SKRYPT OBEJMUJE MATERIAŁ DO STRONY 525 PODRĘCZNIKA PRAWO ADMINISTRACYJNE LEXIS NEXIS.

PRAWO DZIALALNOSCI GOSPODARCZEJ

Ustawa z 2 lipca 2004r o swobodzie działalności gospodarczej

W rozumieniu ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, z wyjątkiem działalność wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Podmiot, który podejmuje się działalności gospodarczej, nosi nazwę przedsiębiorcy. Wg ustawy przedsiębiorcą może być osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, które we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej.

Warunkiem wykonywania działalności jest obowiązek wpisu do odpowiedniego rejestru przedsiębiorców albo do ewidencji działalności gospodarczej. Ustawa przewiduje dwa rejestry przedsiębiorców: rejestr przedsiębiorców w KRS i rejestr przedsiębiorców wykonujących regulowaną działalność gospodarczą, prowadzony przez organy administracji rządowej wskazane w ustawach szczególnych, normujących dany rodzaj działalności.

Zasady wpisu do KRS określa ustawa z 20 sierpnia 1997 o Krajowym Rejestrze Sądowym. Organ prowadzący rejestr takiej działalności dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez niego oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu. Odmowa dokonania wpisu ma formę decyzji. Spełnienie przez przedsiębiorcę warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej podlega kontroli przez organ prowadzący rejestr danej działalności.

Wg ustawy ewidencję działalności gospodarczej prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy, jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Organem ewidencyjnym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Organ ewidencyjny wydaje decyzję o wpisie albo decyzję o odmowie wpisu.

Odmowa w przypadku: wniosek dotyczy działalności nie objętej ustawą, wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną, prawomocny zakaz wykonywania tej działalności przez przedsiębiorcę.

Do warunków określonych przepisami należy także zaliczyć obowiązek uzyskania koncesji, zezwolenia, licencji czy też zgody na prowadzenie działalności danego rodzaju.

Rodzaje działalności do których prowadzenia niezbędna jest koncesja: poszukiwanie, wydobywanie złóż kopalin, wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją, wytwarzania, magazynowania itp. Paliw i energii, ochrona osób i mienia, przewóz lotniczy, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.

Organem właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany i cofnięcia koncesji jest minister właściwy ze względu na przedmiot koncesji. Koncesji udziela się na czas określony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat. Udzielenie, odmowa, zmiana lub cofnięcie następują w drodze decyzji adm.

Udzielenie koncesji może być poprzedzone wydaniem promesy koncesji. Ustala się w niej okres jej ważności, nie krótszy niż 6 miesięcy. W tym okresie nie można odmówić wydania koncesji na działalność.

PRZEDSIĘBIORCA ZAGRANICZNY – w myśl ustawy jest nim osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą, niemająca obywatelstwa polskiego, osoba prawna z siedzibą za granicą albo jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, wykonująca działalność gospodarczą za granicą. Przedsiębiorca zagraniczny może, na zasadzie wzajemności (jeżeli ratyfikowane umowy nie stanowią inaczej) tworzyć w Polsce oddziały. Oddział może podjąć działalność po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS. Może on wykonywać działalność wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego. Minister właściwy sprawuje nadzór nad działalnością oddziału. Gdy przedsiębiorca zagraniczny zamierza na terytorium Polski prowadzić jedynie działalność w zakresie reklamy i promocji, może wystąpić o założenie przedstawicielstwa. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu de rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Nadzór nad przedstawicielstwem sprawuje ten sam minister.

PRZEDSIĘBIOSTWA PAŃSTWOWE

W myśl ustawy samodzielny, samorządny, samofinansujący się przedsiębiorca mający osobowość prawną. Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, NBP, i inne banki państwowe. Utworzenie przedsiębiorstwa poprzedza postępowanie przygotowawcze, które ma na celu zbadanie i ocenę potrzeby oraz warunków utworzenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo państwowe podlega wpisowi do KRS. Z chwilą wpisanie do KRS uzyskuje osobowość prawną.

Organami przedsiębiorstwa państwowego są: ogólne zebranie pracowników, rada pracownicza, dyrektor przedsiębiorstwa. Kompetencje ogólnego zebrania pracowników oraz rady pracowniczej określa ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego. Dyrektor zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz. Sprawy wchodzące w zakres jego działania rozstrzyga samodzielnie i i odpowiada za podjęte decyzje. Dyrektora powołuje rada pracownicza spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Tylko w przedsiębiorstwach nowo organizowanych oraz w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej dyrektora powołuje organ założycielski. W tym trybie powoływany jest dyrektor także wówczas, gdy rada pracownicza w terminie sześciu miesięcy nie zdołała powołać dyrektora.

Organizację przedsiębiorstwa określa w szczegółach statut oraz regulamin organizacyjny.

Przedsiębiorstwa państwowe mogą być łączone albo dzielone. Łączenie i podział przedsiębiorstw zarządza organ założycielski z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej bądź na jej wniosek lub na wniosek kierownika zakładu . Decyzje o podziale przedsiębiorstwa może też podjąć minister właściwy ze względu na przedmiot działania przedsiębiorstwa, jeżeli za podziałem będzie przemawiać efektywność gospodarki i lepsze wykorzystanie środków produkcji.

Decyzję o likwidacji przedsiębiorstwa podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy bądź na wniosek rady pracowniczej. Warunkiem ważności decyzji o likwidacji jest brak sprzeciwu Ministra Skarbu Państwa w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu tej decyzji. Przed podjęciem decyzji o połączeniu, podziale lub likwidacji przedsiębiorstwa przeprowadza się postępowanie przygotowawcze. Prowadzi je zespół przygotowawczy powołany przez organ założycielski.

Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych reguluje także postępowanie mające na celu naprawę przedsiębiorstwa. Może być ono wszczęte, jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą. Wszczęcie postępowania naprawczego zarządza organ założycielski w porozumieniu z Ministrem Finansów, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny. Z chwilą ustanowienia zarządu komisarycznego organy przedsiębiorstwa ulegają rozwiązaniu, a organ założycielski odwołuje dyrektora. Na osobę sprawująca zarząd komisaryczny przechodzą z mocy prawa kompetencje organów. Osoba sprawująca zarząd komisaryczny zobowiązana jest przedstawić organowi założycielskiemu do zatwierdzenia program naprawy przedsiębiorstwa. Jest ona też zobowiązana do przedstawienia temu organowi comiesięcznego sprawozdania ze swojej działalności. Jeżeli organ założycielski dojdzie do wniosku, że dalsze wykonywanie programu naprawczego nie rokuje poprawy, może wydać zarządzenie o likwidacji przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo prowadzi działalność na zasadach racjonalnej gospodarki, samofinansowania oraz rachunku ekonomicznego. Ponadto ma obowiązek prowadzić rzetelną rachunkowość oraz sporządzać na jej podstawie bilans.

Nadzór nad przedsiębiorstwem ustawa powierza przede wszystkim organowi założycielskiemu. Organ może przekazać swoje uprawnienia nadzorcze powołanej przez siebie radzie nadzorczej.

Ustawa z 10 lipca 1985r o przedsiębiorstwach mieszanych reguluje tworzenie, organizację, gospodarkę, rozwiązanie, likwidację i upadłość tzw. Przedsiębiorstw mieszanych: państwowo-spółdzielczych, państwowo-społecznych, i państwowo-spółdzielczo-społecznych. Mogą je tworzyć następujące podmioty: Skarb Państwa, przedsiębiorstwa państwowe, inne państwowe jednostki organizacyjne, jednostki badawczo-rozwojowe, organizacje spółdzielcze i społeczne.

SAMORZĄD PRACOWNICZY

Przedsiębiorstwo państwowe tworzy również rodzaj zrzeszenia pracowników, które bezpośrednio lub przez swoje organy uczestniczy w realizacji celu, do którego przedsiębiorstwo to zostało powołane. W Polskiem ustawodawstwie zjawisko to określane jest mianem samorządu.

Zasady organizacji działalności samorządu przedsiębiorstwa państwowego reguluje ustawa z 25 września 1981 o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego. Podstawowymi organami samorządu są: ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa, ogólne zebranie pracowników poszczególnych zakładów, rada pracownicza przedsiębiorstwa, rada pracownicza zakładów.

Ponadto załoga istotnych sprawach może wypowiadać się w formie referendum. Referendum oraz ogólne zebranie pracowników są formami bezpośredniego uczestniczenia pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym, rada pracownicza jest natomiast formą uczestnictwa pośredniego.

KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH

Cel, przedmiot, tryb komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych określa ustawa z 30 sierpnia 1996r o komercjalizacji i prywatyzacji.

Komercjalizacja, w rozumieniu ustawy, polega na przekształcaniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną lub spółkę z o.o. Tak rozumiana komercjalizacja może być dokonywana w celu prywatyzacji bądź restrukturyzacji przedsiębiorstwa lub sektora rynku.

Organem właściwym w sprawie komercjalizacji jest Minister Skarbu Państwa. Do jego kompetencji należy sporządzanie tzw. aktu komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego. W akcie tym ustala się statut i wysokość kapitału akcyjnego spółki oraz imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji. Na komercjalizację w celu innym niż prywatyzacja potrzebna jest zgoda Rady Ministrów.

Prywatyzacja, w rozumieniu ustawy, polega na: zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach, rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiębiorstwa lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji przez: sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki, oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania, obejmowanie akcji o podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa.

Zbywanie akcji należących do Skarbu Państwa lub udziałów spółek powstałych w skutek komercjalizacji jest tzw. prywatyzacją pośrednią (kapitałową). Akcje należące do Skarbu Państwa zbywa Minister Skarbu Państwa. Ustawa przewiduje m.in. następujące tryby zbywania takich akcji: ofertę publiczną, przetarg publiczny oraz rokowania podjęte na podstawie publicznego zaproszenia.

Pozostałe formy rozporządzania przedsiębiorstwem państwowym lub częścią jego majątku albo spółką powstałą w wyniku komercjalizacji stanowią tzw. prywatyzację bezpośrednią. Organem właściwym do wszczęcia prywatyzacji bezpośredniej jest organ założycielski. Jest on uprawniony do wydania, za zgodą Ministra Skarbu Państwa zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej.

Pomoc publiczna dla przedsiębiorców- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest wyłącznie organem wydającym opinię w sprawie udzielenia pomocy oraz organem właściwym w postępowaniu prze Komisją Europejską w sprawie pomocy publicznej.

PRAWO GOSPODARKI GRUNTAMI

Zasady gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz j.s.t. reguluje ustawa z 21 sierpnia 1997r o gospodarce nieruchomościami. Organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, a organami reprezentującymi j.s.t. są ich organy wykonawcze.

Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa oraz gminy, powiatu lub województwa mogą być przedmiotem obrotu tzn. sprzedaży zamiany, zrzeczenia się, oddanie w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę itp. Mogą też być przedmiotem darowizny. Darowizny takiej dokonuje starosta za zgodą wojewody, a nieruchomości j.s.t. jej organ wykonawczy za zgodą rady lub sejmiku.

Sprzedaż, zamiana, darowizna lub oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków wymaga pozwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes prawny. Jeżeli podział nieruchomości jest niezbędny do realizacji celów publicznych lub jeżeli nieruchomość stanowi własność gminy i nie została oddana w użytkowanie wieczyste, a także w kilku innych określonych w ustawie przypadkach, nieruchomość może zostać podzielona z urzędu. Podziału można dokonać, jeżeli jest on zgodny z ustaleniami planu miejscowego. Gmina może dokonać scalenia nieruchomości i ich ponownego podziału. Gmina ma prawo pierwokupu w niektórych przypadkach. Prawo pierwokupu wykonuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Organem właściwym w sprawach nadawania uprawnień i licencji zawodowych rzeczoznawcom majątkowym, pośrednikom w obrocie nieruchomościami i zarządcom nieruchomości, a także w sprawach odpowiedzialności zawodowej, jest minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Minister ponadto prowadzi centralne rejestry rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami, oraz zarządców. Jest on też uprawniony do przeprowadzania kontroli posiadania uprawnień i licencji zawodowych oraz do składania wniosków o ukaranie w sprawie prowadzenia działalności bez uprawnień lub licencji. Do ministra należy również orzekanie w drodze decyzji o zastosowaniu kar dyscyplinarnych z tytułu odpowiedzialności zawodowej.

ZASADY I TRYB WYWŁASZCZANIA NIERUCHOMOŚCI

Wywłaszczenie nieruchomości polega na odjęciu lub ograniczeniu w drodze decyzji administracyjnej prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Wywłaszczenie jest przejęciem indywidualnym, dotyczącym indywidualnie określonego podmiotu, oraz ma na celu zaspokojenie konkretnej potrzeby.

Przesłanki dopuszczalności oraz zasady wywłaszczenia nieruchomości reguluje ustawa z 21 sierpnia 1997r o gospodarce nieruchomościami. Wywłaszczeniu podlegają nieruchomości położone na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne. Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz j.s.t. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta. Wszczęcie postępowania w sprawie wywłaszczenia na rzecz S.P. następuje z urzędu, a wszczęcie postępowania w sprawie wywłaszczenia na rzecz gminy, powiatu lub województwa samorządowego następuje na wniosek organu wykonawczego danej jednostki samorządu terytorialnego. Wszczęcie postępowania musi być poprzedzone rokowaniami o nabycie nieruchomości w drodze umowy. We wniosku o wywłaszczenie organ wykonawczy j.s.t. powinien m.in. określić nieruchomość, cel publiczny, do którego realizacji nieruchomość jest niezbędna, powierzchnię nieruchomości, dotychczasowy sposób jej wykorzystywania, lokale zamienne.

Organ prowadzący postępowanie wywłaszczeniowe ma obowiązek przeprowadzić rozprawę administracyjną. W decyzji administracyjnej kończącej postępowanie organ m.in. określa cele na jakie nieruchomość została wywłaszczona, przedmiot wywłaszczenia, prawa podlegające wywłaszczeniu, wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości, a także zobowiązanie do zapewnienia lokali zamiennych oraz ustalenie wysokości odszkodowania.

Przejście prawa własności na rzecz S.P. lub j.s.t. następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna. Decyzja ta stanowi podstawę dokonania wpisu w księdze wieczystej. Z wnioskiem o dokonanie wpisu występuje starosta lub organ wykonawczy właściwej j.s.t.

W przypadkach wskazanych w ustawie może nastąpić zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Zwrot nieruchomości może nastąpić także na wniosek poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy, jeżeli pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stałą się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją celu, w którym nieruchomość została wywłaszczona. O zwrocie nieruchomości lub jej części, a także o zwrocie odszkodowania rozstrzyga w drodze decyzji starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej.

PRAWO GOSPODARKI KOMUNALNEJ

Dziedziny gospodarki komunalnej:

• zaopatrzenie w wodę ludności miast i terenów osadniczych

• odprowadzanie oraz oczyszczanie ścieków miejskich

• melioracje miejskie, budowa i utrzymanie dróg

• komunikacja miejska

• tereny zieleni miejskiej (parki, zieleń osiedlowa, ogrody działkowe, lasy komunalne, cmentarze, ogrody zoologiczne)

• utrzymywanie czystości i porządku

• energetyka komunalna (ogrzewanie budynków)

• oświetlenie ulic i placów itp.

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Reguluje je ustawa z 18 lipca 2001r - Prawo wodne. Zaopatrzenie w wodę odbywa się na podstawie umowy zawartej między przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług. Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania ścieków potrzebne jest zezwolenie wydawane przez wójta(burmistrz, prezydenta miasta) w drodze decyzji.

Zagadnienie czystości i porządku reguluje ustawa z 8 marca 1990r o samorządzie gminnym oraz ustawa z 13 września 1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Jest to jedno z zadań własnych gminy, obok usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania urządzeń sanitarnych, wysypisk, i unieszkodliwiania odpadów itd.

Zakładanie i prowadzenie rodzinnych ogródków działkowych reguluje ustawa z 8 lipca 2005r o rodzinnych ogródkach działkowych. W rozumieniu ustawy rodzinnym ogrodem działkowym jest wydzielony obszar gruntu, będący we władaniu Polskiego Związku Działkowców, podzielony na tereny ogólne i działki oraz wyposażony w infrastrukturę niezbędną do jego prawidłowego funkcjonowania. Istnienie i rozwój rodzinnych ogrodów działkowych powinny uwzględniać miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ogrody działkowe zakładane są na gruntach stanowiących własność S.P. lub własność j.s.t. oraz Polskiego Związku działkowców. Na gminie ciąży obowiązek doprowadzenia dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę oraz zapewnienie komunikacji publicznej.

Polski Związek Działkowców ustanawia w drodze uchwały na rzecz swojego członka prawo używania działki i pobierania z niej pożytków. Jeżeli grunty wchodzące w skład działki znajdują się w użytkowaniu wieczystym P.Z.D. lub stanowią jego własność, P.Z.D. na wniosek członka związku ustanawia na jej rzecz prawo użytkowania działki w drodze umowy cywilnoprawnej zawartej w formie aktu notarialnego. Działka przeznaczona jest do zaspokajania potrzeb użytkownika i jego rodziny w zakresie wypoczynku i rekreacji oraz prowadzenia upraw ogrodniczych.

Nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte ze środków finansowych użytkownika działki, stanowią jego własność.

Zagadnienie cmentarzy i chowania zmarłych reguluje ustawa z 31 stycznia 1959r o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Cmentarze komunalne zakłada i utrzymuje gmina. Rada gminy decyduje o rozszerzeniu i zamknięciu cmentarza oraz o przeznaczeniu terenu cmentarza na inny cel po upływie 40 lat od ostatniego pochowania. Cmentarze wyznaniowe są zakładane i utrzymywane przez związki wyznaniowe.

PRAWO MIESZKANIOWE

Prawo mieszkaniowe reguluje zasady zajmowania i opróżniania mieszkań, wzajemne prawa i obowiązki właściciela i osoby użytkującej lokal, a także roszczenia z którymi obywatel może wystąpić do organów administracji publicznej w sytuacji, gdy nie jest w stanie samodzielnie zaspakajać swoich potrzeb mieszkaniowych. Jest to prawo dotyczące sfery dystrybucji i korzystania z mieszkań.

Obecnie zadaniem własnym gminy jest jedynie tworzenie warunków do zaspakajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej. Zadanie to gmina powinna realizować, wykorzystując własne dochody, ale może na ten cel otrzymywać także dotacje celowe z budżetu państwa. W wypadkach przewidzianych w ustawie gmina ma obowiązek zapewniać lokale socjalne, a także zaspokajać potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Ustawodawca zobligował gminy do wydzielania z mieszkaniowego zasobu gmin części lokali a przeznaczeniem na lokale socjalne.

Dodatek mieszkaniowy jest świadczeniem pieniężnym. Do jego otrzymywania uprawnione są osoby, którym przysługuje tytuł prawny do zajmowanego lokalu, gdy wydatki na określoną powierzchnię lokalu przekraczają określony procent dochodów gospodarstwa domowego. Prawo do dodatku mieszkaniowego powstaje z mocy konstytutywnej decyzji organu administracji. Dodatek przyznaje na wniosek osoby uprawnionej wójt (burmistrz, prezydent miasta) w drodze decyzji administracyjnej na okres 6 miesięcy.

PRAWO BUDOWLANE

Prawo budowlane z 7 lipca 1994r zawiera nowe przepisy dotyczące nabywania uprawnień budowlanych, wydawania pozwoleń na budowę i zwalczania tzw. samowoli budowlanej, a także nadzoru budowlanego.

Uczestnikami procesu budowlanego w rozumieniu ustawy są:

• inwestor

• inspektor nadzoru inwestorskiego

• projektant

• kierownik budowy lub kierownik robót

Roboty budowlane mogą być rozpoczęte tylko wówczas, gdy właściwy organ wyrazi na to zgodę w pozwoleniu na budowę albo gdy nie wniesie on w terminie określonym w ustawie sprzeciwu wobec zgłoszenia przez inwestora zamiaru rozpoczęcia budowy lub prowadzenia robót budowlanych.

Zgłoszenia budowy lub robót budowlanych należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia wykonywania. Do rozpoczęcia wykonywania można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu i nie później niż po upływie dwóch lat od zgłoszonego terminu rozpoczęcia. Właściwy organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonywanie określonego obiektu lub robót, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować zagrożenie bezpieczeństwa, pogorszenie stanu środowiska, pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych itp.

Jeżeli wzniesienie obiektu budowlanego wymagało pozwolenia, inwestor ma obowiązek zawiadomienia właściwego organu o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania. Jeżeli w ciągu 14 dni organ nie zgłosi sprzeciwu można przystąpić do użytkowania.

Obiekt budowlany lub jego część, będący w budowie albo wybudowany bez wymaganego pozwolenia na budowę, zgłoszenia albo mimo sprzeciwu właściwego organu może zostać przymusowo rozebrany.

Państwo sprawuje nadzór nad działalnością budowlaną przede wszystkim przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, wojewodów i wojewódzkich inspektoratów nadzoru budowlanego oraz powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Jest on powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Główny Inspektor sprawuje nadzór nad wojewodami i wojewódzkimi inspektoratami nadzoru budowlanego i kontroluje działanie pozostałych organów administracji architektoniczno-budowlanej. Poza tym prowadzi rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane, rejestr rzeczoznawców budowlanych i rejestr osób ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej. Wykonuje on swoje zadania przy pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego.

Wojewoda sprawuje nadzór przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Ten ostatni wykonuje swoje zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektoratu nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej.

Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego wykonuje zadania przy pomocy powiatowego inspektoratu. Jest powoływany przez starostę.

Nadzór budowlany w dziedzinie górnictwa wykonują dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych oraz specjalistycznych urzędów górniczych i Prezes Głównego Urzędu Górniczego. Jego przedmiotem są obiekty i roboty budowlane usytuowane na terenach zamkniętych, będących w dyspozycji zakładów górniczych.

Nadzór nad obiektami i robotami budowlanymi w dziedzinie obronności, bezpieczeństwa państwa, gospodarki wodnej, gospodarki morskiej wykonują odpowiednio do swego zakresu działania i w zakresie określonym w prawie budowlanym właściwi ministrowie lub podległe im urzędy centralne oraz terenowe organy nadzoru budowlanego.

PRAWO GEODEZYJNE

Przez pojęcie geodezji należy rozumieć dziedzinę nauki, a także działalności praktycznej związanej z wyznaczaniem kształtu i rozmiarów ziemi oraz określaniem wzajemnego położenia punktów na wyznaczonej powierzchni. Kartografia oznacza zaś dziedzinę nauki i techniki obejmującą teorię oraz metody sporządzania i użytkowania map, jak również dziedzinę działalności organizacyjnej i usługowej związanej z opracowywaniem, reprodukowaniem i rozpowszechnianiem map. Ustawa z 17 maja 1989r – Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Kontrolę urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i kartografii sprawuje Służba Geodezyjna i Kartograficzna, do której zadań należy m.in. realizacja polityki państwa w wyżej wymienionym zakresie. Stanowią ją – zgodnie z ustawą- organy nadzoru, do których należy Główny Geodeta Kraju oraz wojewodowie(wykonujący swoje zadania przy pomocy wojewódzkich inspektoratów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako kierowników inspekcji geodezyjnej i kartograficznej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w poszczególnych województwach) oraz organy administracji geodezyjnej i kartograficznej, którymi są marszałkowie województw, wchodzący w skład urzędów marszałkowskich i starostowie (wykonujący zadania przy pomocy geodetów powiatowych wchodzących w skład starostw powiatowych).

Centralnym organem administracji rządowej w sprawach geodezji i kartografii jest Główny Geodeta Kraju, nadzorowany przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej i wykonujący swoje zadania przy pomocy Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. Przy nim też działa Państwowa Rada Geodezyjna i Kartograficzna jako organ doradczy i opiniodawczy oraz Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami RP.

Kierowanie pracami geo i karto, a także ich nadzorowanie, czy też wykonywanie czynności rzeczoznawcy, czy prac związanych z rozgraniczaniem nieruchomości wymaga posiadania ustawowo określonych uprawnień zawodowych. Uprawnienia te nadaje Główny Geodeta Kraju. Rozgraniczanie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu granic poszczególnych nieruchomości, umieszczenie znaków granicznych oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Przeprowadzają je natomiast – z urzędu lub na wniosek strony- wójtowie(burmistrzowie, prezydenci miast).

PRAWO KOMUNIKACJI I ŁĄCZNOŚCI

Komunikację lądową regulują przepisy:

• prawo o drogach publicznych

• prawo o ruchu drogowym

• prawo o transporcie drogowym

• prawo o kolejach i transporcie kolejowym

Z dróg publicznych może korzystać każdy na zasadach określonych w ustawie. Drogi publiczne są przeznaczone dla ruchu pojazdów i pieszych, a także dla jazdy wierzchem oraz pędzenia zwierząt. W wyjątkowych okolicznościach droga publiczna może zostać wykorzystana do innych celów tj. zawodów sportowych, rajdów, zgromadzeń itp. Zezwolenia na taki szczególny sposób korzystania z drogi wydaje właściwy organ administracji na podst. Rozporządzenia ministrów właściwych w sprawach transportu i adm. publ.

Ze wzgl. na funkcję drogi publiczne dzieli się na:

• krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne

Drogi krajowe stanowią własność S.P. Do dróg krajowych zalicza się autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach, drogi międzynarodowe, drogi stanowiące połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych, drogi dojazdowe do ogólnodostępnych przejść granicznych, drogi obwodnicowe, drogi o znaczeniu obronnym.

Drogami krajowymi zarządza Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad.

Drogi wojewódzkie stanowią własność samorządu województwa. Zalicza się do nich drogi inne niż krajowe, stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie dla województwa, i drogi obronne nie zaliczone do dróg krajowych.

Drogami wojewódzkimi zarządzają zarządy województw.

Drogi powiatowe stanowią własność samorządu powiatu. Do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż krajowe i wojewódzkie, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą.

Drogami powiatowymi zarządzają zarządy powiatów.

Drogi gminne stanowią własność gminy. Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym nie zaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych.

Drogami gminnymi zarządza wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Drogi nie zaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, a w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, place przed dworcami, pętle – są drogami wewnętrznymi. Budowa, utrzymanie, zarządzanie, przebudowa, ochrona, oznakowanie tych dróg należy do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku – do właściciela tego terenu.

Prawo o ruchu drogowym normuje zasady ruchu pieszych i pojazdów na drogach publicznych, jazdy wierzchem i pędzenia zwierząt oraz używania w innych celach.

Ustawa z 6 września 2001r o transporcie drogowym określa zasady podejmowania i wykonywania: krajowego i międzynarodowego transportu drogowego, niezarobkowego przewozu drogowego. Ustawa określa również zasady działania Inspekcji Transportu Drogowego.

Podjęcie i zarobkowe wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. Licencji udziela się na czas określony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat, uwzględniając wniosek przedsiębiorcy. Udzielenie, odmowa, zmiana lub cofnięcie licencji następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Organem właściwym w sprawach udzielania, odmowy itp. licencji w zakresie transportu drogowego jest:

• w krajowym transporcie – starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy

• w przewozach taksówkowych- wójt(burmistrz, prezydent miasta) właściwy dla siedziby przedsiębiorcy

• w międzynarodowym transporcie – minister właściwy do spraw transportu

Podstawy prawa o kolejach i transporcie kolejowym są zawarte w dwóch ustawach z 8 września 2000r o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PKP, oraz z 28 marca 2003 o transporcie kolejowym.

Komercjalizacja polega na przekształcaniu PKP w spółkę akcyjną, w której S.P. jest jedynym akcjonariuszem.

Prywatyzacja polega na zbywania należących do S.P. akcji tej spółki lub obejmowaniu akcji przez osoby trzecie w wyniku podwyższania kapitału akcyjnego spółki.

Ustawa utrzymuje zasadę rozdziału działalności polegającej na zarządzaniu infrastrukturą kolejową od działalności polegającej na wykonywaniu przewozów kolejowych. Wykonywanie przewozów kolejowych może być powierzone jedynie przewoźnikom licencjonowanym. Przewoźnik taki nabywa prawo do korzystania z określonych w rozkładzie jazdy tras po zawarciu z zarządcą infrastruktury kolejowej odpowiedniej umowy i wniesieniu opłaty, w trybie i na zasadach określonych w regulaminie zarządcy.

Organem właściwym do udzielenia licencji jest Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, centralny organ administracji rządowej, podległy ministrowi właściwemu do spraw transportu kolejowego. Licencja jest potwierdzeniem zdolności przedsiębiorcy do wykonywania funkcji przewoźnika kolejowego.

Do zadań samorządu wojewódzkiego należy organizowanie i dotowanie regionalnych przewozów pasażerskich, w tym także nabywanie kolejowych pojazdów szynowych.

Zarządcy i przewoźnicy kolejowi mają obowiązek posiadania świadectwa bezpieczeństwa potwierdzającego spełnienie niezbędnych warunków technicznych i organizacyjnych. Ponadto każdy pojazd kolejowy powinien mieć tzw. świadectwo sprawności technicznej.

Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach nadzoru technicznego nad eksploatacją i utrzymaniem linii kolejowych oraz pojazdów kolejowych, a także bezpieczeństwa ruchu kolejowego jest Prezes Urzędu Kolejowego, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw transportu.

Komunikację wodną regulują przepisy:

• o żegludze śródlądowej, o żegludze morskich statków handlowych

Sprawy żeglugi unormowane są w ustawie z 21 grudnia 2000r o żegludze śródlądowej i w ustawie Prawo wodne

Na polskich wodach śródlądowych mogą uprawiać żeglugę statki polskie spełniające wymogi oraz statki obce na warunkach i w zakresie określonym w umowach międzynarodowych. Statek polski powinien być wpisany do rejestru statków polskich, prowadzonego przez właściwy ze względu na położenie portu macierzystego urząd żeglugi śródlądowej, mieć świadectwo zdolności żeglugowej, a gdy statek zarobkowo przewozi ładunki, jego właściciel lub osoba przez niego zatrudniona powinna mieć zaświadczenie o spełnieniu wymogu zdolności zawodowej, wydanej przez ten sam urząd.

W w.w. świadectwie określa się także skład i kwalifikacje załogi niezbędne do bezpiecznej żeglugi. Potwierdzeniem posiadania takich kwalifikacji jest PATENT ŻEGLARSKI, uprawniający do kierowania statkiem, patent mechanika statkowego itp. Członek załogi musi mieć żeglarską książeczkę pracy, stwierdzającą przebieg pracy.

Pilotażem jest świadczenie usług mających na celu ułatwienie ruchu żeglugowego, polegających na udzielaniu kierownikowi statku informacji lub porad potrzebnych do prowadzenia statku na drodze wodnej. Obowiązkowi korzystania z pilotażu podlegają: polski statek, którego kierownik nie ma odpowiednich uprawnień do kierowania statkiem na danej drodze wodnej, obcy statek morski. Nie podlega obowiązkowi korzystania z pilotażu statek używany wyłącznie do uprawiania sportu i rekreacji.

Prawo o żegludze morskich statków handlowych zostało skodyfikowane ustawą z 18 września 2001r – Kodeks Morski. W rozumieniu ustawy morskim statkiem handlowym jest statek przeznaczony lub używany do prowadzenia działalności gospodarczej, a w szczególności do: przewozu ładunku lub pasażerów, rybołówstwa morskiego lub pozyskiwania innych zasobów morza, holowania, ratownictwa morskiego, wydobywania zatopionego mienia, pozyskiwania zasobów mineralnych dna morza, oraz zasobów wnętrza ziemi.

Komunikację powietrzną reguluje ustawa z 3 lipa 2002r – Prawo lotnicze oraz przepisy wykonawcze dotyczące m.in. lotnisk, personelu lotniczego, ruchu statków powietrznych i przewozu lotniczego.

Do prawa administracyjnego w szczególności należą przepisy regulujące następujące zagadnienia:

• związane z określeniem statku powietrznego( statkiem powietrznym jest urządzenie zdolne do poruszania się w atmosferze na skutek oddziaływania powietrza innego niż oddziaływanie powietrza odbitego od podłoża)

• przynależności państwowej statku lotniczego

• prowadzenia rejestru statków powietrznych

• kontroli stanu technicznego statku powietrznego

• dopuszczania statków do wykonywania lotów

• prowadzenia i dokonywania wpisów do rejestru lotnisk

• zarząd lotniskami

• ograniczenia własności nieruchomości przyległych do lotniska itp.

ŁĄCZNOŚĆ

Zasady wykonywania usług pocztowych i telekomunikacyjnych reguluje ustawa z 12 czerwca 2003r – Prawo Pocztowe, ustawa z 30 lipca 1997r o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej Poczta Polska, ustawa z 16 lipa 2004r – Prawo telekomunikacyjne.

Usługę pocztową stanowi wykonywane w obrocie krajowym i zagranicznym zarobkowe przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek oraz druków nieopatrzonych adresem, prowadzenie punktów wymiany umożliwiających przyjęcie i wymianę korespondencji oraz realizowanie przekazów pocztowych.

Ustawa nakłada na Pocztę Polską obowiązek wykonywania pewnych usług pocztowych w sposób ciągły, jednolity i po przystępnych cenach, z zachowaniem wymaganej przez prawo jakości. Usługi te nazywane są powszechnymi. Jednocześnie ustawa przyznaje Poczcie Polskiej prawo wyłączności świadczenia niektórych, określonych w ustawie, powszechnych usług pocztowych. Usługi niezaliczone do powszechnych mogą być świadczone przez innych przedsiębiorców(operatorów), jeżeli uzyskali oni zezwolenie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej albo pisemnie zgłosili do prezesa tego Urzędu zamiar wykonywania usług pocztowych, na które nie jest wymagane zezwolenie.

Poczcie Polskiej przysługuje ponadto wyłączne prawo emisji i wycofywania z obiegu znaczków pocztowych, kartek pocztowych i kopert z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej określonym w ustawie.

Kontrolę przestrzegania prawa pocztowego sprawuje Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Polega ona nie tylko na kontroli działalności pocztowej wykonywanej na podstawie ustawy, zezwolenia i zgłoszenia, lecz także ma na celu wykrywanie działalności wykonywanej bez wymaganego zezwolenia. Za naruszenia przepisów ustawy wymierza w drodze decyzji karę pieniężną.

Ustawa określa działalność telekomunikacyjną jako działalność gospodarczą regulowaną. Działalność telekomunikacyjna podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców telekom., prowadzonego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Wniosek może złożyć uprawniony przedsiębiorca.

Ustawa wprowadza pojęcie organów administracji łączności, do których zaliczani są Prezes Urzędu oraz minister właściwy do spraw łączności. Do sfery ich działań należą m.in. prowadzenie polityki regulacyjnej, wspieranie rozwoju konkurencyjności w zakresie dostarczania sieci telekom, wspieranie rozwoju rynku telekom, oraz promowanie interesów obywateli UE. Prezesa Urzędu powołuje Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, zaproponowanych przez KRRiTV.

PRAWO GÓRNICZE

Ustawa z 4 lutego 1994r – Prawo Geologiczne i górnicze.

Użytkowanie górnicze ustanawia się w drodze umowy, której stronami są S.P. oraz podmiot ubiegający się o nabycie użytkowania górniczego. Zawarcie umowy jest uzależnione od posiadania przez przyszłego użytkownika stosownej koncesji. Działalnością taką jest m.in. wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji w górotworze oraz składowanie w nim odpadów. Koncesji udziela minister właściwy do spraw środowiska.

Organami nadzoru górniczego są: Prezes Wyższego Urzędu Górniczego i podlegli mu dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych oraz dyrektorzy specjalistycznych urzędów górniczych będący organami administracji niezespolonej. Prezes WUG jest centralnym organem administracji rządowej, nadzorowanym przez ministra właściwego do spraw środowiska.

Do zadań organów nadzoru górniczego należy w szczególności sprawowanie nadzoru i kontroli nad ruchem zakładów górniczych oraz nad podmiotami zawodowo trudniącymi się wykonywaniem czynności ratownictwa górniczego.

PRAWO GEOLOGICZNE

Ustawa Prawo Geologiczne i Górnicze z 4 lutego 1994r. Prace geologiczne – w szczególności: projektowanie i prowadzenie badań w celu ustalenia budowy geologicznej kraju oraz sporządzanie map i dokumentacji geologicznych. Do podjęcia pewnych prac geologicznych wymagane jest uzyskanie koncesji. Dotyczy to poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin. Koncesji udziela minister właściwy do spraw środowiska.

Minister właściwy do spraw środowiska, działający przy pomocy Głównego Geologa Kraju, oraz marszałkowie województw działający przy pomocy geologów wojewódzkich i starostowie działający przy pomocy geologów powiatowych stanowią organy administracji geologicznej. Do zakresu działania tej administracji należą m.in. sprawowanie nadzoru kontroli w zakresie wykonywania przez przedsiębiorców uprawnień z tytułu koncesji, nadzór nad projektowaniem i wykonywaniem prac geologicznych oraz prawidłowością sporządzania dokumentacji.

Prace geologiczne mogą być wykonywane, dozorowane i kierowane wyłącznie przez osoby mające odpowiednie kwalifikacje określone rozporządzeniem wydanym przez ministra właściwego do spraw środowiska. Ponadto wykonywanie prac obejmujących roboty geologiczne możliwe jest jedynie na podstawie projektu prac geologicznych.

PRAWO ENERGETYCZNE

Ustawa – Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997r.

Naczelnym organem administracji rządowej odpowiadającym za kształtowanie polityki energetycznej państwa jest minister właściwy do spraw gospodarki. Do jego zadań należą: przygotowywanie projektu polityki energetycznej, określanie warunków planowania i funkcjonowania systemów zaopatrzenia w paliwa i energię, nadzór nad ich bezpieczeństwem, koordynowanie współpracy z org. Międzynarodowymi w zakresie polityki energetycznej.

Na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki Rada Ministrów określa założenia polityki energetycznej państwa.

Centralnym organem administracji rządowej w zakresie regulacji gospodarki paliwami i energią oraz promowania konkurencji jest Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Prezes URE jest jednym z tzw. niezależnych organów regulacyjnych. Swoje zadania realizuje przy pomocy Urzędu Regulacji Energetyki, w którego skład wchodzi Oddział Centralny w Warszawie oraz 7 oddziałów terenowych.

Zadania Prezesa URE: koncesjonowanie działalności, zatwierdzanie i kontrolowanie taryf energetycznych, nakładanie kar pieniężnych, współdziałanie z organami w zakresie przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, rozstrzyganie sporów w zakresie dotyczącym ustalania warunków usług polegających na przesyłaniu paliw i energii.

Politykę energetyczną kształtują również organy j.s.t. Planowanie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe należy do zadań własnych gminy i jest realizowane dwuetapowo. Plan zaopatrzenia uchwalany jest przez radę gminy. Samorząd województwa opiniuje projekt założeń (bada zgodność planu z założeniami polityki energetycznej państwa).

Przedsiębiorstwem energetycznym jest- w myśl przepisów ustawy – podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania i dystrybucji paliw, energii oraz obrotu między nimi.

Dostarczanie paliw i energii odbywa się na podstawie umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji lub umowy o świadczenie usług skraplania gazu.

Z nielicznymi wyjątkami prowadzenie przedsiębiorstwa energetycznego wymaga uzyskania koncesji. Koncesji udziela Prezes URE po wypełnieniu przewidzianych w ustawie wymagań.

Zasady kształtowania i kalkulacji taryf energii elektrycznej, cieplnej i gazowej określa minister właściwy do spraw gospodarki, w drodze rozporządzenia. W rozumieniu ustawy – Prawo energetyczne – taryfą jest zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowywany przez przedsiębiorstwa energetyczne. Następnie podlegają one zatwierdzeniu przez Prezesa URE.

PRAWO ANTYMONOPOLOWE

Zadania z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów realizuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który jest centralnym organem administracji rządowej podległym Prezesowi Ray Ministrów.

W ustawie z 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów uregulowano zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, jak również antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli praktyki te lub koncentracje wywołują skutki na terytorium RP.

Zakazane są również porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów, ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu, podziale rynków zbytu lub zakupu, ograniczaniu dostępu do rynku itp.

Indywidualna praktyka monopolistyczna- w ramach tego pojęcia mieści się nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców, w szczególności przez : bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, ograniczaniu produkcji lub zbytu itp.

W ustawie wprowadzono również rozwiązania mające przeciwdziałać koncentracji przedsiębiorców. Nadzoruje je Prezes UOKiK, którego kompetencje rozciągają się na kontrolę działań prowadzących do koncentracji(działania uprzednie), jak i na wydawania nakazów mających zmniejszać ograniczenie konkurencji(działania następcze). Postępowanie przed Prezesem UOKiK toczy się na zasadach i w trybie określonym w KPA.

PRAWO CELNE

Na prawo celne składają się różne akty wykonawcze m.in. rozporządzenia Rady EWG, PE i Rady WE ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny.

Urzędem celnym w rozumieniu w.k.c. na terenie RP są izba celna wraz z podległymi jej jednostkami organizacyjnymi, której pracami kieruje dyrektor izby celnej, oraz urząd celny. Izby i urzędy celne są tworzone i znoszone przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia.

ADMINISTRACJA ZDROWIA

Na czele administracji zdrowia stoi minister właściwy do spraw zdrowia. Do zakresu jego działania m.in. należą: ochrona zdrowia i zasad organizacji opieki zdrowotnej, nadzór nad produktami leczniczymi, organizacja i nadzór systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, sprawy zawodów medycznych, warunków sanitarnych itp.

Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy kolegium, rady naukowej, innych kolegialnych organów doradczych i opiniodawczych oraz ministerstwa, podległych mu jednostek organizacyjnych a także nadzorowanych przez niego organów.

Ponadto minister właściwy do spraw zdrowia sprawuje nadzór nad Głównym Inspektoratem Farmaceutycznym, Głównym Inspektoratem Sanitarnym oraz Inspektoratem do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, a także Prezesem Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych I produktów Biobójczych.

Zadania wchodzące w zakres działania ministra wykonują też wojewodowie.

Działalność polegająca na udzielaniu świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia, jak również na prowadzeniu badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych prowadzą tzw. zakłady opieki zdrowotnej (ZOZ).

Zakładami opieki zdrowotnej są w szczególności: przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria, pogotowie ratunkowe, pracownie protetyki stomatologicznej i ortodoncji, zakłady rehabilitacji, żłobki itp.

Zakłady opieki zdrowotnej mogą być tworzone przez ministrów lub centralne organy administracji rządowej, wojewodów, j.s.t, publiczne uczelnie medyczne. Zakłady te są zakładami publicznymi. Mogą być prowadzone w formie jednostki budżetowej lub zakładu budżetowego, jeżeli prowadzenie tego zakładu w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej byłoby niecelowe lub przedwczesne. ZOZ może rozpocząć działalność po uzyskaniu wpisu do rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do spraw zdrowia. Wpis lub odmowa w formie decyzji administracyjnej.

Nadzór nad ZOZ sprawują – minister właściwy do spraw zdrowia i wojewodowie. Są oni uprawnieni do kontroli.

Ważną rolę w administracji zdrowia odgrywa samorząd lekarzy, aptekarzy, oraz pielęgniarek i położnych. Organizację i zadania samorządu określa ustawa z 17 maja 1989r o izbach lekarskich. Stanowi ona, że samorząd lekarzy jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega on tylko przepisom ustawy. Jednostkami organizacyjnymi samorządu lekarzy mającymi osobowość prawną są Naczelna Izba Lekarska i okręgowe izby lekarskie. Na prawach okręgowej izby działa także Wojskowa Izba Lekarska.

Do zadań samorządu lekarzy m.in. należą: przyznawanie prawa wykonywania zawodu lekarza i prowadzenie rejestru lekarzy, negocjowanie warunków pracy i płac, sprawowanie orzecznictwa w przedmiocie orzekania o niezdolności do wykonywania zawodu, opiniowanie projektów ustaw dotyczących ochrony zdrowia, sprawowanie sądownictwa lekarskiego w zakresie odpowiedzialności zawodowej lekarzy i sądownictwa polubownego.

SPRAWY ZATRUDNIENIA I BEZROBOCIA

Instytucje rynku pracy:

• publiczne służby zatrudnienia, ochotnicze hufce pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe itp.

Publiczne służby zatrudnienia tworzą tzw. organy zatrudnienia oraz ich urzędy, tj. minister właściwy do spraw pracy i obsługujące go ministerstwo, wojewodowie i ich urzędy wojewódzkie, marszałkowie województw i wojewódzkie urzędy pracy, starostowie i powiatowe urzędy pracy.

Zadania państwa są realizowane na podstawie uchwalanego przez Radę Ministrów Krajowego Planu na Rzecz Zatrudnienia oraz inicjatyw gmin, powiatów województw i partnerów społecznych.

Do zadań ministra właściwego do spraw pracy należy m.in. przygotowywanie i koordynacja Krajowego Planu na Rzecz Zatrudnienia, oraz koordynacja publicznych służb zatrudnienia.

Do zadań wojewody należy sprawowanie nadzoru nad działalnością powiatu i samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy. Ponadto do jego kompetencji należą: organizowanie i finansowanie szkoleń pracowników urzędu wojewódzkiego i powiatowych urzędów pracy, wydawanie licencji pośrednikom pracy i doradcom zawodowym, wydawanie przyrzeczeń i pozwoleń na pracę cudzoziemcom.

Do zadań samorządu wojewódzkiego należą m.in.: przygotowanie i realizacja regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia, podział posiadanych środków Funduszu Pracy, opracowywanie analiz rynku pracy i badanie popytu na pracę.

Do zadań powiatu należą m.in.: opracowywanie i realizacja programu promocji zatrudnienia, pozyskiwanie i gospodarowanie środkami finansowymi, udzielanie pomocy i rejestrowanie bezrobotnych i poszukujących pracy, przyznawanie i wypłacanie zasiłków, wydawanie decyzji o uznaniu danej osoby za bezrobotną.

Zgodnie z ustawą za bezrobotnego można uznać tylko tego, kto jest zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy, jest zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie, jest obywatelem polskim lub cudzoziemcem, obywatelem UE, ukończył 18 lat i nie przekroczył 60(kobieta), 65 (mężczyzna). Za bezrobotnego nie będzie uznany ten, kto nabył prawo do emerytury lub renty.

Ustawa przyznaje bezrobotnemu prawo do zasiłku za każdy dzień po upływie 7 dni od dnia, w którym został on zarejestrowany, po spełnieniu warunków określonych w ustawie. Okres pobierania zasiłku, co do zasady, wynosi 6,12 albo 18 miesięcy w zależności od miejsca zamieszkania bezrobotnego i stopy bezrobocia.

Ustawa ponadto powołuje Fundusz Pracy, którego środki przeznacza się na finansowanie kosztów szkolenia pracowników, bezrobotnych i innych osób uprawnionych itp.

ORGANIZACJA UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Nowy system ubezpieczeń społecznych został wprowadzony ustawą z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych. Nowy system jest oparty na 3 filarach: pierwszy tworzy zreformowany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, drugi –otwarte fundusze emerytalne, trzeci- ubezpieczenia dodatkowe.

W I filarze emerytura jest wypłacana przez ZUS i finansowana z bieżących składek wszystkich pracujących, a więc jak w starym systemie. W nowym systemie każdy pracownik ma jednak w ZUS indywidualne konto, na którym są zapisywane wszystkie wpłacane na jego rzecz składki. Składki te są waloryzowane wraz ze wzrostem funduszu płac w kraju.

W II filarze składka jest przekazywana na określony fundusz emerytalny, złożony ze składek osób uczestniczących w funduszu. Funduszem zarządza powszechne towarzystwo emerytalne (PTE), które część składki ma inwestować w akcje i papiery wartościowe. Zyski z tych inwestycji mają zwiększać środki zebrane na indywidualnym koncie pracownika.Za pomnożone w ten sposób składki będzie można z chwilą przejścia na emeryturę wykupić w jednym z zakładów emerytalnych dożywotnie świadczenie emerytalne.

III filar tworzą ubezpieczenia w wybranym towarzystwie ubezpieczeniowym lub funduszu powierniczym.

Obecnie zadania z zakresu ubezpieczeń należą do ministra właściwego w sprawach zabezpieczenia społecznego, ZUS.

ZUS jest państwową jednostką organizacyjną wyposażoną z mocy ustawy w osobowość prawną. W skład ZUS wchodzą centrala oraz terenowe jednostki organizacyjne. Organami zakładu są: Prezes ZUS, zarząd oraz rada nadzorcza Zakładu. Zarząd składa się z Prezesa, oraz 2-4 osób powoływanych przez Radę nadzorczą zakładu na wniosek Prezesa.

Prezesa Zakładu powołuje Prezes Rady Ministrów spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego. Do zadań Prezesa należą m.in.: tworzenie, przekształcanie i znoszenie terenowych jednostek organizacyjnych, powoływanie i odwoływanie kierowników tych jednostek, zwierzchni nadzór nad orzecznictwem lekarskim do celów ubezpieczeń społecznych, przyznawanie świadczeń w drodze wyjątku itp.

Zarząd kieruje działaniami zakładu w zakresie niezastrzeżonym dla Prezesa Zakładu.

Rada Nadzorcza jest powoływana przez Prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję, przy czym: 4 członków na wniosek ministrów zabezpieczeń społ i finansów, po 1 członku na wniosek każdej organizacji pracodawców, po 1 członku na wniosek każdej organizacji związkowej.

Do zadań Rady nadzorczej należą m.in.: uchwalanie regulaminu działania zarządu zakładu, okresowa ocena zarządu, zatwierdzanie projektu rocznego planu finansowego.

Organy Zakładu wydają decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu bezp. społ.

Do wykonywania zadań z zakresu bezp. społ rolników powstała Kasa Rolniczego Ubezp. Społ. (KRUS)

UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI

Prawo do uzyskania informacji przysługuje każdemu i nie jest uzależnione od posiadania interesu w uzyskaniu informacji. Informacje są udostępniane przede wszystkim przez zamieszczenie informacji w Biuletynie Informacji Publicznej.

PRAWO PRASOWE

Ustawa z 26 stycznia 1984r – Prawo Prasowe.

Sprawy realizacji wolności słowa i druku są przedmiotem ocen Rady Prasowej działającej przy Prezesie Rady Ministrów. Rada Prasowa jest organem opiniodawczym i wnioskującym w sprawach wynikających z roli prasy w życiu społeczno-politycznym kraju. Członkowie Rady są powoływani przez Prezesa Rady Ministrów na 3 letnią kadencję. W składzie Rady powinny być reprezentowane stowarzyszenia i związki dziennikarskie lub zrzeszające dziennikarzy.

Podejmowanie i wykonywanie działalności prasowej nie jest poddane reglamentacji administracyjnoprawnej – wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy.

Prasa jest zobowiązana do bezpłatnego publikowania komunikatów urzędowych naczelnych i centralnych organów państwowych. Informacje są udostępniane dziennikarzom przez kierowników jednostek, ich zastępców, rzeczników prasowych lub inne upoważnione osoby.

Doniosłą rolę w procesie realizacji polityki informacyjnej rządu odgrywa Rzecznik Prasowy Rządu(podległy Prezesowi Rady Ministrów, przez niego powoływany), oraz rzecznicy prasowi w urzędach organów administracji państwowej.

PRAWO O RADIOFONII I TELEWIZJI

Sprawy radiofonii i telewizji zostały unormowane w ustawie z 29 grudnia 1992r o radiofonii i TV.

KRRiTv jest organem państwowym właściwym w sprawach radiofonii i TV. Jej zadania zostały określone sposób ogólny jako stanie na straży wolności słowa w radiu i TV, samodzielności nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnienia otwartego i pluralistycznego charakteru radiofonii i TV.

Jednostki publicznej radiofonii i TV, tj. Telewizja Polska S.A., Polskie Radio S.A., oraz spółki radiofonii regionalnej, mogą działać wyłącznie w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa. Do spółek tych stosuje się przepisy ustawy – Kodeks Spółek Handlowych.

Prawo rozpowszechniania programów radiowych i TV przysługuje także osobom fizycznym i prawnym, które uzyskały koncesję na taką działalność. Organem właściwym w sprawach koncesji jest Przewodniczący KRRiTv.

OCHRONA INFORMACJI NIEJAWNYCH

Tajemnicą państwową jest informacja określona w załączniku do ustawy, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie podstawowych interesów RP, dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa.

Tajemnicą służbową jest informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej.

Klauzula tajności jest nadawana przez osobę, która jest upoważniona do podpisania dokumentu lub oznaczenia przedmiotu zawierającego niejawną informację. Dokumenty oraz przedmioty stanowiące tajemnicę państwową oznacza się w zależności od ich znaczenia klauzulą „tajne” lub „ściśle tajne”.

Służbami ochrony państwa są Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Służba Kontrwywiadu Wojskowego.

ADMINISTRACJA OŚWIATY, NAUKI I KULTURY

Ustawa z 7 września 1991 o systemie oświaty.

System oświaty obejmuje: przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, placówki oświatowo-wychowawcze, placówki kształcenia ustawicznego, placówki artystyczne, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, biblioteki pedagogiczne itp.

Wg ustawy szkołą publiczną jest szkoła, która zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania, rekrutuje uczniów na zasadzie powszechnej dostępności, zatrudnia nauczycieli o określonych prawem kwalifikacjach, realizuje podstawy programowe, realizuje ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty zasady oceniania.

Szkoła publiczna może być założona i prowadzona jedynie przez j.s.t. Szkołę lub placówkę zakłada się na podstawie aktu założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę. Założenie szkoły publicznej przez osobę prawną inną niż j.s.t. lub osobę fizyczną wymaga zezwolenia właściwego organu js.t.(gminy, powiatu), której zadaniem jest prowadzenie szkół publicznych danego typu.

Statut szkoły publicznej powinien określać w szczególności nazwę i typ szkoły, oraz jej cele i zadania, organ prowadzący szkołę i inne organy i ich kompetencje.

Szkoły i placówki niepubliczne mogą być założone przez osoby prawne i fizyczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez odpowiednią j.s.t.

Świadectwa i dyplomy są dokumentami urzędowymi.

Obowiązek szkolny dziecka – rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego, w roku kalendarzowym, w którym dziecko ukończyło 7 lat, trwa do ukończenia gimnazjum, jednak nie dłużej niż do 18 roku życia.

W skład systemu administracji szkolnej wchodzą: minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, i inni ministrowie, np. Minister Obrony Narodowej; na szczeblu terenowym, natomiast działający w imieniu wojewodów - kuratorzy oświaty i ich zastępcy. Na poziomie szkoły zaś organami zarządzającymi są: dyrektor i rada pedagogiczna.

Do organów społecznych zaliczamy: Krajową Radę Oświatową przy ministrze właściwym, rady oświatowe przy j.s.t, rady szkół, rady rodziców, samorządy uczniowskie.

Główną kompetencją administracji szkolnej jest organizowanie i nadzorowanie procesu nauczania i wychowania dzieci i młodzieży czyli sprawowanie tzw. nadzoru pedagogicznego.

Kurator oświaty wykonuje swoje obowiązki przy pomocy kuratorium oświaty. Kuratoria są państwowymi jednostkami budżetowymi.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Ustawa z 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym.

Uczelnia jest autonomiczna we wszystkich obszarach swojego działania.

Publiczne uczelnie akademickie, w których przynajmniej jedna jednostka ma uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora, mogą być tworzone, likwidowane, łączone i przekształcane w drodze ustawy.

Uczelnie podlegają nadzorowi ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Uprawnienia ministra właściwego w odniesieniu do uczelni wojskowych sprawuje Minister Obrony Narodowej, do uczelni służb państwowych – minister spraw wewnętrznych, do uczelni artystycznych- minister do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, do uczelni medycznych-minister właściwy do spraw zdrowia, uczelni morskich – minister do spraw gospodarki morskiej.

Na szczeblu centralnym działają specjalne organy kolegialne – Rada Główna Szkolnictwa Wyższego, Państwowa Komisja Akredytacyjna.

Rada Główna Szkolnictwa Wyższego jest wybieralnym organem przedstawicielskim szkolnictwa wyższego. W skład wchodzi: 21 doktor hab. Lub profesorów, 6 doktorów, 4 przedstawicieli studentów i 2 przedstawicieli doktorantów. Kadencja trwa 4 lata.

Podstawową jednostką organizacyjną uczelni jest wydział.

Kierowanie uczelnią odbywa się przy pomocy organów kolegialnych(senat, rady wydziałów) i organów jednoosobowych (rektor, kierownicy wydziałów-dziekani).

STPONIE I TYTUŁY NAUKOWE

Ustawa z 14 marca 2003r ustanawia dwa stopnie naukowe – doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki lub sztuki. Tytułem naukowym jest natomiast tytuł profesora określonej dziedziny nauki lub sztuki. Tytuł naukowy nadaje Prezydent RP, osobie która spełnia wymagane przez prawo warunki. Tytuł ten jest dożywotni.

PRAWNA OCHRONA ZABYTKÓW

Ustawa z 23 lipca 2003r o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Zabytkiem jest każda nieruchomość bądź rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Ochrona zabytków polega w szczególności na: podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymania, a także zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować ich uszczerbek, udaremnianie niszczenia, kradzieży lub wywozu za granicę.

Organami ochrony zabytków są: minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, w którego imieniu zadania i kompetencje w tym zakresie wykonuje Generalny Konserwator Zabytków oraz wojewoda, w którego imieniu obowiązki te wykonuje wojewódzki konserwator zabytków. Generalny Konserwator Zabytków jest sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym ministra właściwego.

Wojewódzki konserwator zabytków, wchodzący w skład zespolonej administracji wojewódzkiej, jest powoływany i odwoływany przez wojewodę na wniosek Generalnego K.Z. lub za jego zgodą.

Ochrona zabytków i opieka nad nimi należą również do zadań własnych j.s.t.

Wojewódzki K.Z. prowadzi rejestr zabytków znajdujących się na terenie województwa. Województwa, powiaty i gminy prowadzą niezależnie ewidencje zabytków, jako zbiory dokumentów, będące podstawą sporządzania programów opieki.

Uznanie za pomnik historii następuje w drodze rozporządzenia Prezydenta RP na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego.

Rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, w drodze uchwały, może utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów.

W celu stworzenia warunków niezbędnych do realizacji ochrony zabytków i opieki nad zabytkami minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego inicjuje i opracowuje, przy pomocy Generalnego Konserwatora Zabytków, Krajowy Program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Stanowi on akt polityki państwa określający w szczególności: cele i kierunki działań oraz zadania w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a także harmonogram ich realizacji.

OBYWATELSTWO

Polska ustawa o obywatelstwie przyznaje obywatelstwo wg dwóch zasad jednocześnie – zasady krwi, czyli dziecko otrzymuje obywatelstwo rodziców, i zasady ziemi, czyli dziecko otrzymuje obywatelstwo kraju, w którym się urodziło.