Wstrząśnienie rdzenia
Reakcja rdzenia na uraz o względnie niedużej sile. Pod pojęciem wstrząśnienia rozumiemy stan częściowej lub całkowitej, ale zawsze odwracalnej utraty czynności rdzenia poniżej poziomu uszkodzenia na okres od kilkunastu godzin do kilku dni. Drożność kanału kręgowego jest zachowana, płyn mózgowo-rdzeniowy- prawidłowy. Klinicznie wstrząśnienie manifestuje się zniesieniem odruchów, wiotkim porażeniem mięśni i zniesieniem czucia poniżej poziomu uszkodzenia.
- mechanizm polega na wywołaniu wewnątrz worka fali ciśnienia, a rdzeń absorbuje energie kinetyczna dochodzi do odwracalnego zaburzenia połączenia synaptycznego. Powrót funkcji jest całkowity tub niemal całkowity przed pierwszym badaniem neurologicznym. Ogólnie uważa się , że poprawa następuje od stóp, kończyn dolnych.
Zespół objawów pojawiających się na nagłym (zwykle urazowym) przerwaniu ciągłości rdzenia kręgowego. Patofizjologia zmian polega na zniesieniu tonicznego oddziaływania impulsów stale dopływających do rdzenia kręgowego z wyższych ośrodków. Trwa zwykle przez 3 tygodnie. W początkowej fazie dochodzi do zniesienia wszystkich ruchów dowolnych poniżej poziomu przecięcia. Towarzyszy mu zniesienie napięcia mięśniowego (porażenie wiotkie). Zostają również zniesione wszystkie rodzaje czucia skórnego i głębokiego zaopatrywane przez segmenty rdzenia poniżej poziomu uszkodzenia. Ruchy dowolne i czucie utracone są trwale i nie powracają do końca życia. Przeżycie człowieka z przerwaną ciągłością rdzenia zależy od poziomu przecięcia. Jeżeli przecięcie nastąpiło w obrębie górnych segmentów szyjnych, to dochodzi do śmierci z powodu wstrzymania ruchów oddechowych. Po uszkodzeniu niższych segmentów szyjnych dochodzi do porażenia mięśni międzyżebrowych (wdechowych) lecz utrzymana zostaje czynność oddechowa przepony. W pierwszym okresie wstrząsu dochodzi do zniesienia wszystkich odruchów, których ośrodki leżą w rdzeniu poniżej poziomu uszkodzenia, zarówno somatyczne, jak i autonomiczne. Kończyny są wiotkie (mięśnie pozbawione napięcia), skóra ciepła i różowa (rozszerzenie naczyń krwionośnych), łatwo dochodzi do powstawania odleżyn (porażenie zespoleń tętniczo-żylnych upośledza przepływ krwi w naczyniach włosowatych, a tym samym powoduje niedotlenienie tkanek), wydzielanie potu jest zniesione, obniża się ciśnienie tętnicze krwi, dochodzi do zatrzymania moczu i stolca (wzrost napięcia zwieraczy pęcherza moczowego i odbytnicy), nie występują odruchy seksualne. W miarę ustępowania W. pojawia się odruch zginania (odruch Babińskiego) - grzbietowe zgięcie palców stopy po drażnieniu podeszwy, kolejno powraca odruchowe oddawanie moczu i stolca (automatyzm pęcherza i odbytnicy). Aktywność odruchowa rdzenia zwiększa się dopiero po upływie kilku miesięcy i bodziec mechaniczny działający na powierzchnię ciała poniżej uszkodzenia wywołuje tzw. odruch masowy (zginanie kończyn, z towarzyszącym opróżnieniem pęcherza i odbytnicy oraz obfite wydzielanie potu).
Leczenie:
Stabilizacja kręgosłupa, początkowo manualna, następnie za pomocą odpowiedniego sprzętu. Podczas unieruchamiania na desce w pierwszej kolejności należy zapiąć pasy, a następnie przymocować stabilizatory boczne.
Drożność dróg oddechowych – zabezpieczenie drożności bez odchylania głowy do tyłu. Podczas intubacji preferuje się stabilizację manualną, wykonywaną przez drugą osobę.
Oddychanie – zapewnienie właściwej wentylacji. Poważne urazy rdzenia kręgowego mogą spowodować brak oddechów lub ograniczenie mięśni oddechowych tylko do przepony.
Krążenie – objawy wstrząsu rdzeniowego. Płynoterapia, a niekiedy konieczne jest także zastosowanie amin presyjnych (adrenaliny). Należy unikać spadków MAP(średnie ciśnienie tętnicze) <70 mm Hg. Długotrwały spadek ciśnienia tętniczego może spowodować wtórne obrażenia rdzenia kręgowego.