1. Rozwój cyklu projektu
Cykl projektu inwestycyjnego obejmuje:
Faza przedinwestycyjna - to faza prowadząca do podjęcia decyzji inwestycyjnych
Faza inwestycyjna – to faza gdzie zaczyna się tworzenie umów i negocjacji pomiędzy uczestnikami inwestycji. W tej fazie mają miejsce różnego rodzaju decyzje cząstkowe dotyczące realizacji inwestycji.
Faza operacyjna – jest to faza w której zaczyna się działanie inwestycji
2. Rachunek ekonomiczny to porównanie nakładów związanych z podejmowanymi działaniami i efektów, jakie jednostka zamierza osiągnąć. Ułatwia on wybór takiego wariantu postępowania, który pozwala osiągnąć maksymalne korzyści.
3. Ryzyko inwestycyjne
Ryzyko inwestycyjne występuje wtedy, gdy zrealizowana stopa dochodu z inwestycji może różnić się od stopy dochodu oczekiwanej przez inwestora. Istnieją różne rodzaje ryzyka inwestycyjnego, najważniejszymi są:
Ryzyko niedotrzymania warunków
Pojawia się wtedy, gdy emitent papieru wartościowego nie dotrzymuje warunków określonych w kontrakcie, tzn. emitent nie płaci przewidzianych kontraktem sum pieniężnych lub nie dotrzymuje terminów tych płatności.
Ryzyko kursu walutowego
Pojawia się wtedy, gdy instrument, w który się inwestuje, jest wyrażony w innej walucie.
Ryzyko stopy procentowej
Pojawia się wtedy, gdy stopa oprocentowania papieru wartościowego (np. obligacji) jest stała, a na rynku finansowym zachodzą zmiany stóp procentowych.
Ryzyko płynności
Pojawia się wtedy, gdy występują kłopoty ze sprzedażą papieru wartościowego w krótkim okresie po oczekiwanej przez inwestora cenie.
Ryzyko krótkookresowych zmian cen
Pojawia się przy inwestycjach krótkoterminowych, gdy ceny instrumentów finansowych zmieniają się pod wpływem nastrojów rynku, o których nierzadko decydują czynniki emocjonalne.
Ryzyko rynku
Występuje prawie zawsze, gdyż stopy dochodu inwestycji zależą w mniejszym lub większym stopniu od sytuacji na rynku finansowym. Na przykład w przypadku "rynku byka" (hossy) na rynku akcji stopy dochodu akcji przeważającej większości spółek rosną, a w przypadku "rynku niedźwiedzia" (bessy) na rynku akcji stopy dochodu akcji przeważającej większości spółek spadają.
Ryzyko branży
Jest to ryzyko wynikające z inwestowania w akcje spółek określonej branży, która ze względu na swoją specyfikę może być obarczona znacznie większym ryzykiem niż inne branże.
Ryzyko specyficzne spółki
Jest to ryzyko wynikające z istnienia czynników wysokiego ryzyka właściwych jedynie dla danej spółki.
Im wyższe ryzyko inwestycji, tym wyższa powinna być stopa dochodu tej inwestycji.
4. Koniunktura gospodarcza
Koniunktura (łac. - coniunctura) - splot okoliczności wywierający znaczny, głównie pozytywny, wpływ na warunki ekonomiczne.
Pojęcie to oznacza stan aktywności gospodarczej charakteryzowany poprzez całokształt zmieniających się w czasie wskaźników życia gospodarczego, takich jak:
Może dotyczyć stanu gospodarki kraju lub konkretnego rynku towarowego. W przypadku giełdy dobra koniunktura polega na ogólnym wzroście wartości akcji.
Cykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.
Wysoka dynamika rozwojowa-rozbudowana inwestycja, wysoki popyt. Nie doprowadzać do zbyt wysokich kosztów stałych!!!
5. Wrażliwość inwestycyjna
Jedną z najczęściej stosowanych metod analizy ryzyka projektów inwestycyjnych jest tzw. analiza wrażliwości. Podstawowym jej celem jest dokonanie pewnego rodzaju symulacji oceny projektu poprzez stworzenie wariantów opartych na doborze zmiennych charakterystycznych dla warunków realizacji i eksploatacji inwestycji.
Niezbędne jest tu zdefiniowanie progu rentowności będącego podstawą analizy. Próg rentowności (próg opłacalności) jest to wyznaczona wielkość produkcji (sprzedaży), przy której koszty produkcji zrównają się z przychodami ze sprzedaży. Zadaniem progu rentowności jest ustalenie jaka jest min. wielkość sprzedaży, która pokryje koszty.
W analizie progu rentowności brane są pod uwagę koszty stałe i koszty zmienne:
koszty stałe są niezależne od wielkości produkcji np. (amortyzacja, wynagrodzenia, dzierżawa, ubezpieczenia itp.).
koszty zmienne zmieniają się proporcjonalnie do wielkości produkcji np. podwojenie wielkości produkcji powoduje podwojenie poziomu całkowitych kosztów zmiennych, np. (koszty surowców i materiałów bezpośrednich robocizny bezpośredniej, energii itp.).
6. Immanentność instytucji w procesach inwestycyjnych
Immanentną cechą „struktur” jest okres inwestycji. To jemu winne być podporządkowane decyzje inwestycyjne i ocena produktu. Wpływ na aktualną wartość inwestycji ma bowiem nie tylko zachowanie instrumentu bazowego, ale również szereg innych czynników jak choćby poziom stóp procentowych w kraju i za granicą, oczekiwana zmienność instrumentu bazowego będąca swoistą miarą niepewności, czy też rodzaj zastosowanej w produkcie strukturyzowanym opcji. Bieżące wydarzenia na rynkach światowych czy zawirowania polityczne mogą przynieść niespodziewane wzrosty jak również czasowe korekty.
7. Zdolność wykorzystania środków produkcji
Czynniki produkcji trzeba dostosować do miejsca realizacji. Czynniki nie mogą być wysoce niepodzielne.
Produkt- nie powtarzalny, jednostkowy charakter produktu. Do realizacji badanego produktu trzeba się dobrze przygotować. Proces realizacji inwestycji jest inny dla każdego produktu.
8. Znaczenie estetyki jakości produktów inwestycyjnych
Ocena estetyki produktu wypływa z motywacji hedonistycznych, głównie tego, w jakim stopniu produkt wydaje się zaspokajać potrzeby społeczne i emocjonalne użytkownika. Jest raczej niezmienna w czasie.
Relacja między sztucznym i naturalnym środowiskiem człowieka. Pierwotnym i ważniejszym jest środowisko naturalne. Człowiek powinien dostosować środowisko sztuczne do naturalnego a nie odwrotnie. Mamy obowiązek tworzenia rzeczy estetycznych , wtedy konstruujemy dobre poczucie dobra.
9. Umowy inwestycyjne i ich uczestnik
Umowa (łac. contractus) – w prawie cywilnym to zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron, ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki. Według bardziej szczegółowej definicji umowa to stan faktyczny polegający na złożeniu dwóch lub więcej zgodnych oświadczeń woli zmierzających do powstania, uchylenia lub zmiany uprawnień i obowiązków podmiotów składających te oświadczenia woli. Umowy są zawsze co najmniej dwustronnymi czynnościami prawnymi.
Umowa w oparciu, której Wykonawca zobowiązuje się do np. wybudowania Zamawiającemu obiektu wykonanego zgodnie z zasadami wiedzy technicznej i dokumentacją projektową. Umowa opisuje wszystkie szczegóły dotyczące zobowiązań obu stron.
Przedsiębiorstwo zawiera wiele umów. Umowy inwestycyjne zawierają bardzo dużo szczegółów, które są bardzo istotne i ważne zwłaszcza gdy wystąpi spór. Dla stron umowy dla przeprowadzenia inwestycji założenia mogą rozstrzygać o przyszłości.
Struktura umowy;
1Preaguła – strony oświadczają o intencji i zdolności wykonania umowy. Jest podstawą wydania orzeczenia przez sąd.
Definicje – podstawa kontraktu. Pozwala sprecyzować konkretnie dla obu stron definicji wspólnej dla obu stron umowy. Definicje są pomocne w orzeczeniu.
Przedmiot kontraktu –powinien być precyzyjnie opisany.
Podstawowe obowiązki wykonawcy
Podstawowe obowiązki zamawiającego
Wartość kontraktu i warunki płatności
Do 24 miesięcy Wk=100
Po 24 miesiącach C1=CoJz
C1 – wartość z dnia fakturowania
Co – wartość z dnia podpisania kontraktu
Jz – wartość liczbowa indeksu zmiany cen - określona o publiczne publikacje GUSU
Terminy realizacji i warunki dostaw
Gwarancje
Zwłoka i kary umowne
Klauzule arbitrażowe-rozwiązywanie sporów
Klauzura siły wyższej – strony nie będą ponosiły żadnej odpowiedzialności za wykonanie częściowej lub całkowitej części kontraktu jeśli będą spowodowane przypadkami siły wyższej.
Siła wyższa – zdarzenia których nie można przewidzieć podczas podpisywania umowy (np. powódź, pożar, strajk, kataklizmy przyrodnicze, ograniczenia , zakazy rządowe).
10. Koszty i ich specyfikacja
Koszt – nakład który wyraża od strony finansowej zużycie produkcji. Zmniejszenie skłonności popytowej, gdy koszty stałe są wysokie
Koszt ponoszone w ramach zwykłej działalności są zróżnicowane, dlatego dokonuje się ich klasyfikacji według różnych kryteriów.
Kryteria podziałów kosztów wynikają z różnorodności celów, dla których koszty się oblicza, sumuje, prezentuje i komunikuje.
Podstawowe cele rachunku kosztów:
- Określenie wartości zapasów produktów, produkcji nie zakończonej, surowców i wszelkich zapasów istniejących w pomiocie gospodarczym.
- Rachunki kosztów wykorzystywane do optymalizacji decyzji gospodarczych. Są to głównie rachunki dotyczące przyszłych przedsięwzięć, w których uwzględnia się różne aspekty działalności gospodarczej.
- Rachunki kosztów wykorzystywane do planowania i kontroli.
W organizowaniu systemu rachunku kosztów, który ma działać w jednostce jako ważna podstawa systemu zarządzania, uwzględnia się różne podziały kosztów.
Koszty stałe - nakłady, które musi ponosić przedsiębiorca, niezależnie od wielkości produkcji. Nawet wówczas, gdy w przedsiębiorstwie nic się nie produkuje, ponosi on takie nakłady jak czynsze dzierżawne, procenty od kredytów, koszty konserwacji, płace strażników i służb administracyjnych, często pensje pracownicze (w przypadku sztywnego rynku pracy). Koszty stałe trzeba płacić niezależnie od wielkości produkcji, a więc bez względu na to czy się produkuje czy nie.
Koszty stałe stanowią te koszty, które nie reagują na zmiany wielkości produkcji, ponieważ zależą na przykład od upływu czasu i bez względu na ilość wytworzonych w danym okresie produktów najczęściej pozostają na niezmienionym poziomie, na przykład: płace pracowników administracji i kierownictwa jednostki, energia ogrzewcza i oświetleniowa, utrzymanie czystości itp.
Koszty zmienne są to nakłady przedsiębiorcy związane bezpośrednio z produkcją. Ich poziom zależy wprost od rozmiarów produkcji. Tak więc wynoszą zero gdy nic się nie produkuje, a rosną wraz ze zwiększaniem się rozmiarów produkcji.
Kosztami zależnymi od zmian wielkości produkcji są koszty bezpośrednie (surowce, towar, roboczogodziny itp.) wraz z niektórymi wydziałowymi kosztami ruchu, na przykład: energia lub paliwo na cele technologiczne i napędowe.
11. Inwestycja a zmiana koniunktury
Zmienność inwestycji w czasie ma związek ze zmianami koniukturalnymi.
Wraz z rozwojem gospodarczym zwiększają się nakłady na inwestycje, w sytuacji dekoniunktury te nakłady zmniejszają się. Wysoki popyt jest przesłanką inwestowania.
Wraz z okresem dekoniuktury zmniejsza się popyt.
Skala inwestycji jest zmienna w czasie, ma związek ze zmianą koniunktury w czasie. Inwestycje są czynnikiem stymulującym rozwój gospodarczy a także czynnikiem poprawy gospodarczej. Stopa zwrotu jest wysoka oraz popyt w gospodarce. Po okresie wysokiej koniunktury gospodarczej przychodzi okres dekoniunktury gospodarczej. Wraz z tym okresem następują zmiany po stronie popytowej (zmniejsza się popyt).
12. Stopy procentowe, skłonność do inwestowania
Stopa procentowa stanowi jedną z najważniejszych zmiennych decydujących o funkcjonowaniu gospodarki rynkowej. Jest także jednym z podstawowych instrumentów polityki pieniężnej. Jej poziom wpływa na decyzje gospodarstw domowych podejmowanych w zakresie alokacji zasobów pieniężnych pomiędzy bieżącą konsumpcję a oszczędności. Stopa procentowa wpływa na decyzje podmiotów gospodarczych w zakresie powiększania ich majątku produkcyjnego poprzez nakłady inwestycyjne, tym samym wpływa na rozmiary produkcji, inwestycji oraz zatrudnienia.
Stopa procentowa w sposób najbardziej ogólny może być zdefiniowana jako miernik przychodu, jaki przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym. Stopy procentowe dzielimy na krótkoterminowe, czyli związane z operacjami zawieranymi na okres nie przekraczający jednego roku oraz na długoterminowe dla operacji na okres dłuższy niż jeden rok. Stopa procentowa jest czynnikiem kształtującym cenę podstawowych produktów bankowych, co z kolei wpływa na poziom inwestycji w gospodarce. Wysoka stopa procentowa zniechęca do inwestycji podmioty gospodarcze, powoduje wzrost kosztów pozyskania pieniądza i zmusza do wykorzystania środków własnych (inwestycje z odłożonych zysków). Środki własne mają przy wysokiej stopie procentowej wysoki poziom wymaganej stopy zwrotu, co oznacza, że podmioty gospodarcze inwestują w przedsięwzięcia o wysokiej stopie rentowności. Wysoka stopa procentowa na rynku pieniężnym powoduje, że inwestorzy przenoszą tu środki z rynku kapitałowego. Podwyżki stóp procentowych oznaczają niższe wyceny akcji. Inwestorzy uważają, że wysoka stopa procentowa pogarsza wyniki finansowania przedsiębiorstw, co w konsekwencji powoduje zmniejszenie zysku i mniejszą dywidendę. Stopa procentowa jest jednym z czynników determinujących decyzje konsumentów. Prawdopodobnie inwestorzy są bardziej wrażliwi na zmiany stóp procentowych niż konsumenci. Poziom oszczędności publicznych i prywatnych określa w dużym stopniu możliwości inwestycyjne danego kraju zarówno w państwach rozwiniętych jak i rozwijających się. Stopa procentowa (oczywiście realna) wpływa na konsumpcję, gdyż określa jej przyszłą cenę. Wysoka stopa procentowa skłania do odkładania wydatków, konsumpcja jest więc niska. Zależność między realną stopą procentową jest zatem ujemna, podczas gdy dodatnia między stopą procentową a oszczędnościami.
Teoria stopy procentowej wskazuje, że rozmiary efektywnych oszczędności muszą być wyznaczone przez wielkość inwestycji, która rośnie przy niskiej stopie procentowej (przy pełnym zatrudnieniu). Najkorzystniej jest zatem obniżać stopę procentową, w stosunku do krzywej krańcowej efektywności kapitału, do punktu, w którym zapanuje pełne zatrudnienie.
13. Ryzyko kosztów stałych
Wynika z niestabilności popytu.
KZ KS
P P
KZ/P KS/P
P1 P2
W ujęciu relatywnym:
KZ/P – koszty zmienne są konstans –stałe w relacji do produkcji
KS/P – zmiejszają się koszty stałe w stosunku do produkcji
14. Układ kalkulacyjny kosztów grupuje koszty ze względu na jednostkę kalkulacyjną, którą może być wyrób gotowy, jego część lub wyodrębniona część procesu technologicznego. Zadaniem układu kalkulacyjnego kosztów jest takie zgrupowanie kosztów, aby można było ocenić wielkość i strukturę kosztów jednostkowych oraz całkowitych kosztów wytworzonej i sprzedanej produkcji. Układ kalkulacyjny kosztów służy więc do oceny opłacalności produkcji zarówno pojedynczego wyrobu, jak i całej produkcji.
Cechą charakterystyczną układu kalkulacyjnego kosztów jest podział kosztów na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie. Podstawą tego podziału jest związek kosztów z produkcją oraz sposób, w jaki są one odnoszone na jednostkę kalkulacyjną.
Koszty bezpośrednie to elementarne składniki wyrobów wyprodukowanych lub nabytych w celu sprzedaży. Zwykle są to koszty które można przypisać bezpośrednio jednostce kalkulacyjnej. Są to głównie materiały bezpośrednie, robocizna bezpośrednia oraz inne koszty bezpośrednie, np. poniesione koszty przygotowania nowej produkcji rozliczone na jednostkę produktu.
Koszty pośrednie bardziej wiążą się z istniejącym potencjałem produkcyjnym, mniej z bezpośrednio prowadzoną działalnością. Niektóre pozycje kosztów pośrednich wiążą się z upływem czasu ( czynsze, płace administracji itp.)
Koszty budowy
Koszty pracy kierownika (pracowni budowy, obsługi)
koszty tymczasowego zaplecza budowy (biura kierownika, koszty zużycia energii elektrycznej i innych mediów)
pozostałe koszty
Koszty te są rozliczane w oparciu o jednostki kalkulacyjne za pomocą klucza podziałowego względem kosztów bezpośrednich.
Koszty ogólne budowy koszty bezpośrednie koszty ogólne budowy
budowy przypisywane jednostce
kalkulacyjnej
Komórki ruchu bezpośredniego:
a) jednostki ruchu
b) jednostki zarządu
Koszty ogólne zarządu są to takie koszty pośrednie, których występowanie jest związane z pracą przedsiębiorstwa jako całości Koszty te dzielimy na dwie grupy, a mianowicie na::
• koszty ogólnoadministracyjne (wynagrodzenia i świadczenia na rzecz pracowników zarządu przedsiębiorstwa, koszty delegacji, koszty biurowe);
• koszty ogólne, dotyczące przedsiębiorstwa jako całości (utrzymanie magazynów, ochrona majątku, bezpieczeństwo pracy).
Koszty sprzedaży są związane z czynnościami dokonywanymi po wydaniu wyrobów z produkcji lub z magazynu dla odbiorcy oraz z kosztami ponoszonymi w celu zapewnienia sprzedaży wyrobów gotowych. W związku z tym do typowych pozycji kosztów sprzedaży zaliczamy:
• wartość zużycia materiałów i paliwa oraz opakowań wysyłanych produktów, opłaty za wynajem opakowań obcych;
• opłaty za przewóz wyrobów gotowych wykonany we własnym zakresie lub przez jednostki obce;
• koszty reklamy (opłaty za udział w targach i wystawach, koszty ogłoszeń prasowych, zużycie wyrobów w celach degustacji, eksponatów);
• pozostałe koszty sprzedaży.
15. Klauzule umowy
Najczęstszą formą umowy o arbitraż (zapisu na sąd polubowny) jest tzw. klauzula arbitrażowa pomieszczona w innej umowie. Klauzula arbitrażowa zwyczajowo umieszczana jest na końcu umowy głównej i brzmi: wszelkie spory mogące wyniknąć z niniejszej umowy strony poddają pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Taka - najprostsza klauzula arbitrażowa - spowoduje, że właściwym do rozpoznania sporu, który może wyniknąć z umowy głównej będzie sąd arbitrażowy, czyli sąd, który zostanie przez strony powołany do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy.
Ta klauzula może usprawiedliwić nie wykonanie kontraktu przez jedną ze stron w przypadku zajścia niemożliwych do przewidzenia zdarzeń lub zaistnienia siły wyższej. Określenie "zaistnienie siły wyższej" odnosi się do takich katastrof, jak pożary, huragany, powodzie, wojna, strajki lub uchwalenie przez rząd ustawy, która prowadzi do zniszczenia fabryki lub wykończonych towarów podczas transportu. Z perspektywy polskich eksporterów klauzula o sile wyższej zwalnia ich z odpowiedzialności wobec nabywcy w przypadku niedostarczenia towaru w wyniku wystąpienia zdarzeń niemożliwych do przewidzenia lub jakiejś katastrofy, jeśli mają one miejsce przed przeniesieniem praw własności.
16. Wartość kontraktu i weryfikacja ceny
Skumulowanie nakładów daje nam wartość. Nakłady jako koszt w całym procesie inwestowania.
17. Definicja inwestycji
To przedsięwzięcia których istotą jest „teraźniejsze wyrzeczenie dla przyszłych korzyści”. Teraźniejszość jest względnie pewna, podczas gdy przyszłość jest nie wiadoma. Stąd inwestycje są wyrzeczeniem pewnego dla niepewnego.
Istota inwestycji:
Cel inwestowania to podnoszenie wartości przy podnoszeniu konkurencyjności.
Inwestycje są powiązane z celem. Nie ma inwestycji bez celu !!!
Inwestycje oznaczają odłożenie konsumpcji, wyrzeczenie konsumpcji. Wyrzeczenie pewnego dla nie pewnego to inaczej podjęcie się ryzyka (wyrzeczenie nie musi się spełnić). Cel wyrzeczenia to wyrzeczenie się dziś, aby jutro mieć więcej. Z „jutro” wiąże się ryzyko.
Nakłady – jako koszt w całym procesie inwestowania-skumulowanie nakładów daje nam wartość.
Przychody – od momentu pierwszej transakcji. Obliczenie dochodu do momentu pokrycia wartości nakładów.
Ryzyko – niepewność , poświęcenie względnie pewnego dla niepewnego, skutek wyrzeczenia.
Premia za ryzyko – gdzie większe ryzyko tam większa premia
Cechy inwestycji:
1. Fluktuacja zadań inwestycyjnych – zmienność zadań inwestycyjnych. Zmienność portfela.
2. Bezpieczeństwo użytkowania
3. Wysoka kosztochłonność i kapitałochłonność
4. Estetyka jakości produktu