1. Specyfika procesów naukowych i ich podstawy

1a.

Zwykła działalność człowieka – wszyscy ludzie wykazują potrzebę przewidywania swojego przyszłego położenia. Ludzie stosują do tego rozumowanie przyczynowo-skutkowe (umiejętność wskazywania następstw określonych sytuacji, wyszukiwania przyczyn pewnych stanów rzeczy, porządkowania zdarzeń). Na ogół bierzemy fakt, że przyszłe wydarzenia są spowodowane lub uwarunkowane przez obecne. Należy rozróżnić przewidywanie od zrozumienia. Często możemy przewidywać bez zrozumienia

Działalność naukowa człowieka- prowadzenie badań naukowych, tworzenie teorii, korzystanie z wiarygodnych źródeł. Twierdzenie naukowe musi mieć oparcie w logice i empirii-musi być sensowne i nie przeczyć faktycznej obserwacji. Odkrywanie rzeczywistości przez osobiste doświadczenia.

1b

Źródła wiedzy o rzeczywistości:

-zwykła działalność człowieka ( patrz wyżej)

-tradycja – każdy z nas dziedziczy jakąś kulturę stworzoną częściowo z powszechnej wiedzy o tym jak funkcjonuje świat. Jest to akceptowanie tego co „wszyscy wiedzą” i nie musimy zaczynać od zera poszukując odpowiedzi na dane pytania. Tradycja może być przeszkodą w poszukiwaniu innego podejścia niż inni znają, bo można zostać uznanym za głupca

-autorytet- bardziej wierzymy ludziom, którzy się znają na danym problemie ( np.że całując się możemy zarazić się opryszczą szybciej uwierzymy lekarzowi niż jakiemuś Kowalskiemu). Często w reklamach nadużywane są przykłady autorytetów np.sportowiec reklamujący płatki śniadaniowe, albo aktorzy filmowi oceniający samochody- w ogóle się na tym nie znają przez co badania często są utrudnione- przez słuchanie niewyszkolonych ekspertów.

1 E) przedmiot i cele teorii społecznych

Przedmiot i cele teorii społecznych;

*Jednostka rzadko bywa przedmiotem zainteresowania nauk społecznych. Badacze społeczni tworzą teorie odnoszące się do natury życia grupowego, a nie jednostkowego. Przedmiotem badań są też zbiorowości czy grupy a nie jednostki.

*Teoria nauk społecznych zajmuje się zbiorowościami i ich zachowaniami, jej celem jest wyjaśnienie dlaczego zagregowane wzorce zachowań wskazują taką regularność, nawet gdy uczestniczące w nich osoby mogą zmieniać się w czasie. Nauki społeczne starają się pojąć system w którym ludzie robią to, co robią :P tu elementami takiego systemu nie są ludzie a zmienne( jedna postawa jest silniejsza w jednym przypadku a słabsza w innym, to logiczne pogrupowania wartości).

1 f) odkrywanie prawidłowości społecznych

Prawidłowości życia społecznego to:

-Mechanizmy regulujące życie społeczne

-Postawy o istotnym znaczeniu dla życia społecznego

-Etyka życia społecznego

-Odzwierciedlają zbiorowe zachowania jednostek

-Ogromna ilość formalnych norm w społeczeństwie tworzy znaczące regularności, które można odkryć za pomocą badania i wyjaśnić za pomocą teorii

W odniesieniu do niektórych prawidłowości można stawiać zarzuty:

-trywialne ;coś jest oczywiste, można też podawać przykłady zaprzeczające i argumentować

-co do wpływu ludzi (że ktoś może specjalnie zmienić prawidłowość np. podczas sondażu grupa osób bd chciała zrobić na złość badającemu i wybierze mniej oczywiste odp)

-istnieją wyjątki prawidłowości jeśli np. chodzi o zarobki kobiet (że zarabiają mniej niż mężczyźni) i wyjątkiem bd jedna kobieta która zarabia więcej od mężczyzny

*Badacze społeczni mogą śledzić i obserwować prawidłowości społeczne i ich skutki.

1 i) teorie indukcyjna i dedukcyjna

DEDUKCJA – przechodzi od tego co ogólne do tego co szczegółowe. Przechodzi od : wzorca którego możemy oczekiwać z logicznego lub teoretycznego punktu widzenia do obserwacji, które sprawdzają czy oczekiwany wzorzec rzeczywiście się pojawia. Dedukcja zaczyna się od „dlaczego” i przechodzi do „czy”.

Budowa teorii dedukcyjnej

Pierwszym krokiem jest wybranie interesującego nas tematu. Następnie musisz zgromadzić o nim wszystkie znane Ci informacje, zagadnienia i Twoje własne przemyślenia. Wstępne badania prawdopodobnie będą się pokrywać z istniejącymi już badaniami uczonych. Warto jest zwracać uwagę na introspekcję, gdyż bywa ona użytecznym źródłem informacji. Gdy już przeszliśmy przez początek następnym krokiem jest tworzenie struktury tez, które wyjaśniają nasze zagadnienie.

Przykład teorii dedukcyjnej:

sprawiedliwość dystrybutywna

Pojęcie sprawiedliwości dystrybutywnej jest interesujące dla naukowców- czy ludzie uważają, że życie traktuje ich sprawiedliwie, że dostają to, co „się im należy”. Guillermina Jasso ma na tę teorię swój opis: Sprawiedliwością dystrybutywną będzie kluczowa zmienna, po to aby sformułować teorię za pomocą wzorów matematycznych. Jasso pokazuje, że w jej teorii widnieją 3 rodzaje założeń. „Pierwsze artykułuje zasadniczy aksjomat stanowiący faktyczny punkt wyjścia dla teorii” Tak więc to od porównania z innymi ludźmi zależy Twoje poczucie „sowitego wynagrodzenia”. Jasso pokazuje , że poczucie sprawiedliwości dystrybutywnej jest funkcją tego ile faktycznie posiadamy dóbr a ich posiadania porównawczego. Za przykład biorąc pieniądze poczuciem sprawiedliwości będzie faktyczny stan ich posiadania a porównanie ich sumy z innymi ludźmi. Jasso przedstawia „zasadę pomiaru” dzięki której obie zmienne zostaną skonceptualizowane. Badana cześć dóbr jest dobrami konkretnymi i powszechnymi. Jeden rodzaj będzie mierzony konwencjonalnie a drugi za pomocą wybranej jednostki. Oto kilka przykładów wniosków wynikających z teorii Jasso:

• Wraz ze wzrostem zamożności jakiegoś społeczeństwa staje się ono bardziej podatne na deficyt w wydatkach.

• Ludzie będą woleli ukraść coś członkowi swojej grupy niż osobie z zewnątrz, przy założeniu, że wszystkie pozostałe warunki są identyczne.

• Preferencja ta wyraźniej zaznacza się w grupach biednych niż bogatych

To tylko kilka przykładów, ale pozwala nam zorientować się dokąd może nas doprowadzić teoretyzowanie dedukcyjne. Patrząc na przykład złodziei gdy coś ukradną zwiększy się ilość dóbr jakie posiadają, ale czy także zwiększy się posiadanie dóbr porównawcze? Jeśli będzie to kradzież w grupie do której sie porównujemy to rzeczywiście ich stan posiadania dóbr zmniejszy sie dzięki czemu nasz się powiększy co świadczy o podniesieniu sie zamożności porównawczej. Łatwiej jest osiągnąć cel kradnąc dobra w grupie do której się porównujemy. Jeśli dana osoba ukradnie coś komuś z naszej grupy to moja pozycja porównawcza względem tej grupy nie zmienia się, jednak jak ktoś ukradnie coś komuś z poza porównywanej grupy to zamężność tej grupy wzrasta a jednoczenie maleje moją wartość porównawcza, więc jestem bardziej skłonny donieść na złodzieja. To świadczy o tym, że donosiciele pojawiają się w przypadku kradzieży w innych grupach.

1 j) dane jakościowe i ilościowe – charakterystyka i różniece

Badania ilościowe:

Badania prowadzone są w celu by policzyć np., liczbę studentów uczących się w przeciągu ostatniego tygodnia na Tułowieckiego.

Badania ilościowe polegają – na ilościowym opisie i analizie faktów, zjawisk procesów. Przedstawiając je w formie różnych zestawień i obliczeń.

W przeprowadzeniu badań ilościowych zwykle zakłada się, że ich przedmiotem może być wszystko, co można policzyć zmierzyć. Łatwo policzalne i mierzalne są zwłaszcza rzeczy, które można zobaczyć i dotknąć

Jakościowe:

Metody badawcze (w naukach przyrodniczych, ścisłych i humanistycznych), w których nie określa się parametrów liczbowych (określanych za to w metodach ilościowych), charakteryzujących badane zjawisko lub obiekt badań.

W naukach społecznych opierają się na założeniu, że do badania niektórych problemów lepiej nadają się pogłębione analizy mniejszej liczby przypadków, niż powierzchowne dużej. Ponadto zakładają, że wiele spraw lepiej bada się poprzez dogłębne zrozumienie rzeczywistości w oczach przedstawicieli danej zbiorowości.

Różnice:

Przedstawiciele nurtu jakościowego wolą zatem przeprowadzać badania terenowe, poprzez wielogodzinne nieustrukturyzowane wywiady, czy obserwację uczestniczącą, raczej niż robić sondaże i ankiety. Interesuje ich odpowiedź na pytanie "dlaczego" w większym stopniu niż na pytanie "ile".

2. Etyka w badaniach społecznych

- Dobrowolne uczestnictwo:

Podstawowa zasada etyki badań społecznych mówi że uczestnictwo w zasadzie powinno być dobrowolne, ale jak wiemy różnie to bywa i jak tą zasadę się zapomni to można się spotkać z dużą krytyką pod naszym adresem, niezależnie jakie badanie by to miało być, dlatego najlepszym rozwiązaniem będzie zadanie sobie pytania: czy ta technika przeprowadzonego badania jest na tyle dobra by nikogo w jakimś sensie nie zmusić do tego badania.

- Nie krzywdzić badanych:

Normy etyczny w Badaniach społecznych zabraniają w jakikolwiek sposób krzywdzić Badanych uczestników badania. Niestety czasami jest inaczej i badacze o tym zapominają i ogólnie to trudno jest się temu podporządkować. Dlatego zawsze przed robieniem badań należy tak skonstruować pytania by nie sprawiały przykrości, nie raniły czy jakoś nie dotykały sfery prywatnej aż za bardzo ew pozbawiały dalszego sensu, ale są też inne metody np zastosować pełną anonimowość, zapewnić ze dane są tylko dla nas.

3. podstawowe elementy procesu badawczego

3 a) problem badawczy

Problem badawczy-jest to pytanie precyzyjne określające cel badań, które zamierzamy przeprowadzić. Jego celem jest pomóc dobrać odpowiednia metodę, która będzie zastosowana w badaniach.

1. Etapy procesu badawczego

1. Problem

a)Zaistnienie sytuacji problemowej.

b)Niepokój spowodowany stanem własnej niewiedzy; Ciekawość; Pragnienie uzupełnienia brakującej wiedzy; Świadomość posiadania wiedzy z pewnego zakresu na interesujący badacza temat

2. Hipotezy

3. Plan badawczy

4. Pomiar

5. Zbieranie danych

6. Analiza danych

7. Uogólnianie (generalizowanie)

FORMUŁOWANIE PROBLEMU BADAWCZEGO; rozpoczyna się od udzielenia odpowiedzi na pytania „co to jest problem badawczy?”

Przez p r o b l e m b a d a w c z y będziemy rozumieć obiektywny i uświadomiony przez badacza stan niewiedzy co do interesującego faktu, zjawiska czy zależności, który postaci językowej ma formę określonego typu pytania, oraz wyrażoną przez niego część i podjętą decyzję o przezwyciężeniu tego stanu niewiedzy.

Odnosi się on do ;

• świadomych procesów myślowych;

• form uzewnętrzniania się tych świadomych procesów myślowych;

• form realizacji tych świadomych procesów myślowych;

Koceptualizajca- proces, w toku którego określamy co mamy na myśli używając danego terminu w badaniach. Pierwsze ustalenia nazywamy ROBOCYZMI , ponieważ pozwalają pracować nad danym zagadnieniem.

W konceptualizacji powstają szczególne, uzgodnione pojęcia przeznaczone dla celów badawczych dlatego proces ten wymaga opisu wskaźników, których używamy do pomiaru pojęcia.

Są trzy rodzaje definicji REALNE, NOMINALNE I OPERACYJNE

*Realne próbują określić realne znaczenie pojęć

*określenie pojęć w badaniach naukowych opiera się na definicjach Nominalnych i Operacyjnych

*def. Nominalna są arbitralne czyli mogą być mniej lub bardziej użyteczne

*def. Operacyjna precyzuje sposób danego pojęcia, daje za to maksimum pewności co do znaczenia pojęcia.

** jednym ze źródeł ładu jest fakt, że badacze przejmują na ogół jakąś konceptualizacje i operacjonalizację danego pojęcia co prowadzi do standaryzacji definicji pojęć.

3 c) operacjionalizacja – definicje operacyjne

Definicje operacyjne to przełożenie terminów już zdefiniowanych na język operacji badawczych. Wskazują nam kiedy będziemy widzieć czy dane zjawisko występuje lub nie występuje w rzeczywistości. Definicja operacyjna określa operacje badawcze. Tak naprawdę wszystko zależy od założeń teoretycznych. Gdy będą one fałszywe, automatycznie wskaźniki też będą nietrafne.

 Wskaźnikiem nazwać można takie obserwowalne zjawiska, których wystąpienie, zgodnie z przyjętymi definicjami operacyjnymi i określonymi zasadami pomiaru, w sposób jednoznaczny świadczy, że dana zmienna przyjmuje określoną wartość.

Rodzaje definicji operacyjnych:

-pomiarowe ( polegają na wytłumaczeniu jak zmienna zależna będzie mierzona)

-eksperymentalne ( polegają na podaniu krok po kroku operacji, które badacz przeprowadza na zmiennej zależnej)

 Co to jest operacjonalizacja?

- Przełożenie języka pojęć (j. teoretycznego) na język zmiennych (j. empiryczny)

Zatem, operacjonalizacja to nic innego, jak przygotowanie się do przeprowadzenia pomiaru.

3 d) pomiar

Pomiar to procedura przyporządkowania, zgodnie z określonymi zasadami, wartości liczbowych (cyfr lub innych symboli) właściwościom empirycznym (zmiennym, cechom)

BEZ OPERACJONALIZACJI NIE MA MOWY O NAUKOWYM BADANIU.

BEZ OPERACJONALIZACJI WNIOSKI I UOGÓLNIENIA SĄ NIEUZASADNIONE I NIEDOZWOLONE.

BEZ OPERACJONALIZACJI CZĘŚĆ TEORETYCZNA NIE JEST POWIĄZANA Z PROCEDURAMI BADAWCZYMI.

 Wyróżnia się cztery poziomy pomiaru:

• Nominalny

• Porządkowy

• Interwałowy

• Stosunkowy

 KAŻDY POMIAR NACECHOWANY JEST BŁĘDEM!!!

 Badacz/ka w toku operacjonalizacji musi być zatem świadomy/a:

• Błędu cechującego jego/jej pomiar,

• Poziomów, na jakich decyduje się dokonać pomiaru (ich zalet i ograniczeń),

• Problemu równowagi pomiędzy rzetelnością i trafnością pomiaru,

• Abstrakcyjności pojęć teoretycznych i swoistej umowności odzwierciedlających je zmiennych.

E) Zmienne

ZMIENNA : właściwość empiryczna mająca dwie lub więcej wartości. Inaczej, jeżeli badana przez nas właściwość może przybierać różne wartości to traktujemy ją jako zmienną.

ZMIENNE ZALEŻNE (zwana również kryterialną): są to zmienne, które badacz chce wyjaśnić

ZMIENNE NIEZALEŻNE (nazywane również wyjaśniającą) : zmienne, za pomocą których badacz, chce wyjaśnić zmiany wartości zmiennej zależnej. Jest ona traktowana jako przyczyna zmian wartości zmiennej zależnej.

NA POLSKI :

Badacz zastanawia się dlaczego niektórzy ludzie biorą udział w życiu politycznym częściej niż inni. Badacz przyjmuje, że im wyższa klasa społeczna tym bardziej angażuje się w życie polityczne . Zatem w tym przypadku udział w życiu politycznym (zmienna zalezna) zależy od klasy społecznej. A klasa społeczna to zmienna niezależna.

Rozróżnienie na zmienne zależne i niezależne odnoszą się jedynie do celu badań, w świecie rzeczywistym zmiennie nie są ani zależne ani niezależne. Zmienna zależna w jednym badaniu może okazać się zmienną niezależną i na odwrót – decyduje o tym badacz oraz cel badania.

ZMIENNE KONTROLNE: są wykorzystywana do sprawdzania czy związek pomiędzy zmienną zależną i niezależną nie jest związkiem zaleznym.

ZWIĄZEK POZORNY: to taki który można wyjaśnić za pomocą zmiennych innych niż uwzględnione w hipotezie badawczej.

ZMIENNA CIĄGŁA: jej przykładem jest długość, gdyż nie istnieje naturalna minimalna jednostka długości.

ZMIENNA DYSKRETNA : ma swoją minimalną jednostkę. Ilość pieniędzy na rachunku bankowym to przykład zmiennej dyskretnej.

ZWIĄZKI: w badaniach naukowych to zawsze związek między dwoma zjawiskami. Rodzaje związków :

-związek dodatni : oznacza, że wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej, rosna także wartości drugiej.

-związek ujemny: oznacza, że wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej, wartości drugiej maleją.

Siła związku : to zakres w jakim zmienne współzmieniają się dodatnio lub ujemnie. Najwięszką możliwą siłę związku nazywamy związkiem doskonałym.

F ) HIPOTEZY

Hipoteza jest to proponowana przez nas odpowiedz, jakiej można udzielić na pytanie badawcze. Jest wyrażana w postaci jasno określanego związku między zmienną zależną a niezależną. Budując hipotezę, badacz nie wie czy zostanie ona potwierdzona czy nie – najpierw hipotezy tworzymy, a później je weryfikujemy. Jeżeli hipoteza zostanie odrzucona, tworzymy nową, zaś jeśli zostanie przyjęta, to będzie włączona do wiedzy naukowej.

1. Hipotezy muszą być jasno sformułowane, by hipoteza mogła zostać empirycznie sprawdzona.

2. Hipotezy są konkretne – należy jasno określić warunki w jakich dany związek będzie badany.

3. Hipotezy są sprawdzane za pomocą dostępnych metod. Ocena hipotezy zalezy od tego czy istnieją odpowiednie metody pozwalające na jej przetestowanie.

4. Hipotezy naukowe nie są wartościujące. Badacz musi być świadomy własnej stronniczości, i starać się uczynić ją jawną.

4 - DOBÓR PRÓBY:

a) populacja

populacja – zbiór wszystkich przypadków wykazujących określone cechy, np.: mamy następujące cechy: „ludzi” i „mieszkający w Wielkiej Brytanii”, populacją zatem będą tutaj wszyscy ludzie mieszkający w Wielkiej Brytanii.

To jaka jest populacja zależy od problemu badawczego, populację mogą stanowić wszyscy mieszkańcy określonej dzielnicy, instytucje, domy, rejestry, jeśli interesuje na konkretny produkt – np. karma dla psów - to do populacji możemy zaliczyć wszystkich mieszkańców posiadających psy.

Z populacji jest pobierana próba, na której dokonujemy badań.

b) reprezentatywność próby

reprezentatywność próby – podstawowym wymogiem stawianym wobec każdej próby jest to aby była ona w maksymalnym stopniu reprezentatywna w stosunku do populacji, z której została pobrana. Dana próba jest uważana za próbę reprezentatywną wtedy, gdy wyprowadzone przez badacza wnioski na podstawie badania próby są podobne do wniosków, które badacz otrzymałby, gdyby przebadał całą populację.

c) operat w losowym doborze próby.

Dobór losowy – w statystyce taki dobór elementów z populacji do próby statystycznej, w którym wszystkie elementy populacji (przedmiotów, regionów, ludzi, itp.) mają znane szanse (znane prawdopodobieństwo) dostania się do próby.

Badacz eksperymentuje na próbie, która jest podzespołem populacji, po to, aby nie badać całej populacji (populacje są zwykle bardzo liczne). W związku z tym zależy mu na tym, aby próba była jak najbardziej podobna do populacji (była miniaturką populacji). Jeśli próba jest taką miniaturką, to badacz może spodziewać się, że wyniki eksperymentu uzyskane na próbie byłyby takie same jak wyniki uzyskane na populacji. Można powiedzieć, że badacz stara się na podstawie własności próby oszacować własności populacji (wartości parametrów).

Operat doboru próby - jest to lista, na której wyszczególnione są wszystkie osoby wchodzące w skład zbiorowości poddanej badaniu (np. rejestr PESEL).

Współczynnik realizacji wywiadów - odsetek zrealizowanych wywiadów w stosunku do liczby osób wylosowanych.

W najprostszym przypadku istnieje teoretyczna możliwość zbadania całej populacji statystycznej, np. całej partii żarówek. Często jednak takiej możliwości nie ma, np. nigdy nie zbadamy reakcji wszystkich żyjących muszek owocówek na dany bodziec, nie miałoby to zresztą sensu.

Z zasady więc ograniczamy wstępnie populację do obiektów które jesteśmy w stanie zidentyfikować i włączyć dowolny z nich do próby. Zbiór ten zwany jest operatem losowania. W przedwyborczym sondażu opinii możliwe zawężenia populacji obejmują np.:

• REJESTR WYBORCY

• KSIĄŻKE TELEFONICZNĄ

• odwiedzających centra handlowe wieczorem w ostatni poniedziałek przed wyborami.

Wszystkie powyższe zakresy obejmują pewnych ludzi, którzy nie wezmą udziału w wyborach i nie obejmują części ludzi, którzy udział wezmą. Ważne jest, aby takie zawężenie było reprezentatywne. Na przykład wybierając ludzi wyłącznie z książki telefonicznej ograniczamy się do posiadaczy telefonu, którzy mogą się różnić od ogółu wyborców (np. częściej mieszkają w mieście).

Aby wyłoniona próba była reprezentowana, operat musi być aktualny i kompletny

d) Schematy doboru losowego:

-proba realizowania do wyczerpania(ankieter musi przeprowadzic wywiad z kazda z wylosowanych osob , gdy nie jest to mozliwe nalezy wylosowac probe wieksza niz jest potrzebna)

-proba zasadnicza i dobor uzupelniajacy(polega na podziale proby na czesc zasadnicza i uzupelniajaca, w przypadku niewykonania wymaganej liczby wywiadow w probie zasadniczej dokonuje sie wyboru z proby uzupelniajacej)

-imienna proba osob(osoby wybrane do badania sa wskazane z imienia, nazwiska i adresu)

-adresowa proba osob(w pierwszej fazie osrodek dokonuje losowania adresow gospodarstw domowych, a w drugiej ankieter wybiera respondenta z osob mieszkajacych pod wskazanym adresem)

-proba gospodarstw(podobny do punktu powyzej, roznica jest taka,ze jednostkami losowania sa gospodarstwa domowe)

-metoda ustalonej sciezki(ankieterowi podaje sie adres pod ktorym nie udalo sie wykonac ankiety , na podst okreslonej procedury ma on dobrac inny adres)

-dobor systematyczny(polega na wylosowaniu z operatu doboru proby pierwszego elementu, a pozniej wybraniu np. co 10 elementu)

-dobor proby warstwowej(po pierwsze dzieli sie populacje na rozłączne i wyczerpujace grupy , a pozniej w kazdej z tych grup dobierana jest prosta proba losowania)

-dobór próby grupowej(populacja jest podzielona na wykluczajace sie grupy , a pozniej losuje sie grupy do proby)

e) nielosowe schematy doboru próby:

3 rodzaje:

- próba okolicznościowa – tworzą osoby łatwo dostępne.(np. profesor może wybrać studentów ze swojej grupy ) Nie ma żadnych możliwości określenia stopnia reprezentatywności próby okolicznościowej i dlatego na jej podstawie nie można oszacować parametrów populacyjnych.

- próba celowa (próba ekspercka) – badacze dobierają osoby w sposób subiektywny, starając się otrzymać próbę, która wydaję się reprezentować populację.

- próba kwotowa – podstawowym celem jest uzyskanie maksymalnego podobieństwa do populacji wyjściowej. ( np. jeżeli wiadomo, że populacja składa się z równej części mężczyzn i kobiet, to na leży do próby wybrać taką samą liczę kobiet i mężczyzn. ) w doborze kwotowym wybiera się osoby ze względu na takie parametry : wiek, płeć, miejsce zamieszkania, pochodzenie etniczne, kierując się rozkładem tych zmiennych w populacji.

f) wielkość próby

PRÓBĄ – jest każdy podzbiór pochodzący z populacji.

PODZBIOREM – jest każdy układ elementów należących do populacji, który nie obejmuje wszystkich elementów definiowanych jak populacja Próba może zawierać tylko jeden element, wszystkie elementy z wyjątkiem jednego, czy jakąkolwiek inną ich liczbę.

Aby właściwie oszacować wielkość próby, należy ustalić oczekiwany poziom dokładności oszacowań tzn. określić wielkość akceptowanego błędu standardowego.

błąd standardowy – główne pojęcie pobierania próby i odgrywa zasadniczą rolę w określaniu wielkości próby. Jest to jedna z miar statystycznych wskazująca na ile dokładnie wyniki otrzymane na podstawie badania próby odzwierciedlają rzeczywiste wartości parametrów w populacji.

Określenie wielkości próby zależy bezpośrednio od wartości standardowego błędu pomiaru i od szerokości przedziału ufności określonego przez badacza. Przedział ufności może być skrajnie wąski, gdy badacz decyduje się na ponoszenie wysokiego ryzyka popełnienia błędu lub bardzo szeroki, jeżeli chce , alby ryzyko popełniania błędu było minimalne.

g) błędy w doborze próby zakłócające losowość

- niepełna podstawa doboru dóbr - jest wtedy kiedy nie wszystkie jednostki doboru próby, z których składa się populacja znalazły się na liście.

-grupowanie elementów – problem pojawia się wtedy kiedy jednostki tworzą grupy, niż mają charakter indywidualny. ( podstawa doboru próby może się na przykład składać z bloków mieszkaniowych podczas gdy badanie dotyczy osób.

- puste elementy spoza populacji – pojawia się wtedy kiedy niektóre z jednostek doboru próby , które znalazły się na liście tworzącej postawę doboru próby, nie należą do populacji będącej przedmiotem badania.

- błąd wynikający z brakiem odpowiedzi - może byś spowodowany odmową, nieobecnością, przeoczeniem. Brak odpowiedzi może się przyczynić do popełniania istotnego błędu w trakcie analizowania wyników.

5 - zasady konstruowania kwestionariusza

a) pytania

Dany kwestionariusz powinien zawierać cele badawcze na konkretne pytania, odpowiedzi będą źródłem danych, pytania powinny motywować respondenta do odpowiedzi na pytania

b) Treści pytań

Treści pytań mogą dotyczyć np: faktów, opinii postaw, motywacji, czy stopnia znajomości danego zagadnienia, ale można te treści zaliczyć do jednej z 2ch klas – pytania metryczkowe i pytania dotyczących subiektywnych doświadczeń

c) rodzaje pytań

W zależności od pytania mamy trze rodzaje pytań – zamknięte, otwarte i pytania alternatywne

Zamknięte – to takie gdzie odpowiedzi jest wiele a respondent mówi wybrać tą dobrą dla niego

Otwarte – to takie gdzie jest pytanie i miejsce na swobodne udzielenie odpowiedzi przez respondenta

Alternatywne – to specjalny rodzaj pytań zamkniętych

d) format pytań

Badacze stosują wiele technik pytań by móc wybrać właściwą dla niego odpowiedź itp.

E) porządek pytań

Mamy 2 rodzaje schematów porządkowania pytań – strategia lejka i strategia odwróconego lejka

Strategia lejka polega na tym że każde kolejne pytanie jest powiązane z poprzednim

Strategia odwróconego lejka polega na stawianiu pytań o wąskim zakresie a potem stosowanie pytań o szerokim zakresie

F) błędy w konstruowaniu kwestionariusza

Kwestionariusz powinien zawierać tak skonstruowane pytania by respondent mógł na nie odpowiedzieć, powinno mieć sens

6 - SCHEMATY KODOWANIA danych – przygotowanie zaszytów kodowania

KOD- liczba przypisana obserwacji.

a.Wszystkim przypadkom i jednostkom spełniającym te same warunki przypisuje się te same kody.

b. wykorzystywane do grupowania danych dot. określonego pojęcia. -> schematy kodowania- systemy kategorii wykorzystywane w procesie klasyfikowania odpowiedzi czy zachowań odnoszących się do pojedynczej pozycji kwestionariusza lub pojedynczej zmiennej.

Znaczenie każdego kodu powinno zostać objaśnione w zeszycie kodowym, który należy dołączyć do każdego zbioru danych.

etapy kodowania:

1. nadanie intuicyjnego znaczenia wykorzystywanym liczbom-np. wyższe winiki powinny otrzymywać wyższe kody niż wyniki niższe.

Reguły kodowania

1. Rozłączność- opracowane dla każdej zmiennej kategorie powinny być zaprojektowane tak, aby każdy przypadek czy jednostka analizy mogły być zaliczone do jednej i tylko jednej kategorii.

2. Wyczerpywalność- liczba kategorii ma obejmować wszystkie możliwe odpowiedzi respondentów. Każda odpowiedź powinna zostać sklasyfikowana bez nadmiernego rozszerzenia kategorii "inne".

3. Szczegółowość- kategorie powinny być jak najbardziej precyzyjne,

a. jeśli mamy wątpliwości dodajemy następną kategorię.

b. nie dzielimy jednak odpowiedzi zakodowanych na zbyt ogólnym poziomie.

Kodowanie dedukcyjne- pozwala badaczom na wykorzystanie teorii w procesie konstruowania kategorii, zanim zbadają oni danym narzędziem próbę respondentów. Stosowane w badaniach ilościowych.

Kodowanie indukcyjne- stosowane w przypadku badań o charakterze eksploracyjnym lub kiedy brak jest teorii pozwalającej badaczowi wyciągnąć wnioski na temat spodziewanych odpowiedzi osób badanych. Badania jakościowe.

ZESZYTY KODOWE

wszystkie zeszyty kodowe powinny zawierać informacje na temat nazwy lub momentu zmiennej , schematu kodowania oraz kodów oznaczających brak danych.

Zeszty są przewodnikami dla osób kodujących

SPSOBY WPROWADZANIA DANYCH :

1. Kodowanie na marginesie- przenoszenie inf. z kwestionariusza bezpośrednio na wolne miejsce na marginesie arkusza z pytaniami.

2. Skanowanie optyczne- przenoszenie danych na specjalne arkusze nadające się do skanowania.

7 – Wywiad telefoniczny

Wywiad telefoniczny (sondaż tel) czyli paraosobista metoda zbierania danych. Kiedyś niechętnie podchodzono do tej metody ze względów na to że tel posiadały wyłącznie bogate os. Teraz zaletą jednak jest dotarcie do większości osób 9/10 populacji, oraz oszczędność kosztów, telefony powszechnie dostępne.

Zmiany technologiczne i ulepszenia techniki sprawiły ,że wywiad tel. stał się łatwiejszy.

Można też pobrać losową próbę numerów tel.--> metoda zwana wybieraniem numerów za pomocą liczb losowych (RDD- random digit dialing). Polega ona na:

1. określanie czynnych centrali telefonicznych na danym obszarze.

2. Wybieranie potencjalnego numeru tel.losowo określając centralę tel. i przypisać jej losowe numery między 9999.

Dodatkowe numery otrzymujemy powtarzając te 2 kropki.

Komputery ułatwiają ten sposób- automatycznie eliminują nieczynne numery bądź numery z którymi był przeprowadzony wywiad, lub nie są połączeniami z gospodarstwami domowymi.

Zalety niskie koszty, szybkie tempo pracy, podobne rezultaty do sondażu twarzą w twarz, osobisty nadzór przełożonych bądź badaczy nad os. Przeprowadzającymi wywiad i możliwość korygowania ich błędów.

Kolejną metodą jest wywiad tel.ze wspomaganiem komputerowym( CATI- computer assisted telephone interviewing). Osoby prowadzące wywiad siedza przy komp. I zadają pytanie po wyświetleniu go na monitorze. Koduje odpowiedź i zapisuje na dysku.

Zalety CATI – szybkość badan i stosowanie złożonych instrukcji i nie ma możliwości błędów , ale nie nadaje się do pytan otwartych.

Wady wywiadu tel. możliwość odmowy odpowiedzi na niewygodne tematy, przerwanie wywiadu i mniej DODAtkowych informacji( 0 cehcach respondenta ,jego otoczeniu )

3. Bezpośrednie wprowadzanie danych- a) kodowanie z kwestionariusza, b) kodowanie w trakcie wywiadu telefonicznego. W obu formach wykorzystuje się programy komputerowe.

9 - obserwacja

Obserwacja uczestnicząca - metoda zbierania danych, wykorzystywana w badaniach terenowych. Badacz staje się członkiem grupy którą chce badać, przejmuje jej perspektywę, poznaje zwyczaje, nawyki, język członków grupy (por. Frankfort-Nachmias 2001: 300).

Obserwacja uczestnicząca jest metodą dość trudną i czasochłonną. Aby sprostać jej wymogom trzeba być osobą spostrzegawczą, o dobrej pamięci (ponieważ nie zawsze można notować, a przy obserwacji niejawnej jest to nawet niebezpieczne).

Rodzaje obserwacji uczestniczącej:

Obserwacja niejawna - nazywana "w pełni uczestniczącą"(Frankfort-Nachmias 2001: 300). Polega na tym, iż badacz nie ujawnia swojej prawdziwej tożsamości i celu w jakim przybył, udaje członka grupy. Jest uzasadniona, gdy nie można w inny sposób uzyskać zgody na obserwację. Wiąże się z pewnymi trudnościami i zagrożeniami, m.in. nie można na miejscu notować spostrzeżeń, istnieje obawa utożsamiania się z badaną grupą.

Obserwacja jawna - badacz nie ukrywa w jakim celu przybył do grupy. Bierze udział w jej codziennych zajęciach, angażuje się w jej pracę, stara się nawiązać bliskie stosunki z członkami grupy. Należy liczyć się z tym, że badacz nie będzie przez wszystkich miło przyjmowany, a nawet mogą występować osoby zachowujące się wrogo wobec badacza.

Obserwacja kontrolowana i niekontrolowana [edytuj]

W obserwacji kontrolowanej w jasny sposób określone jest co, i w jaki sposób jest rejestrowane. Rejestracja wyników obserwacji oparta jest najczęściej na kwestionariuszach obserwacji. Jest to technika zestandaryzowana, której wyniki można analizować metodami statystycznymi.

Obserwacja niekontrolowana jest natomiast techniką elastyczną, w której cel i zakres obserwacji, a także sposób rejestracji pomiaru nie są jasno zdefiniowane i zależą od uznania badacza.

Specjalne rodzaje obserwacji [edytuj]

Shadowing (od ang. shadow - cień) - odmiana obserwacji, polegająca na stałym podążaniu za jednym wybranym aktorem społecznym. Może polegać np. na towarzyszeniu w pracy przedstawicielowi danego zawodu, czy obserwacji zachowań związanych z kupowaniem. Metoda ta jest szczególnie przydatna by wskazać na zachowania i zjawiska, których istnienia lub skali sam badany sobie nie uświadamia.

10. CZYM SĄ BADANIA NIEREAKTYWNE??

Badania niereaktywne to metoda badań nad zachowaniami społecznymi, która nie wpływa na wyniki. Jest więc względnie dokładną formą badań.

Dzielą się one na badania jakościowe i ilościowe.

10. A)

CZYM JEST ANALIZA TREŚCI??

Analiza treści jest badaniem zarejestrowanych ludzkich przekazów. Analizuje się najczęściej dokumenty pisane, ale można także zanalizować, na przykład, obraz audio-wizualny.

Mając skompletowane obserwacje można zanalizować zebrane dane. W analizie treści wskazane jest dobranie próby. Dobór próby w dużym stopniu zależy od tego, co jest jednostką analizy.

Jednostki analizy to pojedyncze jednostki, na temat których formułuje się stwierdzenia opisowe i wyjaśniające.

Jednostkami obserwacji są pojedyncze osoby, poszczególne obiekty od których chcemy się czegoś dowiedzieć.

Techniki doboru próby w analizie treści na przykładzie materiałów tekstowych:

a) dobór losowy

b) warstwowy dobór próby

c) grupowy dobór próby

Zalety analizy treści:

1. oszczędność czasu i pieniędzy,

2. bezpieczeństwo – łatwiej powtórzyć tu część badań niż w innych metodach badawczych,

3. badacz rzadko ma wpływ na przedmiot badań (badanie niereaktywne).

Wady analizy treści:

1. ograniczenie do zapisanych przekazów,

2. problemy z trafnością i rzetelnością.

Konkretność materiałów badanych w analizie treści wzmacnia prawdopodobieństwo jej rzetelności.

10.B)

Czym jest analiza danych statystycznych??

Analiza danych statystycznych znana też pod nazwą analizy danych zastanych, opiera się na na wykorzystywaniu statystyk oficjalnych i nie tylko tych. W analizie danych statystycznych statystyka stanowi bazę, na której działają badacze. Nie jest to szczególnie wiarygodna forma badań bowiem w tej formie istnieje wiele zagrożeń jak na przykłada zafałszowane wyniki, nieścisłości czy problemy w dostępie do wiarygodnych danych. Z reguły analiza danych zastanych jest uzupełnieniem do analizy treści.

W tej formie badań naukowcy wykonują obserwację na wielu jednostkach analizy chcąc skonstruować jakąś hipotezę a następnie tezę. Durkheim i jego badania o samobójstwach były prowadzone długo i nie zawsze dawały miarodajne wyniki a także wymagały współpracy z licznymi jednostkami takimi jak kraje, regiony państwa czy miasta. Tym samym ta forma badań jest najmniej efektywna dla pojedynczych jednostek a najskuteczniejsza dla większej liczby obiektów badawczych.

10. C)

Czym są analizy historyczno-porównawcze??

Analizy historyczno-porównawcze:

analizy, w trakcie których do badania jakiegoś problemu lub zagadnienia, wykorzystuje się

dokumenty, archiwa i materiały pochodzące z różnych miejsc oraz okresów historycznych.

Omawiana metoda została spopularyzowana przez niemieckiego socjologa Maxa Webera

który wielokrotnie prowadził analizy historyczno-porównawcze rozwoju religii świata, gospodarek, ekonomii, prawa itp.

Analizy historyczno-porównawcze w pewnym stopniu nakładają się na powyższe dwie.

Różnica jest jednak taka że w tej formie badacze zasięgają danych z przeszłości, konkretnie

informacji z okresów gdzie można znaleźć jakieś dane dotyczące problemów które badają.

Największym problemem na który można się natknąć w tych analizach to dostęp do danych.

Część dokumentów uległa zniszczeniu, część trafiła do rąk prywatnych i muzeów więc

dostęp do nich jest utrudniony. Na szczęście liczne opisy badań, metod i sposobów oraz

przykłady technik wykorzystywanych do analizy są łatwo dostępne.