku ze służbą wojskowa pobierającego świadczenie na podstawie ustawy z dnia 29 maja 1974 r o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin

Świadczenie nie jest zawieszane ani zmniejszane dla osób:

• Emerytów którzy wiek 60 lat -kobieta i 65 -lat mężczyzna ukończył przed podjęciem pracy zarobkowej lub przed przejściem na emeryturę,

• Osób uprawnionych do renty : inwalidy wojskowego, z tytułu pobytu w obozie i miejscach odosobnienia i rent rodzinnych po tych inwalidach,

• Osób uprawnionych do renty inwalidy wojskowego, w związku ze służbą wojskowa i rent rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskowa

• Osób które osiągały przychód z tytułu pracy nie podlegającej obowiązkowi ubezpiecz społecznych bowiem przychody z takiej pracy pozostają bez wpływu na wysokość należnych świadczeń

• Osób które zgłosiły wniosek z zawieszenie świadczenia i przez cały rok kalendarzowy emerytura lub renta nie była im wypłacana a wiec skorzystały z możliwości zawieszenia świadczenia bez wskazywania przyczyny złożenia takiego wniosku

• Osób które mają ustalone prawo do emerytury i przez cały rozliczany rok kalendarzowy kontynuowały zatrudnienie w ramach tego samego stosunku pracy i na rzecz tego samego pracodawcy, u którego pracowali przed przejściem na emeryturę.

Jak wygląda sytuacja emerytur z osiąganym dochodem:

• Nie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, oddział ZUS wypłaca świadczenie w pełnej przysługującej wysokości

• Przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 130% tego wynagrodzenia, oddział ZUS oddział ZUS wyda decyzję o zmniejszeniu wysokości świadczenia.

• Powyżej 130 % zostaje zawieszone

Kwestia postępowania w sprawie świadczeń i ich wypłat:

Postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu ,gdy osoba ta umrze przed wydaniem decyzji. Jest wszczynane na postawie wniosku osoby zainteresowanej chyba ze z ustawy wynika konieczność postępowania z urzędu (dotyczy osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego). Postępowanie ulega umorzeniu jeśli osoba umrze.

Wniosek o przyznanie świadczenia musi zawierać:

-Imię i nazwisko

-Datę urodzenia

-Miejsce zamieszkania

-Wskazanie rodzaju świadczenia o które dana osoba się ubiega

-Podpis zainteresowanego

Wniosek może zostać złożony przez pełnomocnika osoby zainteresowanej, pełnomocnikiem może być każda osoba fizyczna która nie ma ograniczonej zdolności prawnej, np. jakiś opiekun społeczny. Każdy pośrednik musi działać na podstawie zgody osoby zainteresowanej, zgoda udzielona musi być na piśmie, osoba zainteresowana lub jej pełnomocnik musza przedstawić dowody o zatrudnieniu.

Do składanego wniosku należy dołączyć:

Dowody bezpośrednie:

- pisemne zaświadczenie zakładu pracy (wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę pracodawcy)

- świadectwo pracy lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierające odpowiednie wpisy,

-wydane przez ZUS potwierdzenie ze za dana osobę w danym okresie wpływały składki, w jakiej wysokości i z jakiego tytułu

- orzeczenie sadu

Dowody pośrednie: w przypadku zniszczenia bezpośrednich

- legitymacja służbowa,

- umowa o prace,
- wpisy w dowodach osobistych,

- pisma kierowane przez zakład pracy do pracownika w czasie trwania zatrudnienia, jeżeli na ich podstawie można ustalić okres zatrudnienia.

Jeżeli nie ma dowodów o okresie zatrudnienia, w niektórych przypadkach ustawodawca dopuścili dopuszczenie dowodów ze zeznań świadków. Osoba tak powinna złożyć oświadczenie o braku takich dokumentów (o braku zatrudnienia) i podać przyczynę dlaczego tych dokumentów brakuje a następnie powołać 2 świadków (współpracowników tej osoby). Powołani świadkowie są zobowiązaniu podać charakter pracy tej osoby, jej czas trwania oraz czy w trakcie wykonywania tej pracy zainteresowany był z tego tytułu ubezpieczony. Im lepsza wiarygodność świadków tym lepiej. Zeznania świadków mogą dotyczyć tylko okresów zatrudniania przed 15 listopada 1991 roku ale ustawodawca dopuścił ze zeznania świadków mogą dotyczyć okresów zatrudnienia osób których dokumenty uległy zniszczeniu z powodu powodzi z lipca 1997 roku. Okresy zatrudnienia mogą być dokumentowane na postawie przechowywania akt osobowych pracownika (okres 50 lat po ustaniu pracy).

Zeznania mogą dotyczyć, osób - zatrudnienia osób których dokumenty uległy zniszczeniu w trakcie powodzi w lipcu 1997 roku. Zaświadczenie potwierdzające może wydać:

• Pracodawca

• Prawny następca pracodawcy, jeżeli zakład pracy został przekształcony

• Organ założycielski lub organ nadrzędny pracodawcy, którymi najczęściej byli wojewoda albo właściwy minister, w razie braku prawnego następcy pracodawcy. Organy te na podstawie przejętej dokumentacji osobowej, mogą wystawić zaświadczenie stwierdzające zakres zatrudnienia.

• Związek rewizyjny, w którym była zrzeszona spółdzielnia jeżeli pracodawcą była spółdzielnia lub organizacja spółdzielcza, a jeżeli takiego związku nie ma albo w razie jego likwidacji – Krajowa Rada Spółdzielcza, mieszcząca się w Warszawie, przy ul. Jasnej 1

• Archiwum państwowe lub firma (prywatna) zajmująca się przechowywaniem akt

• Archiwa rotacyjne Stowarzyszenia Archiwistów Polskich

• Archiwa przejściowe podlegle wojewodom

Organ wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia i jego wysokości w czasie 30 dni od zebrania wszystkich odpowiednich dowodów.

Jeżeli prawo do świadczenia zostało przez zainteresowanego udowodnione, ale nie przedstawił dokumentów o kwocie otrzymywania zatrudnienia to organ przyznaje świadczenie w kwocie zaliczkowej, która jest zbliżona do kwoty przewidywanego świadczenia. Organ dokonuje wypłaty świadczenia niezwłocznie po wydaniu decyzji. Jeżeli osoba zainteresowana nie zgadza się z otrzymaną decyzją (Dec odmowną lub wysokością świadczenia) ma możliwość odwołać się od tej decyzji w terminie (nie wiem ilu dni) od dnia doręczenia decyzji do Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu rentowego, który wydał decyzję.

Jeżeli wniosek dotyczy świadczenia o rentę rodzinną, od miesiąca po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego to świadczenie wypłaca się od momentu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego.

Wypłatę świadczenia wstrzymuje się, gdy:

• Powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń lub ustanie tego prawa

• Osoba pobierająca świadczenia mimo pouczenia lub żądania organu rentowego nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczeń

• Osoba uprawniona do świadczeń nie poddała się badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu, bez uzasadnionych przyczyn, mimo wezwania organu rentowego

• Okaże się, że prawo do świadczeń nie istniało

• Świadczenia nie mogą być doręczone przyczyn niezależnych od organu rentowego, np. jeśli osoba zlikwidowała konto bez poinformowania, albo zmieniła miejsce zamieszkania

Jeżeli to wstrzymanie zostało przeprowadzone na podstawie błędu, osoba taka dostanie świadczenia za okres max 3 lat. Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się:

• świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

• świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierająca świadczenia

• Świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Za jaki okres organ rentowy może żądać zwrotu świadczeń:

• za okres dłuższy niż 12 m-cy, gdy osoba pobierająca świadczenie powiadomiła organ o okolicznościach powodujących wstrzymanie świadczenia, a mimo to świadczenie otrzymywała.

• W pozostałych przypadkach nie może żądać zwrotu świadczeń za okres nie dłuższy niż 3 lata.

Jeżeli świadczenia nie były wypłacane z błędu popełnionego przez organ wydający świadczenia, to jeżeli osoba mająca je otrzymywać udowodni to przed sądem, wówczas świadczenia mogą być wypłacone i przyznane za max 3 lata za w których świadczenie nie było płacone.

Za pobieranie świadczeń nienależnych, wówczas osoba zobowiązana jest do ich zwrotu. Świadczenia nienależne to:

- świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania

Z wypłacanych świadczeń po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tyt. osób fizycznych, mogą być również dokonywane różne potrącenia.

Jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności organ może zawiesić dokonywanie potrąceń za okres dłuższy niż 12 miesięcy

PODSUMOWANIE:

Świadczenia przysługują:

Z tyt. choroby i macierzyństwa:

• Zasiłek chorobowy

• Zasiłek macierzyński

• Zasiłek opiekuńczy

• Zasiłek wyrównawczy

• Świadczenie rehabilitacyjne

Z tyt. długotrwałej niezdolności do pracy:

• Renta z tyt. niezdolności do pracy

• Renta szkoleniowa

Z tyt. Starości:

• Emerytura

• Dodatek pielęgnacyjny do emerytur i rent

Z tyt. śmierci żywiciela:

• Renta rodzinna

• Dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej

Z tyt. wypadku przy pracy i choroby zawodowej:

• Jednorazowe odszkodowanie

• Świadczenie z tyt. choroby, długotrwałej niezdolności d pracy i śmierci żywiciela rodziny

• Świadczenia zdrowotne z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych

• Zwrot kosztów poniesionych na zakup przedmiotów ortopedycznych

Inne:

• Zasiłek pogrzebowy

• Renta socjalna

• Świadczenie przedemerytalne

• Rehabilitacja lecznicza w ramach prewencji rentowej ZUS

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE ROLNIKÓW

Wcześniej obowiązywała Ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym, później zastąpiona ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Obecnie obowiązuje ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jej zakres obejmuje rolników i pracujących z nimi domowników, którzy:

• Posiadają obywatelstwo polskie

• Przebywają na terytorium RP na podstawie wizy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w RP statusu uchodźcy, lub ochrony uzupełniającej

• Są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim obszarze Gospodarczym.

Rolnik - osoba pełnoletnia, zamieszkująca i prowadząca na terytorium RP osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobie, która przeznaczała swoje grunty gospodarstwa rolnego pod zalesienie.

Domownik - to osoba, która jest bliska rolnikowi i ukończyła 16 lat i zostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje teren jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Przepisy tej ustawy dot. także małżonków rolników, chyba że nie są związane z działalności rolniczą. Obejmują także domowników zamieszkałych na terenie gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie ,stale pracujących w gospodarstwie rolnym i nie związanych z rolnikiem stosunkiem pracy. Czyli jako domownik może podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Występują dwa rodzaje ubezpieczenia rolników:

1. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

2. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe

Każdemu ubezpieczeniu podlega się na mocy ustawy, lub dobrowolnie czyli na wniosek.

Ad. 1 – Ub, wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie - obowiązkowo podlega :

• rolnik którego gospodarstwo obejmuje powierzchnie użytków rolnych powyżej 1 ha albo prowadzi dział specjalny produkcji rolnej

• marzonek rolnika stale pracujący w gospodarstwie rolnika, przy prowadzeniu działu specjalnego produkcji rolnej lub w Gos dom bezpośrednio związanym z gospodarstwem rolnym

• domownik rolnika

Ad. 2 – Ub. emerytalno-rentowe – obowiązkowo podlegają:

• rolnik którego gospodarstwo obejmuje powierzchnie użytków rolnych powyżej 1 ha albo prowadzi dział specjalny produkcji rolnej

• marzonek rolnika stale pracujący w gospodarstwie rolnika, przy prowadzeniu działu specjalnego produkcji rolnej lub w Gos dom bezpośrednio związanym z gospodarstwem rolnym

• domownik rolnika

• dodatkowo: osoby które pobierające rentę strukturalną, współfinansowaną ze środków pochodzących z sekcji gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji Gwarancji Rolnej lub ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz małżonkowie tych osób

Dobrowolnie na wniosek jest objęty taki rolnik jego małżonek i domownik dla których działalność rolnicza stanowi stale źródło utrzymania ale nie spełniają warunków do objęcia ubezpieczeniem obowiązkowym. (stałe źródło utrzymania – nie oznacza to jedyne źródło dochodu, taka osoba może otrzymywać dochody z innych tytułów)

Dobrowolnemu ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu może podlegać:

• rolnik prowadzący działalność rolnicza na gruntach o obszarze użytków rolnych do 1 ha przeliczeniowego oraz pracujący w gospodarstwie rolnika małżonek i domownik,

• rolnik prowadzący działalność rolnicza na gruntach o obszarze powyżej 1 ha przeliczeniowego oraz jego marzone i domownik podlegający innemu ubezpieczeniu społecznemu albo mający ustalone prawo do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych

• osoba która nie będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego gospodarstwa rolnego do zalesiania

Ograniczone ubezpieczenie uprawnia do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Przysługuje za opłacenie 1/3 składki.

Dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu mogą być objęci :

• rolnik, jego małżonek i domownik podlegający na wniosek ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objecie danej osoby ubezpieczeniem emerytalno-rentowym

• osoba która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia , jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rent przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy.

Oba ubezpieczenia obowiązkowe powstają od dnia spełniania wszystkich warunków ustawy, natomiast ustają od dnia następującego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie temu ubezpieczeniu.

W sytuacji, gdy ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury lub renty, wówczas obowiązek ustaje od dnia, w którym została przyznana decyzja o przyznaniu świadczenia.

Jeżeli chodzi o ubezpieczenie dobrowolne, to następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia w którym ten wniosek został złożony. Natomiast ustaje jeśli nie została opłacona składka ubezpieczeniowa.

WYKŁAD 10 17.05.2013 r.

Wszystko oprócz ostatniego zagadnienia tzn (rehabilitacji leczniczej) jest z
Ustawa o ubezpieczeniu rolników!

Świadczenie z ubezpieczenia chorobowego:
* (art. 10)jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub choroby zawodowej (świadczenie przysługuje osobie ubezpieczonej która doznała tych przypadków oraz członkom rodziny czyli małżonek, dzieci własne oraz przysposobione, oraz rodzice, rolnika jeśli umrze, jeżeli w dniu śmierci mieszkały w nim w gospodarstwie domowym i rolnik ich utrzymywał, lub dawał alimenty tym osobom) Wysokość świadczenia ustala się w wysokości uszczerbku na zdrowia. ( art. 13)Stały uszczerbek- powoduje upośledzenie czynności nie rokujące poprawy, a długotrwały- to naruszenie sprawności organizmu które powoduje upośledzenie czynności na okres więcej niż 6 mieś mogące ulec poprawie. Kwoty jednorazowego odszkodowania za 1 % uszczerbku określa w uzgodnieniu z radą rolników minister rolnictwa. (650 zł w chwili obecnej).Jeżeli ta osoba zmarła a uprawnieni są członkowie rodziny wówczas wysokość odszkodowania zależy od liczby osób, które są uprawnione do otrzymania. Świadczenie nie przysługuje osobie która spowodowała wypadek umyślnie, lub wskutek niedbalstwa, bądź będąc w stanie nietrzeźwości itp.
* (art. 14)zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu który wskutek choroby jest niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni a max 180 dni. W przypadku gdy ten okres zostanie wyczerpany a ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, a w wyniku rehabilitacji rokuje on zdolność do pracy zasiłek przedłuża się maksymalnie o okres 365 dni i wówczas podstawą przyznania tego zasiłku jest orzeczenie które musi być wydane przez lekarza krusu. Jeżeli ubezpieczony wykonuje w okresie niezdolności do pracy pracę zarobkową bądź wykorzystuje zwolnienie w sposób niegodny z jego celem traci prawo do tego zasiłku. Zasiłek chorobowy nie przysługuje chorobowy za cały okres niezdolności do pracy jeśli popełnił umyślne przestępstw lub wykroczenie. Jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana alkoholem więc ubezpieczony traci prawo do zasiłku za pierwsze 5 dni. Wysokość zasiłku za każdy dzień niezdolności do pracy wynosi 10zł. Prawo do tego zasiłku ulega przedawnieniu po okresie 6 mies po wystawieniu orzeczenia.
* ( art. 15)zasiłek macierzyński przysługuje z tyt urodzenia dziecka a także z tytułu przyjęcia dziecka w wieku do 1 roku na wychowanie jeżeli w tym czasie złożony został wniosek o przysposobienie. W przypadku rolników ubezpieczonych w trybie dobrowolnym zasiłek przysługuje jeżeli okres podlegania temu ubezpieczeniu wynosi co najmniej 1 rok bezpośrednio przed wystąpieniem zdarzenia uzasadniającego nabycie prawa do świadczenia. Zasiłek wynosi 3324zł. (albo 3224 nie wiem).

Ubezpieczenie emerytalno- rentowe
*(art. 19): emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu który spełni łącznie warunki: osiągnął wiek emerytalny, podlegał ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu przez okres min 25 lat.
Wcześniejsza emerytura rolnicza gdy spełni warunki: osiągnął wiek 55 lat dla kobiety, i 60 lat dla mężczyzny, podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres min 30 lat, zaprzestał prowadzenia działalności rozlicznej. Wysokość podstawowej emerytury i renty wynosi 831 zł. Emerytura składa się z części składkowej i uzupełniającej.
*(art. 21): renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje: osobie która spełni warunki ( musi podlegać ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu przez wymagany okres – 1 rok lub 2 lata lub 3 lata lub 4 lata lub 5 lat. Ten okres tych 5 lat powinien przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed okresem złożenia wniosku o tą rentę. Drugi warunek to jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowicie niezdolny (tj. utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie. Może być trwała lub okresowa niezdolność. 3 warunek: Ta całkowita niezdolność powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu lub nie później niż w ciągu 18 mieś od ustania tego okresu. Tą renta przyznaje się jako stałą gdy niezdolność jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego a w pozostałych przypadkach ta renta przysługuje jako renta okresowa. Rentę przyznaje prezes Krusu. Rentę orzekają lekarz krusu jako 1 instancja, lub komisja lekarska krusu jako 2 instancja jak ubezpieczony odwoła się.
Ubezpieczonemu który spełnia warunki do uzyskania tej renty w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego wówczas przysługuje mu renta szkoleniowa(art. 21b).Renta szkoleniowa przyznawana jest na okres 6 miesięcy jednak nie dłużej niż 36 miesięcy, osoba taka jest kierowana przez KRUS do powiatowego urzędu pracy w celu przekwalifikowania zawodowego, koszty te finansowane są z PFRON-u.

Za całkowicie niezdolnego do pracy uważa się ubezpieczonego który utracił zdolność osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Część składkowa świadczeń, której wysokość jest uzależniona od stażu ubezpieczeniowego ustala się przyjmując po 1% emerytury podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu. Część uzupełniająca wynosi 95% emerytury podstawowej jeżeli liczba lat przyjęta do emerytury składkowej jest mniejsza od 20. W każdym kolejnym roku powyżej 20 lat, część ta zmniejszana jest o 0,5% emerytury podstawowej. Minimalna wysokość obu części nie może być niższa od emerytury podstawowej (art. 25,26)

*(ART. 29)Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego (emeryta/rencisty który miał prawo do emerytury lub renty, lub w chwili śmierci spełniał warunki do otrzymania renty/ emerytury) to:
- dzieci własne dzieci drugiego małżonka, przysposobione,
- Dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięcie pełnoletności- także w ramach rodziny zastępczej- wnuki rodzeństwo i inne dzieci
- Małżonek (wdowa, wdowiec)
- rodzice
Renta ta nie może być niższa o emeryturę podstawową, jednak jeżeli śmierć nastąpiła w wypadku pracy rolniczej , świadczenie to zwiększa się o 10%, nie może być wyższa od kwoty, która przysługiwałaby zmarłemu.(art. 30)

Dodatki do emerytur i rent:(art. 27)

- pielęgnacyjny z tyt. Uznania emeryta lub rencisty do niezdolnego do samodzielnej egzystencji lub ukończenia 75 roku życia (203 zł)
- z tyt. Pracy przymusowej po 1 września 1939 r. przysługuje w wysokości 2% wys. Emerytury podstawowej za każdy rok takiej pracy, nie więcej niż 203 zł
- dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej (382 zł) (art. 31)

Zasiłek pogrzebowy:(art. 35)

- ubezpieczonego nie włączając osoby podlegającej tylko ubezpieczeniu wypadkowego, chorobowego lub macierzyńskiego
-uprawnionego do emerytury lub renty z ubezpieczenia
- członka rodziny ubezpieczonego lub uprawnionego do emerytury lub renty z ubezpieczenia pozostającego na jego utrzymaniu i dopełniającego warunki do renty
- osoby która w dniu śmierci miała prawo ustalone do renty lecz nie spełniała warunków do jego utrzymania 4000 zł

(art. 59)KRUS jest kierowany przez Prezesa, podległym Ministrowi Rolnictwa, powołuje go premier spośród osób z konkurencyjnego naboru, może mieć 2 zastępców (powoływanych przez Ministra rolnictwa).(art. 67) KRUS ubezpieczenia społeczne rolników realizuje poprzez centralę, jednostki terenowe, organy ZUS-u. Rada rolników składa się z 25 członków, z których min. 15 członków podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników a min. 5 pobiera rentę lub emeryturę z tego ubezpieczenia. Powołuje ją Minister rolnictwa spośród kandydatów zgłoszonych. Kadencja trwa 3 lata. Uprawnienia:

-ustalanie wysokości składki na ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i macierzyńskie

- kontrolowanie i ocena działalności Kasy

- opiniowanie aktów prawnych regulujących omawiane ubezpieczenia społeczne

- opiniowanie programów działania i planów finansowania Kasy
- uchwalanie opinii o sprawozdaniu z działalności kasy i funduszu składkowego w poprzednim roku

Rodzaje funduszy Kasy:(art. 76)

- Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników(art. 77) ( z wpłat na ubezpieczenie chorobowe, macierzyńskie i wypadkowe oraz z innych źródeł określonych w statucie funduszu)przeznaczony jest na finansowanie świadczeń z tego ubezpieczenia

- fundusz emerytalno- rentowy (art. 78)( tworzony ze składek na to ubezpieczenie, z refundacji ZUS oraz uzupełniające dotacje państwa) przeznaczony na finansowanie świadczeń z ubezpieczenia emerytalno- rentowego

- fundusz administracyjny(art. 79) ( z odpisów od funduszów 1. I 2. W wysokości do 9% planowanych wydatków 1. I 3,5% wydatków z 2.)

- fundusz prewencji i rehabilitacji (art. 80)( tworzony z odpisów od funduszu składkowego w wysokości do 5% wydatków tego funduszu oraz z dotacji budżetowych) przeznaczony na finansowanie kosztów rzeczowych KRUS-u zapobiegających wypadkom przy pracy oraz rolniczym chorobom zawodowym

Może być również utworzony przez Prezesa, fundusz motywacyjny.(art. 81a)

Składki na u. s. r.

- na ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i macierzyńskie określane jest raz na kwartał i ogłaszane w monitorze polskim przez Prezesa KRUS, tą składkę opłaca się w równej wysokości, mogą być ustalone także ulgi w wysokości składki, to 10% emerytury podstawowej na miesiąc (, do 50 ha opłaca składkę w wys. 375 zł na kwartał za pełne ubezpieczenie, pow. 50 ha poza składką podstawową opłaca się także za siebie i małżonka: - 12% emerytury podstawowej w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych, 24% do 150 ha, 36% od 150- 300 ha, 48% pow. 300 ha (KWARTALNIE)(art. 17). Jeżeli osoba prowadzi jeszcze jakąś dodatkową działalność, to płaci składkę podwójnie. Za osobę/ domownika płaci taką samą składkę, chyba że prowadzi dodatkowo pozarolnicza działalność gospodarki, wymiar wynosi wówczas dwukrotność składki podstawowej

Rehabilitacja lecznicza. KRUS zapewnia rolnikom korzystania z rehabilitacji. Jest organizowana w formie 21 dniowych turnusów prowadzonych we własnych centrach lub ośrodkach rehabilitacji leczniczych. Celem jest zapobieganie niepełnosprawności lub ograniczanie jej do poziomu pozwalającemu rolnikowi pracować. Nie jest adresowana do wszystkich. Trzeba spełnić określone wymogi:

- osoby zagrożone całkowitą niezdolnością do pracy i

- uznane za okresowo niezdolne do pracy ale rokujące do odzyskania tej zdolności i

- kryterium wieku i zasad podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników do 60/65 lat i

- Podlegają ubezpieczeniu rolników w pełnym zakresie na mocy ustawy lub

- podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu, macierzyńskiemu w pełnym zakresie co najmniej przez 18 miesięcy przed złożeniem wniosku o rehabilitację leczniczą lub

- Mają prawo do okresowej renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli zachowały zdolność do samodzielnej egzystencji.

Można korzystać z tego nie częściej niż 12 miesięcy, w ekstremalnych przypadkach 6 miesięcy. Pierwszeństwo mają osoby uległe wypadkowi przy pracy rolniczej. Przyznawane jest na wniosek lekarza, z niezbędnymi badaniami, wniosek ważny jest przez 6 miesięcy. Są dla rolnika bezpłatne, są zwracane mu koszty transportu do ośrodka.

WYKŁAD 11 24.05.2013 r.

PYTANIA DO USTNEGO: Np. scharakteryzować któryś zasiłek, emeryturę górniczą itp.; Z historii jedynie zagadnienia dotyczące założeń Bismarcka i Beveridgea.

Systemy ochrony zdrowia – podstawy teoretyczne ubezpieczeń zdrowotnych

Funkcje polityczne systemu ochrony zdrowia: System ochrony zdrowia spełnia określone funkcje polityczne

- źródło poparcia lub negacji dla władz danego kraju

Wg M-nar organizacji zdrowia system zdrowotny to: spójna całość, której liczne powiązania między sobą oddziałują pozytywnie na stan zdrowia populacji.

Modele systemu ochrony zdrowia:

Wyróżniamy następujące sektory: Publiczny. Prywatny, Tradycyjny i Nieformalny.

Podsystemy systemów ochrony zdrowia:

• społecznych, do których można zaliczyć:

- cele realizowane przez system zdrowotny i wynikające stąd konkretne zadania

- ludzie

• materialnych (technicznych), do których należą:

- wyposażenie materialno-techniczne i technologiczne zakładów opieki zdrowotnej oraz określone zasady posługiwania się nimi

- formalna struktura, czyli przyjęte zasady podziału zadań we wszystkich obszarach systemu zdrowotnego i odpowiedzialności za nie, wiedza oraz związana z nią odpowiedzialność oraz informacja.

Funkcje systemu ochrony zdrowia:

- nadzoru i kierowania

- kreowania zasobów

- dostarczanie usług

- finansowanie systemu

Cele systemu ochrony zdrowia: można je przedstawić w wymiarze operacyjnym oraz finalnym:

W wymiarze operacyjnym:

- możliwość sfinansowania świadczeń

- dostępność, trwałość i jakość świadczeń

- równość w dostępności do świadczeń

W wymiarze finalnym:

- przede wszystkim stan zdrowia populacji

- właściwe reagowanie na potrzeby w zakresie ochrony zdrowia

Indywidualne programy ochrony zdrowia (dla różnych państw)

Cel: -zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego państwa- wyraża się w dążeniach do zaspokojenia indywidualnych potrzeb zdrowotnych oraz tzw. rzeczywistych potrzeb zdrowotnych, które nie zawsze ujawniają się na tyle wcześnie by je na czas zaspokoić.

- dążenie do zapewnienia zdrowotnych potrzeb zbiorowych – zapewnienie takich warunków życia, pracy, odżywiania, które minimalizują ryzyko utraty życia.

Zdrowie w 50% kształtuje STYL ŻYCIA, 25% genetyka, 10% ochrona zdrowia.

W zakresie systemu ochrony zdrowia wyróżniamy działy:

I: Indywidualna ochrona zdrowia

II: Zbiorowa ochrona zdrowia – służby zdrowia publicznego

Ich funkcje się wzajemnie przeplatają i uzupełniają: państwo powinno dążyć przede wszystkim do:

• zabezpieczenia i dostarczenia całej populacji możliwie pełnego zakresu świadczeń medycznych

• zapewnienie usług i świadczeń profilaktyczno-leczniczych i rehabilitacyjnych na możliwie najwyższym poziomie

• organizowania opieki zdrowotnej w możliwie najlepszy sposób, aby zapewnić optymalne wykorzystanie istniejących zasobów finansowych, materialnych i osobowych

• systematycznego wdrażania działań doskonalących system oraz zapewniających satysfakcję pacjentów i personelu

• zatrudnienia kadry fachowo przygotowanej do działalności w odpowiednich dziedzinach ochrony zdrowia

Systemy opieki zdrowotnej: Można wyróżnić takie 3 bloki i strumienie, które to tworzą:

Bloki:

1. podaż usług medycznych, który tworzą następujące składowe: personel oraz instytucje

2. finanse posiadające trzy zasadnicze grupy ogniw finansowania świadczeń medycznych: rządowe, ubezpieczeniowe, stowarzyszenia.

3. Popyt na świadczenia medyczne, który tworzony jest przez ludność oraz przedsiębiorstwa

Strumienie:

1. Finansowe, czyli przepływy pienie żen pochodzące ze składek, premie ubezpieczeniowe, podatki, zwrot opłat za dostarczone świadczenia, opłaty bezpośrednie, wynagrodzenia za racę dla personelu

2. Personalne odnoszące się do strony podażowej systemu lub do jego struktury finansowej

3. Informacyjne, czyli ustalanie stawek za świadczenia, ustalanie zakresu działalności służb medycznych, świadczeń gwarantowanych czy dodatkowych, czy działania które związanej są z reklamą programów zdrowotnych skierowanych do społeczeństwa

System ochrony zdrowia może obejmować dwie sfery:

- system ochrony – lecznictwo: o charakterze prewencyjnym, rehabilitacja

- system realizowany na rzecz zdrowia, odpowiedzialny za stwarzanie odpowiednich warunków zdrowotnych, realizowane przez podmioty sektora społeczno-gospodarczego

Zdrowie jest uważane za dobro publiczne, a nie indywidualne.

Interwencja państwa w ochronę zdrowia zapewnia pozytywny wpływ odczuwanego bezpieczeństwa socjalnego obywateli

Każdy system ukierunkowany jest na zaspokajanie potrzeb zdrowotnych ludności., jednak na ochronę zdrowia państwo posiada ograniczone środki.

Finansowane systemu ochrony zdrowia:

-środki pochodzą z różnych źródeł: są to środki publiczne oraz środki prywatne.

Środki te mogą być finansowane przez:

• Podatki

• Składek przymusowych ustalanych kwotowo lub odnoszących się do płac a niekiedy do wielkości ryzyka

• Składek dobrowolnych wnoszonych przez ubezpieczonego

Modele finansowania usługi zdrowotnej:

• finansowanie opieki zdrowotnej wyłącznie przez pacjentów – pacjent sam płaci za świadczenie

• finansowanie opieki zdrowotnej z funduszy własnych pacjenta, ale ma miejsce refinansowanie poniesionych opłat przez instytucje ubezpieczeniowe

• finansowanie opieki zdrowotnej z funduszy ubezpieczeniowych

• finansowanie z budżetu państwa

Finansowanie ochrony zdrowia:

• Metoda budżetowa- opiera się na zasadzie ogólnej solidarności i sprawiedliwości społecznej - władza ma zapewnić obywatelom dostęp do opieki zdrowotnej – podstawę stanowią środki pochodzące z budżetu.

• Finansowanie ochrony zdrowia przez ubezpieczenia zdrowotne (jest dominujące) - polega na rozłożeniu strat wywołanych przez określone zdarzenia losowe pomiędzy wszystkich uczestników systemu. W zamian za odprowadzaną składkę ubezpieczeniową zostaną pokryte ewentualne szkody losowe oraz dostarczone zostaną określone śr finansów na pokrycie szkód w razie ich wystąpienia.

Finansowanie świadczeniodawców:

• Budżet globalny – to mechanizm, który przydziela pewną globalną kwotę która ma pokryć koszty zleceniodawcy w danym okresie rozliczeniowym – najczęściej 1 rok. Charakteryzuje się dużym zaufaniem władz do pewnych instytucji(dostaje pulę środków i nie jest rozliczana z tego, na co te środki idą)

• Kapitacja - finansowanie od osoby- w zależności od ilości pacjentów zapisanych do danej instytucji (niezależnie od tego czy osoby te korzystają w danym czasie z opieki czy nie); gdy ludzie co chwilę korzystają z usług medycznych to może dla nich zabraknąć środków (na każdego przypada określona pula)

• Prospektywna opłata za przypadek chorobowy- świadczeniodawca jest opłacany za wykonanie pakietu usług lub za określony przypadek chorobowy na podstawie wcześniej ustalonej kwoty- nie bierze się pod uwagę rzeczywiście poniesionych kosztów (ustala się określoną składkę i ma się ją do dyspozycji)

• Retrospektywna opłata za wykonaną usługę- jednostką płatności jest każda wyróżniona usługa, którą wykonano na rzecz pacjenta; płatność następuje już po wykonaniu danej usługi i uwzględnia się tu wszystkie koszty poniesione przez usługodawcę.

Przy wyborze mechanizmów finansowania świadczeń należy rozważyć, który będzie najefektywniejszy

Podsumowanie – skąd biorą się środki na finansowanie opieki zdrowotnej:

• Środki publiczne płynące bezpośrednio z budżetu państwa lub samorządów

• Finansowanie ze środków publicznych za pośrednictwem instytucji finansowych

• Wpływy z dodatkowych komercyjnych ubezpieczeń indywidualnych

• Środki ze składek płaconych na grupowe ubezpieczenia zdrowotne oferowane przez pracodawców

• Współpłacenie świadczeń przez pacjenta

• Dodatkowe wpływy ze specjalnych podatków od firm farmaceutycznych

• Środki z dodatkowych źródeł

Modele opieki zdrowotnej:

• System ubezpieczeń zdrowotnych (system Bismarcka). Ustawa wprowadzała świadczenia lecznicze i zasiłki.

Idea przed skutkami zdarzeń losowych oraz zwrotu świadczeń poniesionych na opiekę medyczną.

W tym modelu tworzone są wspólnoty ubezpieczeniowe. Równoważenie przychodów ze składek z wydatkami na świadczenia dla osób ubezpieczonych. Podstawowe pojęcie: kategoria ryzyka choroby, która rozłożona jest na całe społeczeństwo.

Różne formy ubezpieczeń: państwowe, społeczne lub prywatne. Różnice dotyczą wysokości opłat oraz zakresu świadczeń. Możliwość swobodnego zawierania umów instytucji ubezpieczeniowych ze świadczeniodawcami . ubezpieczony jest zobowiązany do opłacania składki i za to ma prawo do obligatoryjnych świadczeń. Składki są uzależnione od dochodu i są płacone przez pracownika i pracodawcę System funkcjonuje w takich krajach jak: Niemcy, Francja, Austria. System uważany za najbardziej racjonalny i efektywny.

• System centralnie planowany (Siemaszko)

Podstawowe założenia modelu opieki zdrowotnej:

-opieką są objęci przez całe życie obywatele państwa oraz obcokrajowcy przebywający w danym kraju

-pomoc medyczna jest bezpłatna

-symboliczną opłatą objęte są np. okulary

-całość usług medycznych finansowana jest z budżetu centralnego

-pełna centralizacja

-system funkcjonował w związku radzieckim

• System narodowej służby zdrowia (BEVERIDGE) - funkcjonuje od 1948

Podstawowe założenia:

-równość obywateli w dostępie do szerokiego zakresu usług zdrowotnych

-państwo ma finansować i zapewnić opiekę zdrowotną

-zagwarantowanie bezpieczeństwa socjalnego wszystkim obywatelom poprzez zaspokojenie elementarnych potrzeb

- realizacja sprawiedliwości społecznej

-zagwarantowanie opieki zdrowotnej w szerokim zakresie. Jedyne kryterium przy udzielaniu świadczeń jest potrzeba zdrowotna

-odpłatność za realizuje usług ponosi państwo, a finansowanie odbywa się poprzez budźet państwa

- integralną częścią modelu są ubezpieczenia uzupełniające

- występuje w Szwecji, W. Brytanii i Norwegii

• System rezydualny – nie jest zachowana zasada solidarności

-tylko w nagłych przypadkach instytucje udzielają świadczenia medyczne

-jest oparty o prywatną formę ubezpieczeń o charakterze komercyjnym

-zasady oparte na gospodarce rynkowej

-cechą charakterystyczną jest duży pluralizm

-każda inwestycja powinna przynosić zyski(także ta w opiekę zdrowotną)

-system nie jest w pełni rynkowy

-system występował w Stanach Zjednoczonych oraz w krajach trzeciego świata

Cechy wspólne systemów:

- 2 segmenty opieki zdrowotnej:

-1-szy generuje świadczenia powszechnie dostępne

-2-gi ma charakter ponadstandardowy- dostępny dla określonych grup społecznych

- zakres zadań, które należą wyłącznie do kompetencji państwa:

a) badania naukowe,

b) kształcenie medyczne,

c) profilaktyka

Różnice:

-sposób finansowania (1 i 4) składki ubezpieczeniowe ; (3 i 2) – budżet państwa

Obecnie wszystkie systemy się przenikają i zacierają się granice między nimi

Współczesne tendencje:

• stopniowe ograniczanie roli państwa wobec obywateli w gwarantowaniu świadczeń opieki zdrowotnej

• zwiększenie się znaczenia dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych

• współistnienie komercyjnych ubezpieczeń w publicznym systemie na zasadzie suplementarności, komplementarności, konkurencyjności oraz równoległości